“Onderwijs is een zekerheid voor een kleine natie” In de moderne

“Onderwijs is een zekerheid voor een kleine natie”
J.V. Snellman (1806–1881), een filosoof, geleerde, journalist en politicus die een belangrijke, unieke, belangrijke rol speelde bij het vormen
van de Finse nationale identiteit.
Finse kinderen beginnen school te lopen in de herfst van het kalenderjaar waarin ze zeven jaar worden. Dit geeft hen meer
tijd om te spelen, hun fantasie te gebruiken en zich veilig te hechten, vooraleer ze naar school gaan. Foto: Amanda Soila.
In de moderne wereld, vormt een goed opgeleide, onderlegde bevolking, de sleutel tot succes.
In de tweede helft van de twintigste eeuw ontwikkelde de Finse maatschappij zich tot één van de
rijkste landen ter wereld, wat grotendeels te danken is aan het feit dat de bevolking algemeen
onderwijs wenste en dat het land hierin heeft geïnvesteerd.
Al in de negentiende eeuw, werden er belangrijke beslissingen getroffen die de basis legden voor het
verdere succes van het onderwijssysteem. Finland koos voor onderwijs van de hele natie. Op die
manier, vermeed het land sociale ongelijkheid tussen een opgeleide elite en een ongeschoolde lagere
klasse. Het verlangen van de bevolking om kennis te verwerven heeft ook bijgedragen tot een
algemeen geloof in onderwijs. Mensen worden verondersteld om geïnformeerd te zijn over een brede
waaier van problemen en maatschappelijke zaken.
Oplossen van problemen op wereldvlak door onderwijs
Het gaat erom oplossingen vinden voor de uitdagingen die de maatschappij te wachten staan –
klimaatverandering, financiële schommelingen op wereldvlak, een verouderende bevolking, risico’s in
verband met moderne technologie, pandemieën en massale migratie – vragen omtrent een
verandering van levensstijl en nieuwe soorten activisme. In Finland, zoals overal ter wereld, scheppen
de groeiende toevloed aan informatie en de toegenomen mobilisatie van mensen nu nieuwe
uitdagingen voor het traditioneel onderwijs. Hoe sterk een onderwijssysteem ook is, voortdurende
ontwikkeling en vernieuwing is nodig om het succes te handhaven. Hoe beter opgeleid een natie is,
hoe beter ze klaar zal zijn om de complexe uitdagingen van de huidige wereld aan te gaan.
Onderwijs vormt de hoeksteen van de democratie en de moderne maatschappij
“Het hoge niveau van het Finse schoolsysteem is ondersteund door een duidelijk nationaal ethos dat
zegt dat mensen de voornaamste rijkdom van een land zijn en dat ze recht hebben op
kwaliteitsonderwijs,” zegt de directeur van het algemeen onderwijs, Jorma Kauppinen, lid van de
Finse Nationale Onderwijscommissie.
Tussen 11 en 12 procent van de begroting van de Finse staat en van de gemeenten gaat naar
onderwijs. Hiermee wordt het kleuteronderwijs, het basisonderwijs, het secundair onderwijs, de
beroepsopleiding, het hoger onderwijs en verder de post-graduaat studies betaald en gedeeltelijk ook
het vrije volwassenenonderwijs. Dit vormt op zijn beurt de ruggengraat van levenslang leren, wat voor
iedereen die in Finland woont, tot de mogelijkheden behoort.
“De oprichting van het lager onderwijs was verbonden met het ontstaan van een sterk nationaal
bewustzijn,” zegt Kauppinen. “Dit land had behoefte aan geletterde en opgeleide burgers en aan een
literaire cultuur.”
Het merendeel van de Finse gemeenten beschikte bij het begin van de negentiende eeuw over
scholen met lager onderwijs. Het decreet van de schoolplicht werd van kracht in 1921, waardoor alle
kinderen verplicht waren om ten minste zes jaar lager onderwijs te volgen.
