human capital, kapitaal van de toekomst?

HUMAN CAPITAL, KAPITAAL VAN DE TOEKOMST?
Bedrijfskunde voor HR – 19 september 2016
Drs. ing. Sander Oude Luttikhuis
INTRODUCTIE
Drs ing. Sander Oude Luttikhuis
Mobiel: +31 6 10 89 25 11
Partner bij Capax Capital Partners B.V.
Profiel
•  Sparring partner voor directies en raden van bestuur op het vlak van economic value added analyses, project financieringen, structureren en
aantrekken van bancair krediet en risicodragend kapitaal.
Opleiding
•  Business Valuation, Rotterdam School of Management
•  Business administration, Erasmus University Rotterdam
Recente projecten
•  Verkoop van Overmeer Transport Group aan NPRC
•  Waardebepaling van Diagram Research en begeleiden onderhandelingen met UMC St Radboud
•  Banken en investeerders aantrekken voor zorgvastgoed
•  Overname financiering arrangeren voor waste recycler in Engeland
•  Herfinancieren projectrisico’s voor verschillende ondernemingen
Overzicht enkele huidige projecten
•  Herfinanciering ziekenhuizen
•  Banken en investeerders aantrekken voor lease van medische apparatuur en factoring van vorderingen
•  Structureren van ouderenzorgvastgoed als beleggingsproduct
Overige
•  Sinds 2007 als senior lecturer Corporate Finance verbonden aan Nyenrode Business Universiteit
CAPAX CAPITAL PARTNERS
Over Capax Capital Partners
Capax Capital Partners biedt investeerders inzicht in de markt van middelgrote bedrijven in Noordwest
Europa met het oog op investeringsmogelijkheden. Capax Capital Partners is hierbij een vooruitstrevende
aanbieder, coördinator en adviseur van privaat en project gerelateerd eigen vermogen en vreemd vermogen.
Hoofdzakelijk richt Capax Capital Partners zich op situaties waarbij behoefte is aan gestructureerde en innovatieve
financiering. Capax Capital Partners opereert in een internationale context waarbij haar focus voornamelijk ligt op het
vormgeven en uitvoeren van portfolio strategieën.
Sectoren
- Zorg
- Logistiek / Shipping
- Publiek
- Productie
- Energie
Focus op Noord-West Europa
- Risicodragend Kapitaal
- Vreemd Vermogen
- Alternatieve Financiering
>WAAR MOET DE NIEUWE FABRIEK WORDEN
GEBOUWD?
>>WELKE M&A TARGET KAN DE BENODIGDE
COMPETENTIES & VAARDIGHEDEN TOEVOEGEN?
>>>HOEVEEL LAGER IS ONS OVERHEIDSBUDGET
VOLGEND JAAR?
Thema’s waar HRM vandaag de dag ook mee te maken heeft (?)
Samenvoeging schippers creëert grootste binnenvaartvervoerder | Het Financieele Dagblad
VOORAF…..
07/02/2014 16:18
Samenvoeging schippers creëert grootste
binnenvaartvervoerder
Alexander Weissink
Friday 07 February 2014, 15:00
update: Friday 07 February 2014, 15:05
Binnenvaart
ANP
De coöperatie van binnenvaartschippers NPRC neemt het kleinere
Overmeer Transport Group over. Met de bundeling van krachten
ontstaat de grootste binnenvaartvervoerder van Nederland.
Dat maakten de twee bedrijven vandaag bekend.
Risicospreiding in een vechtmarkt
Door de samenvoeging zullen de binnenvaartschippers beter in staat zijn hun
risico’s te spreiden. De sector kampt al jaren met dalende tarieven door een
overcapaciteit en een gebrek aan lading. Door deze vechtmarkt worden
schippers makkelijk tegen elkaar uitgespeeld.
