DEZE TAAK BESTAAT UIT 40 ITEMS. TENZIJ ANDERS AANGEGEVEN, GAAT HET STEEDS OVER GEZONDE ORGANISMEN EN NORMALE OMSTANDIGHEDEN. WEEFSELS EN ORGANEN 1 4 Bij de plant komen verschillende typen weefsels voor. In cellen van kruidachtige planten treedt turgor op. Uit welk type weefsel bestaan de vaatbundels? A B C D Deze turgor komt tot stand door dekweefsel steunweefsel transportweefsel zenuwweefsel A B C D 2 Een regenworm beweegt zich voort met behulp van lengtespieren en kringspieren. Deze lengtespieren en kringspieren zijn elkaars antagonisten. Wat gebeurt er als de kringspieren zich samentrekken? Het lichaam wordt De lengtespieren A B C D worden uitgerekt trekken samen worden uitgerekt trekken samen dunner dunner dikker dikker STEVIGHEID 3 Twee beweringen over de stof chitine bij een kakkerlak zijn: I. Chitine is een kalkachtige stof die voor de stevigheid van de kakkerlak zorgt. II. Chitine beschermt de inwendige organen van de kakkerlak. Voor deze beweringen geldt: A B C D alleen I is juist. alleen II is juist. I en II zijn beide juist. I en II zijn beide onjuist. difussie. osmose. worteldruk. zuigkracht van de bladeren. 5 Waar in de nerven liggen de houtvaten en de bastvaten? De houtvaten liggen aan de De bastvaten liggen aan de A B C D onderkant bovenkant onderkant bovenkant bovenkant bovenkant onderkant onderkant STOFWISSELING 6 8 Een aquarium met ééncellige groenwieren staat in het donker. Vervolgens wordt een deel van het aquarium met een lamp verlicht, de rest blijft helemaal donker (zie tekening). Kunnen vanuit de dunne en dikke darm stoffen in het bloed worden opgenomen? dunne darm A B C D dikke darm ja ja nee nee ja nee ja nee 9 Kan in het deel P en in het deel Q zuurstof worden gevormd? zuurstofvorming in P A B C D Esje zegt dat door te kauwen het voedsel beter in te slikken is. zuurstofvorming in Q ja ja nee nee ja nee ja nee 7 Enkele stofwisselingsprocessen zijn: 1. Glucose wordt omgezet in glycogeen. 2. Glucose wordt omgezet in zetmeel. 3. Glycogeen wordt omgezet in glucose. 4. Zetmeel wordt omgezet in glucose. Welke van deze processen vinden in het lichaam van de mens plaats? A B C D Twee leerlingen zeggen het volgende over het kauwen: de processen 1, 2 en 3 de processen 1, 2 en 4 de processen 1, 3 en 4 de processen 2, 3 en 4 Ruud zegt dat door te kauwen het voedsel een kleiner oppervlak krijgt. Voor deze uitspraken geldt: A B C D alleen Esje heeft gelijk. alleen Ruud heeft gelijk. Esje en Ruud hebben beiden gelijk. Esje en Ruud hebben geen van beiden gelijk. 10 Nora blaast tegen een spiegel aan en ziet gelijk daarna een„vlek” op die spiegel. Welk gas uit de uitgeademde lucht van Nora is zichtbaar geworden op de spiegel? A B C D koolzuurgas stikstof waterdamp zuurstof 11 13 De tekeningen geven de stand van de ribben bij het in- en uitademen schematisch aan. Bij bloedstolling vinden onder andere de volgende processen plaats: 1. 2. 3. 4. 