EU-verordeningen voor de handel in wilde dier

EU-verordeningen voor de handel in
wilde dier- en plantensoorten
Een introductie van CITES en haar toepassing
in de Europese Unie
Europe Direct helpt u antwoord te vinden op uw
vragen over de Europese Unie
Gratis nummer (*):
00 800 6 7 8 9 10 11
(*) Als u mobiel of in een telefooncel of hotel belt, hebt u misschien geen toegang
tot gratis nummers of kunnen kosten worden aangerekend.
Meer gegevens over de Europese Unie vindt u op internet via de Europaserver (http://europa.eu).
Bibliografische gegevens bevinden zich aan het einde van deze publicatie.
Luxemburg: Bureau voor officiële publicaties der Europese Gemeenschappen, 2007
ISBN 978-92-79-05388-7
© Europese Gemeenschappen, 2007
Overneming met bronvermelding toegestaan.
Printed in Belgium
Gedrukt op kringlooppapier waaraan het EU-ecolabel voor grafisch papier is toegekend
(http://ec.europa.eu/environment/ecolabel)
EU-verordeningen voor de handel in
wilde dier- en plantensoorten
Een introductie van CITES en haar toepassing
in de Europese Unie
Foto’s :
Omslag : Photodisc; Digitalvision.
P.4 : Photodisc.
P.7 : Photodisc.
P.9 : Photodisc.
P.14 : Photodisc.
P.17 : Photodisc.
P.19 : Ute Grimm (BFN).
P.21 : Christine Warren.
Tekst ontworpen door TRAFFIC Europe voor de Europese Commissie volgens contract 07.0402/2005/399949/MAR/E2
INHOUD
Over deze gids
7
Wat is CITES ?
8
Waarom is CITES nodig?
8
Hoe werkt CITES?
De Partijen van CITES
De CITES Bijlagen
Het CITES-secretariaat
CITES - Comités
Permanent Comité
Dieren- en Planten Comité
Nomenclatuur Comité
De Conferentie van de Partijen van CITES
CITES resoluties en beslissingen
CITES Exportquota’s
8
8
8
9
9
9
10
10
10
10
10
CITES en de Europese Unie
Verordening van de Raad (EG) nr. 338/97
Verordening van de Commissie (EG) nr. 865/2006
De Bijlagen
11
11
11
11
De belangrijkste verschillen tussen CITES en de EU Verordeningen
13
Internationale handel: vergunningen, certificaten en aangiftes voor de handel
13
EU invoerrestricties
13
Algemene afwijkingen van in- en uitvoervoorwaarden
15
Interne handel binnen de Europese Unie
15
Het merken en labelen van levende dieren en wildproducten
15
5
6
Transport en verplaatsen van exemplaren
16
Coördinatie van de handel in wilde dier- en plantensoorten binnen de EU
16
Het Gaborone-amendement en de toetreding van de Europese Gemeenschap tot CITES
Stand van zaken met betrekking tot de ratificatie van de Gaborone-clausule bij CITES
Waarom zouden de partijen de Gaborone-amendement moeten ratificeren?
Aanvullende steun en financiering voor de Overeenkomst en de partijen
Stemrecht
17
17
17
18
18
Internationale steun voor de tenuitvoerlegging van de Overeenkomst
Het MIKE-programma
Duurzaam beheer van de visserij in de Kaspische Zee
Het CITES-ITTO-project betreffende de tenuitvoerlegging van CITES voor houtsoorten
18
18
18
19
Meer informatie over ‘EU Wildlife Trade Regulations’ en CITES
20
Websiten van de EU lidstaten
20
Over deze gids
De Europese Unie heeft als één van de belangrijkste
consumentenmarkten voor wilde dier- en plantensoorten,
delen en afgeleide producten hiervan een speciale
verantwoordelijkheid om te zorgen dat de handel hierin
gecontroleerd geschiedt en dat de soorten in kwestie door
de handel niet in hun voortbestaan worden bedreigd. Al
jarenlang is de wetgeving om deze handel te regelen een
prioriteit op het gebied van natuurbehoud geweest. In 1984
is de Europese Unie (toen nog de Europese Economische
Gemeenschap) de bepalingen van CITES (Convention on
International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and
Flora) gaan uitvoeren via de EU-verordeningen voor de handel
in wilde dier- en plantensoorten, beter bekend als de ‘EU
Wildlife Trade Regulations’.
Deze gids is bedoeld als “beginners gids” of als eerste
referentiemateriaal voor iedereen die in een beknopte
samenvatting meer wil weten van de belangrijkste bepalingen
van CITES en de EU Wildlife Trade Regulations. Het is geen
uitgebreid naslagwerk; het is bedoeld om mensen die
onbekend zijn met de handel in wilde dier- en plantensoorten
en CITES van een kort overzicht van de belangrijkste punten
te voorzien. Een meer gedetailleerde gids, Reference Guide
to the EC Wildlife Trade Regulations, die zowel alle relevante
bepalingen verklaart als de procedures voor het handelen in
wilde dier- en plantensoorten, zoals opgesteld door CITES en
de EU Wildlife Trade Regulations, is verkrijgbaar in het Engels
via de volgende website:
http://ec.europa.eu/environment/cites/home_en.htm
7
Wat is CITES ?
CITES (Convention on International Trade in Endangered
Species of Wild Fauna and Flora) is een internationale
overeenkomst tussen regeringen inzake de internationale
handel in bedreigde in het wild levende dier- en
plantensoorten die in 1975 in werking trad. Haar doel is
ervoor te zorgen dat geen enkele wilde soort fauna of flora
blootgesteld wordt of blijft aan ongecontroleerde exploitatie
vanwege de internationale handel.
Vandaag de dag bepaalt CITES de verschillende niveaus van
bescherming voor meer dan 30.000 dier- en plantensoorten,
waarbij het niet uitmaakt of zij nu levend of opgezet, als
een deel (zoals ivoor of leer) of als een van een dier afgeleid
product (zoals medicijnen gemaakt van dieren of planten)
worden verhandeld. De lidstaten, bekend als de Partijen
van CITES, werken samen bij het reguleren van de handel in
soorten die in één van de drie Bijlagen (appendices) van CITES
zijn opgenomen (zie beneden). Sinds juli 2007 zijn er 172
Partijen van CITES.
