Docentenhandleiding Pincode 4e editie vmbo basis (kader)

Docentenhandleiding Pincode vmbo basis
(kader)
Inhoudsopgave
Inhoud Pincode onderbouw basis(kader) ..................................................................................................... 2
Verantwoording Pincode onderbouw BK ..................................................................................................... 3
Algemeen .................................................................................................................................................. 3
Nieuwe kerndoelen ................................................................................................................................... 3
Hoofdstukken ............................................................................................................................................ 3
Rekenen .................................................................................................................................................... 4
Rekenen ICT .............................................................................................................................................. 4
Uitwerkingen............................................................................................................................................. 4
Toetsen ..................................................................................................................................................... 5
Werkvormen ............................................................................................................................................. 5
Voorbeeld jaarplanning Pincode onderbouw BK .......................................................................................... 6
Toelichting bij de jaarplanning ...................................................................................................................... 7
Hoofdstuk 1 Geld genoeg?............................................................................................................................ 7
Hoofdstuk 2 Kritische koper? ........................................................................................................................ 8
Hoofdstuk 3 Goede producten?.................................................................................................................... 8
Hoofdstuk 4 Waarom werken? ..................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 5 Hoe werkt werk? .................................................................................................................... 10
Hoofdstuk 6 Overheid overbodig? .............................................................................................................. 10
Hoofdstuk 7 Europese grenzen? ................................................................................................................. 11
Hoofdstuk 8 Eerlijke handel? ...................................................................................................................... 12
Errata........................................................................................................................................................... 13
Inhoud Pincode onderbouw basis(kader)
1 Geld genoeg?
Taak
1.1 Wat is economie?
1.2 Hoe kom je aan geld?
1.3 Geef je niet te veel uit?
1.4 Sparen of lenen?
Test jezelf
Herhalingsopgaven
Extra opgaven
Rekenen
Plustaak
5
Hoe werkt werk?
Taak
5.1Waar is werk?
5.2
Heeft iedereen werk?
5.3
Meer of minder werk?
5.4
Hoe vind je werk?
Test jezelf
Herhalingsopgaven
Extra opgaven
Rekenen
Plustaak
2 Kritische koper?
Taak
2.1 Wat wil je kopen?
2.2 Kun je alles kopen?
2.3 Wat willen zij dat je koopt?
2.4 Waarom zou je dat kopen?
Test jezelf
Herhalingsopgaven
Extra opgaven
Rekenen
Plustaak
6
Overheid overbodig?
Taak
6.2
Wat is de overheid?
6.3
Wat doet de overheid?
6.4
Waar doet de overheid het van?
6.5
Waaraan geeft de overheid het uit?
Test jezelf
Herhalingsopgaven
Extra opgaven
Rekenen
Plustaak
3 Goede producten?
Taak
3.1 Wat maak je?
3.2 Hoe maak je het?
3.3 Wat kost dat?
3.4 Wat kost het milieu?
Test jezelf
Herhalingsopgaven
Extra opgaven
Rekenen
Plustaak
7
Europese grenzen?
Taak
7.2
Wat is de Europese Unie?
7.3
Wat kun je met de euro?
7.4
Hoe werkt de Europese Unie?
7.5
Wat zijn de regels van de EU?
Test jezelf
Herhalingsopgaven
Extra opgaven
Rekenen
Plustaak
4 Waarom werken?
Taak
4.1 Waarom werk je?
4.2 Wat kun je doen?
4.3 Wat moet je doen?
4.4 Wat houd je eraan over?
Test jezelf
Herhalingsopgaven
Extra opgaven
Rekenen
Plustaak
8
Eerlijke handel?
Taak
8.2
Waar halen we het vandaan?
8.3
Waar brengen we het naartoe?
8.4
Wat betekent dat voor het milieu?
8.5
Hoe kunnen we eerlijk handelen?
Test jezelf
Herhalingsopgaven
Extra opgaven
Rekenen
Plustaak
Verantwoording Pincode onderbouw BK
Algemeen
Bij de opzet van Pincode onderbouw is enerzijds gekeken naar de onderwerpen van het vak economie
zoals die geformuleerd waren voor de basisvorming, maar vooral naar de nieuwe, meer globaal
beschreven kerndoelen voor de onderbouw, waarin economische onderwerpen zijn ondergebracht bij
het gebied 'mens en maatschappij'.