1 2 Welke tekening geeft de inademingsstand aan? En welke bewegingen maken de ribben bij deze stand? inademingsstand A B C D de ribben gaan 1 1 2 2 omlaag omhoog omlaag omhoog TRANSPORT In welke volgorde vinden deze processen plaats? A B C D 3 2 1–4–3–2 2–3–1–4 3–2–4–1 4–3–2–1 14 Het bloed in een kransslagader van de mens wordt vergeleken met het bloed in een kransader. In welk bloedvat is het glucosegehalte het hoogst? Stroomt dit bloed in dat bloedvat naar de hartspier toe of van de hartspier weg? 12 In de afbeelding is een doorsnede van het hart met aansluitende bloedvaten schematisch getekend. er ontstaat een korstje; er vormt zich een netwerk van draden; fibrinogeen wordt omgezet in fibrine; uit bloedplaatjes komen stoffen vrij. A B C D glucosegehalte het hoogst in de het bloed stroomt kransaders kransaders kransslagaders kransslagaders naar de hartspier toe van de hartspier weg naar de hartspier toe van de hartspier weg 4 1 15 Twee leerlingen zeggen het volgende over lymfe: Avira zegt dat lymfe wordt geproduceerd in de lymfeknopen. Welk nummer in de tekening geeft de aorta aan? A 1 B 2 C 3 D 4 Cercinio zegt dat lymfe via het lymfevatenstelsel terechtkomt in het bloedvatenstelsel. Voor deze uitspraken geldt: A B C D alleen Avira heeft gelijk. alleen Cercinio heeft gelijk. Avira en Cercinio hebben beiden gelijk. Avira en Cercinio hebben geen van beiden gelijk. 16 De lemkiwisi is een plant die geen bladgroenkorrels bezit. Het neemt met zijn wortels water en voedingsstoffen op uit de vaatbundels van een gastheerplant. Uit welke vaatbundels neemt de lemkiwisi het water en de voedingsstoffen op? Wat vervoeren deze vaten? typen vaten A bastvaten B bastvaten C houtvaten D houtvaten 20 De pil is een voorbehoedmiddel dat hormonen bevat. Deze hormonen zorgen voor het A doden van de bevruchte eicel. B doden van zaadcellen. C niet dikker worden van het baarmoederslijmvlies. D remmen van de ovulatie. 21 deze vaten vervoeren water en assimilatieproducten water en voedingszouten water en assimilatieproducten water en voedingszouten Van welke twee hormoonklieren speelt het hormoon dat zij vormen een belangrijke rol bij de groei en ontwikkeling van de mens? A B C D UITSCHEIDING de alvleesklier en de bijnieren de bijnieren en de schildklier de hypofyse en de alvleesklier de hypofyse en de schildklier 22 17 Tijdens zware lichamelijke inspanning kan iemand veel vocht verliezen. Tijdens het rij-examen wordt Muriël heel erg zenuwachtig. Ze begint te beven en haar ademhaling gaat ook sneller. Op welke manier vindt bij deze inspanning vochtverlies plaats? Welk hormoon kan hiervan de oorzaak zijn? A B C D A B C D alleen door urineren alleen door zweten alleen via de ademhaling zowel door zweten als door ademhaling 18 In welke van de genoemde stoffen komen er afbraakproducten van rode bloedcellen voor? A B C D alvleessap gal glucose pepsine HORMONEN ZENUWSTELSEL 23 Als Rita een beweging maakt, verlopen de impulsen hiervoor van A B C D A B C D Beharing in de oksels. Het groter worden van de borsten. Het langer worden van de stembanden. Het langer worden van het lichaam. een klier naar het centrale zenuwstelsel. een spier naar het centrale zenuwstelsel. het centrale zenuwstelsel naar een klier. het centrale zenuwstelsel naar een spier. 24 19 Welke verandering van het lichaam treedt in de puberteit alléén bij jongens op? adrenaline glucagon insuline thyroxine (schildklierhormoon) Bij welke van de onderstaande handelingen worden zowel de grote hersenen als de kleine hersenen beïnvloed? A B C D het bespelen van een gitaar het leren van een les het uit het hoofd rekenen van een som het zien van kleuren 25 28 De impulsen van de reflexen die via het hoofd verlopen, worden verwerkt in In het menselijk oog bevinden zich zowel kringspieren als straalsgewijslopende spieren. A B C D Deze spieren bevinden zich de grote hersenen. de hersenstam. de kleine hersenen. het ruggemerg. A B C D 26 in de iris. in de lens. in de pupil. op het netvlies. 