Waarom is CITES nodig?
Internationale problemen vereisen internationale oplossingen.
Omdat de handel in wilde dieren en planten de grenzen
tussen landen overschrijdt vereist de inzet om deze te
reguleren internationale samenwerking om bepaalde soorten
te beschermen tegen overexploitatie. CITES is opgezet in de
geest van zo’n samenwerking.
de handel met landen die niet tot de Partijen van CITES
behoren. Deze voorwaarden komen overigens overeen met
de voorwaarden voor het reguleren van de handel tussen de
Partijen van CITES.
Hoe werkt CITES?
De Partijen van CITES
Onder de voorwaarden van CITES is de internationale handel
in een soort die is opgenomen in één van haar Bijlagen
slechts toegestaan als dit geen nadelig effect heeft op het
voortbestaan van de soort in het wild. Om een dergelijk
oordeel te kunnen vellen is iedere Partij verplicht om een
Wetenschappelijke Autoriteit aan te stellen. De Management
Autoriteit vaardigt dienovereenkomstig vergunningen
uit, d.w.z. gebaseerd op het advies dat het krijgt van de
Wetenschappelijke Autoriteit. Het is dan aan de nationale
wetshandhavers, zoals de douane en de politie, om de
goederen die zijn verhandeld op de vereiste vergunningen te
controleren.
De contact gegevens van de verschillende Management en
Wetenschappelijke Autoriteiten in elk van de 27 lidstaten van
de Europese Unie (EU) zijn te vinden op http://ec.europa.
eu/environment/cites/home_en.htm. De gegevens van de
autoriteiten van alle CITES Partijen, inclusief de niet-EU landen,
zijn vermeld op http://www.cites.org/common/directy/e_
directy.html.
De CITES Bijlagen
De tekst van de Conventie biedt een breed wettelijk raamwerk
voor het reguleren van de internationale handel. De Partijen
van CITES zijn allemaal verplicht om de bepalingen van
de Conventie toe te passen. Zij zijn tevens verplicht om de
nationale wetgeving aan te passen zodat de inbeslagneming
van illegale exemplaren, het opleggen van boetes voor illegale
handel en het aanstellen van autoriteiten op het gebied van
management en wetenschap mogelijk worden gemaakt.
Dit betekent dat alle partijen van CITES hetzelfde wettelijke
raamwerk en dezelfde gemeenschappelijke procedurele
mechanismen met elkaar delen om de internationale
handel in exemplaren van soorten, die in de CITES-Bijlagen
zijn opgenomen, te reguleren. Onder deze procedurele
mechanismen zijn ook voorwaarden opgenomen betreffende
8
Soorten kunnen opgenomen worden in één van de drie
CITES-Bijlagen. In de meeste gevallen gebeurt dit op grond
van hun biologische status en de eventuele bedreiging van
de internationale handel hierop. In Bijlage I staan soorten die
met uitsterven worden bedreigd en die door de internationale
handel schade lijden of kunnen lijden. Dit houdt in dat
alle internationale commerciële handel in deze soorten in
principe verboden is en in sommige gevallen slechts bij hoge
uitzondering wordt toegestaan. De meeste soorten echter
staan in Bijlage II. Het gaat hier om soorten die niet direct
met uitsterven bedreigd worden, maar daar ook niet van
zijn gevrijwaard mits de handel streng gecontroleerd wordt.
Sommige soorten staan ook in Bijlage II omdat zij lijken op
soorten die reeds eerder zijn opgenomen. Het opnemen
van deze zogenaamde “vergelijkbare soorten” (“look-alikes”) maakt het voor de Management Autoriteiten en de
wetshandhavers eenvoudiger om de internationale handel
te controleren. Internationale commerciële handel in Bijlage II
opgenomen plant- en diersoorten is toegestaan, mits iedere
zending is voorzien van de vereiste vergunningen. Bijlage III
omvat soorten die onderhevig zijn aan de voorwaarden van
een bepaalde partijstaat en waarvoor de medewerking van
andere partijstaten is vereist om de internationale handel te
controleren.
Het CITES-secretariaat
Het secretariaat van CITES in Genève, Zwitserland, is
ondergebracht bij UNEP (United Nations Environment
Programme), het milieuprogramma van de Verenigde Naties.
Het secretariaat heeft een coördinerende, adviserende
en dienstverlenende rol die fundamenteel is voor het
functioneren van de Conventie. De Conferentie van de Partijen
van CITES (CITES-CoP), die om de drie jaar wordt gehouden,
heeft een aantal commissies aangesteld die ook in de
tussenliggende periode een belangrijke rol spelen.
9
CITES - Comités
Permanent Comité
De Permanente Commissie is belast is met het uitzetten van
de beleidslijnen betreffende de toepassing van de Conventie
en houdt toezicht op het beheer van het budget van het
secretariaat. Behalve deze kerntaken heeft zij, daar waar nodig,
een coördinerende functie en controleert zij het werk van de
andere commissies en werkgroepen, voert taken uit die haar
zijn opgelegd door de Conferentie van de Partijen en stelt
resoluties op voor de Conferentie van de Partijen.
Dieren- en Planten Comité
De Dieren en Planten Commissies leveren experts op
het gebied van biologische en andere gespecialiseerde
kennisgebieden betreffende dier- en plantensoorten die
onderhevig zijn aan de handelscontrole van CITES of dit
eventueel binnenkort worden. Zij leveren technische
ondersteuning aan de besluitvorming betreffende soorten
die zijn of worden opgenomen in de Bijlagen van CITES. De
twee commissies hebben dezelfde taken: Het uitvoeren van
periodieke controles van de soorten om er zeker van te zijn
dat zij in de juiste CITES-Bijlagen zijn opgenomen; en geven
advies als bepaalde soorten door de handel in gevaar komen
en directe actie eisen (door middel van een proces dat bekend
staat als ‘Review of Significant Trade’)
Nomenclatuur Comité
De Nomenclatuur Commissie is het orgaan dat officiële namen
aanbeveelt voor dier- of plantensoorten, tot het niveau van
ondersoorten of botanische variëteiten voor gestandaardiseerd
gebruik in de Bijlagen en andere documenten van CITES. Een
belangrijk onderdeel van het werk van deze commissie is
om te checken dat veranderingen in de namen die naar de
verschillende soorten verwijzen geen veranderingen teweeg
brengen in de graad van bescherming van het betreffende
taxon.