Het boek is enerzijds opgezet als kennismaking met het vak economie, met name voor leerlingen die een
keuze in deze richting overwegen. Maar meer nog is ervoor gekozen de leerling een pakket
vaardigheden en kennis aan te bieden die - naar het inzicht van de auteurs - tot de basisbagage van elke
burger in de Nederlandse samenleving behoort.
Nieuwe kerndoelen
De nieuwe kerndoelen zijn globaal beschreven en economie is opgegaan in het gebied ‘mens en
maatschappij’ (kerndoelen 36 t/m 47).
De onderwerpen die het duidelijkst zijn te linken aan economie zijn:
36 De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen,
daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en daarbij respectvol met
kritiek om te gaan.
38 De leerling leert een eigentijds beeld van de eigen omgeving, Nederland, Europa en de wereld te
gebruiken om verschijnselen en ontwikkelingen in hun omgeving te plaatsen;
39 De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk
verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren.
42 De leerling leert in eigen ervaringen en in de omgeving effecten te herkennen van keuzes op het
gebied van werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu.
44 De leerling leert op hoofdlijnen hoe het Nederlandse politieke bestel als democratie functioneer en
leert zien hoe mensen op verschillende manieren bij politieke processen betrokken kunnen zijn.
45 De leerling leert de betekenis van Europese samenwerking en de Europese Unie te begrijpen voor
zichzelf, Nederland en de wereld.
46 De leerling leert over de verdeling van welvaart en armoede over de wereld, hij leert de betekenis
daarvan te zien voor de bevolking en het milieu, en relaties te leggen met het (eigen) leven in
Nederland.
Binnen het pakket Mens en Maatschappij hebben de andere termen duidelijke nadruk op de
invalshoeken die samenhangen met de vakken aardrijkskunde en geschiedenis (en maatschappijleer).
Onder andere kerndoel
41 De leerling leert de atlas als informatiebron te gebruiken en kaarten te lezen en te analyseren om
zich te oriënteren, zich een beeld van een gebied te vormen of antwoorden op vragen te vinden vindt binnen pincode een plaats in de plustaken.
Hoofdstukken
In de diverse hoofdstukken zijn - naast de economische leerlijn - de volgende accenten gelegd:
Hoofdstuk 1: recreëren (42)
Hoofdstuk 2: consumeren en budgetteren (42)
Hoofdstuk 3: (produceren en) milieu (42, 46)
Hoofdstuk 4: werk en zorg (42) (microniveau)
Hoofdstuk 5: werk en zorg (42) (macroniveau)
Hoofdstuk 6: democratie / rol overheid (44)
Hoofdstuk 7: Europese samenwerking (38, 45)
Hoofdstuk 8: Verdeling welvaart en armoede (38, 46)
De kerndoelen 36 en 39 hebben in opdrachten of wijze van aanpak van een thema een rol gekregen Met
name in de uitwerking van de taken, de plustaken en de algemene vaardigheden zijn deze kerndoelen
nader uitgewerkt.
In de uitwerking van de hoofdstukken - zowel in de paragraafteksten als in de taken en de opdrachten is zoveel mogelijk tegemoet gekomen aan de kenmerken:
De leerling leert actief en in toenemende mate van zelfstandigheid
De leerling leert samen met anderen
De leerling leert in samenhang
De leerling oriënteert zich
De leerling leert in een uitdagende, veilige en goede leeromgeving
De leerling leert in een doorlopende leerlijn
Rekenen
Voor de rekenparagrafen is er steeds voor gekozen om een onderwerp dat in een hoofdstuk aan de orde
komt, nader uit te werken in de rekenparagraaf. Daarbij is de volgende indeling gehanteerd:
1. Week-, maand- en jaarloon / Percentages
2. Afronden / Gemiddelden
3. BTW berekeningen / Van verkoopprijs naar winst
4. Van brutoloon naar nettoloon / Grafieken lezen
5. Schatten / Uitdrukken in een percentage van
6. Begrotingen / Vierkantstelling
7. Rekenen met de euro
8. Prijsopbouw
Rekenen ICT
Een deel van deze onderwerpen komt nog eens extra aan bod in het ICT onderdeel rekenen.
Uitwerkingen
In de uitwerkingen is rekening gehouden met gebruik van deze uitwerkingen door leerlingen. Onder
andere om die reden zijn geen uitwerkingen van de taken en plustaken opgenomen. Aanwijzingen voor
het gebruik van taken, treft u aan binnen de docentenhandleiding. Het werkboek is redelijk sturend voor
de leerling.