29 Twee beweringen over de hersenstam zijn: I. Alle delen van het lichaam zijn door zenuwen verbonden met de hersenstam. Vanessa liep na een keelontsteking een middenoorontsteking op. II. De hersenstam geleidt impulsen van de grote hersenen en de kleine hersenen naar het ruggemerg en omgekeerd. De bacteriën zullen zich vanuit haar keel naar haar middenoor hebben verplaatst via A B C D Voor deze beweringen geldt: A B C D alleen I is juist. alleen II is juist. I en II zijn beide juist. I en II zijn beide onjuist. de buis van Eustachius. de gehoorbeentjes. de gehoorgang. het trommelvlies. 30 ZINTUIGEN De tekening is een schematische weergave van de tong. 27 1 2 3 1 4 2 3 4 Welk cijfer geeft het gedeelte aan waarmee men zout kan proeven? De tekening stelt een doorsnede van een oog van de mens schematisch voor. Met welk cijfer is het netvlies aangegeven? A B C D 1 2 3 4 A B C D 1 2 3 4 GROEI EN ONTWIKKELING 34 31 Waarmee halen kikkervisjes adem? A alleen met de huid B alleen met de kieuwen C met de kieuwen en de huid D met de kieuwen en de longen De afbeelding stelt een plant voor. Een deel is aangegeven met de letter P. 32 Bij een gesteriliseerde vrouw zijn de eileiders onderbroken. Komen er bij deze vrouw nog eicellen tot ontwikkeling? En vindt bij deze vrouw nog menstruaties plaats? eicellen komen tot ontwikkeling menstruaties vinden nog plaats ja ja nee nee ja nee ja nee A B C D Wat geeft P aan? A B C D 35 Bij planten vindt zowel geslachtelijke als ongeslachtelijke voortplanting plaats. 33 De tekening stelt een dwarsdoorsnede van een tweezaadlobbige plant voor. In welke rij staat de vorm van voortplanting en het voorbeeld juist aangegeven? 1 2 3 4 Vanuit welke van de genummerde delen vindt er diktegroei plaats? A B C D 1 2 3 4 een bovengrondse wortel een uitloper een wortelstok een zijstengel A B C D vorm van voortplanting voorbeeld geslachtelijk geslachtelijk ongeslachtelijk ongeslachtelijk wortelstokken uitlopers zaden stekken MILIEU 39 36 Zware metalen zoals kwik en lood kunnen in het bodemwater terechtkomen en opgenomen worden door planten. In een voedselketen waarin een rups, een plant, een gonini(aka) en een grietjebie voorkomen, zal de hoeveelheid van deze metalen het hoogst zijn in het lichaam van de Voor de genezing van tuberculose (tbc) wordt een patiënt behandeld met A B C D antibiotica. pijnstillers. slaaptabletten. smeersels. 40 A B C D gonini (aka). grietjebie. plant. rups. Welke ziekte is geen seksueel overdraagbare aandoening (soa)? 37 Onder een amandelboom groeiden heel wat kiemplantjes dicht bij elkaar. Na verloop van tijd gingen vele van deze kiemplantjes dood; slechts de „sterksten” bleven in leven. Er was hier sprake van A B C D commensalisme. concurrentie. coöperatie. mutualisme. OVERDRAAGBARE AANDOENINGEN EN TROPISCHE HYGIËNE 38 Vier ziekten zijn: 1 2 3 4 malaria filaria dengue zika Van welke ziekten worden de ziekteverwekkers overgebracht door dezelfde soort muskiet? A B C D malaria en dengue malaria en filaria zika en dengue zika en filaria A B C D chlamydia druiper hepatitis A hepatitis B