De Conferentie van de Partijen van CITES
Op de CITES CoP’s behandelen de Partijen de voorstellen
voor het wijzigen van de Bijlagen, beoordelen zij de
toepassing van CITES en de geboekte vooruitgang en stellen
maatregelen voor om de effectiviteit van de Conventie
10
te verbeteren. De veranderingen in de CITES-Bijlagen,
resoluties en besluitvormingen treden 90 dagen na de CoP
in werking. Dergelijke wijzigingen worden opgenomen in de
verordeningen van de Commissie om het rechtsgeldigheid
te geven binnen de Europese Unie. Voor de huidige
rechtsgeldende regelgeving binnen de Europese Unie die
van toepassing is op CITES, zie het hoofdstuk ‘CITES en de
Europese Unie’.
CITES resoluties en beslissingen
Op iedere CoP behandelen de Partijen kwesties betreffende
de toepassing, interpretatie en uitvoering van de Conventie
en haar effectiviteit, welke kunnen resulteren in de aanname
of de herziening van resoluties of beslissingen van de CoP.
Resoluties zijn normaal gesproken bedoeld als leidraad voor
de lange termijn, terwijl beslissingen over het algemeen
gericht zijn op een specifiek onderdeel van CITES (b.v. het
Dieren Comité, het CITES-secretariaat) en zijn ontworpen om
toegepast of uitgevoerd te worden binnen een gespecificeerd
tijdsbestek. Beide instrumenten zijn belangrijke hulpmiddelen
voor de ontwikkeling van de Conventie, maar zijn niet wettelijk
bindend, zodat de Partijen ervoor kunnen kiezen deze niet toe
te passen.
CITES Exportquota’s
Binnen de context van de Conventie wordt geen specifieke
eis gesteld betreffende het vaststellen van quota’s die de
handel in CITES soorten beperkt. Echter, het toepassen
van exportquota’s is een effectief regulerend hulpmiddel
geworden bij de internationale handel in wilde fauna en
flora. Exportquota’s worden normaal gesproken door een
Partij zelf bepaald op vrijwillige basis, maar zij kunnen ook
vastgesteld worden door de CoP. In de meeste gevallen vallen
exportquota’s samen met een kalenderjaar (van 1 januari tot
31 december). Voordat een Partij een vergunning kan verlenen
voor de uitvoer van soorten die zijn opgenomen in Bijlage I
of II, moet de Wetenschappelijke Autoriteit van het land het
advies geven dat de voorgestelde uitvoer niet nadelig is voor
de overlevingskansen van de soort (de zogenoemde ‘nondetriment finding’). Het afgeven van een exportquotum door
een Partij moet in principe aan deze eis voldoen door het
maximum aantal exemplaren van een soort vast te stellen dat
tijdens een jaar uitgevoerd mag worden zonder dat dit een
nadelig effect heeft op de overlevingskansen van de soort in
het wild.
CITES en de Europese Unie
Voor de Europese Unie ligt de bevoegdheid voor het reguleren
van de handel in wilde dier- en plantensoorten bij de Europese
gemeenschap (EG). De rol die de EG in deze speelt is echter
beperkt, omdat zij momenteel geen Partij van de Conventie
is. Als één van de eerste multilaterale milieu overeenkomsten
voorzag de Conventie alleen in het lidmaatschap van landen.
Sindsdien kunnen ook Regionale Economische IntegratieOrganisaties (REIO’s) lid worden, b.v. supranationale organisaties
die vertegenwoordigd worden door onafhankelijke landen die
hun bevoegdheden gedeeltelijk of geheel aan hen hebben
overgedragen. Het Amendement van Gaborone, dat op de 4e
bijeenkomst van de Conferentie van de Partijen in 1983 werd
aangenomen, zou de deur openzetten voor REIO’s om lid te
worden en de Europese Unie zou hierdoor een Partij kunnen
worden van de Conventie. Dit is tot op de dag van vandaag
nog niet gebeurd.
CITES is in de hele EU geïmplementeerd door middel van
verordeningen die direct toepasbaar zijn in de lidstaten.
Verordeningen die nu van kracht zijn in de EU om CITES uit te
voeren zijn:
1. De raamwetgeving: Verordening van de Raad (EG) nr.
338/97 van 9 december 1996 inzake de bescherming
van in het wild levende dier- en plantensoorten door
controle op het desbetreffende handelsverkeer;
alsmede de lijst van de soorten opgenomen in de
Bijlagen van deze verordening.
2. De uitvoeringsbepaling: Verordening van de
Commissie (EG) nr. 865/2006 van 4 mei 2006 houdende
gedetailleerde uitvoeringsbepalingen van Verordening
(EG) nr. 338/97 van de Raad inzake de bescherming
van in het wild levende dier- en plantensoorten door
controle op het desbetreffende handelsverkeer.
Deze twee bepalingen vormen het wettelijke raamwerk voor
alle EU regeringen en regelen zowel de internationale als de
nationale handel in wilde dier- en plantensoorten in de EU.
Verordening van de Raad (EG) nr. 338/97
De Verordening van de Raad (EG) nr. 338/97 voorziet
in een algemeen wettelijk raamwerk en bepaalt de
voorwaarden voor zowel de handel als voor de invoer,
uitvoer en wederuitvoer binnen de EU van exemplaren en
soorten die vermeld worden in de vier Bijlagen van deze
verordening (voor meer details betreffende de Bijlagen,
zie beneden). De voor deze handel vereiste procedures
en documenten (b.v. invoer- en uitvoervergunningen,
certificaten voor de wederuitvoer, belangrijke aangiftes en
interne handelscertificaten) worden ook geleverd. Andere
zaken die worden geregeld zijn o.a. het verplaatsen van
levende dieren en planten en verschillende soorten
overtredingen. De verordening stelt tevens diverse
organen op EU-niveau samen zoals de het Comité inzake
de Handel in Wilde Fauna en Flora, de Wetenschappelijke
Studiegroep (SRG) en de Handhavingsgroep (Enforcement
Group), welke allemaal bestaan uit afgevaardigden van de
lidstaten en die worden samengeroepen en voorgezeten
door de Europese Commissie (voor meer details, zie
verderop in de brochure onder “Coördinatie van de
handel in wilde dier- en plantensoorten binnen de EU).