Toetsen
De toetsen kennen een vast format. Er zijn steeds vijf gesloten en tien open vragen, waarbij er een
opbouw is van kennis, via toepassing naar inzicht en/of complexere vragen.
Werkvormen
De startopdracht is bedoeld als 'opwarmertje'; de leerling kan nagaan wat hij al weet over een
onderwerp en met de opdracht kan een kort klassengesprek worden gehouden als inleiding op het
hoofdstuk. De bedoeling is dat de startopdracht ongeveer tien tot vijftien minuten in beslag neemt.
Bij de taken komen verschillende vormen van samenwerken voor en is er sprake van uiteenlopende
'eindproducten'; van presentaties en posters tot een rollenspel. Voor de leerlingen zijn in het werkboek
aanwijzingen en tussenstappen voor het uitvoeren van de taken beschikbaar.
De paragrafen lenen zich voor een klassikale behandeling, het zelf doorwerken door de leerlingen of een
combinatie hiervan.
De test is - ten opzichte van de herhalingsopgaven - wat eenvoudiger gehouden om de leerling de
mogelijkheid te bieden na te gaan of hij de stof (globaal) beheerst.
De herhalingsopgaven zijn gekoppeld aan een paragraaf, dit in tegenstelling tot de extra opgaven die
niet alleen vaak wat pittiger zijn, maar ook veelal paragraafoverstijgend.
De plustaak, die de link legt met de vakken aardrijkskunde en geschiedenis, leent zich ook voor
bijvoorbeeld gebruik in een projectweek. De plustaken sluiten inhoudelijk aan bij (een onderwerp uit)
het hoofdstuk.
Voorbeeld jaarplanning Pincode onderbouw BK
week hoofdstuk paragraaf taak herhalings-opgaven test extra opgaven rekenen plustaak aantal uren
1
1
1
1
X
2
2
1
2
2
X
2
3
1
3
3 (ICT) X
2
4
1
4 (ICT) 4
X
X
2
5
1
X X
X (ICT) 2
6
2
1
1
X
2
7
2
2
2
X
X
2
8
2
3 (ICT) 3
X
2
9
2
4
4 (ICT) X
2
10 2
X X
X (ICT) 2
11 3
1 (ICT) 1
X
X
2
12 3
2
2
X
2
13 3
3
3 (ICT) X
2
14 3
4
4
X
2
15 3
X X
X (ICT) 2
15 4
1
1
X
X
2
16 4
2
2 (ICT) X
2
17 4
3 (ICT) 3
X
2
18 4
4
4
X
2
19 4
X X
X (ICT) 2
19 5
1 (ICT) 1
X
X
2
20 5
2
2
X
2
21 5
3
3 (ICT) X
2
22 5
4
4
X
2
23 5
X X
X (ICT) 2
23 6
1 (ICT) 1
X
2
24 6
2
2
X
2
25 6
3
3 (ICT) X
2
26 6
4
4
X
X
2
27 6
X X
X (ICT) 2
27 7
1 (ICT) 1
X
2
28 7
2
2
X
X
2
29 7
3
3 (ICT) X
2
30 7
4
4
X
2
31 7
X X
X (ICT) 2
32 8
1
1
X
X
2
33 8
2
2 (ICT) X
2
34 8
3
3
X
2
35 8
4 (ICT) 4
X
2
36 8
X X
X (ICT) 2
Toelichting bij de jaarplanning
Een hoofdstuk bestaat uit vier paragrafen. Een paragraaf kan ongeveer in een lesuur worden behandeld
of doorgewerkt door de leerlingen. In plaats van de paragraaf, kan ook de taak worden uitgevoerd. Deze
taken verschillen in omvang, maar zijn meestal in een of anderhalf lesuur te maken. De resterende tijd
kan - zowel bij het gebruik van de paragraaf als van de taak - worden benut voor het maken van
herhalingsopgaven en/of het rekenonderwerp bij de paragraaf. Daarmee kunnen wekelijks 2 lesuren
worden gevuld. Voor snelle leerlingen is er de mogelijkheid extra opgaven te maken.
Een van de taken en een van de paragrafen per hoofdstuk zijn ook via ICT te maken; deze taken en
paragrafen staan in het werkboek.
De laatste lesweek van een hoofdstuk kan dan worden gebruikt voor de test, extra opgaven en/of de
plustaak.
