Zorg voor de neutropene onco- hematologische patiënt - AZ Sint-Jan
advertisement
Zorg voor de neutropene oncohematologische patiënt Oncologisch congres 'Verpleegkundigen in de oncologie: hou jezelf up-to-date!' Johan De Munter Verpleegkundig consulent hematologie UZ Gent 18 maart 2016 © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropenie Casus Ilse, 29j, samenwonende met partner. • 3 jaar zwelling in hals nu diagnose marginale zone NHL stadium II • Start chemotherapie: R (Rituximab)-C(Cyclofosfamide) V(Vincristine ) P(Prednison) © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropenie Casus D11 post chemotherapie 9u: koude gevoel, rillingen, voelt zich niet lekker. LichaamsT°: 37,8°C Telefonisch contact ziekenhuis © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropenie Casus D11 post chemotherapie 14u: kortademig, hevige frissons (Shivering), tachycard +++ opname via spoedopname! LichaamsT°: 39,4°C Witte bloedcellen: 0,34 x 10^6/µl Neutropene koorts © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent 8 dagen opname Neutropenie Wat is neutropenie? Neutropenie is een vermindering van het aantal witte bloedcellen (WBC) (Camp-Sorrell, 2005; Cappozzo, 2004; Hawkins, 1997; Lynch, 2000). © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropenie Belang voor de oncologieverpleegkundige? Het belang van neutrofielen in het bestrijden van infecties bij patiënten met kanker werd al beschreven in 1966. Bodey GP, Buckley M, Sathe YS, Freireich EJ. Ann Intern Med. 1966;64:328-340. © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropenie Belang voor de oncologieverpleegkundige? © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropenie Belang voor de oncologieverpleegkundige? Het risico op infectie bij volwassen patiënten met leukemie neemt toe door: 1. de ernst van neutropenie 2. de duur van neutropenie Bodey GP, Buckley M, Sathe YS, Freireich EJ. Ann Intern Med. 1966;64:328-340. Grawford et al.,2008 © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropenie Belang voor de oncologieverpleegkundige? Patiënten die een behandeling voor kanker krijgen, hebben vaak een verhoogd risico op levensbedreigende infecties. Meer dan 60% van de patiënten met neutropenie ontwikkelen een infectie (NCCN, 2011). © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropenie Belang voor de oncologieverpleegkundige? Oncologieverpleegkundigen moeten het verband tussen het gebruik van myelosuppressieve therapie, neutropenie en het ontstaan van een infectie te begrijpen. © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropenie Ziekte gerelateerde risicofactoren gassocieerd met een verhoogd risico op een infectie • Immuundeficiënties door primaire maligniteit, vooral bij hemato • Aanwezigheid van necrotisch tumorweefsel • Obstructieve longontsteking door endobronchiale tumoren • Obstructie van de urogenitale en hepatobiliaire tractus in abdominale tumoren • Gastro-intestinale perforatie in de enterale flora © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropenie Andere gerelateerde risicofactoren gassocieerd met een verhoogd risico op een infectie • De myelosuppressieve effecten van chemotherapie • Mucositis en translocatie van bacteriële flora in het maagdarmkanaal naar andere weefsels • Gebruik corticosteroïden en gebruik van immunosuppressieve middelen • Patiënten met gevorderde maligniteiten zijn vaak ondervoed, waardoor hun risico van infectie verergert © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropenie Ontstaan van neutropenie EONS CLINICAL PRACTICE GUIDELINES IN CANCER TREATMENT http://www.cancernurse.eu/edu cation/guidelines.html © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropenie Risicofactoren gassocieerd met een verhoogd risico op een infectie • therapie - gerelateerde • patiënt - gerelateerde • ziekte - gerelateerde © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropenie Ernst van neutropenie? © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropenie Factoren die het risico op infectie verhogen bij patiënten met kanker Verschillende factoren kunnen het risico op sepsis bij kankerpatiënten doen toenemen. © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent O’Brien JM, Ali NA, Aberegg SK, Abraham E. Sepsis. Am J Med. 2007;120:1012-1022. Neutropenie Ontstaan van neutropenie Wanneer verwacht bij chemotherpie? Nadir (Dip) periode (7 – 12 dagen na therapie). Bloedcontrole D10 Maar: Exacte timing en duur is afh van type en combinatie van therapie. © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropenie Gevolgen? Complicaties van neutropenie kunnen resulteren in: • therapie reductie • therapie vertraging • therapie uitstel Heeft invloed op het resultaat van de behandeling.