Verordening van de Commissie (EG) nr. 865/2006
De Verordening van de Commissie (EG) nr. 865/2006
bepaalt gedetailleerde regels voor de uitvoering van
Verordening (EG) nr. 338/97 van de Raad en behandelt
praktische aspecten van de regelgeving bij de handel
in wilde dier- en plantensoorten. Zij bepaalt zowel de
standaard vormgeving voor formulieren die gebruikt
moeten worden voor vergunningen, certificaten, aangiftes
en aanvragen als de labels voor wetenschappelijke
exemplaren. Aan de voorwaarden voor het uitgeven
van deze documenten, hun geldigheid en gebruik zijn
extra regels verbonden. Andere zaken die onder deze
verordening vallen zijn o.a. voorzieningen voor het fokken
van dieren in gevangenschap, het kunstmatig kweken
van planten, persoonlijke en huishoudelijke regels en het
merken en labelen van bepaalde soorten.
De Bijlagen
De EU-verordeningen voor de handel in wilde dier- en
plantensoorten bestaat uit vier Bijlagen (A,B,C en D).
Bijlagen A, B en C corresponderen grotendeels met
Bijlagen I, II en III van CITES, maar bevatten ook enkele
soorten die niet door CITES zijn opgenomen maar door
EU-wetgeving worden beschermd. Bijlage D, waarvoor
11
geen equivalent bestaat bij CITES, bevat soorten die voor
opname in aanmerking zouden kunnen komen in één
van de andere Bijlagen en waarbij de invoerregels van de
EU derhalve streng worden gecontroleerd. Dit wordt vaak
de ‘monitoring list’ (controlelijst) genoemd. Om consistent
te zijn met andere EU-verordeningen op het gebied
van het beschermen van inheemse soorten, zoals de
Habitatrichtlijn1 en de Vogelrichtlijn2, worden bepaalde
in Bijlage I en II van CITES opgenomen inheemse soorten
aan Bijlage A toegevoegd. Tabel 1 beneden somt de
groepen van soorten op die toegevoegd zijn aan de
Bijlagen van de ‘EU Wildlife Trade Regulations’.
Lidstaten kunnen op nationaal niveau extra maatregelen
treffen, bijvoorbeeld betreffende het houden of het
verhandelen van soorten die in de Bijlagen worden vermeld.
Relevante informatie kan opgevraagd worden bij de
Management Autoriteit van de betreffende lidstaat.
Evenals CITES dekt de ‘EU Wildlife Trade Regulations’ in grote
lijnen alle exemplaren, levend of opgezet, inclusief delen en
afgeleide producten, van dier- en plantensoorten die in de
Bijlagen zijn opgenomen. Echter, net zoals dat bij de Bijlagen
van CITES het geval is, hoeven sommige delen en afgeleide
producten niet aan bepaalde voorwaarden te voldoen door
een aantekening in de Bijlagen.
Tabel 1
Bijlage
Bijlage A
Alle CITES-Bijlage I soorten, behalve die waar een EU-lidstaat een voorbehoud tegen
heeft aangetekend;
Sommige soorten in CITES Bijlagen II en III, waarvoor de EU strengere binnenlandse
maatregelen heeft aangenomen;
Sommige non-CITES soorten.
Bijlage B
Alle andere CITES-Bijlage II soorten, behalve die waar een EU-lidstaat een voorbehoud
tegen heeft aangetekend;
Sommige CITES-Bijlage III soorten;
Sommige non-CITES soorten.
Bijlage C
Alle andere CITES-Bijlage III soorten, behalve die waar een EU-lidstaat een voorbehoud
tegen heeft aangetekend.
Bijlage D
Sommige CITES-Bijlage III soorten;
Sommige non-CITES soorten.
12
1) Habitatrichtlijn: (92/43/EEG) van 21 mei 1992 over de bescherming van natuurlijke habitats en wilde fauna en flora
2) Vogelrichtlijn (79/409/EEG) van 2 april 1979 over de bescherming van wilde vogels
De belangrijkste verschillen tussen CITES en de
EU Verordeningen
Internationale handel: vergunningen,
certificaten en aangiftes voor de handel
De EU-verordeningen ziet niet alleen toe op de uitvoering
van de bepalingen van CITES en het merendeel van de CITESresoluties, maar zij gaan in bepaalde opzichten verder dan de
voorwaarden van de Conventie:
Vergunningen, certificaten of aangiftes zijn vereist voor de
handel in dier- en plantensoorten (of delen of afgeleide
producten hiervan) die opgenomen zijn in één van de vier
Bijlagen naar en vanuit de EU (invoer, uitvoer, her-uitvoer). Voor
de handel binnen de EU in soorten uit Bijlage A is een specifiek
certificaat vereist. De documenten worden alleen uitgegeven
als er aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan en moeten,
voor een zending de EU mag binnenkomen of verlaten, aan de
douane worden overhandigd. De aangewezen Management
Autoriteit van de betreffende EU-lidstaat, in samenwerking
met haar nationale Wetenschappelijke Autoriteit, beslist of er
aan de voorwaarden is voldaan. Dit proces kan vragen met
zich meebrengen betreffende:
4 De EU-verordeningen zorgen voor strengere
voorwaarden voor de invoer dan die opgelegd door
CITES. Invoervergunningen zijn niet alleen vereist voor
soorten uit Bijlage A, maar ook voor soorten uit Bijlage B.
Invoeraangiften zijn vereist voor Bijlagen C en D.
4 Sommige soorten die vermeld staan in Bijlage II van CITES
zijn opgenomen in Bijlage A van de EU-verordeningen en
mogen derhalve niet verhandeld noch gebruikt worden
voor commerciële doeleinden.
