X - GGD Kennisnet

Q&A- Hepatitis B
Bijsturing doelgroepenbeleid
Per wanneer is de bijsturing van kracht?
De ingangsdatum van de bijsturing in de campagne is vastgesteld op 1 november 2007. Er is
gekozen voor deze datum om regionaal en landelijk voldoende tijd te hebben voor de
voorbereiding op de verandering.
Wat houdt de bijsturing in?
De bijsturing houdt in: dat de hepatitis B vaccinatiecampagne voor gedragsgebonden
risicogroepen zich extra gaat inzetten om mannen die seks hebben met mannen (MSM) te
vaccineren vooral ook jónge mannen en stoppen met het gratis aanbod voor
heteroseksuelen met wisselende contacten. Verder gaat de campagne door met het gratis
vaccinatieaanbod voor druggebruikers en prostituees.
Wat is de aanleiding van de bijsturing?
In maart 2007 is er een expertmeeting geweest. Doel was om op basis van surveillance en
onderzoeksgegevens na te gaan of de risicogroepen van de campagne nog in aanmerking
dienen te komen voor gratis vaccinatie. De experts hebben geadviseerd om extra in te zetten
om mannen die seks hebben met mannen te vaccineren vooral ook jónge mannen en geen
heteroseksuelen met wisselende contacten meer te vaccineren. VWS heeft dit advies
overgenomen.
Wie besluit over de bijsturing van de campagne?
Het ministerie van VWS neemt de besluiten ten aanzien van bijsturing van de campagne. Zij
worden daarover geadviseerd door het RIVM en de Gezondheidsraad. In dit geval is VWS
geadviseerd door de expertmeeting.
Wie bepaalt uiteindelijk de doelgroep(en) van de campagne?
Het ministerie van VWS bepaalt welke doelgroep in aanmerking komt voor gratis vaccinatie.
Zij worden daarover geadviseerd door het RIVM en de Gezondheidsraad. In dit geval is VWS
geadviseerd door de expertmeeting.
Waarom vallen heteroseksuelen met wisselende contacten nu buiten de boot?
De overdracht van hepatitis B onder heteroseksuelen met wisselende contacten is ten
opzichte van de groep MSM veel kleiner. Er komt wel acute hepatitis B voor bij hetero’s,
maar dit wordt met name verklaard door afkomst uit een endemisch land (een land waar
veel hepatitis B voorkomt) of het hebben van een ‘vaste partner’ uit een endemisch land. En
niet door ‘wisselende seksuele contacten’.
Waarom wordt er extra ingezet om mannen die seks hebben met mannen te vaccineren?
Mannen die seks hebben met mannen zijn de belangrijkste risicogroep voor hepatitis B,
omdat in deze groep nog veel transmissie van het hepatitis B virus plaatsvindt. Inspanningen
om deze risicogroep te bereiken voor vaccinatie moeten dan ook geïntensiveerd worden,
vooral ten aanzien van jonge homomannen.
Kunt u garanderen dat hepatitis B niet meer uitbreekt onder heteroseksuele mensen met
wisselende contacten?
Die garantie is niet te geven. Maar heteroseksuelen met wisselende seksuele contacten
kunnen zich uiteraard nog ten alle tijden tegen betaling laten vaccineren tegen hepatitis B.
Wat betekent de bijsturing voor de GGD’en?
Voor de GGD’en betekent het dat minder deelnemers zich voor de vaccinatiecampagne
melden. Anderzijds dat GGD’en extra gaan inzetten op het bereiken van MSM.
Wat gebeurt er met de hetero’s met wisselende contacten onder de gedetineerden?
Deze groep blijft gratis gevaccineerd worden.
Dus een hetero met wisselende contacten wordt binnen de gevangenis wel gevaccineerd,
maar buiten de muur niet. Is dit geen discriminatie?
Wanneer heteroseksuelen met wisselende contacten in de gevangenis als risicogroep
vervallen is er een risico dat gedetineerden niet meer goed bereik bereikt worden voor
vaccinatie. Voor gedetineerden is het niet makkelijk om binnen een Justitiële Inrichting te
erkennen dat zij seksuele contacten hebben met mannen of druggebruiker zijn. Het eerste in
verband met stigmatisering binnen detentie en mogelijke onvrijwillige seks, het tweede
omdat druggebruik een deel van iemands strafzaak kan betreffen. Als de mogelijkheid
wegvalt om je als hetero met wisselende contacten te laten vaccineren kan de drempel ook
voor gedetineerden die binnen één van de andere risicogroepen vallen te hoog worden.
Wat moeten mensen doen die al een vaccinatie hebben gekregen?