Pleidooi voor samenwerking
Minister voor Infrastructuur en Milieu Melanie Schultz riep onlangs op tot meer
samenwerking in de binnenvaart. De overheid en Havenbedrijf Rotterdam
http://fd.nl/ondernemen/848081-1402/samenvoeging-schippers-creert-grootste-binnenvaartvervoerder?print=true
Page 1 of 2
HRM EN FINANCE
Agenda
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
De levenscyclus van de onderneming
Menselijk kapitaal & Economische waarde
De hoofdactiviteiten van een onderneming
Het belang van Free Cash Flow
De onderneming en haar financiers
Sturen op Economic Value Added (EVA)
Sturen op financiële ratio’s
DE LEVENSCYCLUS VAN EEN ONDERNEMING
LEVENSCYCLUS
LEVENSCYCLUS (2)
LEVENSCYCLUS (3)
HRM’s toegevoegde waarde:
Company
needs
Status
Stage
Infant
Pioneer
Rational
Established
Wilderness
Dying
LEVENSCYCLUS (4)
Wat is het belangrijkste element
in jullie dagelijkse praktijk?
Ieder element komt aan bod in de
life stages!
Per life stage is het accent per
element verschillend!
Focus
vandaag
LEVENSCYCLUS VAN EEN ONDERNEMING
Om mee te nemen:
•  Onderneming doorloopt verschillende stadia gedurende haar leven
•  Onderneming heeft in ieder stadium te maken met belangrijke strategische en
tactische vraagstukken:
–  zelf doen of uitbesteden, financieren met eigen of vreemd vermogen,
internationaliseren, groeien door het doen van overnames of bepaalde
bedrijfsonderdelen afstoten en specialiseren etc. etc.
•  Wij zeggen gemakshalve dat de onderneming met deze vraagstukken wordt
geconfronteerd, het zijn natuurlijk de mensen binnen de organisatie die hier feitelijk
invulling aan geven.
•  Het succes van ondernemingen is daarmee te herleiden naar de mensen die
onderdeel uitmaken van de onderneming.
•  Juist het rekruteren, opleiden, behouden, zorgen voor de juiste mix van goede
mensen ligt primair bij HRM en daarmee is HRM van groot belang bij het realiseren
van economische waarde!
MENSELIJK KAPITAAL EN ECONOMISCHE WAARDE
MENSELIJK KAPITAAL EN ECONOMISCHE WAARDE
Menselijk kapitaal….
Economische waarde…..
Wat is dat?
MENSELIJK KAPITAAL EN ECONOMISCHE WAARDE
Menselijk kapitaal
“…is de voorraad van competenties, kennis, sociale en persoonlijke vaardigheden,
waaronder ook creativiteit, die wordt belichaamd in de mogelijkheid voor de mens om
in een economie arbeid te verrichten, opdat er economische waarde kan worden
geproduceerd…..” – Wikipedia –
Economische Waarde
De verwachte free cashflows (vrije geldstromen), het tijdstip van de verwachte
geldstromen en het risico verbonden aan deze geldstromen.
“... alles van waarde is weerloos, wordt van aanraakbaarheid rijk en aan alles gelijk... “
– Lucebert –
MENSELIJK KAPITAAL EN ECONOMISCHE WAARDE
Dan nog dit…
•  Waarde is altijd subjectief (koper en verkoper)
•  Waarde is afhankelijk van positie en situatie (water of diamanten in de woestijn)
•  Waarde is geen prijs (prijs komt tot stand door een proces van onderhandelen)
Mensen en ondernemingen handelen om uiteindelijk in een betere positie en
situatie terecht te komen. Dit is de kern van het proces om waarde te kunnen
creëren.
MENSELIJK KAPITAAL EN ECONOMISCHE WAARDE
Om mee te nemen….
•  Het doel van ondernemingen is economische waarde creëren, immers hierdoor
kan ze haar voortbestaan zekerstellen
•  Economische waarde bestaat uit toekomstige vrije geldstromen (free cash
flow)
•  De materialisatie van deze geldstromen vindt plaats door het aanwenden van
en juist toewijzen van menselijk kapitaal
•  Je zou kunnen stellen dat de economische waarde van een mens de contante
waarde is van de toekomstige vrije geldstromen die deze mens weet te
genereren
OFTEWEL:
FIRST RULE OF BUSINESS,
PROTECT YOUR INVESTMENT!