4 Levende exemplaren van een soort vermeld in Bijlagen
A en B mogen alleen ingevoerd worden in de EU indien
de ontvanger beschikt over de juiste faciliteiten voor
huisvesting en verzorging van de exemplaren. CITES
eist dit slechts voor de invoer van levende exemplaren
vermeld in Bijlage I.
4 De EU-verordeningen regelen zowel de handel binnen
en tussen de EU-lidstaten – wat beschouwd wordt als
interne handel – als de internationale handel met niet EUlidstaten. CITES regelt alleen de internationale handel.
4 Verordening (EG) 338/97 geeft de EU-lidstaten het recht
om de invoer met betrekking tot bepaalde soorten en
landen tijdelijk op te schorten (negatief advies van de
Wetenschappelijke Studiegroep van de EU en de EU
invoerbeperkingen), zelfs als de handel conform CITES is
toegestaan.
Hoewel de EU-verordeningen direct toe te passen zijn in alle
EU-lidstaten, moeten de noodzakelijke voorwaarden voor de
uitvoering aangepast worden aan de nationale wetgeving en
worden aangevuld met nationale wetten voor zaken die onder
de soevereiniteit van iedere lidstaat blijven vallen, zoals het
opleggen van straffen. Bovendien heeft iedere EU-lidstaat een
wetgeving voor het behoud van de biodiversiteit en soorten,
bepalingen voor de gezondheidszorg van dieren en planten,
het welzijn van dier en plant en douanevoorschriften.
4 of de handel schadelijk is voor de overlevingskansen van
de soorten in het wild;
4 of het exemplaar legaal is verkregen;
4 in het geval van een levend exemplaar: of het transport
voor het exemplaar op de juiste wijze is voorbereid; en,
4 in het geval van een levend exemplaar van een soort die
vermeld staat in Bijlage A of B: of de importeur beschikt
over de juiste faciliteiten voor huisvesting en verzorging
van levende exemplaren.
EU invoerrestricties
De Europese Commissie kan de invoer van sommige soorten
uit bepaalde landen tijdelijk opschorten. De restricties op
de invoer worden bepaald nadat de Wetenschappelijke
Studiegroep een negatief advies heeft gegeven en overleg
heeft gevoerd met het betrokken land of landen. Een
negatief advies wordt gegeven als de invoer met zekerheid
een schadelijk effect heeft op de instandhoudingstatus van
de soorten. Als er eenmaal een negatief advies is uitgegaan,
kunnen er geen invoervergunningen worden afgegeven
voor de soorten uit het betrokken land. Negatieve adviezen
zijn van tijdelijke aard en kunnen onmiddellijk ingetrokken
worden als er nieuwe informatie over de handel of over de
instandhoudingstatus van de soorten in het betrokken land
wordt verschaft die de gerezen zorgen wegnemen.
13
De Europese Commissie kan de invoer echter ook voor
een langere periode opschorten door de zogenaamde
“verordeningen tot opschorting” (Suspensions Regulation)
toe te passen, welke zijn gepubliceerd in het officiële
publicatieblad van de EU. Net als bij negatieve adviezen
worden invoerrestricties voor de langere termijn normaal
gesproken opgelegd als de invoer met zekerheid een
schadelijk effect heeft op de instandhoudingstatus van de
soorten en wanneer het betrokken land in kwestie in gebreke
blijft met het verschaffen van informatie die het tegendeel
bewijst. Bovendien kunnen invoerrestricties ook worden
opgelegd voor exemplaren van soorten vermeld in Bijlage
B die een grote kans lopen tijdens het transport te sterven
of waarvan het onwaarschijnlijk is dat zij makkelijke kunnen
overleven in gevangenschap. De invoerrestricties kunnen
ook gelden voor levende exemplaren van soorten wiens
14
introductie in de EU een ecologische dreiging vormen voor de
wilde dier- en plantensoorten die endemisch zijn in de EU.
De lijst van zulke belangrijke restricties staat gepubliceerd in
het Officiële Publicatieblad van de Europese Unie. Een lijst met
negatieve adviezen die nu van kracht zijn kan opgevraagd
worden via de online database van het World Conservation
Monotoring Centre van het milieuprogramma van de
Verenigde Naties (UNEP-WCMC):
http://sea.unep-wcmc.org/eu/Taxonomy/library/docs/SRG_
opinions/English/species_negative_opinions.xls
Voor het nakijken van de database voor soorten die vermeld
worden in de Bijlagen waarvoor invoerrestricties gelden,
bezoek de database voor soorten opgenomen onder EU
Wildlife Regulations op: www.unep-wcmc.org
Algemene afwijkingen van in- en
uitvoervoorwaarden
Omdat het belangrijkste richtpunt van CITES en de EUVerordeningen de instandhouding van wilde soorten is,
worden exemplaren van soorten vermeld in Bijlage A die
werden geboren en zijn opgegroeid in gevangenschap of
kunstmatig werden gekweekt (in overeenstemming met
de bepalingen van CITES en de verordeningen van de EU)
behandeld als exemplaren van soorten vermeld in Bijlage
B. Voor deze exemplaren kunnen de voorwaarden voor de
uitgifte van een invoer- of uitvoervergunning minder strikt
zijn.
Andere afwijkingen van de in- en uitvoervoorwaarden zijn o.a.:
4 * transit van exemplaren via de EU;
4 * handel in exemplaren die voor 1947 zijn verkregen en
aanzienlijk verschillen van hun natuurlijke staat;
4 * handel in exemplaren die worden beschouwd als
particulier eigendom en huishoudelijke goederen;
4 * uitwisseling van exemplaren tussen geregistreerde
wetenschappelijke instellingen.
Interne handel binnen de Europese Unie
Interne handel binnen de EU betreft zowel handel binnen
een enkel EU-lidstaat als handel tussen meerdere lidstaten.