Alle personen die voor 1 november 2007 begonnen zijn met de gratis vaccinatiereeks,
kunnen die ook gratis afmaken. Er is gekozen voor deze datum om regionaal en landelijk
voldoende tijd te hebben voor de voorbereiding op de verandering.
Het komt voor dat mensen ondanks een voltooide vaccinatiereeks (3 vaccinaties) niet
voldoende beschermd blijken te zijn tegen hepatitis B. Is er dan recht op gratis
hervaccinatie?
Ja. Dit geldt dus ook voor heteroseksuelen met wisselende contacten die vanaf 1/11/07
buiten de doelgroep van de campagne vallen, maar wel vóór die datum zijn gestart met de
vaccinatiereeks. De mate van bescherming kan worden onderzocht met een postvaccinatie
titerbepaling van anti-HBs. Bij een titer van anti-HBs lager dan 10 IU/l is men niet voldoende
beschermd. In dat geval bestaat recht op gratis hervaccinatie (drie vaccinaties op maand 0,
1, 2).
Waarom vallen swingers en prostituanten niet meer onder de doelgroepen van de
campagne?
Voor swingers en prostituanten geldt hetzelfde als voor andere heteroseksuelen met
wisselende contacten. De overdracht van hepatitis B onder heteroseksuelen met wisselende
contacten is ten opzichte van de groep MSM veel kleiner. Er komt wel acute hepatitis B voor
bij hetero’s, maar dit wordt met name verklaard door afkomst uit een endemisch land of het
hebben van een ‘vaste partner’ uit een endemisch land. En niet door ‘wisselende seksuele
contacten’.
Andere vragen m.b.t. de HBV-campagne
Algemeen
In de ‘Landelijke vaccinatiecampagne hepatitis B risicogroepen’ worden homo- en biseksuele
mannen, druggebruikers en prostituees uitgenodigd voor gratis vaccinatie tegen hepatitis B.
In opdracht van de minister van VWS wordt de vaccinatiecampagne door GGD Nederland
gecoördineerd in samenwerking met Schorer, Soa Aids Nederland, het Trimbos-instituut en
DJI. Op 1 november 2002 is de campagne van start gegaan. De campagne wordt uitgevoerd
door GGD’en in samenwerking met regionale/lokale doelgroeporganisaties. Vanaf mei 2003 is
er een landelijk dekkend aanbod. De campagne loopt tot eind 2008. Daarna worden de
activiteiten opgenomen in het reguliere takenpakket van de GGD’en en gaat de landelijke
coördinatie over naar het Centrum voor Infectieziekten bestrijding (CIb) van het RIVM.
Welke andere groepen komen in aanmerking voor vaccinatie tegen hepatitis B?
De groepen die in aanmerking komen voor vaccinatie zijn: bepaalde patiëntgroepen, vaste
partners en gezinsleden van chronisch geïnfecteerden, zuigelingen met één of beide ouders
afkomstig uit een endemisch land en kinderen van asielzoekers geboren na 1 januari 2003
en nieuw binnengekomen asielzoekers t/m 18 jaar. Alle zwangeren worden gescreend op
hepatitis B. Als ze drager blijken te zijn, wordt hun kindje direct na de geboorte
gevaccineerd.
Het vaccineren van beroepsgroepen zoals werknemers in de gezondheidszorg valt onder de
verantwoordelijkheid van de werkgever. Medische studenten krijgen soms een vergoeding
van hun opleiding of anders hoort de stageverlenende instelling hier zorg voor te dragen.
Waarom kan niet iedereen gratis tegen hepatitis B gevaccineerd worden?
Het ministerie van VWS kiest tot nu toe voor het vaccineren van risicogroepen waarin
hepatitis B relatief veel voorkomt. Door de mensen die het meeste risico lopen te vaccineren,
wordt ook de algemene bevolking beschermd. Door het voorkomen van hepatitis B bij de
groep met de meeste risico's worden op termijn kosten in de gezondheidszorg bespaard. De
Gezondheidsraad is bezig met een advies aan het ministerie van VWS over de vraag of alle
kinderen tegen hepatitis B gevaccineerd zouden moeten worden. Naar aanleiding van dit
advies beslist het ministerie van VWS of alle kinderen gratis tegen hepatitis B gevaccineerd
gaan worden.
Waarom worden juist die mensen met vaccinatie beschermd, die door hun eigen gedrag het
risico nemen om met hepatitis B besmet te worden?
Het is in het belang van de gezondheid van de hele bevolking om mensen die het meeste
risico lopen op hepatitis B te beschermen. Door deze mensen te beschermen is er ook
minder kans dat anderen met het virus worden besmet.
Door het voorkomen van hepatitis B bij de groep met de meeste risico’s, worden op termijn
kosten bespaard op de curatieve gezondheidszorg. Het is dus in het belang van de
hoogrisicogroepen én de volksgezondheid om juist deze groepen te vaccineren.
