kinderen met een aangeboren heupafwijking.indd

ORTHOPEDIE/GIPSKAMER
Kinderen met een
aangeboren
heupafwijking
BEHANDELING
Kinderen met een aangeboren
heupafwijking
Het kan zijn dat uw kind een aangeboren heupafwijking heeft.
Via de huisarts of het consultatiebureau bent u doorverwezen
naar de poli Orthopedie van het St. Antonius Ziekenhuis. In deze
folder vindt u informatie over aangeboren heupafwijkingen en
de mogelijke behandelingen. Bovendien geven wij u een aantal
praktische tips.
Een echografie
Onderzoek in het
ziekenhuis
Bij een echografie ‘bekijken’ we het heupgewricht met heel hoge, onhoorbare geluidsgolven (ultrageluidsgolven). Met een
echografie kan een ernstige heupafwijking
op zeer jonge leeftijd worden opgespoord;
in theorie al vanaf de geboorte.
Als de echografie een afwijking laat zien, is
vaak ook een röntgenfoto nodig om meer
informatie over de afwijking te krijgen.
Om te kijken of uw kind écht een heupafwijking heeft, is onderzoek nodig. Daarom
wordt u doorverwezen naar een specialist
op dit gebied: de orthopeed.
Als u voor de eerste keer met uw kind op de
poli Orthopedie komt, onderzoekt de arts
uw kind. Meestal wordt er een röntgenfoto
of echografie van het bekken en de heupgewrichten gemaakt. Dit doen we niet als
dit al eerder is gebeurd, bijvoorbeeld op
verzoek van de huisarts of kinderarts.
Een röntgenfoto
Een röntgenfoto geeft meestal pas een
goed beeld als uw kindje ouder is dan drie
maanden. Dat komt doordat bij jongere
baby’s het heupgewricht nog vooral uit
kraakbeen bestaat. Kraakbeen is op een
röntgenfoto niet zichtbaar.
Bij röntgenonderzoek komt wat straling
vrij, maar met de huidige apparatuur is deze
vrijwel te verwaarlozen.
In deze folder duiden we uw
kind aan met ‘hij’ en ‘hem’. Lees
‘zij’ en ‘haar’ als uw kind een
meisje is.
1
Het heupgewricht
De bovenkant van het dijbeen heeft de
vorm van een ronde knop. Deze past precies in een holte (de kom) in het bekken.
Daardoor kan het been bewegen ten opzichte van de romp, terwijl er een stevige
verbinding blijft bestaan.
Figuur 2: Heupdysplasie: de kom is niet diep genoeg.
Heup uit de kom: heupluxatie
Als de kop van het dijbeen helemaal uit de
kom is geschoven, is er sprake van ‘heupluxatie’.
Figuur 1: Een normaal heupgewricht, schematisch getekend.
Heupafwijkingen
Heupkom niet diep genoeg:
heupdysplasie
Heupdysplasie is een aangeboren afwijking
aan het heupgewricht. Het heupgewricht
van het kind is niet goed ontwikkeld: de
heupkom is niet diep genoeg. Daardoor
past de kop van het dijbeen niet goed in de
kom. De kop kan makkelijk uit de ondiepe
kom glijden. In medische termen heet dat:
een ‘luxeerbare’ heup. ‘Luxeren’ betekent
uit de kom glijden.
Figuur 3: Heupluxatie: de kop van het dijbeen is uit de kom geschoven.
Uw kind heeft geen pijn door de
heupdysplasie, maar hij kan zijn
beentjes niet goed spreiden.
De lies- en bilplooien zitten
vaak niet op gelijke hoogte,
waardoor het soms lijkt of het
ene beentje korter is dan het
andere.
2
• aangeboren heupafwijkingen vaker
voorkomen in combinatie met andere
aangeboren afwijkingen, zoals klompvoetjes of een open ruggetje (spina
bifida),
• de manier waarop de baby in de baarmoeder ligt, van invloed lijkt te zijn (bij
baby’s in stuitligging komt heupdysplasie iets vaker voor).