Een belangrijk keerpunt kwam rond 1970, toen de lagere en secundaire scholen werden vervangen
door hoofdzakelijk gemeentelijke 9-jarige Basisscholen waarin het verplicht onderwijs tot negen jaar
werd verlengd. De hervorming van de 9-jarige basisscholen was bedoeld om aan alle kinderen een
gratis gelijke kansenonderwijs te garanderen, ongeacht de woonplaats en socio-economische status
van het gezin.
Lokale scholen en vertrouwen zorgen voor een kwalitatief hoogstaand schoolsysteem
Finland beschikt over ongeveer 3.000 9-jarige Basisscholen met in het totaal 550.000 leerlingen. In de
praktijk zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de organisatie van het onderwijs. In één van haar
significante bevindingen, concludeerde de PISA studie, dat van alle deelnemende landen, de scholen
in Finland het minst verschillen vertonen.
Leerlingen krijgen ondersteuning en leiding in kleine groepen, naarmate het nodig is. Foto: Amanda Soila.
“Dit resultaat is te danken aan het principe van lokaal verankerde scholen, hoogopgeleide leraars en
een cultuur van vertrouwen,” vat Dhr. Kauppinen samen.
Het principe van de lokale scholen betekent dat bijna alle kinderen en jongvolwassenen de school
bezoeken die het dichtst bij hun thuis ligt, waardoor indelingen volgens de sociale status van de familie
wordt voorkomen. Aangezien scholen er een relatief hoge standaard op nahouden, zijn ouders in het
algemeen tevreden met hun lokale scholen en elitaire privéscholen zijn niet naast de lokale 9-jarige
Basisscholen opgedoken. Privéscholen die een vergunning nodig hebben, bestaan in zekere mate,
maar zij ontvangen ook staatssubsidies en volgen het nationale leerprogramma. Bovendien zijn ze
verplicht om leerlingen van het lokale district in de school te aanvaarden.
De gemeenten subsidiëren het schoolvervoer van kinderen die te ver weg wonen om te lopen of van
het openbaar vervoer gebruik te maken.
Leraars kiezen hun leermethodes
De lerarenopleiding omvat pedagogische vaardigheden en diepgaande kennis van de leerstof. Hoewel
over het leerplan en de leerdoelstellingen op een nationaal niveau wordt beslist, kunnen leraars in de
klas vrij hun methodes kiezen.
“Macht wordt gedelegeerd aan gemeentebesturen, scholen en uiteindelijk aan individuele leraren,
waarbij alle niveaus van onderwijsadministratie samenwerken en gegevens delen,” verklaart
Kauppinen. “Deze cultuur van vertrouwen produceert leraars die onafhankelijke deskundigen zijn.”
Enerzijds zijn zij vertrouwd met de noden en mogelijkheden van hun leerlingen, anderzijds respecteren
zij de leerdoelstellingen van de nationale leerplannen.
Lesmateriaal van hoge kwaliteit is erg belangrijk. Grote investeringen ondersteunen de productie van
schoolboeken en ander leermateriaal in het Fins alsook in het Zweeds, de andere officiële taal van
Finland. Materiaal is in toenemend mate in elektronische vorm en online beschikbaar.
Kauppinen gelooft dat de toekomstige uitdaging voor scholen erin zal bestaan om samenwerking
tussen thuis en school te creëren en om de dialoog tussen scholen en de maatschappij aan te
moedigen.
Spel en koesterende zorg bereiden de kinderen op school voor
In Finland begint men relatief laat school te lopen, op de leeftijd van zeven jaar. Volgens de Finse
educatieve praktijk, hebben kinderen tijd en ruimte nodig om te groeien en zich te ontwikkelen. Het
leerproces maakt gebruik van een gevoelige periode in het leven van kinderen en stimuleert hun
denken en creativiteit. Tijdens de vroege jaren op school, worden de ouders door oudergesprekken op
de hoogte gehouden van de prestaties van hun kinderen op school.
