Christian Churches and Euthanasia in the Low Countries

Stamcelonderzoek en het statuut
van het embryo
Paul Schotsmans
Faculteit Geneeskunde
K.U.Leuven
www.cbmer.be
Leuvense Commissie voor
Medische Ethiek






Arts-patiënt relatie als vertrekpunt
Bevordering van de menselijke persoon in al zijn
dimensies en relaties
Elke patiënt en hulpverlener is uniek (ook het
ongeboren menselijk leven verdient respect)
De hulpverleningsrelatie wordt volwaardig
nagestreefd
Erkenning van een diepgaande maatschappelijke
solidariteit
Christelijke inspiratie die motiveert tot een
ethisch geladen radicaliteit
www.cbmer.be
De rooms-katholieke leer



Er zijn volgens de Kerkelijke Leer bepaalde
domeinen waar men Gods morele wil
onmiddellijk moet gelijk stellen met de
natuur en haar finaliteit
Donum Vitae (1987), Veritatis Splendor
(1993) en Evangelium Vitae (1995)
Vereenzelviging van Gods morele wil met
de biologische natuur en haar finaliteit:
seksuele ethiek en bio-ethiek van het
beginnende leven
www.cbmer.be
Declaratie (25 augustus 2000)

“… adult stem cells represent a more
reasonable and human method for
making correct and sound progress
in the new field of research and in
the therapeutic applications which it
promises. These applications are
undoubtedly a source of great hope
for a significant number of suffering
people” (Pauselijke Academie voor
het Leven, Mgr. Sgreccia)
www.cbmer.be
Adviezen van de Commissie voor
Medische Ethiek (K.U. Leuven)

Zie J. Vermylen & P. Schotsmans
(Red.) (2000), Ethiek in de kliniek.
25 Jaar Adviezen van de Commissie
voor Medische Ethiek, Faculteit
Geneeskunde K.U. Leuven, Leuven,
Universitaire Pers.
www.cbmer.be
Commissie medische ethiek
K.U.Leuven


1984: advies over IVF – EI
 Afweging waarde menselijk embryo vs
mogelijk maken van een zwangerschap bij
onvruchtbare stabiele heteroseksuele paren
1989: herwerkt advies IVF – ET
 Afweging waarde menselijke embryo vs
teloorgaan van embryo’s bij invriezing
(ethiek van het onvolmaakte)
www.cbmer.be
Commissie voor medische ethiek

1998: advies over PID


Onderscheid tussen genetische en
ontwikkelingsindividualisering
2002: advies stamcelonderzoek



ES-cel is geen embryo
Aantal overtallige embryo’s beperken
Bevestigd in 2007 (na gesprek met
Verfaillie)
www.cbmer.be
Advies 1984

“De commissie heeft ernstige
bezwaren tegen een werkwijze die
leidt tot overtallige embryo’s: alles
moet in het werk gesteld worden om
overtallige embryo’s te vermijden”
(p. 45)
www.cbmer.be
Antwoord aan Rome (1987)

“deze technologieën zoals IVF…,
kunnen we verantwoord achten in
zoverre zij noodzakelijk en ook
mogelijk zijn als technische
“vervanging” voor de beginfase van
een zwangerschap, d.w.z. als ze
gebeurt met de bedoeling een
embryo tot stand te brengen en
opnieuw in te planten in de
baarmoeder” (p. 51)
www.cbmer.be
Advies 1989 i.v.m. invriezen
overtallige embryo’s


Dit advies kadert in de noodzaak een
keuze te maken tussen twee
onvolmaakte situaties: echtelijke
onvruchtbaarheid enerzijds,
embryonale manipulatie anderzijds.
De commissie wijst op de delicate
beslissingsverantwoordelijkheid van
artsen (een ethiek van het
onvolmaakte en het best mogelijke).
www.cbmer.be
Advies 1989

“Het invriezen van eventuele
overtallige bevruchte eicellen
bespaart de patiënte een nieuwe,
dure, stresserende ovariële
overstimulatie. Strikt medisch gezien
lijkt het niet aanwenden van de nu
beschikbare invriestechnieken
daarom onverantwoord.” (p. 60)
www.cbmer.be
Advies 1989