Ik ben uitgegaan van 36 lesweken per jaar. Dit houdt in dat voor de helft van de hoofdstukken 4,5 weken
ter beschikking staat en voor de andere helft 5 weken. Ik heb in de planning die extra tijd gestopt in het
begin van het schooljaar, het wennen aan de groep en op het eind van het jaar, omdat er dan vaak
andere activiteiten op school gepland worden dan de reguliere lessen.
Toetsen kunnen apart worden afgenomen, maar het is ook denkbaar dat bijvoorbeeld de uitvoering van
taken of de test worden gebruikt voor een beoordeling.
De plustaken lenen zich ook goed om te gebruiken in projectweken.
Hoofdstuk 1 Geld genoeg?
KERN
Dit hoofdstuk gaat over de betekenis en functies van geld.
Hoofdkerndoel hoofdstuk 1
De leerling
• leert in eigen ervaringen en in de omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van
werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu (kerndoel
42)
Onderliggende economische leerdoelen:
De leerling
• kan een beschrijving geven van economie en van de functies van geld;
• kan enkele bronnen van inkomen noemen;
• kan een eenvoudige begroting lezen en zelf opstellen en daarbij een onderscheid maken in
dagelijkse uitgaven, vaste lasten en incidentele uitgaven;
• kan de begrippen sparen en lenen uitleggen;
• kan eenvoudige berekeningen met procenten maken
Plustaak
De Plustaak brengt samenhang aan tussen economie, geschiedenis en aardrijkskunde. De plustaken bij
dit hoofdstuk gaan over:
•
•
de waarde van schilderijen,
redenen waardoor een schilderij in prijs kan stijgen
Hoofdstuk 2 Kritische koper?
KERN
Dit hoofdstuk gaat over consumeren en de eigen positie als consument.
Hoofdkerndoel hoofdstuk 2
De leerling
• leert in eigen ervaringen en in de omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van
werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu (kerndoel
42)
Onderliggende economische leerdoelen
De leerling
• kan een beschrijving geven van de begrippen basis en overige behoeften, consumeren,
bestedingspatroon, sociale beïnvloeding, reclame en doelgroep en deze toepassen in een
voorbeeld;
• kan de rol van een consumentenorganisatie weergeven;
• kan op eenvoudige cases de begrippen toepassen;
• is zich bewust van zijn rol als consument en zonodig kritisch ten aanzien van reclame;
• kan afronden op een veelvoud van 5 cent en het ongewogen gemiddelde berekenen.
Plustaak
De Plustaak brengt samenhang aan tussen economie, geschiedenis en aardrijkskunde.
De plustaken bij dit hoofdstuk gaan over:
• voedsel en de herkomst van het voedsel dat de leerling eet;
• de wijze waarop de eetgewoonten in de Nederlandse samenleving zijn veranderd.
Hoofdstuk 3 Goede producten?
KERN
Dit hoofdstuk gaat over produceren, waarbij de rol van het milieu extra aandacht krijgt.
Hoofdkerndoel hoofdstuk 3
De leerling
• leert in eigen ervaringen en in de omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van
werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu (kerndoel
42)
Onderliggende economische leerdoelen:
De leerling
 kan een beschrijving geven van de begrippen die samenhangen met produceren, zoals
productieweg, bedrijfskolom, productiefactoren en investeren;




kan een eenvoudige winstberekening maken op basis van gegevens over de afzet, de
verkoopprijs, de omzet, de inkoopwaarde en de bedrijfskosten;
kan de begrippen automatisering, mechanisatie en arbeidsproductiviteit met elkaar in verband
brengen en voorbeelden hiervan beschrijven;
is zich bewust van de maatschappelijke kosten van productie en de mogelijkheden tot
hergebruik en zuinig omgaan met het milieu en energiebronnen;
kan eenvoudige btw berekeningen maken.
Plustaak
De Plustaak brengt samenhang aan tussen economie, geschiedenis en aardrijkskunde.
De plustaak bij dit hoofdstuk gaat over:
 de productie van een potlood, waarbij wordt gekeken naar de manier waarop vroeger potloden
werden gemaakt en welke geografisch verspreide bronnen daarvoor nodig waren.
Hoofdstuk 4 Waarom werken?
KERN
Dit hoofdstuk gaat over werken, met name op microniveau. Taakverdeling in het huishouden vormt
daarvan ook een onderdeel.
