Eeuwige gelukzaligheid: het martelaarschap van

advertisement
Eeuwige
gelukzaligheid
Het martelaarschap
van Perpetua en
Felicitas
in de visie van
Augustinus van Hippo



12de eeuws handschrift in de bibliotheca
Amploniana, Erfurt
Isabella Schiller, overzicht Augustinus mss. en
codices in de voormalige DDR
Authenticiteitsonderzoek
 Possidius’ indiculum
 Taal en inhoud
 Theologische duiding van het martelaarschap


Wie zijn Perpetua en Felicitas?
Enkele eigenaardigheden van de passio
Eucharistisch banket
De goede herder
Perpetua en Felicitas
worden aangepakt
door een wilde koe
Perpetua en Felicitas



Wie zijn Perpetua en Felicitas?
Enkele eigenaardigheden van de passio
Augustinus’ bekendheid met de passio
 Sermo 280, 281, 282 (datering: 400-420)
 Sermo 159A,11
 Ennaratio in Psalmum 47
 De animo et eius origine (419/420)



Jaarlijks op de dies natalis
Lectionarium: het martelaarsverhaal
Augustinus’ sermoenen 280-282
 Talrijke apocalyptische elementen ontbreken
 Informatie uit twee delen van de passio:
Perpetua’s aantekeningen en het redactionele
kader
 Verwijzingen naar elementen die wel in de passio,
maar niet in de akten terug te vinden zijn
 Hoe dienden de martelaren gevierd te worden?

Hoofdfiguren = vrouwen  theologische uitwerking

Heilsgeschiedenis van Adam tot Christus en van Eva tot Maria
 Perpetua’s visioen over de slang en de ladder
 Felicitas’ zwangerschap (sermo 281 en sermo 282 auct.)

De geslachtsverandering van Perpetua (vierde visioen) bij
Augustinus

Perpetua en Felicitas: beloning die toekomt aan alle martelaren





Unieke familiariteit met de Heer
Concurrerende rol van de vader
Imitatio: martelaren als richtingaanwijzers
Bijdrage van de martelaren tot de groei van
de Kerk
De lichamelijke verrijzenis
EERSTE DINOCRATES-VISIOEN



Dinocrates komt uit een
duistere plaats
Dinocrates probeert uit een
groot bassin water te
drinken, maar kan er niet
aan
Reactie Perpetua: ‘ik werd
wakker en begreep dat
mijn broer er slecht aan toe
was’.
TWEEDE DINOCRATES-VISIOEN



Dinocrates is gelukkig
Dinocrates drinkt water uit
een gouden schaal
Reactie Perpetua: ‘ik werd
wakker. Toen begreep ik
dat hij van zijn straf was
bevrijd’.
=> Dinocrates is uit zijn lijden verlost door de tussenkomst van
Perpetua’s gebed
BIDDEN VOOR DE DODEN
HET DOOPSEL
VINCENTIUS VICTOR



Niet gedoopten (bv.
Dinocrates, de dief naast
Jezus aan het kruis)
Niet-gedoopten kunnen via
het paradijs het rijk der
hemelen binnentreden
De ziel is lichamelijk
(onkwetsbare ziel)
AUGUSTINUS VAN HIPPO
Dinocrates was mogelijk
gedoopt; de dief naast
Jezus aan het kruis stierf
mogelijk de marteldood of
werd gedoopt
 Al wie geboren is in Adam
gaat naar de verdoemenis,
tenzij men herboren wordt
in Christus
 De ziel is geest (spiritus)


Concilie van Carthago (418)
 Canon 3: Johannes 14:2a ‘in het huis van mijn vader
zijn er vele kamers’  dit wil NIET zeggen dat er een
plaats van gelukzaligheid zou zijn voor ongedoopte
kinderen in het rijk der hemelen of elders.
PELAGIANEN


Geen oorsprongszonde
Ongedoopte kinderen
konden rust en redding
bereiken, ook al was dat
dan buiten het rijk der
hemelen
VINCENTIUS VICTOR



Oorsprongszonde
Ongedoopte kinderen laat
hij toegang tot het paradijs
en het rijk der hemelen
<-> Joh. 3:5: ‘Jezus
antwoordde: Waarachtig,
ik verzeker u: niemand kan
het rijk der hemelen binnen
gaan, tenzij hij geboren
wordt uit water en geest’.


Liturgische context en leerstellig dispuut
Preken 280, 281, 282:
 In het kader van de ruimere heilsgeschiedenis van
Eva tot Maria
 Grotere verworvenheid want fysiek zwakker
 Perpetua felicitas of eeuwige gelukzaligheid





Sermo 282 auctum:
Navolging van de martelaren
Milites Christi
// sermo 281,2: Perpetua’s
geslachtsverandering a.h.v. Ef. 4:13
Nieuwe uitleg van Felicitas’ zwangerschap
 Tweevoudige zwangerschap ~ Eva en Maria
 Pijnvolle bevalling en pijnloos martyrium



Geen montanistische elementen
Geen benadrukking van apocalyptische
elementen
Wel eigen accenten en nieuwe elementen

De anima et eius origine
 Vincentius Victor’s leerstellingen gingen verder
dan die van de Pelagianen
 Passio van Perpetua en Felicitas kan voor Aug.
niet dienen als basis voor een theologisch debat.
Download