Als gevolg van de oprichting van de interne markt zijn de
grenscontroles binnen de EU opgeheven en kunnen goederen
over het algemeen vrij vervoerd en verhandeld worden
binnen de Unie. Dit geldt ook voor exemplaren van soorten
opgenomen in Bijlagen B, C en D, hoewel individuele EUlidstaten het recht hebben om het houden van bepaalde
types exemplaren te beperken. Wilde exemplaren van soorten
die opgenomen zijn in Bijlage A mogen normaal gesproken
niet gebruikt worden voor commerciële doeleinden en
hun bewegingsvrijheid binnen de EU is onderhevig aan
regelgeving. Commercieel gebruik van Bijlage B soorten kan
binnen de Europese Unie verboden worden als het niet naar
de volle tevredenheid van de autoriteiten van de lidstaten
bewezen kan worden dat zij zijn verkregen ( en, waar van
toepassing, geïntroduceerd in de EU) in overeenstemming
met de wetgeving tot instandhouding in de desbetreffende
landen.
Het merken en labelen van levende dieren en
wildproducten
Bepaalde exemplaren van soorten vermeld in de Bijlagen
moeten apart gemerkt worden, bijvoorbeeld exemplaren
die in gevangenschap zijn gefokt, krokodillenhuiden en
ivoor van de Afrikaanse olifant van een bepaalde lengte en
gewicht, om er maar een paar te noemen. De specifieke
manieren van het merken worden ook beschreven in de EU
Verordeningen, inclusief het labelen van blikken en blikjes
kaviaar bijvoorbeeld. Het labelen van kaviaar, inclusief dat
wat voor de export, wederuitvoer of voor de handel binnen
de EU bestemd is, mag alleen uitgevoerd worden door (her)
verpakkingsbedrijven die daartoe geautoriseerd zijn door de
CITES Management Autoriteit. Ontheffingen op deze regel
en / of het gebruik van alternatieve merkmethodes worden
onder bepaalde omstandigheden gegeven c.q. goedgekeurd,
bijvoorbeeld als de CITES Management Autoriteit van mening
is dat de voorgeschreven methode van merken niet geschikt is
vanwege fysische of gedragskenmerken van het exemplaar of
de soort.
De Verordening van de Commissie (EG) nr. 865/2006 voorziet
ook in de uitgave van labels bestemd voor niet-commerciële
verplaatsing van exemplaren tussen geregistreerde
wetenschappers, wetenschappelijke instellingen, in het geval
van museumexemplaren of bij de uitwisseling van gedroogde
planten, etc. Bij dergelijke niet-commerciële verplaatsingen
tussen geregistreerde instellingen zijn geen vergunningen
vereist, maar er zijn wel strikte eisen verbonden aan het
labelen en deze verplaatsingen mogen alleen plaatsvinden
tussen instellingen waar de CITES Management Autoriteit haar
toestemming aan heeft verleend.
15
Transport en verplaatsen van exemplaren
De Verordening van de Raad (EG) nr. 338/97 vereist dat
levende exemplaren van een soort die opgenomen zijn in
Bijlagen A,B en C, bestemd voor (weder)uitvoer, geprepareerd
en verzonden moeten worden op een wijze die het risico op
verwonding, gevaar voor de gezondheid of mishandeling
minimaliseert. De Verordening van de Raad (EG) nr. 1/2005
van 22 december 2004 inzake de bescherming van dieren
gedurende transport en gerelateerde operaties, die zegt dat
het transport van dieren moet geschieden op een wijze die
overeenkomt met de International Air Transport Association
(IATA) Live Animals Regulations, ziet toe op de naleving van
deze voorwaarden in de EU.
Coördinatie van de handel in wilde dier- en
plantensoorten binnen de EU
De Europese Commissie ziet toe op de EU-wijde toepassing
van de EU-Verordeningen. Eén van de belangrijkste taken van
de Commissie is ervoor te zorgen dat de wetgeving op EGniveau adequaat genoeg is om de handel in wilde dier- en
plantensoorten te regelen. Dit wordt bereikt door periodieke
herziening van de EU-regelgeving.
Het Comité inzake de Handel in Wilde Fauna en Flora (het
Comité) bepaalt maatregelen voor een betere toepassing van
de EU-Verordeningen. Normaal gesproken komt het Comité
drie keer per jaar bijeen in Brussel.
De Wetenschappelijke Studiegroep (SRG) komt normaal
gesproken drie keer per jaar bijeen in Brussel en bespreekt
alle wetenschappelijke kwesties die gerelateerd zijn aan
de toepassingen van de EU-Verordeningen, inclusief de
vraag of de handel een schadelijk effect heeft op de
instandhoudingstatus van de soorten. In gevallen waar de SRG
denkt dat de handel een negatieve gevolgen kan hebben,
kan de invoer uit het land van oorsprong in kwestie tijdelijk
worden opgeschort.
De Handhavingsgroep (EG) komt twee per jaar bijeen in
Brussel om aan de uitvoering van de EU-Verordeningen
gerelateerde technische kwesties te bespreken en om
informatie uit te wisselen.
Figuur 1. Samenwerking en coördinatie tussen de verschillende instituten bij de EU en op nationaal niveau
Management
Autoriteit
Wetenschappelijke
Autoriteit
Comité
Wetenschap
pelijke
Studiegroep
Europese
Commissie
16
Handhaving
groep
Handhavers
Het Gaborone-amendement en de toetreding
van de Europese Gemeenschap tot CITES
Stand van zaken met betrekking tot de ratificatie van
de Gaborone-clausule bij CITES
Voordat het Gaborone-amendement in werking kan treden
en de Europese Gemeenschap partij bij CITES kan worden,
moeten 54 van de 80 landen die partij waren ten tijde van
de goedkeuring van CITES het amendement ratificeren. Een
aantal partijen moet het amendement nog ratificeren alvorens
deze in werking kan treden3.
Het CITES-secretariaat en de Conferentie der Partijen hebben
de partijen die de Gaborone-clausule nog niet hebben
bekrachtigd, herhaaldelijk opgeroepen dit alsnog te doen. In
het kader van doelstelling nr. 6 “Vooruitgang op de weg naar
een universeel lidmaatschap” werd in de “strategische visie”
van CITES, die werd goedgekeurd op de 11e bijeenkomst van
de Conferentie der Partijen (CoP) bij CITES in 2000, een oproep
gedaan om verdere vooruitgang te boeken bij de ratificatie
van de clausule. Voorts werd op de 12e CoP een besluit
genomen en werd op de 13e CoP een resolutie goedgekeurd
om er bij alle partijen die dit nog niet hebben gedaan, op aan
te dringen de clausule zo spoedig mogelijk te ratificeren.