Hoofdkerndoel hoofdstuk 4
De leerling
 leert in eigen ervaringen en in de omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van
werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu (kerndoel
42)
Onderliggende economische leerdoelen:
De leerling
 kan een beschrijving geven van de begrippen die samenhangen met werkenvoltijdbaan,
deeltijdbaan, werkgever, werknemer, arbeidsomstandigheden, arbeidsovereenkomst, CAO,
brutoloon en nettoloon.
 kan de functie van werken voor individu en maatschappij benoemen en heeft weet van
taakverdeling;
 kan de voorbeelden geven van arbeidsomstandigheden en aangeven welke rol werknemer en
werkgever hebben in de zorg voor arbeidsomstandigheden;
 is in staat een eenvoudige arbeidsovereenkomst te lezen en te interpreteren, kent de functie
van een CAO en weet waarom er een verschil is tussen het brutoloon en het nettoloon;
 kan grafieken zelf opstellen.
Plustaak
De Plustaak brengt samenhang aan tussen economie, geschiedenis en aardrijkskunde.
De plustaak bij dit hoofdstuk gaat over:
 de industriële revolutie en de veranderingen in arbeidsverhoudingen in de loop van de tijd.
Hoofdstuk 5 Hoe werkt werk?
KERN
Dit hoofdstuk gaat over werken. Arbeidsmarkt en werkgelegenheid zijn de centrale thema's in dit
hoofdstuk.
Hoofdkerndoel hoofdstuk 5
De leerling
• leert in eigen ervaringen en in de omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van
werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu (kerndoel
42)
 Ook de volgende doelen zijn - met name in de taken - meegenomen in dit hoofdstuk:
• De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en
verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en
daarbij respectvol met kritiek om te gaan.(kerndoel 36)
• De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk
verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren. (kerndoel 39)
Onderliggende economische leerdoelen:
De leerling
• kan een beschrijving geven van de begrippen die samenhangen met beroepsbevolking,
werkgelegenheid, arbeidsmarkt, verschillende vormen van werkloosheid en
arbeidsomstandigheden.
• kan de taak van het CWI beschrijven;
• kan de voorbeelden geven van zaken die invloed hebben op de werkgelegenheid;
• is in staat na te gaan of een vacature passend is en kent de hoofdlijnen van een
sollicitatieprocedure;
• kan schattingen maken bij rekenopgaven.
Plustaak
De Plustaak brengt samenhang aan tussen economie, geschiedenis en aardrijkskunde.
De plustaak bij dit hoofdstuk gaan over:
• de invloed van de VOC op de werkgelegenheid.
Hoofdstuk 6 Overheid overbodig?
KERN
Dit hoofdstuk gaat over de overheid. De belangrijkste invalshoeken zijn daarbij de taken van de
overheid, waar haalt de overheid het geld vandaan en hoe besteedt de overheid dat geld. (begroting)
Hoofdkerndoel hoofdstuk 6
De leerling
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
leert in eigen ervaringen en in de omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van
werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu (kerndoel
42)
De leerling leert op hoofdlijnen hoe het Nederlandse politieke bestel als democratie
functioneert en leert zien hoe mensen op verschillende manieren bij politieke processen
betrokken kunnen zijn (kerndoel 44 vanuit invalshoek: 'taken van de overheid'.
Ook de volgende doelen zijn - met name in de taken - meegenomen in dit hoofdstuk:
De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en
verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en
daarbij respectvol met kritiek om te gaan.(kerndoel 36)
De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk
verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren. (kerndoel 39)
Onderliggende economische leerdoelen:
De leerling
kan een beschrijving geven van de begrippen die samenhangen met de collectieve en de
particuliere sector, het stelsel van sociale zekerheid, de inkomensverdeling, infrastructuur,
belasting, accijns.
kan beschrijven wat de rijksbegroting is, welke rol de miljoenennota heeft en wat een
begrotingstekort betekent.
kan voorbeelden geven van de collectieve sector en de verschillen tussen collectieve en
particuliere sector benoemen;
kan voorbeelden noemen van overheidstaken en voorbeelden geven van verschillende soorten
belastingen;
kan zelf eenvoudige begrotingen lezen en opstellen.
Plustaak
De Plustaak brengt samenhang aan tussen economie, geschiedenis en aardrijkskunde.
De plustaak bij dit hoofdstuk gaat over:
• de rol van de overheid bij de strijd tegen het water (vroeger en nu) aan de hand van een
opdracht over de West-Friese omringdijk.