ETIQUETTE OF THE BANKER, 1775
DE HOOFDACTIVITEITEN VAN DE ONDERNEMING
DE HOOFDACTIVITEITEN VAN EEN ONDERNEMING
Cash flow uit de operatie (NOPLAT) versus de kapitaallasten
Market
Capital
market
Products
Services
FINANCIAL STATEMENTS
Equity
Debt
Opera-ons
Investment
Financing
NOPLAT
Investering
“Rente”
Sales &
Cogs &
Sga
Assets
Debt & Equity
Profit & Loss
Balance sheet
DE HOOFDACTIVITEITEN VAN EEN ONDERNEMING
Wat zeggen de drie hoofdactiviteiten?
•  De onderneming bestaat uit relaties / contracten:
•  relaties met klanten, leveranciers, overheid en interactie met concurrenten
•  relaties met financiers bestaande uit banken, soms externe investeerders en
soms aandeelhouders (bij beursgenoteerde ondernemingen)
•  Het doel van de operatie is voldoende Free Cash Flow genereren, waarom?
•  Het doel van investeren is een juiste allocatie van kapitaal
•  Het doel van financieren is de juiste financiers aantrekken voor de
verschillende activa van de onderneming tegen zo gunstig mogelijke
vermogenskosten
DE HOOFDACTIVITEITEN VAN EEN ONDERNEMING
Om mee te nemen…
•  De levenscyclus van een onderneming kent verschillende stadia waarin de drie
hoofdactiviteiten telkens terugkeren
•  HRM is erg belangrijk bij de drie hoofdactiviteiten. Loopt integraal door de
hoofdactiviteiten heen. Waarom?
HET BELANG VAN FREE CASH FLOW
HET BELANG VAN FREE CASH FLOW
Economische waarde wordt gecreëerd door?
•  Het vermogen van de onderneming (assets) om Free Cash Flow te generen
Hoe bepaal je de Free Cash Flow in een organisatie?
•  Winst en verliesrekening (operatie) vormt hiervoor de basis
HET BELANG VAN FREE CASH FLOW
Om mee te nemen….
•  Free cash flow representeert koopkracht
•  Toekomstige free cash flow is economische waarde
•  Free cash flow wordt gedreven door omzet, kosten, disconteringsvoet,
belastingdruk
•  Binnen de bedrijfskosten zijn personeelskosten een belangrijke waardedrijver
DE ONDERNEMING EN HAAR FINANCIERS
DE ONDERNEMING EN HAAR FINANCIERS
•  Financiers verwachten een rendement (dit komt uit de free cash flow)
•  Vreemd vermogen > Banken > interest en aflossing
•  Eigen vermogen > Investeerders / aandeelhouders > dividend en
koerswinst / opbrengst door verkoop van aandelen
•  Het eerste waar een financier naar kijkt is het management team / board of
directors en de teams in de organisatie; dit is de kern van de onderneming,
waarom?
Liever een slechte tent en een goede “vent” dan een goede tent en een slechte “vent”!
STUREN OP ECONOMIC VALUE ADDED
DE HOOFDACTIVITEITEN VAN EEN ONDERNEMING
Cash flow uit de operatie () versus de kapitaallasten
Market
Capital
market
Products
Services
Debt
Opera-ons
EVA
FINANCIAL
STATEMENTS
=
Equity
Investment
Financing
NOPLAT
-( Invest.