Waarom zouden de partijen
amendement moeten ratificeren?
de
Gaborone-
De Europese Gemeenschap is de enige REIO (regionale
organisatie voor economische integratie) met bevoegdheid
om CITES uit te voeren. Door de inwerkingtreding van de
Gaborone-amendement zou zij derhalve partij kunnen worden
bij CITES.
Door toetreding tot CITES zou de Europese Gemeenschap
volledig deel kunnen nemen aan de werkzaamheden van de
Overeenkomst. Zij zou één enkel contactpunt kunnen vormen
voor de andere partijen en het Secretariaat. Toetreding
zou voor de Europese Gemeenschap en al haar lidstaten
3) Op juli 2007 moest de clausule nog door ten minste 7 landen worden geratificeerd.
17
de juridische verplichting inhouden om de Overeenkomst
te implementeren. Als partij bij de Overeenkomst zou
de Europese Gemeenschap derhalve verantwoording
verschuldigd zijn aan andere partijen wat betreft de
tenuitvoerlegging van de Overeenkomst.
samenwerking. Een aantal van de voornaamste CITES
projecten die door de Europese Commissie worden gesteund,
betreffen de tenuitvoerlegging van CITES voor de olifant, de
steur en houtsoorten.
Het MIKE-programma
Bij de huidige stand van zaken, waarbij de Europese
Gemeenschap geen partij is bij de Overeenkomst, heeft
de wetgeving voor de tenuitvoerlegging van CITES een
vrijwillig karakter en is de Overeenkomst voor de Europese
Gemeenschap niet bindend. Zij kan derhalve niet officieel tot
verantwoording worden geroepen door het Secretariaat of
de Conferentie der Partijen. Deze moeten zich officieel tot de
afzonderlijke lidstaten richten, die echter hun bevoegdheden
ter zake hebben overgedragen aan de Europese
Gemeenschap.
Aanvullende steun en financiering voor de
Overeenkomst en de partijen
Als partij zou de Europese Gemeenschap via de begroting
bijdragen aan de werkingskosten van de Overeenkomst door
een percentage te betalen van het kernbudget. Voorts zou
toetreding tot CITES de Europese Gemeenschap ook een
stevigere institutionele basis verschaffen om bij te dragen
aan CITES-projecten en om afzonderlijke partijen bijstand te
verlenen bij hun programma’s capaciteitsopbouw.
Stemrecht
Toetreding zou geen verandering brengen in de
machtsverhoudingen binnen de Overeenkomst. De Europese
Gemeenschap zou geen extra stem krijgen maar beschikken
over het aantal stemmen van haar lidstaten.
Internationale steun voor de tenuitvoerlegging
van de Overeenkomst
Hoewel de Europese Gemeenschap, omdat zij geen partij
is bij de Overeenkomst, niet bijdraagt aan het kernbudget
van de Overeenkomst, levert zij wel een actieve bijdrage
aan verschillende projecten ter ondersteuning van de
tenuitvoerlegging van CITES. Het betreft bijstand aan de
partijen bij de ontwikkeling van programma’s voor duurzaam
beheer van soorten en bij capaciteitsopbouw en regionale
18
De afkorting MIKE staat voor “Monitoring of Illegal Killing of
Elephants” (de controle op het illegaal doden van olifanten).
Dit programma verleent steun voor de institutionele
capaciteitsopbouw in landen met olifantenpopulaties om te
zorgen voor een doelmatig beheer van de olifanten en toezicht
op de naleving van de wet. Het programma streeft naar het
behoud en het duurzaam beheer van olifanten op lange
termijn en houdt ter plaatse nauw toezicht op de stroperij.
Het systeem is nu operationeel in 38 landen in Afrika en Azië.
Het is van belang om over de meest nauwkeurige informatie
te beschikken op het moment waarop beslissingen over
olifanten moeten worden genomen. Het MIKE-programma
helpt CITES derhalve om doelmatig beleid te bepalen voor
het behoud van de soorten en de handel in olifantproducten.
Het programma wordt door de Europese Comissie gesteund
met een bedrag van in totaal 9,8 miljoen euro voor de periode
2006-2010.
Duurzaam beheer van de visserij in de Kaspische Zee
In het kader van het milieuprogramma voor de Kaspische Zee
heeft de Europese Commissie steun verleend aan instellingen
in deze regio om het herstel en de instandhouding van
het visbestand in de Kaspische Zee, met inbegrip van de
steurenpopulaties, te bevorderen. De afgelopen paar jaar
werd in totaal 850.000 euro uitgetrokken voor de verbetering
van onderzoeksmethoden en de versterking van de capaciteit
voor visserijbeheer met het oog op de ontwikkeling van
herstelplannen voor regionale vispopulaties. Het project heeft
de partijen geholpen bij de implementering van de CITESeisen ten aanzien van de steurvisserij en de uitvoer van kaviaar.
Het CITES-ITTO-project betreffende de
tenuitvoerlegging van CITES voor houtsoorten
De Europese Commissie steunt de nationale autoriteiten
in een aantal landen in Zuid-Amerika, Afrika en Azië
bij de tenuitvoerlegging van CITES op het gebied van
houtsoorten, met name mahonie, afromosia en ramin. Het
project zal de landen in kwestie helpen te voldoen aan de
wetenschappelijke, administratieve en juridische eisen voor
het beheer van en de handel in deze houtsoorten. In het kader
van dit project zal worden gewerkt aan de capaciteitsopbouw
van wetenschappelijke autoriteiten ten behoeve van het
formuleren van conclusies ten aanzien van het niet-bestaan
van nadelige effecten van de kap van deze soorten. De
totstandkoming van regionale beheersplannen zal worden
bevorderd door de samenwerking tussen de betrokken landen
te steunen. Het algemene doel van het project is ervoor te
zorgen dat de internationale handel in deze soorten een
duurzaam karakter heeft.
