Duizeligheid - Orion huisartsen

Duizeligheid
Dokter, ik ben vaak zo duizelig.
Iedereen heeft daar wel eens last van. Wie kent niet het lichte gevoel in je hoofd bij het
opblazen van een luchtbed; en de draaierigheid die ontstaat in een draaimolen. Ouderen zijn
soms wat onvast op de benen en noemen dat ook duizeligheid. Daarmee hebben we meteen
de drie soorten duizeligheid die we kennen, te pakken: de draaiduizeligheid, het lichte
gevoel in het hoofd of het gevoel flauw te vallen, en de bewegingsonzekerheid. Meestal is
duizeligheid niet gevaarlijk, wel vervelend. Vaak is de oorzaak niet precies aan te wijzen. De
draaiduizeligheid heeft vaak met het evenwichtsorgaan te maken; het lichte gevoel vaak met
de bloeddruk.
Het evenwichtsorgaan? Wat is dat eigenlijk?
Dat zit in een labyrint (doolhof) vlak bij je beide oren, in het bot ingebouwd. Je kunt er niet
bij komen, want het is heel kwetsbaar en opgeborgen in het zogenaamde rotsbeen achter je
oor. [vestibuleBW.jpg]
Bij een oorontsteking kan het aangetast worden, meestal is dat tijdelijk. Op de tekening kun
je zien dat het bestaat uit halfcirkelvormige kanalen waarin vloeistof kan stromen. Bij
beweging wordt die stroom beïnvloed en dat vertalen de hersenen naar beweging of een
bepaalde stand in de ruimte. Zodat je weet of je ligt of staat. Of dat de lift omhoog of omlaag
gaat. Al die dingen zijn natuurlijk noodzakelijk om te je evenwicht te bewaren en niet
voortdurend om te vallen. We kunnen een klein experimentje doen. Kijk eens naar de
tekening, en kantel dan je hoofd zo ver mogelijk naar links, en dan naar rechts. Toch blijft de
tekening rechtop staan. Dat komt doordat de hersenen de informatie uit het
evenwichtsorgaan meenemen.
Ik voel me soms net alsof ik dronken ben...
Dan hebt u draaiduizeligheid. Die treedt inderdaad ook op bij teveel alcohol. Het lijkt of alles
om je heen draait: het plafond, de kamer. Daardoor wordt je erg misselijk, zoals bij zeeziekte
of reisziekte. Er zijn in principe drie soorten. Soms kan door een infectieziekte, een
verkoudheid of zo, de zenuw die naar het evenwichtorgaan toe gaat, een paar dagen
uitvallen. Je bent dan plotseling een paar dagen heftig duizelig en kan eigenlijk alleen maar
op bed liggen met je ogen dicht. Dat heet een neuritis vestibularis.
Een tweede vorm is BPPD. Dat staat voor ‘benigne paroxismale positie duizeligheid’. Dat is
draaiduizeligheid die ontstaat bij het draaien van het hoofd. Bij gaan liggen of bij omhoog
kijken. Dat duurt dan een paar seconden tot een paar minuten. Al met al kan het wel een
maand duren, voordat het over gaat. Het kan veroorzaakt worden door een klap tegen het
hoofd, maar ook gewoon door ouderdom. Rust is geen goede remedie, je moet het
evenwichtsorgaan juist actief houden. Soms helft het om het hoofd snel een aantal keer te
kantelen.
Tenslotte is er nog de ziekte van Menière. Daarbij komt die draaiduizeligheid in aanvallen
van een paar dagen, een paar keer per jaar. Dat gaat op den duur gepaard met doofheid en
oorsuizen. Deze ziekte komt vanaf middelbare leeftijd voor.
Wat kunnen de oorzaken zijn?
Daarover is nog niet zoveel bekend. We hebben bijvoorbeeld geen antwoord op de vraag
waarom soms een virus die evenwichtszenuw aantast. BBPD komt misschien doordat er wat
gruis in de halfcirkelvormige kanalen zit en Menière komt doordat er tijdelijk teveel vocht in
die kanalen zit.
Draaiduizeligheid geeft vaak angst, dat er wat ernstigs met het hoofd aan de hand is.
Eigenlijk zijn die klachten meestal onschuldig en gaan ze vanzelf voorbij. Mensen leggen vaak
een verband met een mogelijke beroerte of een TIA (een ‘kleine beroerte’); of zelfs een
hersentumor. Gelukkig is dat zelden het geval. Als je dat hebt, merk je andere dingen, zoals
dubbel zien, niet kunnen praten of verlammingen, waardoor het snel duidelijk wordt.
