Een betere en goedkopere GGZ vraagt om

De
maatschappelijke
barometer
gezondheidszorg in de buurt!
van
de
geestelijke
Een lelijke lucht komt opzetten!
De geestelijke gezondheidszorg in Nederland is verworden tot een ‘Stoornissenfabriek’. Een
medisch bolwerk waarin opsplitsen van mensen in deelproblemen, mensen inschalen met
zorgzwaartepakketten en behandelen volgens protocollen en richtlijnen, de boventoon
voert. Niet de vraag van een mens is vertrekpunt, maar het aanbod is leidend. De
‘Stoornissenfabriek’ is steeds meer gaan geloven in haar eigen kunnen en heeft haar markt
opgerekt door massief – al dan niet op instigatie van de farmaceutische lobby –
uiteenlopend gedrag te individualiseren, van zijn maatschappelijke context te ontdoen en te
medicaliseren.
Het moet gezegd, er zijn veel mensen die baat hebben bij deskundige psychiatrische hulp.
Daartegenover zijn er groepen burgers met psychiatrische klachten en ziekte die zich niet
willen laten ringeloren en hun eigen oplossingen zoeken. Soms in de vorm van alternatieve
zorg, steun zoeken in eigen kring, of zich steeds meer afzijdig houden van het leven in de
buurt.
Een specifieke groep burgers in wijken betreft mensen met langdurige, hardnekkige
psychiatrische problemen. Vooralsnog richt het aanbod zich op behandeling en begeleiding
van ziekte en sluit onvoldoende aan bij de behoefte aan ondersteuning bijalledaagse
besognes en meedoen in de buurt.
Ieder mens wil de regie over zijn eigen leven. Mensen met een beperking of stoornis en
beperkte mogelijkheden komen veel obstakels tegen bij het zelfstandig sturing geven aan
het leven. Niet (kunnen) meedoen, stapeling van praktische problemen, ontbreken van
basale levensvaardigheden of het ontberen van ( professionele) steun veroorzaakt isolement,
en soms toename van ‘afwijkend‘ gedrag. De ‘Stoornissenfabriek’ stelt in haar specialistische
aanbod niet de maatschappelijke inbedding van een mens met langdurige psychiatrische
problematiek voorop. Het verhelpen en begeleiden van de stoornis is het begin en eindpunt.
Een doodlopende weg zo blijkt.
De ‘Stoornissenfabriek’ staat aan de vooravond van grote veranderingen. De kosten voor de
zorg rijzen de pan uit. Het kabinet neemt maatregelen om te snijden in de kosten en de GGZ
te dwingen om zich anders te organiseren. De zorg moet laagdrempelig, dichtbij huis en
toegankelijk in de wijk worden geregeld. Het antwoord van de ‘Stoornissenfabriek’ is een
nieuwe winkel in de wijk openen met hetzelfde aanbod. Zo is de vicieuze cirkel rond.
Dat raakt ook mensen met stabiele langdurige psychiatrische problemen. Zij worden nu
begeleid vanuit (F)ACT-teams, een vorm van DBC gefinancierde specialistische GGZ. Een
generalistisch en goedkoper alternatief, zoals wijkverpleging in de somatische zorg, is in de
geestelijke gezondheidszorg niet voor handen. Het ontbreekt, voor mensen met stabiele
langdurige psychiatrische problemen, aan een alternatief voor de specialistische geestelijke
gezondheidszorg. De kosten lopen hiermee steeds meer op. Cliënten worden ingesloten in
het systeem van de ‘Stoornissenfabriek’ en daarmee blijvend afhankelijk gemaakt van dure
zorg. Er wordt onvoldoende geholpen bij het vinden van eigen kracht en het vinden van
aansluiting bij de omgeving waar ze wonen.
De lucht klaart op!
We willen een alternatief bieden voor de medisch specialistische begeleiding. De kanteling
naar een meer op meedoen en omgeving gerichte aanpak is daarbij voor ons het
uitgangspunt. We willen een alternatief voor fragmentatie en specialisatie van zorg, voor
sterk oplopende kosten, voor steeds verder toenemende bureaucratisering, voor verdwaalde
en loket missende hulpvragers en voor een rationele en daarmee reductionistische
benadering.
