Kostenbudgettering

© NEVI
pag.: 1 van 2
code: LEV-TCO-kre-020-bl versie 1.1
Kostenbudgettering
Budgettering maakt het mogelijk om de activiteiten van een bedrijf doorlopend te
evalueren. Dit is belangrijk voor het beheersen van de totale kosten. Een bedrijf kan
budgettering zelfs specifiek gebruiken voor het nastreven van kostenverlagingen. Bij de
monitoring wordt dan vooral aandacht besteed aan de opbouw van de kosten en de
ontwikkeling daarvan. Dan wordt meestal gesproken over kostenbudgettering.
Aangezien er sprake kan zijn van vaste en van variabele kosten, moet het karakter van de
budgetten worden afgestemd op het karakter van de kosten die betrekking hebben op de
bewuste activiteiten van dat budget. Er wordt onderscheid gemaakt tussen variabele,
vaste, gemengde en flexibele budgetten.
Variabele budgetten
Als de kosten van de desbetreffende budgetten proportioneel variabel variëren met de
omvang van de voorgenomen activiteiten, is een variabel budget het meest voor de hand
liggend. Per activiteit of prestatie wordt een normbedrag vastgesteld. Voor elke activiteit die
in de komende periode daadwerkelijk wordt verricht, wordt dat normbedrag toegekend aan
de budgethouder. Het budget is dan eveneens proportioneel variabel met de omvang van
de activiteiten. Bij een stijging van het aantal activiteiten stijgt ook het budget recht
evenredig.
Een voorbeeld van een mogelijk variabel budget is het materialenbudget. Als normbedrag
kan bijvoorbeeld de verwachte inkoopprijs per kilo grondstoffen worden vastgesteld. Bij de
aanschaf van duizend kilo grondstoffen wordt aan de budgethouder duizend keer het normbedrag ter beschikking gesteld. Dit normbedrag wordt vaak het budgettarief genoemd. Er
mag overigens geen sprake zijn van omvangrijke schaalvoordelen bij de inkoop van de
desbetreffende materialen, want dan zijn de kosten niet volledig proportioneel variabel,
maar degressief variabel.
Vaste budgetten
Als de kosten onafhankelijk zijn van de omvang van de voorgenomen activiteiten, dan is
een vast budget gewenst. De omvang van een vast budget wordt vooraf vastgesteld op
basis van de te verwachten kosten, ongeacht de daadwerkelijke omvang van de voorgenomen activiteiten. Een dergelijk vast budget is te gebruiken bij die kostensoorten die
zijn gerelateerd aan een bepaalde capaciteit. Voorbeelden hiervan zijn kosten van
verzekering of afschrijvingen.
Ook kan een vast budget taakstellend worden gebruikt voor de omvang van de activiteiten.
Dan is de budgethouder gehouden om met het vastgestelde budget de noodzakelijke
uitgaven te financieren en worden geen aanvullende budgetten verstrekt. Op deze manier
kan de omvang van de activiteiten worden gemaximeerd. Voorbeelden hiervan zijn kosten
van reclame en van research en ontwikkeling.
Gemengde budgetten
In de praktijk zijn de kosten van bepaalde activiteiten in een budget niet uitsluitend vast of
variabel van aard. Dan is vaak sprake van gemengde budgetten; een deel van het budget
is als vast gebudgetteerd en een ander deel als variabel. Zo zullen bijvoorbeeld voor een
productieafdeling de kosten van afschrijving als vast en de grondstofkosten als variabel zijn
gebudgetteerd.
© NEVI
pag.: 2 van 2
code: LEV-TCO-kre-020-bl versie 1.1
Flexibele budgetten
De variabele kosten zijn niet in alle situaties proportioneel variabel. Indien de kosten
degressief of progressief variabel zijn, kan niet worden gewerkt met een variabel budget.
Het normbedrag is in deze situaties immers niet constant; het budget kan dan niet
simpelweg worden gevonden door een constant normbedrag te vermenigvuldigen met het
aantal activiteiten. Voor deze situaties is een flexibele budgettering de oplossing.
Uitgaande van de bestaande maximale capaciteit worden bij flexibele budgetten voor de
verschillende bezettingsgraden bijpassende budgetten berekend. Dit wordt gedaan op
basis van de bij die bezettingsgraad passende hoogte van de variabele kosten. Met behulp
van de aldus berekende budgetten wordt een budgettabel samengesteld.