“Men moet alles doen om een
grondhouding van eerbiedig respect
voor het menselijke leven aan te
houden…vanuit deze grondhouding
dienen pronucleaire eicellen of
embryo’s te worden ingevroren in
een ontwikkelingsstadium dat
optimaal is voor overleving en een
latere succesvolle inplanting” (p. 61)
www.cbmer.be
Advies 1998 Pre-implantatie
Genetische Diagnostiek

“De beschermwaardigheid van het
menselijk embryo moet in ethisch
opzicht worden gedacht als een hoge
beschermwaardigheid. Hierbij kan
het onderscheid tussen genetische
en ontwikkelingsindividualisering
verhelderend werken. De
beschermwaardigheid wordt
versterkt vanaf het moment dat de
individuele ontwikkeling is ingezet”
www.cbmer.be
Advies 1998 PID

“Ontegensprekelijk leidt PID tot het
niet terugplaatsen van embryo’s met
een bepaalde afwijking. Het doel
bestaat echter in het voorkomen van
zware aftakelende aandoeningen en
vroegtijdige letaliteit én in het
voorkomen van latere
traumatiserende prenatale testen
met eventuele afbreking van de
zwangerschap”
www.cbmer.be
Advies 2002 over Stamcellen
-
-
De Commissie vertrekt van een hoge, maar
geen absolute beschermwaardigheid van het
embryo, als menselijk leven in ontwikkeling
Het statuut van de geisoleerde menselijke
embryonale stamcel is van een andere orde.
Eens blijvend verwijderd uit de ruimtelijke
structuur van de blastocyst, heeft deze cel
de potentie verloren zich tot een mens te
ontwikkelen
www.cbmer.be
Advies 2002 over Stamcellen

“Wanneer beslist wordt tot het vernietigen
van een overtallig embryo, lijken het
ontdooien en het in cultuur brengen tot een
blastocyststadium met het oog op preleveren
van embryonale stamcellen onder strikte
voorwaarden moreel aanvaardbaar”
www.cbmer.be
Rooms-katholieke discussie blijft
voortduren


Het menselijk embryo moet
gerespecteerd en behandeld worden
als een persoon (hierdoor worden In
Vitro Fertilisatie e.d. ethisch
“ongeoorloofd” genoemd)
Verschillende moraaltheologen van
katholieke oorsprong trekken dit
echter in twijfel of interpreteren dit
zeer breed (R.A. McCormick, P.
Verspieren, J. Mahoney)
www.cbmer.be
Dialoog


Aan de hand van een transparante
toelichting van de verschillende
standpunten proberen te komen tot
een wederzijds begrijpen.
De verheldering van de positie van
een katholieke universiteit binnen
een pluralistische samenleving is
hierbij doorslaggevend.
www.cbmer.be
Besluit



Een groot christelijk zelfvertrouwen
in confrontatie met nieuwe
wetenschappelijke ontwikkelingen
En daarom ook een groot christelijk
zelfverstaan vanuit een eerlijke
afweging van de waarden en de
onwaarden
De bevordering van de mens: le
meilleur humain possible vanuit le
meilleur humain souhaitable
www.cbmer.be
Besluit uit antwoord aan Rome
(1989)

… onophoudend moet een katholieke
Universiteit trachten waarden en
waarheden met elkaar te
verzoenen… (p. 46)
www.cbmer.be
Besluit uit antwoord aan Rome
(1989)

Wil de christelijke gemeenschap ook nog
enige zeggingskracht hebben in onze
geseculariseerde wereld, dan moet haar
tenminste de vrijheid worden gegund om
haar basisinspiratie bespreekbaar te
maken in de huidige samenleving. Zo zal
een christelijk geïnspireerde ethiek nog
het meest vruchtbaar zijn bij het
evangeliseren van onze eigentijdse wereld
(p. 52).
www.cbmer.be