x)
rente
Sales &
Cogs &
Sga
Profit & Loss
Assets
Debt & Equity
Balance sheet
STUREN OP EVA
Economic Value Added
•  “Traditionele financiële performance indicatoren verwarren boekhoudkundige
tekortkomingen met de onderliggende waarde drijvers van een onderneming”
•  “De accountant meet de gerealiseerde winst, terwijl een economist kijkt naar
wat verdiend had kunnen worden”
STUREN OP EVA
Economic Value Added in de notendop
•  Decentraliseert eigenaarschap en verantwoordelijkheid
•  Ontwikkelt een sterke “bedrijfstaal”
•  Zorg dat iedereen dezelfde taal spreekt
•  Voert economische discipline door op elk organisatie niveau
•  Acteer als eigenaar
•  Institutionaliseert een hoge performance cultuur
STUREN OP EVA
Economic Value Added in de notendop (2)
•  Meet “winst” (EVA) nadat het verwachte rendement voor aandeelhouders erop in
mindering is gebracht; ook wel capital charge (IC t-1 X Rente) genoemd
•  “Duurzame verbeteringen in EVA staat gelijk aan het verhogen van
aandeelhouderswaarde”
•  “Overschakelen van het managen van winst naar het managen van waarde”
•  EVA is een “management systeem”, niet zomaar een getal
STUREN OP EVA, DAAROM!
Case Study
While Enron is evidently in a class of its own when it
comes to bad investments, the case study does
demonstrate what kind of predictors can be
unveiled by EVA.
There will always be companies who play fast and
loose with their accounting to reach targets and put
out a promising report. Some might, for instance,
sell valuable assets to boost profits for a fiscal year,
all the while hurting their economic outlook. In the
graph on the left, you can see what such tricks
would do to a company’s EPS (Earnings Per Share)
versus their EVA.
While the earnings rose, the EVA clearly sank.
STUREN OP FINANCIËLE RATIO’S
RATIO’S: HET VERHAAL ACHTER DE CIJFERS
Financiële overzichten produceren data. Met ratio’s creëer je informatie!
Ra-oQuiz
Omzet
Inkoopkosten(%vdomzet)
Personeelslasten(%vdomzet)
Personeelslastenalspercentagevandeinkoopkostenvandeomzet
Omzetpermedewerker
Inkoopkostenpermedewerker
A
B
C
D
100%
100%
100%
100%
64%
-
71%
82%
16%
16%
18%
11%
25%
-
26%
14%
240,186 460,541 515,625 579,809
154,874
- 367,188 474,079
Quiz:
Iedere kolom (A, B, C of D) representeert een van onderstaande bedrijven. Wijs ieder
bedrijf toe aan de juiste kolom.
Caterpillar, Heineken, Randstad en ING
RATIO’S: HET VERHAAL ACHTER DE CIJFERS (2)
Antwoord:
WRAP-UP (1)
1.  Ondernemingen en organisaties hebben drie functies:
•  Operationeel > voortbrengen diensten en producten
•  Investeren
> in kapitaalgoederen en werkkapitaal uit hoofde van
operationele bedrijfsvoering
•  Financieren > van kapitaalgoederen en werkkapitaal
2.  Ondernemingen en organisaties doorlopen verschillende fasen. Elke fase
heeft haar vereiste competenties en vaardigheden nodig
> allocatie van menselijk kapitaal.
3.  Zonder menselijk kapitaal geen economische waarde creatie (EVA).
4. 
EVA > Noplat – (Investeringen – Rente)
5.  Winst representeert geen koopkracht. Free cash flow en EVA wel!
WRAP-UP (2)
6.  EVA is een management systeem en kan worden gekoppeld aan
performance management.
7.  Ondernemingen en organisaties hebben te maken met verstrekkers van
kapitaal (eigen vermogen en vreemd vermogen).
8.  De “financiële” gezondheid van een onderneming kan men afleiden uit ratio’s
9.  De belangrijkste ratio’s zijn:
i.  ROIC (return on invested capital)
ii.  DSCR (Debt service cover ratio > capaciteit van de geldstroom om
interest en aflossing te voldoen)
GOEDE ZAKEN EN BEDANKT!
[email protected]
0031 6 10 89 25 11