Robert Coppenhagen: “Samenleving wordt als puber behandeld”

 Robert Coppenhagen: “Samenleving wordt als puber behandeld” De Nederlandse samenleving wordt door bestuurders en politici behandeld als een puber. Dat vindt schrijver en organisatieadviseur Robert Coppenhagen. “Mensen die je niet serieus neemt worden opstandig.” Regels, controle, bureaucratie. Nederland is een overgereguleerd land geworden, zo v indt Coppenhagen. En a l die regels hebben n iet bepaald b evorderlijk gewerkt voor d e sfeer. “De v ele regels die wij in onze samenleving h ebben aangebracht, zijn ontworpen om kwaadwillende mensen tegen te houden. De reactie h ierop van mensen d ie zich naar eer en geweten gedragen is die van een puber. Zij vinden hun eigen weg, om de regels heen.” In de maatschappelijke roman ‘De belofte van Laagland’, h et nieuwe boek van Coppenhagen, beschrijft d e organisatieadviseur d e gevolgen van de Nederlandse hang n aar controle. Veel m ensen zijn volstrekt gefrustreerd geraakt door het systeem van regels en controle dat h en steeds meer b elemmert om hun werk naar b ehoren t e doen. Freek van Vlissingen, d e p remier van Laagland die in h et boek een hoofdrol speelt en in wie d e huidige demissionair minister-­‐president Jan Peter Balkenende is t e herkennen, heeft hier nog het m eeste last van. Ondanks alle inspanningen slaagt Van Vlissingen er n iet in om zijn visie op de toekomst van Laagland vorm te geven. “Politici en b estuurders laten zich te veel leiden door de publieke opinie, b elangenorganisaties en d e bureaucratie”, stelt Coppenhagen. Zij komen door d e dominante aanwezigheid van wat de schrijver ‘het systeem’ noemt niet m eer toe aan h et u itwerken en in beleid o mzetten van een krachtige visie op d e Nederlandse samenleving. “Kijk nou naar de verkiezingen”, stelt Coppenhagen op geïrriteerde toon. “De discussie gaat h eel plat over wie d e rekening van d e crisis gaat betalen. En politici produceren hierbij voor iedere doelgroep een passende ‘sound b ite’. Maar over h et formuleren van een gezamenlijke visie op Nederland en d e toekomst, daar wordt n iet over gesproken.” Koplopers Mensen m et h et vermogen om een eigen koers u it t e stippelen los van alle d iscussies, rapporten en ambtelijke stukken. Coppenhagen noemt hen ‘koplopers’. In zijn roman is voor d eze professionals een b elangrijke rol weggelegd. De koplopers, zo is d e overtuiging van Coppenhagen, kunnen de samenleving t egen d e d wang en druk van het systeem in een n ieuwe richting geven. “Het systeem zelf moet je n iet willen v eranderen”, stelt Coppenhagen. “Probeer n iet onder d e regels, belangen en controlezucht u it t e komen. Dat lukt niet en is een eindeloze en zinloze strijd.” Verandering kan wel tot stand komen als d e koplopers liefst vandaag nog d e ruimte k rijgen. “Want het goede nieuws is dat d e toekomst die we ons wensen er a l is. Hij ligt besloten in a l die koplopers die overal, elke dag d e d ingen doen waarvan anderen zouden kunnen zeggen: 'Hoe doe je dat, wat kan ik van je leren, wat h eb je nodig o m dat nog b eter t e kunnen doen?” In de lokale politiek herkent de schrijver een koploper in Jantine Kriens, d emissionair PvdA-­‐wethouder Welzijn en Volksgezondheid in Rotterdam. Ondanks d e weerbarstige situatie in d e stad, slaagt zij er volgens Coppenhagen in o m veranderingen door t e voeren. “Zij laat zich niet afleiden door d iensten, b elangenorganisaties en lokale politieke partijen. Zij kent de stad, heeft h eel goed in d e gaten wat er speelt en zet op basis daarvan haar beleid uit.” Krijgen koplopers als wethouder Kriens de ruimte, dan trekken zij volgens Coppenhagen Nederland u it d e huidige impasse. Richt h et b eleid op d e koplopers en je kunt een h eleboel controle en regelgeving afschaffen, zo luidt zijn pleidooi. Want d e ruimte die h ierdoor ontstaat stelt d e koplopers in staat om hun visie samen m et anderen nog b eter in praktijk t e b rengen. In de landelijke politiek zijn ze zeldzaam, de koplopers. Voor lijsttrekker Femke Halsema van GroenLinks maakt Coppenhagen een uitzondering. “Ik b en het niet a ltijd eens met haar k euzes, maar in d ebatten gaat h et b ij haar ergens over. Zij is een autonoom denker en h eeft een h eldere visie.” Probleemgezinnen De zorg is een sector d ie volgens Coppenhagen b ij u itstek laat zien wat er m is is gegaan in Nederland. Zorgorganisaties zijn groot en massaal geworden en worden gedomineerd door managers en ambtenaren. “In d e zorg staat de m ens n iet m eer centraal, al wordt dat v aak wel gezegd. Het gaat alleen nog maar om d e systemen die zichzelf in stand willen houden. H et bizarre is dat het m eestal niet aan de professionals ligt, of d e beleidsambtenaren. Ze zijn zelf onderdeel van die systemen geworden en hebben er geen echte invloed m eer op, ook zij worden geleefd.” Wat systemen die een eigen leven zijn gaan leiden in d e praktijk veroorzaken wordt h eel duidelijk bij de bestrijding van bijvoorbeeld huiselijk geweld. Bij probleemgezinnen lopen dagelijks tal van instanties naar b innen. Maar n iemand heeft h et overzicht waardoor er toch regelmatig vreselijke d ingen gebeuren. En dat t erwijl a lle instanties hun werk volgens d e vastgelegde protocollen hebben u itgevoerd. Om d e hulpverlening rond probleemgezinnen te verbeteren, zou volgens Coppenhagen d e zorg in de woonwijken moeten worden v ersterkt. Want alleen die is in staat om het werk van alle grote instanties die in d e sector actief zijn op een m enselijk n iveau weer bij elkaar te brengen. “Zet d e huisarts, d e wijkagent, d e Jeugdzorg en d e psycholoog in één gebouw bij elkaar. Versterk hun samenwerking en zij t rekken de grote instanties o m h en heen naar elkaar t oe. Want d e focus van d e zorg moet komen te liggen bij de werkelijkheid van d e cliënt, in d e buurt waar hij of zij woont. Het gaat t enslotte om samenlevingsontwikkeling en die vindt niet p laats in instituten, maar op straat, in h et portiek, op het plein, tussen m ensen die elkaar k ennen en om elkaar geven.”