Het project zal worden uitgevoerd door de Internationale
Organisatie voor tropisch hout (ITTO) in nauwe samenwerking
met CITES. De EU-bijdrage bedraagt 2,5 miljoen euro voor de
periode 2007-2010, met cofinanciering door andere partners.
De Europese Commissie verleent tevens vrijwillig steun
aan bepaalde activiteiten die worden uitgevoerd door het
CITES-secretariaat, met inbegrip van de ontwikkeling van
CITES-opleidingsmateriaal voor met wetshandhaving belaste
functionarissen en verschillende workshops op het gebied van
capaciteitsopbouw.
19
Meer informatie over ‘EU Wildlife Trade Regulations’ en CITES
4 Meer informatie over het reguleren van de handel in wilde dier- en plantensoorten in de EU, inclusief vergunningsvoorwaarden,
nationale wetgeving, als ook informatie over het merken, fokken van dieren in gevangenschap, het houden van levende
exemplaren en andere gezondheidsaspecten, is te vinden op de website www.eu-wildlifetrade.org, welke in 2003 door de
Europese Commissie en TRAFFIC Europe werd gelanceerd.
4 De website van de Europese Commissie over CITES en de handel in wilde dier- en plantensoorten in de EU: http://ec.europa.
eu/environment/cites/home_en.htm
4 De soorten die opgenomen zijn in de Bijlagen van de ‘EU Wildlife Trade Regulations’ en in de Bijlagen van CITES, en soorten
die niet ingevoerd mogen worden in de Europese Unie zijn te vinden op de website van de Verenigde Naties: United Nations
Environment Programme – World Conservation Monitoring Centre (UNEP-WCMC): www.unep-wcmc.org
4 De officiële website van CITES: http://www.cites.org
4 De website van Traffic: http://www.traffic.org
4 IUCN rode lijst van bedreigde diersoorten: http://www.redlist.org
Websiten van de EU lidstaten
4 AT (Oostenrijk): Bundesministerium für Land- und Forstwirtschaft, Umwelt und Wasserwirtschaft: http://www.cites.at/
4 BE (België): Service public fédéral santé publique, securité de la chaine alimentaire et environnement;
4 Federale overheidsdienst volksgesundheit, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu:
https://portal.health.fgov.be/portal/page?_pageid=56,513288&_dad=portal&_schema=PORTAL
4 BG (Bulgarije): www.moew.government.bg; www.chm.moew.government.bg
4 CZ (Tsjechië): Ministerstvo životního prostředí: http://www.env.cz/
4 CY (Cyprus): http://www.cyprus.gov.cy/moa/agriculture.nsf/index_en/index_en?OpenDocument
4 DK (Denemarken): Miljøministeriet: http://www.cites.dk/
4 DE (Duitsland): Seite des Bundesamts für Naturschutz als CITES-Vollzugsbehörde mit umfassenden Informationen und
Links zum Artenschutzvollzug unter WA-Vollzug/CITES http://www.bfn.de
4 Recherchemöglichkeiten zum Schutzstatus von geschützten Arten http://www.wisia.de
4 EE (Estland): www.envir.ee
4 EL (Griekenland): http://www.minenv.gr/
4 ES (Spanje): Ministerio de Industria, Turismo y Comercio: http://www.mcx.es/sgcomex/soivre/cites_spain.htm
20
4 FI (Finland): Ympäristöministeriö: http://www.ymparisto.fi/cites
4 FR (Frankrijk): Ministère de l’Ecologie et du Développement Durable: http://www.ecologie.gouv.fr/-CITES-.html
4 HU (Hongarije): Ministry of Environment and Water www.cites.hu
4 IE (Ierland): Department for Environment, Heritage & Local Government: http://www.environ.ie
4 IT (Italië): Sito web dell’Autorità di Gestione della CITES Italiana: http://www.minambiente.it/
4 LV (Letland): Dabas aizsardzības pārvalde: http://www.dap.gov.lv
4 LT (Litouwen): http://www.am.lt
4 LU (Luxemburg): Ministère de l’environnement: http://www.environnement.public.lu/
4 MT (Malta): http://www.mepa.org.mt/environment/index.htm?CITES/mainpage.htm&1
4 NL (Nederland): De website van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit: https://www.hetlnvloket.nl
http://www.minlnv.nl/portal/page?_pageid=116,1640898&_dad=portal&_schema=PORTAL&p_document_id=110637&p_
node_id=143274
4 PL (Polen): Ministry of the Environment www.mos.gov.pl/cites-ma
4 PT (Portugal): Instituto da Conservação da Natureza: http://portal.icn.pt/ICNPortal/vPT/
4 RO (Roemenië): www.mmediu.ro
4 SE (Zweden): www.sjv.se; http://www.naturvardsverket.se/
4 SK (Slowakije): Ministerstvo životného prostredia SR: http://www.enviro.gov.sk/
4 SI (Slovenië): Spletna naslova upravnih organov CITES v Republiki Sloveniji: http://www.mop.gov.si/; http://www.arso.gov.si/;
Spletni naslov strokovnega organa CITES v Republiki Sloveniji: http://www.zrsvn.si/sl/
4 UK (Verenigd Koninkrijk): Department for Environment, Food and Rural Affairs (Defra): http://www.ukcites.gov.uk/
21
Europese Commissie
EU-verordeningen voor de handel in wilde dier- en plantensoorten
Een introductie van CITES en haar toepassing
in de Europese Unie
Luxemburg: Bureau voor officiële publicaties der Europese Gemeenschappen
2007 — 24 blz. —21x21 cm
ISBN 978-92-79-05388-7
VERKOOP EN ABONNEMENTEN
De publicaties van het Publicatiebureau waarvoor een vergoeding wordt
gevraagd, zijn verkrijgbaar bij zijn over de hele wereld verspreide verkoopkantoren.
Plaats een bestelling bij een van deze kantoren, waarvan de lijst te raadplegen is:
• op de internetsite van het Bureau (http://publications.europa.eu),
• via het Bureau zelf met een verzoek om toezending van de lijst
op het faxnummer (352) 2929-42758.
Beschikbaar op:
http://bookshop.europa.eu
Fax : 32-2-299 61 98
KH-77-07-262-NL-C