Het ontdekken van de
heupafwijking
Het is heel belangrijk om heupdysplasie en/
of heupluxatie in een vroeg stadium te ontdekken. Door tijdig met de behandeling te
starten, kunnen we voorkomen dat uw kind
mank gaat lopen of dat het heupgewricht
op latere leeftijd gaat slijten (artrose).
Het is niet helemaal duidelijk of de afwijking na de bevalling nog kan verergeren als
de baby in een bepaalde houding ligt. Het is
wel gunstig om uw baby in een draagzak te
dragen (in spreidpositie). U kunt de beentjes van uw baby beter niet strekken, ook
niet om de lichaamslengte te meten.
In geval van een heupluxatie kan de arts
in de eerste levensdagen van de baby de
ontwrichte heupkop makkelijk in de heupkom terugzetten. De aandoening herstelt
meestal vanzelf: 60% van de baby’s bij
wie de luxeerbare heup bij de geboorte is
ontdekt, heeft na een week geen heupproblemen meer. Na twee maanden is dit
percentage nog groter: 90% heeft dan
geen last meer van een luxeerbare heup.
De overige 10% ontwikkelt een blijvende
heupontwrichting. Behandeling is dan altijd
noodzakelijk, omdat het heupgewricht zich
anders niet goed zal vormen.
Behandeling met spreidbroek of bandage
Als uw kindje inderdaad een aangeboren
heupafwijking heeft die niet vanzelf overgaat, wordt u met uw kind doorverwezen
naar de Gipskamer. Uw kind krijgt daar (afhankelijk van de keuze van uw behandelend
arts) een spreidbroek of een pavlikbandage.
Aangeboren heupafwijkingen zijn niet zeldzaam. Ongeveer een à twee procent van
de baby’s heeft heupdysplasie en/of een
luxeerbare heup.
De spreidbroek en de pavlikbandage werken op dezelfde manier: ze houden de
beentjes in spreidstand, met de dijbeenkop
in het midden van het kommetje van het
heupgewricht. Die kom kan daardoor vanzelf dieper worden.
Oorzaken van aangeboren heupafwijkingen
Het is niet duidelijk waardoor aangeboren
heupafwijkingen ontstaan. We weten wel
dat:
• de kans dat een baby heupdysplasie
heeft, groter is als minstens één van
de gezinsleden heupdysplasie heeft
(gehad),
Behandelplan
1 week na het aanleggen van de spreidbroek of bandage komt u terug voor controle op de gipskamer, daarna na 2 weken
3
voor controle en dan om de 3 weken.
Let goed op dat uw kind wel met de beentjes blijft trappelen en daarbij de knieën
strekt. Bij twijfel altijd de Gipskamer bellen.
Let op:
Als u de luier verschoont, til uw
baby dan niet bij zijn voetjes
omhoog! De heupen worden
dan te veel gestrekt, en dat kan
de afwijking verergeren.
Behandelduur
Figuur 4: Hoe lang de behandeling duurt, verschilt
per kind. Het hangt af van de ernst van de
afwijking en het verloop van het herstel. De
behandeling gaat door tot de heup weer
in de kom staat en de kom de dijbeenkop
goed omsluit. De meeste kinderen zijn ‘uitbehandeld’ vóór ze gaan lopen.
Pavlikbandage
Resultaat van de behandeling
Figuur 5:
Voor de meeste kinderen verloopt de behandeling succesvol en zonder problemen.
Ze ontwikkelen een goed heupgewricht
en kunnen een normaal leven leiden. Als
de bandage of spreidbroek niet het gewenste resultaat heeft, dan wordt uw kind
opgenomen in het ziekenhuis voor verdere
behandeling.
Spreidbroek
Uw kind houdt de bandage of spreidboek
23 uur per dag om. Als u uw kind wast of
aankleedt, mag u de spreidbroek of bandage afdoen.
De orthopeed controleert uw kind regelmatig en maakt daarbij röntgenfoto’s van
de heupen om te zien of het gewricht zich
goed ontwikkelt.
4
Tips
Kleding bij een pavlikbandage
te brengen om een wijde instap mogelijk te maken.
