De wisselwerking tussen een gezin en iemand met een psychische

De wisselwerking tussen een gezin en
iemand met een psychische kwetsbaarheid
Gilbert Lemmens
Dienst Psychiatrie, UZ Gent & UGent
Sint-Niklaas, 10 juni 2016
….. wisselwerking tussen gezinnen en GGZ
- gezinnen en behandeling?
-gezinnen en hulpverleners?
…tussen gezinnen en behandeling?
….tussen gezinnen en behandeling?
15 maanden
….tussen gezinnen en behandeling?
> psychiatrische kwetsbaarheden
Patiënt
minder symptomen, minder herval, minder
heropnames,…
Gezin
minder burden, meer kennis, sneller zien van
verbeteringen, beter gezinsfunctioneren,…
….. tussen gezinnen en hulpverleners?
Partners en kinderen :
zijn zelden betrokken bij de behandeling
(Rober, 2008; Slack and Weber, 2008)
willen betrokkenheid bij de behandeling
(Stith et al, 1996)
….. tussen gezinnen en hulpverleners?
….. tussen gezinnen en hulpverleners?
Contact tijdens opname met hulpverleners:
Moeilijk en gespannen contact
Gezinsleden ervaren vaak vijandigheid en verwerping
Onvoldoende aandacht voor de eigen noden van de gezinsleden
Gezinsleden hebben gevoel van ‘over het hoofd te worden gezien’
(Lakeman, 2007; Transvag and Kristoffersen, 2008).
….. tussen gezinnen en hulpverleners?
Accreditering van ziekenhuizen (Qmentum,
QIP,… bevatten kwaliteitsnormen ivm
familiewerking
….. tussen gezinnen en psychische kwetsbaarheid?
Contacttijd familie >>>>> contacttijd hulpverleners
(Art. 107)
15% (15j-64j) neemt psychiatrische of medische
zorg op: gemiddeld 9.7-35.5hrs/week (Cochrane, 1997)
Gezin
psychische kwetsbaarheid
-
Structuur/rollen
Relaties
Waarden/normen
Levensfasen
Sociale context
Gezin
psychische kwetsbaarheid
Structuur/rollen
Gezin
Structuur/rollen
subjectief/objectief: tuin
psychische kwetsbaarheid
Gezin
psychische kwetsbaarheid
Relaties
Wisselend, dichter, affectieve kleur
Langst durende?
Verschillend naargelang gezinslid
Eetstoornissen: P-M-V
> verstoring in familie- en vriendenrelaties dan
in relaties met vreemden
(Segrin en Flora, 1998)
contrast thuis en elders!
Gezin
psychische kwetsbaarheid
RR: X2-3
50-90%:ok
ümisbruik (verwaarlozing, fysiek en seksueel
misbruik)
Relaties
üOuderschap (> controle, kritisch, verwerpend, <
positief betrokken, < steun)
üGezinsklimaat (weinig steun, conflicten, kritisch,
negatief affectief klimaat)
üRelatie (relatieontevredenheid, conflicten,
kritiek)
Goede communicatie met familieleden
en betrokkenheid in familieactiviteiten
Partnerschap (selfharm)
impact
Individueel (partner, kinderen, ouders,
brussen,….)
Relationeel (conflicten, communicatie,
echtscheiding, ..)
Familiaal (probleemoplossing,
rolverdeling, communicatie,
ouderschap,…)
Sociaal en professioneel (isolatie,
hobby’s,…)
EE:
kritische commentaar, vijandigheid, emotionele overbetrokkenheid
•
Bipolaire stoornissen
(Miklowitz et al, 1988)
Eetstoornissen
(Eisler et al, 2000;2007; Le Grange et al., 1992, Di Paola, 2010)
Schizofrenie
(Butzlaff & Hooley, 1998)
Alcohol misbruik
(O’Farrell et al., 1998)
é Terugval en ê therapie outcome
….. psychiatrische kwetsbaarheid
Dopaminehypothesebijschizofrenie :
ü
hypoactiviteitinmesocorticaaldopaminesysteem: negatieve
symptomen (vervlakkingvanaffect, gedachte- ofspraakarmoede of
apathie,initiatiefverlies, takenslechteruitvoeren, onderactiviteit, gebrek
aanconversatie, traagheid,zelfverwaarlozing, .....)
ü
hyperactiviteitinmesolimbischdopaminesysteem: positievesymptomen
(wanen,hallucinaties,...)
18
Relaties
Psychische kwetsbaarheid
Gezin
psychische kwetsbaarheid
waardeloosheid, schuldig ….
Waarden/normen
Initiatiefverlies bij schizofrenie= luiheid –
niet willen
de ‘oude’ vs de ‘nieuwe’
Gezin
psychische kwetsbaarheid
Gezinsfasen (taken/noden en overgangen uitdagend)
0-25/25-50/50-75…
Gezin
psychische kwetsbaarheid
Sociale context
Stigmatisatie
discriminatie
ê sociaal netwerk
ê werk
cfr lopen
complexer (>keuze), sneller en meer,
flexibeler, mobieler, minder netwerk,……
Dus?
-Gezinsrelaties en psychische kwetsbaarheid zetten elkaar
onder druk en ondersteunen elkaar
-Met de gezinsleden als voornaamste zorgdragers die in
hun zorg’ NIET ‘te kritisch’ mogen zijn of en ‘teveel
overnemen’
23
…. ondanks de psychische kwetsbaarheid streven naar …..
- zoveel mogelijk ‘gezond’ functioneren als antidoot
- met aandacht voor positieve aspecten en leuke
activiteiten
- rekeninghouden met beperkingen en mogelijkheden
- eventueel zorg uitbesteden (externe van derden)
-wegblijven uit eigen emotionaliteit en niet persoonlijk
opnemen
- Doseren van zorg en doseren van relatie