Hoofdstuk 7 Europese grenzen?
KERN
Dit hoofdstuk gaat over de Europese Unie. Het samenwerkingsaspect heeft een belangrijke rol in dit
hoofdstuk, dat niet uitsluitend gericht is op de economische samenwerking.
Hoofdkerndoel hoofdstuk 7
De leerling
• leert de betekenis van Europese samenwerking en de Europese Unie te begrijpen voor zichzelf,
Nederland en de wereld. (kerndoel 45)
• Ook de volgende doelen zijn - met name in de taken - meegenomen in dit hoofdstuk:
• De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en
verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en
daarbij respectvol met kritiek om te gaan.(kerndoel 36)
•
De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk
verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren. (kerndoel 39)
Onderliggende economische leerdoelen:
De leerling
• kan een beschrijving geven van de begrippen die samenhangen met de Europese Unie, invoer en
uitvoer en protectionisme.
• heeft een idee van de omvang van de Europese Unie, kan de samenwerkende landen
grotendeels benoemen en kan ook een aantal landen noemen waar de euro de munteenheid is.
• kan voorbeelden geven van invoer- en uitvoerproducten en protectionisme.
• kan de rol van de Europese Commissie, het Europees parlement en de Europese Centrale Bank
in hoofdlijnen beschrijven en kan voorbeelden geven van een aantal regels en beleidslijnen in de
EU.
• kan rekenen met de euro en andere valuta.
Plustaak
De Plustaak brengt samenhang aan tussen economie, geschiedenis en aardrijkskunde.
De plustaak bij dit hoofdstuk gaat over:
• het IJzeren Gordijn/de Berlijnse Muur en de verschillen tussen de economische en politieke
systemen die zich gedurende tientallen jaren aan beide zijden van deze grens hebben
ontwikkeld.
Hoofdstuk 8 Eerlijke handel?
KERN
Dit hoofdstuk gaat over de internationale handel. De belangrijkste invalshoeken zijn daarbij welvaart in
de wereld en verschillen tussen arm en rijk. Daarnaast is er ook in dit hoofdstuk weer aandacht voor een
aantal milieuaccenten.
Hoofdkerndoel hoofdstuk 8
De leerling
• leert over de verdeling van welvaart en armoede over de wereld; hij leert de betekenis daarvan
te zien voor de bevolking en het milieu, en relaties te leggen met het (eigen) leven in Nederland.
(kerndoel 46)
• Ook de volgende doelen zijn - met name in de taken - meegenomen in dit hoofdstuk:
• De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en
verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en
daarbij respectvol met kritiek om te gaan.(kerndoel 36)
• De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk
verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren. (kerndoel 39)
Onderliggende economische leerdoelen:
De leerling
• kan een beschrijving geven van de begrippen Wereldhandelsorganisatie, ontbossing, transport,
ontwikkelingshulp.
• kan beschrijven welke voorwaarden er nodig zijn voor internationale handel;
•
•
•
kan voorbeelden geven van producten die Nederland exporteert;
kan de voorziene uitputting van fossiele brandstoffen uitleggen en aangeven welke maatregelen
worden genomen om in de verre toekomst tegemoet te komen aan de energiebehoefte.
kan aan de hand van de prijsopbouw van producten berekeningen maken.
Plustaak
De Plustaak brengt samenhang aan tussen economie, geschiedenis en aardrijkskunde.
De plustaak bij dit hoofdstuk gaat over:
• het inleven in de gevoelens van mensen, die gevangen genomen werden, verscheept werden en
daarna als slaaf verkocht.
Errata
Betreft:
Pincode onderbouw vmbo bk, paragraaf 6.4, blz. 86.
Bij het diagram met de uitgaven van de rijksoverheid 2005 (bron 13) mist de tabel met de onderliggende
bedragen:
Rijksuitgaven totaal in 2005
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Rente staatsschuld
Gemeente- en Provinciefonds
Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Buitenlandse Zaken, Internationale
Samenwerking, EU
Verkeer en Waterstaat
Defensie
Justitie
Binnenlandse Zaken
Financiën
Overige Uitgaven
€ 136 miljard
€ 26,6 miljard
€ 23,9 miljard
€ 14,6 miljard
€ 12,7 miljard
€ 11,3 miljard
€ 10,3 miljard
€ 8,5 miljard
€ 7,7 miljard
€ 5,3 miljard
€ 5,2 miljard
€ 3,9 miljard
€ 6 miljard