(Crawford et al.,2008; Lyman, Dale, & Crawford, 2003; Lyman, Dale, Friedberg, Crawford, & Fisher, 2004) © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent . Neutropenie Gevolgen? Dose reductions of 20–30% have been associated with lower complete response rates and/or survival in patients with nonHodgkin’s lymphoma (NHL) Sub-optimal dose administration (<85% of planned) in patients with breast cancer has been associated with significantly reduced relapse-free and overall survival © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropenie Risicofactoren Eastern Cooperative Oncology Group Performance Status National Comprehensive Cancer Network Risk Factors for Febrile Neutropenia National Comprehensive Cancer Network, June 2006 © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropenie Risico assessement ONCOLOGY NURSING FORUM – VOL 33, NO 2, 2006 © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropenie Risico assessement ONCOLOGY NURSING FORUM – VOL 33, NO 2, 2006 © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropenie Management van neutropenie Het beste management van infecties = preventie! Infectiepreventie is geïdentificeerd als een verpleegkundig gevoelige patiënten outcome door de Oncology Nursing Society (ONS). © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Informatie en educatie Vragen? © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent https://twitter.com/wgklimburg Informatie en educatie © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Informatie en educatie Begrijpbare informatie rond neutropenie? • • Wordt blijkbaar toch anders gepercipiëerd Doel EONS studie: Het perspectief van vnl. oncol. verpleegkundigen op preventie van (febrile) neutropenie (FN) bij patiënten met chemo en hoeveel zij hun patiënt hierover informeren Daarnaast patiëntenondervraging rond neutropenie en de mate van gekregen informatie over neutropenie • • Methode: • 217 verpleegkundigen uit 8 Europese landen Anonieme bevraging op EONS congres 2009 • 473 kankerpatiënten uit verschillende Europese landen Via online vragenlijst vanuit patiëntenorganisaties © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Informatie en educatie Begrijpbare informatie rond neutropenie? Resultaat studie: Verpleegkundigen: • > 90% gaf aan dat preventie van infecties en FN zeer belangrijk zijn bij chemotherapie • > 90% gaf aan dat zij of ander zorgverlener patiënt informeert rond deze problematiek © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Informatie en educatie Begrijpbare informatie rond neutropenie? Resultaat studie: Patiënten • 44% gaf aan dat infectierisico was besproken met hen voor start van chemotherapie • 21% geen informatie over medicatie ter preventie van infecties • 13% kan zich dit topic niet herinneren © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Informatie en educatie Begrijpbare informatie rond neutropenie? Eén van de conclusies*: Verpleegkundigen: Vinden educatie rond neutropenie en preventie van infecties zeer belangrijk bij patiënten met chemo Patiënten: Worden nog te weinig geïnformeerd en educatie meegegeven rond neutropenie en de invloed op hun behandeling *Studie had ook enkele beperkingen… © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Informatie en educatie Verpleegkundigen spelen een vitale rol bij de educatie van de bijwerkingen van de behandeling: • voor de patiënt • maar ook voor zijn naasten en mantelzorgers (Nirenberg, A., et al. , 2006) © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Informatie en educatie Aandacht vestigen op interventies met maximale voordeel voor de patiënten! VB in plaats van een strikte handhaving van isolatie ervoor zorgen dat patiënten en hun naasten inzicht krijgen in het voorkomen van infecties. © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent www.azturnhout.be Informatie en educatie Handhygiëne © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Informatie en educatie Mondhygiëne VVRO aanbevelingen: Orale Mucositis bij de oncologische patiënt – van preventie tot behandeling © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Informatie en educatie Voeding © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Informatie en educatie Patiënteneducatie neutropenie: • het voorkomen van neutropenie; • de gevolgen van neutropenie; • preventieve maatregelen om het risico van infectie te verminderen; • tekenen en symptomen van infectie; • wat te doen als tekenen en symptomen optreden. (Nirenberg, A., et al. , 2006) © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Informatie en educatie © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Informatie en educatie Een infectie is een levensbedreigende urgentie bij de patiënt met neutropenie. • Tot 70%-75% mortaliteit bij pt met acute leukemie. • Tot 50% mortaliteit bij pt met solide tumoren door infectie als gevolg van neutropenie. (Nirenberg, Mulhearn, Lin, and Larsen 2004) © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent . Informatie en educatie © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Ondersteuning met granulocyte-colony stimulating factor (G-CSF) Belangrijkste ongewenste effecten: • Spier- en skeletpijn. • Reacties ter hoogte van de injectieplaats. • Overgevoeligheidsreacties. © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Vaccinatie Griepvaccin voor: • Patiënt • Naasten • Hulpverleners! All Staff caring for or in contact with neutropenic patients must be free from infections! www.zorg‐en‐gezondheid.be © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Coughlan M, Healy C (2008) Nursing care, education and support for patients with neutropenia. Nursing Standard Informatie en educatie Timing educatie • Patiënteneducatie kan starten gedurende de hospitalisatie maar het moet ook wel verder gezet worden in een poliklinische setting. • Patiënteneducatie moet