DIENST OP ZONDAG, 15 februari 2004

1
DIENST OP ZONDAG, 30 augustus 2015 10.00 uur
Organist: Wijnand Klaver
Lezer: Elaine Bohlken 2015.21
Doopsgezinde Gemeente
Arnhem 2015.21
Gaan voor vrede en vertrouwen
in Gods licht
Aansteken van de kaars
Openen van de bijbel Welkom
Zingen: Zingenderwijs 111 (1 t/m 4) O God, nu wij hier samenkomen
(= melodie van Liedboek nr.248 “De dag door uwe gunst ontvangen)
Bemoediging en Groet
Zingen: 273:1,2,4: Loof God, die zegent al wat leeft
Gebed
Inleiding
Zusters en broeders, afgelopen zondag heb ik weer eens gekeken en geluisterd naar een
televisiedienst op ZDF (het tweede Duitse net).
Het was een eenvoudige dienst die mij zeer aangesproken en geïnspireerd t.
Dat komt door de beide bijbellezingen en de prachtige gedachten daarover die de voorganger,
Albert Dölken in zijn preek verwoordde. Dölken is abt van het Norbertijnen-klooster Hamborn in
Duisburg in het Ruhrgebied. En in die kloosterkerk vond die dienst plaats.
Thema van de dienst was “Wollt auch ihr weggehen?“ – „Willen jullie ook weggaan?”
Laten we met elkaar luisteren en nadenken over diezelfde twee bijbelteksten – verhalen over
kiezen tussen blijven of afhaken.
1. De eerste bijbellezing komt uit het bijbelboek Jozua. Dat is niet zo’n geliefd bijbel-boek: er
komt namelijk veel geweld in voor. Jozua 24 is het laatste hoofdstuk van dit boek. Daar stelt
Jozua, de opvolger van Mozes het hele volk Israël voor de bewuste keuze: “Wie willen jullie
dienen die ene bevrijdende God of de goden van jullie voor-ouders? – In ieder geval zullen ik en
mijn familie de Heer dienen.” (V.15)
2. De tweede bijbellezing komt uit het Evangelie naar Johannes.
Nadat verschillende leerlingen Jezus al verlaten hebben, stelt Jezus zijn trouwste kring van
discipelen de verrassende vraag: “Jullie, willen jullie soms ook weggaan?” (6:67b)
Laten we samen luisteren naar deze beide verhalen uit de bijbel.
Bijbellezing: Jozua 24:1-3b / 13-17 Zingen: 837:1,3,4: Iedereen zoekt U, jong en oud
Bijbellezing: Johannes 6:60-69
Zingen: 653:1,2,3,7: U kennen, uit en tot U leven
Preek “Willen jullie soms ook afhaken en weggaan?”
I.
Lieve gemeente,
Zo nu en dan krijg ik een telefoontje met een aanlokkelijke aanbieding om me over te
halen naar een andere energieleverancier gaan. Of ik word gebeld, omdat een
telefoon- en internetbedrijf zeker weet dat hun tarieven voor mij goedkoper zijn dan
2
dat waar ik nu bij ben. Elk jaar kan ik bovendien kiezen om bij mijn ziektekostenverzekeraar te blijven of niet.
Kiezen en beslissen hoort bij het leven: kleine keuzes zoals “Wat gaan we eten? En
wat trek ik vandaag aan?” - De hele dag door maken we keuzes - van wel of niet ontbijt
tot wel of niet een slaapmutsje, en vroeg of laat naar bed.
Maar er zijn natuurlijk ook grote keuzes die we moeten maken: “Welke opleiding doe
ik en welk beroep kies ik? Met wie wil ik mijn leven delen? Waar wil ik mij voor inzetten?
En wil ik bij een kerk of geloofsgemeenschap horen of niet?”
Sommige keuzes maken we automatisch, andere keuzes juist heel bewust. Sommige
beslissingen zijn niet zo bijzonder, andere beslissingen juist heel ingrijpend.
Er zijn mensen die ooit hun geboortestreek hebben verlaten om elders in Nederland
werk te vinden bij een van de grote bedrijven zoals de Enka in Arnhem. Er zijn zelfs
Nederlanders geëmigreerd helemaal naar Canada, Nieuw-Zeeland of elders, omdat ze
daar een beter leven konden beginnen.
II.
