Toelichting AkzoNobel op gasolieopslag De Marssteden (Enschede)

Toelichting AkzoNobel op gasolieopslag De Marssteden (Enschede)
Aanleiding en stand van zaken gasolieopslag Enschede
AkzoNobel is van plan om vanaf eind dit jaar in twee zoutcavernes onder bedrijventerrein De
Marssteden in Enschede gasolie te gaan opslaan voor de strategische voorraad van Nederland.
Gasolie is de verzamelnaam voor dieselolie, huisbrandolie (hbo) en marine olie. In de praktijk
zullen de cavernes in Enschede voor de opslag van dieselolie gebruikt worden. Gas wordt er dus
niet in opgeslagen, ruwe olie evenmin.
Ondergrondse opslag van dieselolie heeft nadrukkelijk minder bovengrondse impact en is beter
voor de kwaliteit van het opgeslagen product dan bovengrondse opslag in tanks. In onder andere
Duitsland, Frankrijk en de VS zijn tientallen miljoenen kubieke meters olie op deze wijze
ondergronds opgeslagen.
De ruimtelijke inpassing van de olieopslag is in oktober 2013 mogelijk gemaakt middels een
Inpassingsplan (wijziging van het gemeentelijke bestemmingsplan). Ook de
Omgevingsvergunning is in oktober 2013 aan AkzoNobel verleend, evenals de instemming door
het Ministerie van Economische Zaken (EZ) met het door AkzoNobel ingediende Opslagplan
(binnen de in 2010 reeds verleende Opslagvergunning). Deze plannen en vergunningen zijn dit
voorjaar onherroepelijk geworden. Ze hebben betrekking op vijf cavernes, maar vooralsnog wordt
gestart met opslag in twee cavernes. In totaal gaat het bij deze eerste twee cavernes om
3
250.000 m dieselolie. Deze zal met tankwagens naar de twee cavernes worden aangevoerd en
middels een mobiele pompinstallatie in de cavernes worden gebracht. Afgezien van een
eventuele oliecrisis zal de dieselolie minimaal 10 jaar in de caverne opgeslagen blijven.
Veiligheid olieopslag De Marssteden
Zonder te speculeren over de mogelijke oorzaak van de olielekkage in Epe, wil AkzoNobel
enkele aspecten benadrukken en inzichtelijk maken waarmee de veiligheid van de opslag van
dieselolie in Enschede wordt gewaarborgd (zie tevens de separaat bijgevoegde schematische
weergave van het opslagsysteem en de verschillende onderdelen daarvan).
Toezicht
De olieopslag in De Marssteden zal plaatsvinden onder toezicht van het Staatstoezicht op de
Mijnen (SodM). Deze instantie houdt toezicht op de naleving van wettelijke regelingen die van
toepassing zijn op het opsporen, winnen, opslaan en transporteren van delfstoffen. De dienst
richt zich hierbij op de aspecten veiligheid, gezondheid, milieu, doelmatige winning en
bodembewegingen en valt onder de verantwoordelijkheid van de minister van EZ.
Het cavernesysteem
Een olieopslagcaverne bestaat uit een ondergrondse ruimte (caverne), ontstaan door
zoutwinning, die via één of meerdere boorgaten met het maaiveld verbonden is. In het geval van
de opslagcavernes in Enschede heeft elke caverne drie boorgaten, waarvan er twee gebruikt
worden bij de olieopslag. Één boorgat wordt gebruikt om dieselolie de caverne in en uit te
pompen en één om pekel de caverne in en uit te pompen. Het derde boorgat wordt helemaal
onderin, op 450 meter diepte, permanent afgesloten.
29 april 2014
3
De olieopslagcavernes in Enschede zijn met een omvang van ca. 150.000 m relatief klein. Ze
zijn minder dan 20 meter hoog, ongeveer 80 meter breed en ongeveer 120 meter lang.
Stabiliteit en veiligheid zijn de belangrijkste criteria waarop de opslagcavernes zijn geselecteerd.
Ze liggen verder uit elkaar dan andere cavernes, bevinden zich helemaal onderin het zoutpakket
(afgedekt door een ruim 40 meter dikke zoutlaag) en er lopen geen geologische verstoringen
langs of door de caverne.