Van die andere vorm van duizeligheid, dat lichte gevoel in het hoofd, weten we wat meer
over de oorzaak.
Waardoor komt dat dan?
Soms heeft het met een plotselinge aanval van angst of paniek te maken. Vroeger noemden
we dat altijd hyperventilatie, dat is meer ademen dan nodig is. Dat opblazen van een
luchtbed is eigenlijk hyperventilatie. Maar van schrik kun je ook te snel gaan ademen. Dus
soms komt dat gevoel van duizeligheid van plotselinge stress. Het kan ook komen door
verlaging van de bloeddruk als je snel opstaat. We noemen dat orthostatische duizeligheid:
het lichaam past zich niet snel genoeg aan bij de nieuwe houding. Ook dat kennen mensen
wel, maar soms is het veel erger dan normaal, bijvoorbeeld door medicijnen die de
bloeddruk verlagen. Emoties kunnen het ook geven, wit wegtrekken als je een injectie krijgt
bijvoorbeeld. Of door lang staan, zoals bij een defilé. Tenslotte kan het nog door
ritmestoornissen komen: als het hart op hol slaat, bijvoorbeeld bij iets wat we
boezemfibrilleren noemen, dan lukt het niet om de bloeddruk op peil te houden en dan
wordt je duizelig. Soms is er een blijvende oorzaak: een vernauwing in een hartklep of erge
bloedarmoede. Ook een hersenschudding kan een oorzaak zijn.
Komt het veel voor?
Iedereen is wel eens duizelig, maar lang niet iedereen gaat ermee naar de dokter. Ik zie
gemiddeld één keer per week iemand met die klacht. Vaak zijn dat mensen op oudere
leeftijd, want met name die duizeligheid door bloeddrukproblemen komt vaker op oudere
kleeftijd voor. Maar jonge meisjes vallen weer vaker flauw. Ik zie meer vrouwen dan mannen
met de klacht, het is niet bekend hoe dat komt. Bij ouderen speelt ook vaker een soort
bewegingsonzekerheid die weer verdwijnt bij zitten. Door minder spierkracht, slechter zien,
de dubbelfocusbril, diabetes, gewrichtsslijtage, voetproblemen of bijwerkingen van
medicijnen ontstaat vaker een onvast gevoel. En dat kan dan weer leiden tot vallen en wat
breken. Duizeligheid bij ouderen kan dus gevaarlijk zijn; niet de duizeligheid zelf, maar het
vallen.
Hoe is het te behandelen?
Medicijnen tegen de duizeligheid werken eigenlijk niet. Soms versuffen ze een beetje en dan
merk je het minder. Maar dan val je ook weer sneller, dus dat is ook niks. Soms helpen
bepaalde oefeningen. De meeste duizeligheid gaat vanzelf over, zonder medicijnen dus. Als
je erg misselijk bent kun je daar wel wat voor innemen. En als je de oorzaak kent, moet je die
natuurlijk behandelen, een ritmestoornis, een bloedarmoede. Sommige medicijnen
veroorzaken duizeligheid: plaspillen, bloeddrukpillen, slaappillen, sommige pijnstillers. Dan
schrijf ik vaak andere voor, om te zien of de klachten verminderen.
Zijn er ook dingen die je er zelf tegen kunt doen?
Niet te snel opstaan, vooral ’s nachts niet, want dan is je bloeddruk nog lager. En zorgen dat
je spieren goed in conditie blijven. En je er niet druk over maken, want dat geeft weer angst
en daarvan wordt de duizeligheid alleen maar erger. En je kunt natuurlijk naar de dokter
gaan om uit te laten zoeken welke vorm van duizeligheid het is. Het helpt de dokter vaak als
je een tijdje goed bijhoudt in een soort dagboekje, wanneer en in welke omstandigheden de
klachten optreden. Soms is het nodig om de patiënt in een zogenaamde duizeligheidpoli te
laten onderzoeken. Daar werken medisch specialisten op dit terrein samen: KNO-artsen,
neurologen en cardiologen. En als je de oorzaak weet, kun je die ook aanpakken. Spanningen
vermijden, medicijnen aanpassen. Meestal is het beter om te blijven bewegen, tenzij je
gevaar loopt te vallen, dan kun je beter even wachten tot het voorbij is.
Dus eigenlijk hoef ik me niet al teveel zorgen te maken?
Dat klopt. Maar vertel het toch uw huisarts, wie weet is er in uw geval iets te doen aan de
oorzaak.