In het verhaal uit het boek Jozua hebben wij gehoord, dat mensen uit hun nood en
vertwijfeling naar een nieuw en vrij land zijn vertrokken. Het zijn mensen van het volk
Israël, en zij weten zich op hun wegen door God geleid.
Wij weten uit de bijbel, hoe vaak de Israëlieten hun redding uit hun uitzichtloze bestaan
zijn vergeten. Dat ze voortdurend een herinnering en vermaning nodig hadden:
“Denk erom: ook jij was een vreemdeling in Egypte en daaruit zijn jullie bevrijd voor een
beter leven. – Behandel daarom vreemdelingen in jouw midden als naasten, als zusters
en broeders!”
Schrijnende beelden en verschrikkelijke berichten bereiken ons nu elke dag van mensen
die geen uitweg meer zien en hun land ontvluchten. Ze zoeken een veilige plek om te
overleven. In hun wanhoop nemen ze enorme risico’s, trotseren hindernissen en grote
gevaren..
Zusters en broeders, wij weten van onszelf, hoe vergeetachtig wij kunnen zijn. Ook wij
hebben zo nu en dan een “reminder”, een “souvenir” nodig om ons geloof, ons
vertrouwen in God niet te vergeten en onze verantwoordelijkheid voor onze naasten
vanuit dat geloof.
Het is de moeite waard dat ik mezelf afvraag: “Wat helpt me om me te herinneren aan
mijn geloof in God? Een bijzonder vers (mijn doop- of trouwtekst bijvoorbeeld), een
voorwerp dat op mijn tafel of op een bijzondere plek in huis hangt zoals een schilderij,
een kruis of een ander symbool waar mijn oog steeds weer op valt als ik er langs ga? Of
kan dat een bepaald lied of muziekstuk op de CD zijn waar ik regelmatig naar luister en
dat ik meezing? – Iets wat je helpt om te geloven, dat wil zeggen het juiste te denken en
te doen.
Het goede kan namelijk zo snel verdampen – ook ons geloof in God die ons leidt en
zegent.
3
Jozua moedigt zijn volk met klem aan om voor het goede, voor God te kiezen, omdat
die anders is dan andere goden: God maakt je vrij zodat je kunt leven en jezelf kunt zijn.
Andere goden maken je tot slaaf (afhankelijk) en vergallen je levensvreugde en geluk.
Jozua zegt: “…Kies dan nu wie jullie willen dienen…in ieder geval – ik en mijn familie –
wij zullen de Heer dienen” (V.15)
Volmondig belooft het volk plechtig, haast liturgisch in een gezamenlijke belijdenis: “Het
is verre van ons de Heer te verlaten om andere goden te dienen. Hij is het, de Heer,
onze God, die ons en onze voorouders uit de slavernij in Egypte heeft bevrijd. Hij heeft
grote wonderen voor ons verricht…Hij heeft ons op onze hele tocht beschermd…” (V.1617).
Gemakkelijk gezegd. Natuurlijk hebben ze dat heel vaak niet kunnen volhouden, hebben
ze vaak genoeg jammerlijk gefaald. Als mensen bleven ze in de verleiding om steeds
weer terug te dromen en zich vast te klampen aan het oude bekende en vertrouwde. Zij
hebben met vallen en opstaan moeten leren om los te laten wat achter hen is en open
te staan voor een nieuwe toekomst. God vertrouwen en met Hem de veranderingen en
avonturen die op hen afkwamen aan te durven.
III.
Nee, de weg van geloof en vertrouwen, de keuze voor God die bevrijdt en uitdaagt is
niet rotsvast en niet onverwoestbaar. Zelfs niet voor hen die Jezus navolgen.
In het verhaal uit het evangelie van Johannes komt dat heel duidelijk ter sprake tussen
Jezus en zijn leerlingen. Het gaat zelfs nog verder dan bij Jozua en zijn volk.
Wij kennen Jezus als iemand die naast zijn twaalf innigste leerlingen veel volgelingen
had. In de evangeliën wordt heel vaak verteld over de scharen, de mensenmenigten die
Jezus achterna kwamen om hem te zien en te horen. Natuurlijk weten we dat Jezus niet
alleen bewonderaars, maar ook tegenstanders en zelfs vijanden had.