Elk boorgat bestaat uit holle buis van ca. 17 cm doorsnede die tot 450 meter diepte in de grond
aangebracht is. Omdat de boorkop die gebruikt is bij het maken van het boorgat een wat grotere
diameter heeft dan deze buis, is de ruimte tussen deze buis en het omliggende gesteente van
maaiveld tot aan de caverne opgevuld met ondoorlatend cement (de zogenaamde cementatie).
De boorgaten van de opslagcavernes zijn alle geboord in de jaren ’90 en zullen voor de
olieopslag voorzien worden van een dubbele verbuizing. Dit wil zeggen dat in de bestaande
verbuizing een splinternieuwe, dunne binnenbuis gehangen wordt, waardoor de olie (in het
olieboorgat) en de pekel (in het pekelboorgat) in en uit de caverne kunnen stromen. De ruimte
tussen de binnen- en buitenbuis wordt direct boven de caverne afgesloten en de druk in deze
ruimte wordt permanent bewaakt. Zo wordt, conform de strenge Nederlandse
mijnbouwwetgeving, een dubbele barrière gecreëerd tussen de olie en het gesteente. Dit is een
groot verschil met de opslagcavernes in Epe, die maar één boorgat hebben en waarbij de
buitenbuis gebruikt wordt om de olie in en uit de caverne te pompen (feitelijk dus een enkele
barrière).
Uitgevoerde en nog uit te voeren testen
In het Opslagplan is vastgelegd hoe AkzoNobel de kwaliteit van de boorgaten van de vijf
opslagcavernes getest heeft. Zo is van alle cavernes met een speciaal meetinstrument gemeten
of de kwaliteit (dikte) van de buitenbuis voldoende is. Hiermee is ook meteen gekeken of de
buitenbuis goed aan het omliggende gesteente gecementeerd is. Voor de boorgaten van de
opslagcavernes is dit het geval. Een andere test die in overleg met SodM is uitgevoerd is dat de
cavernes, middels pekel, onder een druk zijn gezet die vergelijkbaar is met de druk in de
opslagsituatie. Ook deze test hebben de cavernes goed doorstaan.
Uit deze beide testen is dus gebleken dat de cavernes geschikt zijn voor de opslag van gasolie.
Eveneens conform het Opslagplan, zullen, voordat de cavernes in gebruik worden genomen, nog
testen worden uitgevoerd waarmee de lekdichtheid van het opslagsysteem definitief wordt
aangetoond. Deze richten zich specifiek op de overgang van de caverne naar het boorgat en
gebeuren onder een hogere druk dan de cavernes tijdens de olieopslag zullen ervaren. De
precieze wijze waarop deze testen worden uitgevoerd en de criteria waaraan de cavernes
moeten voldoen worden vooraf vastgesteld in overleg met SodM en de resultaten van de tests
worden eveneens door SodM gecontroleerd, alvorens zij toestemming geven de cavernes voor
opslag in gebruik te nemen.
Meervoudige bewaking van de opgeslagen olie
Het is van cruciaal belang dat tijdens de jarenlange opslag de opgeslagen dieselolie nauwgezet
bewaakt wordt. AkzoNobel heeft in december 2013 bij het Ministerie van Economische Zaken en
SodM een Monitoringsplan ingediend waarin in detail beschreven is welke zaken er tijdens de
29 april 2014
olieopslag bewaakt worden en hoe wordt omgegaan met eventuele afwijkingen. Kortweg komt
het erop neer dat de in de caverne opgeslagen dieselolie meervoudig bewaakt wordt. Zo wordt
de druk in het olieboorgat, in het pekelboorgat, in de ringruimte (de ruimte tussen de binnen- en
buitenbuis) en in het afgesloten boorgat permanent gemeten. Deze metingen worden permanent
vanuit de controlekamer van AkzoNobel bewaakt.
Daarnaast wordt het niveau van de olie-pekelspiegel in elke caverne maandelijks met
geavanceerde apparatuur nauwkeurig gemeten. Bij afwijking treedt het beheersplan in werking,
waarin de directe uitvoering van herhalingsmetingen is vastgelegd gevolgd door het met sonar
bekijken van de binnenzijde van de caverne en (indien nodig) de snelle leging van de cavernes.
Nadere informatie
Mocht u nadere informatie wensen, dan kunt u zich wenden tot Ilse Jansen,
communicatieadviseur, tel. 06-23379652, e-mail [email protected].
29 april 2014