Het verbeteren en aanpassen van bestaande systemen helpt niet meer. Het gehele
zorgsysteem is teveel vastgelopen in de eigen raderen (Rotmans, 2010). Er zit niets anders op
dan het huidige systeem af te breken, puin te ruimen en een nieuw “huis” te bouwen. Tijd, lef
en durf zijn nodig om van gebaande paden af te wijken.
We pleiten voor psychiatrie in de wijk als een serieus alternatief voor de specialistische zorg.
Voor een groot deel van de psychiatrische problemen is eigenlijk geen doorlopende
behandeling nodig maar vooral goede begeleiding. Ook is het effect van een goede relatie,
van presentie groter dan het effect van de specialistische methodiek.
Het alternatief ligt in het verbinden van verpleegkundige zorg, welzijn, wonen en
maatschappelijk dienstverlening. In ons Möte wijkzorgmodel vormen een integraal aanbod
én bewoner gestuurde wijkontwikkeling de basis, waarbij de wensen en mogelijkheden van
de cliënten en hun omgeving zelf centraal staan. Cliënten hebben daarin de regie.
Zelfgemaakte oplossingen, eigen kracht en mogelijkheden vormen het uitgangspunt.
Mensen geven zelf aan welke steun zij nodig hebben om hun wensen te realiseren. Zij krijgen
de ondersteuning en de faciliteiten die zij nodig hebben.
Naar een strak blauwe lucht
We willen de lucht laten opklaren door het toepassen van de volgende ijkpunten in de
maatschappelijke barometer:
 kantel de hulpvraag naar inzet van eigen kracht van mensen;
 eenvoud in processen en communicatie: presentie voorop;
 preventie is de kurk waarop het aanbod drijft;
 vertrouw op zelfsturing en vakbekwaamheid van professionals;
 de vraag in de wijk bepaalt de samenstelling van en behoefte aan deskundigheid;
 organiseer vanzelfsprekend initiatief en onderlinge steun in wijken;
 ondersteun professionals met slimme ICT;
Dit is de basis voor het samenstellen van teams. Hun dagelijkse werk is georganiseerd rondom
de principes van contextueel werken, maatschappelijke gezondheidszorg, eigen kracht en
zelfregie van burgers en professionals. Sociaal-psychiatrisch verpleegkundige zorg, welzijn en
maatschappelijke dienstverlening vormende kern van de organisatie.
De doelgroep is de burger in wijken die psychisch/psychiatrisch problemen hebben en
tijdelijk of langdurige ondersteuning wensen om de alledaagse problemen het hoofd te
bieden en mee te blijven doen in het maatschappelijk leven.
De zelfsturende teams weten wanneer ze iets moeten laten en iets moeten maken. Hun
aanbod volgt het spoor van vragen van mensen in de buurt, zorgelijke signalen die
opborrelen. Ze verbinden mensen, kansen en mogelijkheden die zich voordoen. Professioneel
wordt alles uit de kast gehaald om lokale zorg, welzijn, diensten en voorzieningen te laten
aansluiten bij de noden die er zijn.
De wind in de rug!
We hebben de kennis en de ervaring om werken in de wijk met u te realiseren. We doen dit
niet alleen! In het veranderproces betrekken we burgers, mensen met en zonder geestelijke
gezondheidsproblemen, professionals van zorg, welzijn en maatschappelijke dienstverlening,
gemeenten en andere relevante instellingen.
We werken met u samen aan een nieuwe maatschappelijk georiënteerde geestelijke
gezondheidszorg!
Onze diensten:
visie ontwikkelen en meerjarenbeleid formuleren
een (veld)analyse uitvoeren
businessplan schrijven
team ontwerpen en inrichten
ontwikkelen en beschrijven van methodieken
trainen van professionals
Voor meer informatie:
Kees Onderwater
[email protected]
Ben Venneman
[email protected]
www.werkenindewijk.nu