Vervoer van een kind met een
spreidbroek
Door de pavlikbandage kan uw kind pijnlijke
voetzooltjes krijgen. Zorg dus dat zijn voetjes beschermd zijn.
• Onder de bandage kunt u uw kind het
beste eerst een (katoenen) maillotje
aandoen. Als dit te warm is, zijn sokjes
ook geschikt.
• De lussen om de voetjes kunt u afplakken met vilt.
• Over de bandage kunt u uw kind het
beste wijde, liefst katoenen kleding
aandoen.
Als uw kind een spreidbroek draagt, kunt u
hem het beste zo vervoeren:
• Op een fietszitje met open zijkant aan
het stuur. Eventueel kunt u eerst de
beugel in het stoeltje plaatsen, dan
uw kind erin zetten en vervolgens de
spreidbroek sluiten. We raden u aan uw
kind een tuigje om te doen, omdat hij
anders gemakkelijk voorover kan vallen.
• In een wandelwagen met soepele
zijkant of in een buggy met een naar
voren uitstekende zitting, eventueel
met kussentjes op de zitting en achter
de rug. De beentjes over de zijkant (let
op dat de beentjes niet afgeklemd worden door een harde rand van de zitting).
• In een rugzitje of in een draagzak.
Kleding bij een spreidbroek
Een spreidbeugel is meestal van kunststof
gemaakt. Dit materiaal kan in de zomer
nogal broeien. Houd daar rekening mee bij
het aankleden van uw kindje.
• De spreidbroek kan zowel boven als
onder de kleding worden gedragen.
• Het is handig om afgeknipte boorden
van badstof sokken om de beentjes te
doen en die vervolgens van onder en
boven om de plastic kokers te vouwen.
• Om te voorkomen dat uw kind de
sluitingen van het klittenband van de
spreidbeugel lostrekt, kunt u hem een
ruime pyjama of joggingbroek aantrekken.
• Broekjes met drukknoopjes in de binnenbeennaad zijn erg praktisch.
• Katoenen kleding geeft de minste kans
op huidirritatie.
• Soms is het door de langdurige spreidstand moeilijk om de beentjes bij elkaar
te krijgen. In dat geval is het handig om
in een maillot knoopsgatenelastiek aan
Als u uw kind in een autostoeltje vervoert,
mag de zitting daarvan niet opgevuld zijn
met een kussentje. Is dat toch het geval,
dan mag u de spreidbroek of pavlikbandage
voor maximaal 1 uur afdoen.
5
Vereniging Aangeboren
Heupafwijkingen (VAH)
Deze vereniging verstrekt informatie over
aangeboren heupafwijkingen aan ouders,
(oudere) patiënten en betrokkenen. Daarnaast organiseert de vereniging landelijke
voorlichtings- en contactdagen.
Vereniging Aangeboren Heupafwijkingen
(VAH)
Postbus 1143
3860 BC Nijkerk
T 033 - 247 14 64
[email protected]
Iwww.heupafwijkingen.nl
Nog vragen?
Hebt u nog vragen? Neem dan gerust
contact op met de orthopeed die uw kind
behandelt of met de Gipskamer. U vindt de
telefoonnummers in het grijze kader achter
in deze folder.
6
Ruimte voor uw vragen/opmerkingen
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
7
St. Antonius Ziekenhuis
T 088 - 320 30 00
E [email protected]
www.antoniusziekenhuis.nl
Spoedeisende Hulp
088 - 320 33 00
Orthopedie
088 - 320 23 00
Gipskamer
088 - 320 27 00
Locaties en bezoekadressen
Ziekenhuizen
Poliklinieken
St. Antonius Ziekenhuis Utrecht
Soestwetering 1, Utrecht
(Leidsche Rijn)
St. Antonius Polikliniek
Utrecht Overvecht
Neckardreef 6, Utrecht
St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein
Koekoekslaan 1, Nieuwegein
St. Antonius Polikliniek Houten
Hofspoor 2, Houten
St. Antonius Spatadercentrum
Utrecht-De Meern
Van Lawick van Pabstlaan 12,
De Meern
Meer weten?
Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl
ORT 07/11-’14
Dit is een uitgave
van St. Antonius Ziekenhuis