In de prille kinderjaren genieten de kinderen de zorg en de aandacht van hun ouders. Kinderen nemen
ook deel aan groepsactiviteiten in kinderdagverblijven: spel, sport en buitenhuis activiteiten. Ouders
van jonge kinderen kunnen rekenen op lange periodes van zwangerschapsverlof en
ouderschapsverlof. Gezinnen kunnen ook kiezen tussen gemeentelijke en privé dagverblijven of men
kan opteren voor een dagverblijf in kleine groep in het huis van een onthaalmoeder/vader.
Kinderen die zes oud zijn, kunnen een voorschoolse opvoeding krijgen, ofwel op school of in een
dagverblijf. Bijna alle zesjarigen nemen deel aan kleuteronderwijs.
Indien nodig, mogen kinderen een jaar vroeger of later naar school gaan, nadat hun schoolrijpheid
werd geëvalueerd.
De lerarenopleiding verzekert kwaliteitsvol onderwijs
Alle leraars van een 9-jarige Basisschool die vast benoemd zijn en een voltijdse baan hebben, hebben
een universitaire opleiding achter de rug.
In klas 1–6 van de basisschool, geven de leraren gewoonlijk les in alle vakken. Ze hebben een master
in onderwijskunde, met nadruk op hun pedagogische vaardigheden. Zowel in de laatste klassen van de
basisscholen als in hogere secundaire scholen, worden vakken onderwezen door leraars die een
diploma van master hebben in hun respectieve vakgebieden en hun studies in onderwijskunde hebben
afgesloten.
Ook leraars van dagverblijven en kleuterscholen hebben universitaire studies gedaan.
De lerarenopleiding is populair en staat hoog aangeschreven, ondanks een relatief bescheiden loon.
Er zijn vijf maal meer aanvragen voor een lerarenopleiding dan er plaatsen zijn.
Gestandaardiseerde objectieven van het schoolsysteem
De regering beslist over de algemene doelstellingen en de verdeling van de uren tussen de
schoolvakken in het 9-jarige Basisonderwijs en het hoger secundair onderwijs. Dit is gebaseerd op een
nationaal programma, waarover in de Finse Nationale Onderwijscommissie, onder het Ministerie van
Onderwijs en Cultuur, wordt beslist. De inrichters van het onderwijs, waarvan de meesten gemeenten
zijn, ontwikkelen dan hun eigen programma’s en specifieke schoolplannen, op die basis. Op deze
manier krijgen alle leerlingen in heel het land dezelfde vakken, op hetzelfde niveau en met dezelfde
kwaliteit. Tegelijkertijd laat het systeem toe dat er lokale accenten worden gelegd en lokaal wordt
uitgebreid.
Foto: Amanda Soila
De resultaten van de leerlingen in het 9-jarige Basisonderwijs worden in nationale beoordelingen
gevolgd, wat een steekproef van 5 procent inhoudt. Bovendien, horen degenen die het onderwijs
organiseren, op regelmatige basis te evalueren
De studies van het hoger secundair onderwijs culmineren in het centrale staatsexamen, dat door een
nationale examencommissie wordt beoordeeld.
Een gratis lunch is in het leerprogramma opgenomen
door Minna Kantén
Elk kind in een Fins dagverblijf, basisschool of secundaire school of in een beroepsschool krijgt een
warme, gezonde lunch, waarin salade, melk en brood niet ontbreken.
Foto: Amanda Soila.
De gratis lunch die op school wordt geserveerd maakt deel uit van het officiële schoolprogramma. De
idee is dat een maaltijdpauze voor de kinderen een oppepper is en hen door de rest van de dag heen
helpt. Tegelijkertijd is dit een les in gezondheidszorg, voeding en gewoontes.
In sommige baanbrekende scholen, krijgen de leerlingen klimaatvriendelijke maaltijden, zoals
vegetarische en biologische lunches.
De lunchmenu’ s die bij kinderen het meest in de smaak vallen:
Lasagne, gehakt en macaronischotel, Spinazie pannenkoeken, Gehaktballen, bolognaisesaus,
Vissticks, Gehaktschotel met aardappelpuree, Gerstepap