Over hepatitis B
Wat is hepatitis B?
Hepatitis B is een leverontsteking die ernstig kan verlopen. De lever kan er blijvend
beschadigd door raken en er kan leverkanker ontstaan. Hepatitis B wordt veroorzaakt door
een heel besmettelijk virus dat wordt overgedragen via seks en bloedcontact.
Hoe raak je besmet met hepatitis B?
Mensen kunnen besmet raken door onveilig seksueel contact of bloed-bloed-contact. In
landen waar hepatitis B vaak voorkomt, kunnen kinderen besmetting oplopen door contact
met het bloed van de moeder, tijdens en na de geboorte. Hepatitis B is erg besmettelijk en
mensen kunnen het bij zich dragen zonder klachten, waardoor het dus makkelijk kan worden
overgedragen: zowel bloed, sperma als voorvocht kunnen het virus overbrengen. Zelfs door
gezamenlijk gebruik van tandenborstels en scheermesjes kan het virus worden
overgebracht. Gebruik van condooms verkleint de kans op hepatitis B, maar beschermt niet
volledig. Alleen volledige vaccinatie kan hepatitis B voorkomen.
Is er een behandeling tegen hepatitis B mogelijk?
Ja er is een behandeling mogelijk maar die is niet altijd succesvol. Bovendien is het een
behandeling die lang duurt en veel bijwerkingen geeft.
Voor wie is de gratis vaccinatie?
Gratis vaccinatie is bedoeld voor mannen die seks hebben met mannen, druggebruikers en
prostituees. Dit zijn mensen die door seksueel contact of druggebruik verhoogd risico lopen
op hepatitis B. Om hen te beschermen tegen hepatitis B biedt de overheid gratis vaccinatie
aan.
Hoe gaat het in zijn werk?
De verpleegkundige of arts bespreekt met de cliënt de mogelijkheid van gratis vaccinatie.
Het vaccin wordt drie keer gegeven: tijdens het eerste consult, 1 maand later en minimaal 5
maanden na de 2e vaccinatie. Het vaccin is veilig en goed.
Als de cliënt voor de tweede keer komt, krijgt hij een advies op basis van de uitslag van het
bloedonderzoek:
o
Verreweg de meeste mensen krijgen het advies de volgende twee prikken te halen
voor bescherming tegen hepatitis B.
o
Een deel van de mensen hoeft niet verder gevaccineerd te worden. Zij hebben al
hepatitis B doorgemaakt en zijn immuun.
o
Een klein deel van de mensen krijgt een gesprek met de arts of sociaal
verpleegkundige omdat ze een chronische hepatitis B-infectie hebben. Mensen met
een chronische infectie zijn besmettelijk voor anderen en kunnen op de lange duur
ernstige leverafwijkingen krijgen. Zij krijgen in dat gesprek informatie en het advies
om naar een arts te gaan voor verder onderzoek en eventuele behandeling.
Ben je na vaccinatie volledig beschermd?
Na drie vaccinaties zijn verreweg de meeste (90-95%) mensen langdurig beschermd tegen
de ziekte (waarschijnlijk levenslang). Zij kunnen de ziekte niet meer krijgen.
Hoe weet je dat je beschermd bent?
Sommige mensen zijn na vaccinatie niet volledig beschermd. Vooral mensen met HIV of
hepatitis C en mensen ouder dan 50 jaar hebben meer kans om niet volledig beschermd te
zijn na drie vaccinaties. Wie zeker wil weten of hij beschermd is kan 4 tot 6 weken na de 3e
vaccinatie zijn bloed laten controleren. Dit bloedonderzoek is niet gratis, maar wordt soms
vergoed door de ziektekostenverzekering. Als blijkt dat de cliënt niet voldoende beschermd is
komt hij in aanmerking voor nogmaals 3 gratis vaccinaties.
Welke bijwerkingen heeft het vaccin?
Na vaccinatie zijn er weinig bijwerkingen te verwachten. In de arm kan op de plek van
vaccinatie enige roodheid en stijfheid optreden.
Facts
•
Drie vaccinaties biedt langdurige bescherming tegen hepatitis B voor minimaal 20
jaar.
•
Vaccineren tegen hepatitis B kan anoniem.
•
De drie vaccinaties zijn gratis voor mannen die seks hebben met mannen,
druggebruikers en prostituees.
•
Het is heel belangrijk om de vaccinatieserie af te maken, ook al is het lang geleden
dat de laatste vaccinatie is ontvangen.
•
Het vaccin is niet schadelijk voor de gezondheid.
•
Meestal is er geen last van bijwerkingen na de vaccinatie.