TomTom - Oncologie in perspectief

Surgical Navigation:
Met hulp van ‘TomTom’ een
tumor verwijderen
Jasper Nijkamp
Inhoud
•
•
•
•
•
•
OK van de toekomst
Uitdagingen van kankerchirurgie
Huidige werkwijze
Navigatie
Overige innovaties
Conclusie
OK van de toekomst?
• Voorspelling in Star Trek (eind jaren 60)
ziekenboeg in 2151?
OK van de toekomst
Hybride operatie kamer
Doel van kankerchirurgie
Al het tumorweefsel volledig (radicaal)
verwijderen waarbij de kwaliteit van leven
van de patiënt acceptabel blijft.
Klinisch probleem
Klinisch probleem
• Borst tumoren*
– Landelijk gemiddeld 5% niet radicaal
– Subtype tumoren tot 20% niet radicaal
• Endeldarm tumoren**
– Landelijk gemiddeld 5% niet radicaal
– Tumor dicht bij de anus of in een vergevorderd
stadium tot 25% niet radicaal
*NABON Breast Cancer Audit 2013
**Dutch Surgical Colorectal Audit 2013
“Chirurgische precisie”
“Raketaanval met
chirurgische precisie“
www.vanheckgroup.nl
Waarom niet radicaal?
• Tumor is niet goed te voelen tijdens de operatie
Waarom niet radicaal?
• Tumor is niet goed te voelen tijdens de operatie
• Tumor is omgeven door litteken weefsel na
voorbehandeling met (chemo-)radiotherapie
Waarom niet radicaal?
• Tumor is niet goed te voelen tijdens de operatie
• Tumor is omgeven door litteken weefsel na
voorbehandeling met (chemo-)radiotherapie
• Tumor gebied is omgeven door belangrijke
structuren die niet beschadigd mogen worden
Ons doel:
Meer radicaal opereren en minder schade aan
gezonde omliggende organen
Ons middel:
Betere informatie over de positie en
uitgebreidheid van de tumor en gezonde
organen tijdens de operatie
Voor de operatie
Tijdens de operatie
Ouderwetse kaart navigatie
Navigatie tegenwoordig
Chirurgische navigatie
GPS satellieten
Elektromagnetische
veld generator
(Werkveld 60x42x60 cm)
EM veld generator
Chirurgische navigatie
Stickers voor op de huid van
de patiënt
GPS ontvanger
EM sensoren
Chirurgische navigatie
Wegenkaart
& route programma
Visualisatie van anatomie,
tumor afstand en optimale
route
Voorbereiding operatie
Navigatie stickers op de huid van de patiënt
Voorbereiding operatie
CT-scan met navigatie stickers op de
huid van de patiënt
Navigatie tijdens de operatie
Neurochirurgie
Stereotactische frames (1948)
Veranderende anatomie
Gezonde vrijwilliger, tijdspanne: 1 uur
Courtesy of Ghilezan & Jaffray
Oplossing: volg de tumor
Calypso® tracking system*
*Varian Medical Systems, Palo Alto, USA
Ex-vivo experiment
Ex-vivo experiment
Klinische studie
• Patiënten met een endeldarm tumor
– Kans op achterlaten tumor cellen nu ~20%
– Verwachten een daling naar <10%
• Later stadium toepassing op andere
gebieden
– Lever tumoren
– Borst tumoren
– Etc.
Navigatie bij lever
Navigatie chirurgie
• Optimaal gebruik maken van de
aanwezige beeld informatie
• Directe informatie over de afstand van het
chirurgisch instrument tot de tumor en
gezonde organen
• Geschatte nauwkeurigheid 2-3 mm
Overige innovaties
• Slimme chirurgische tools
• Beeldvorming tijdens
chirurgie
Slimme chirurgische tools
Wat als het chirurgisch mes van te voren
kan herkennen wat voor weefsel je gaat
doorsnijden.
Slimme chirurgische tools
Maken gebruik van wit licht, wat uit vele
kleuren bestaat
Slimme chirurgische tools
Licht kan het weefsel ingestuurd worden
Laser licht door een vinger
Slimme chirurgische tools
Voorbeeld: chirurgische naald waarmee we
licht in weefsel kunnen sturen, en
vervolgens weer opvangen.
Slimme chirurgische tools
Licht in
Licht uit
Slimme chirurgische tools
Licht uit
Het overgebleven licht verteld ons wat voor soort
weefsel het is:
• Tumor onderscheiden van normaal weefsel
• Zenuwen herkennen
• Bloedvaten herkennen
We kunnen hiermee 4-5 mm vooruit kijken
Beeldvorming tijdens chirurgie
Nieuwe operatiekamers:
• 70 m2 i.p.v. 40 m2
• Aparte bedieningsruimte
voor beeldvorming
Beeldvorming tijdens chirurgie
Beeldvorming
Operatiekamer in
Trondheim
Navigatie
Beeldvorming tijdens chirurgie
Met de beelden kunnen we:
• Tijdens de operatie kijken of er nog tumor in
de patiënt aanwezig is
• Tijdens de operatie de navigatiekaarten
updaten met de anatomische veranderingen
• Nauwkeuriger opereren
De OK van de toekomst
• Heeft navigatie om de weg te wijzen
• Heeft slimme instrumenten om ons te
waarschuwen waar we doorheen gaan
snijden
• Heeft beeldvorming om te kunnen
controleren of de tumor er uit is
Met dank aan
• Prof. dr. Theo Ruers
• Dr. Koert Kuhlmann
• AVL collega’s van
– Chirurgie
Breuning ten Cate Fonds
– Radiologie
www.mauritsenannadekockstichting.nl
– Radiotherapie
– Klinische Fysica & Instrumentatie
• Alle patiënten