Maar hier, in Johannes hfst.6, wordt heel openhartig gezegd, dat er veel leerlingen
van Jezus waren die zich van hem afwenden. Zij ergerden zich aan zijn harde
woorden, zijn heldere taal. Zij protesteerden. Heel pijnlijk moet dat voor Jezus en voor
de andere leerlingen geweest zijn – uit hun midden trokken zich leerlingen terug en
gingen niet verder met hem mee…toen al.
Hoe kan dat? vraag ik me dan af. Hoe is het mogelijk dat de mensen Jezus’ woorden
niet meer kunnen verdragen en weglopen?
Als in een bedrijf de klanten weglopen, dan gaan de alarmbellen rinkelen. Dan wordt het
personeel of de managers uitgewisseld of bijgeschoold. De reclame wordt versterkt en
er wordt met kortingsacties gelokt. Plannen en productaanbod worden aangepast.
Alles wordt gedaan om de klanten terug te winnen.
Waarom doet Jezus niet zoiets? – Waarom laat Jezus leerlingen en volgelingen gewoon
gaan? – Ja, hij verdrijft hen zelfs met zijn harde woorden?
4
Kan Jezus niet goed met mensen omgaan? Wat is er gebeurd, dat het tot zulke
confrontaties komt en dat Jezus zelfs zijn trouwste leerlingen vraagt: “Gaan jullie
misschien ook nog weg?”
Jezus roept blijkbaar naast bewondering en vertrouwen ook onbegrip en verzet op.
Mensen volgen hem en mensen lopen weg. Dat verzet heeft te maken met zijn claim
dat in hem en door hem God zelf werkt en zichtbaar wordt. Dat Jezus – een mens van
vlees en bloed – de Zoon van de Vader is (zoals hij zegt), dat gaat hen te ver.
Want dat tast de verhevenheid van God aan, dat maakt God te menselijk, te gewoon en
te dichtbij.
In Christus geloven, lieve gemeente, dat is dus geloven in de gewoonheid en nabijheid
van God. En dat is niet vanzelfsprekend. Vanzelfsprekend was altijd dat God hoog
verheven boven ons troont. En dit geloof zet Jezus grondig op zijn kop.
Dat Jezus wonderen doet – brood uitdeelt zodat iedereen genoeg heeft, zieken geneest,
mensen raakt en verandert met zijn goddelijke boodschap, dat is nog te behappen, dat
is nog te accepteren.
Jozua en het volk praten over “de Heer dienen”. - Jezus gaat veel verder: Jezus praat
op ongekend vertrouwelijke manier over God als over een Vader. En dat hij door God
gezonden is – gegeven als een brood, dat je opeet om ervan te leven. Dat gaat ver, erg
ver, voor velen te ver.
“Willen jullie soms ook weggaan? Haken jullie ook af?” vraagt Jezus dus ook zijn
trouwste volgelingen. Misschien zegt hij dat bang of verdrietig of juist uitdagend.
Ik vind het opmerkelijk dat Jezus niemand aan zich vastbindt, hij dwingt niemand om met
hem mee te gaan, in hem te geloven. Integendeel, Jezus geeft heel veel vrijheid, ook de
vrijheid om hem de rug toe te keren en weg te gaan.
En ik denk dat dat ook steeds een vraag aan ons persoonlijk en aan ons als gemeente
is: “Willen we weggaan of willen we bij Jezus Christus blijven, in Hem en zijn weg van
Gods nieuwe wereld geloven?”
Ik vind het moedige en eerlijke, een hartverwarmend antwoord van Simon Petrus
geweldig – zeker omdat Petrus vaak zo menselijk is: kwetsbaar, angstig, laf, enthousiast,
impulsief. Petrus antwoordt namelijk: “Weggaan? – Naar wie zouden we anders moeten
gaan, Heer? – U spreekt woorden die eeuwig leven geven, en we geloven en weten dat
u de heilige van God bent.” (V. 68)
Zo’n antwoord, zo’n geloofsbelijdenis, zo’n een uitspraak van vertrouwen – misschien is
dat wel een uitstekend souvenir, een reminder om ons vertrouwen in God en in Christus
vast te houden – in ons leven met elkaar, in ons leven voor anderen, samen als kinderen
van God.
Amen.
Muziek
Open ruimte
Gebed en Onze Vader
Collecten
Zingen: Zingenderwijs 132 (1-2) Uit hartstocht is een plan ontstaan
(= melodie van “Uit vuur en ijzer”)
Zegen en zingen “Gezegend gaan wij nu van hier”