ook herhaaldelijk gebeuren. Het is onmogelijk om alles te leren gedurende slechts 1 educatiemoment. • Hun toestand kan veranderen na verloop van tijd (evaluatie) waardoor aanvullende educatie noodzakelijk kan zijn (Strömberg, 2002). © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Informatie en educatie Is een taak van het volledige multidisciplinaire team! Denk ook aan: • de huisarts! • de thuisverpleegkundige! • de mantelzorger! EONS G-CSF in neutropenia guidelines © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Telefonisch contact! Anamnese: • Algemene conditie van pt. • Klachten / symptomen (gedrag!) • Tijdstip laatste chemotheray. • Huidige medicatie! • Comorbiditeit. Patients treated in the early stages have a good chance of survival. Once in the late stages there is an 80% chance of death! © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent http://www.sussexcancer.nhs.uk/home/ © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropene pt met koorts = Oncologische urgentie Een neutropene patiënt kan niet op een normale manier reageren op een infectie, en koorts is vaak een laat teken van een levensbedreigende infectie. (Shelton, 2011). © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Neutropene pt met koorts = Oncologische urgentie Neutropenie gerelateerde infecties zijn potentieel levensbedreigend en vereisen doorgaans een ziekenhuisopname en agressieve behandeling met IV antibiotica. Schilling MB, Parks C, Deeter RG. Exp Ther Med. 2011;2:859-866 Mortaliteit cijfers van 70% indien er geen antibiotica is gestart binnen de 48 uur (National Cancer Institute, 2011). © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Chemotherapie geïnduceerde FN is geassocieerd met een langdurige en dure ziekenhuisopname, en verhoogde mortaliteit! © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Schilling MB, Parks C, Deeter RG. Exp Ther Med. 2011;2:859-866 Neutropene pt met koorts = Oncologische urgentie Praktische richtlijnen Verschillende praktische richtlijnen zijn ontwikkeld voor FN. (Infectious Diseases Society of America, The American Society of Clinical Oncology, NCCN, MASCC and The American Cancer Society) Gemeenschappelijk standpunt: DE NOODZAAK VAN SNEL OP TE STARTEN MET ANTIINFECTIEUZE THERAPIE (Van Vliet M., et al, 2011) © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Urgentiedienst – Spoedopname – (dagkliniek! – consultatie!) Development of Tools and Processes to Improve Treatment Times in Patients With Febrile Neutropenia Erika L. Hawley, RN, BSN, MBA, OCN®, Molly Loney, RN, MSN, AOCN®, and Michelle Wiece, RN, OCN® © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Verpleegkundige anamnese Anamese: • Navragen type behandeling en datum laatste behandeling • Co-morbiditeiten navragen • Huidige medicatie en recente wijzigingen • Karakter en verloop van de symptomen volgens de patiënt • Reeds genomen acties! © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Verpleegkundige anamnese Klinisch onderzoek: • Vitale parameters: bloeddruk, hartritme, ademhaling en freq., t °, O² saturatie, diurese • Controleer de huid en huiddefecten (alle verbanden steeds contoleren!) • Mondinspectie (vb: FAM) • Katheter-insteekplaats controleren ! Roodheid, gevoeligheid, zwelling, … • Controle anale regio. Geen rectaal onderzoek! © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Acties Kulturen nemen: • hemokulturen volgens voorschrift en/of protocol • Urine • Keeluitstrijkje en/of sputum • Stoelgang • Wondwisser van elke wonde © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Voor start AB maar mag therapie niet in vertraging brengen Transfer urgentiedienst naar hospitalisatie Belang van goede informatieoverdracht! © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Verpleegkundige observatie tijdens opname • Vitale parameters: bloeddruk, hartritme, ademhaling en freq., t °, O² saturatie • Algemene infectietekenen (pijn, warmte, zwelling en roodheid) • Huid en slijmvliezen (vb FOM) • Vochtbalans (nierfunctie) • Gewicht © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Verpleegkundige observatie tijdens opname • Luchtwegen (hoest, kortademigheid, Wheezing, …) • Centraal zenuwstelsel (gedragsverandering) • Vermoeidheid • Rillingen, koorts, zweterig, … • Wondzorg • Katheters! © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Voorbeeld actieplan H.E.A.T sussex cancer centre History : has patient been on chemo/how long ago? Examine Action: 30 mins for FBC, get Antibiotics prescribed Treat : Antibiotics + Fluids within 60 minutes of arrival Educational film about neutropenic sepsis A Preventable Death - An Educational Film http://www.sussexcancer.nhs.uk/home/ © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Voorbeeld protocol UZ Gent © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Take home message Verpleegkundigen spelen een belangrijke rol bij de preventie en behandeling van infecties bij de neutropene patiënt. (OP) Tijd is van groot belang. Multidisciplinair samenwerken is essentieel! Informatie – educatie – protocollen zijn noodzakelijk. © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent Snelle diagnose, behandeling en goede zorg kunnen een te voorkomen dood stoppen! BEDANKT VOOR UW AANDACHT © 2011 Universitair Ziekenhuis Gent
