SO1 Staatsinrichting-1

Hoofdstuk 3
Kolonies
• Nederland had
verschillende
kolonies (19de
eeuw) oa;
Nederlands-Indië,
Suriname en Kolonie
Curaçao
Zie fig. 3.2 blz 34 Het Nederlandse Rijk
§3.1 De kolonie Curaçao in de
negentiende eeuw.
Je leert dat de burgers van de
eilanden meer invloed wilden
uitoefenen op het bestuur.
Burgerrechten(1831)
• Rechten die burgers gegarandeerd
hebben bijv; recht van bezit en recht om
bepaalde functies te oefenen, stemrecht
Stemrecht (mannen)
• Alleen als je een vrije burger was(dus
slaven niet)
• Gestudeerd
• Rijk
Stemrecht voor vrouwen
• In 1919 in Nederland
• Pas in 1949 mocht iedereen dus ook
vrouwen en armen stemmen.
Kolonie Curaçao (1815-1949)
• Kolonie werd door een Minister van koloniën
bestuurd vanuit Nederland. Hij maakte het
beleid.
• De Gouverneur voert het beleid uit
• De Gouverneur wordt bijgestaan door de
Koloniale Raad(een soort parlement en geeft
advies)
• De koloniale raad wordt aangewezen door de
gouverneu(tot 1937 alleen leden uit CUR door
de slechte transportverbindingen).
Raad van politie; Voert het dagelijks
bestuur uit.
• Raad van Politie bestaat uit een
gezaghebber(benoemd door de
gouverneur/koning) en twee
landraden(gekozen door de burgers)
• Taken die ze uitvoeren zijn bijv; toezicht
houden op wegen, het sluiten van huwelijken
en beheren van de armenkas.
Had gezaghebber teveel macht?
• Uitvoerende macht: Hij was de baas van
de ambtenaren.
• Wetgevende macht: Hij stond aan het
hoofd van de Raad van Politie.
• Rechterlijke macht: doordat er te weinig
juristen waren was hij meestal ook
rechter.
Lindoro Kwarts
• Lindoro Kwarts werd gekozen tot
landraad.
• Vond dat de gouverneur en de
gezaghebber te weinig luisterden naar
de landraden.
• Lindoro vond dat de eilanden hun stem
moesten kunnen laten horen in de
Koloniale Raad.
Raad van Politie gevestigd bij Fort
Zoutman oftewel Willem III toren
§3.2 “Baas den nos mes un cas?”.
Separacion!
Je leert over de komst van de olieindustrie en de wens voor meer
autonomie dus los van Kolonie
Curaçao.
Autonomie(zelfstandigheid)
• Door de komst van de olie-industrie
werd Aruba welvarend en de bevolking
groeide snel.
• Men vond dat ze meer autonomie
moesten krijgen dus meer eigen
bevoegdheden.
• Nederland wilde hen dit niet geven.
Adriaan Dussenbroek
•
•
•
•
Nederlandse arts op Aruba
Landraad in de Raad van politie
Lid van de eilandsraad
Hij diende een verzoek voor meer
zeggenschap en beschikking over een
eigen budget
• Hij wilde dat Aruba een soort gemeente
werd binnen de Kolonie Curaçao
Tijdens de WO2 werd NL
bezet door Duitsland
• Aruba produceerde benzine voor de
gealieerden en Suriname bauxiet.
• 1942 beloofde de koningin dat de
gebiedsdelen na de oorlog meer
autonomie zouden krijgen.
• 1941 CUR krijgt een hof van justitie en
op AUA kwam het Gerecht in eerste
aanleg.
15
Separacion
• Henny Eman werd leider van de
“Separacion-beweging”.
• Aruba wilde los van de andere
eilanden en wilde een directe
band met Nederland.
• 1947 stelde NL om aruba 7
zetels te geven en CUR 11. Dit
was reden voor het beginnen
aan een separacion.
Statuut(contract); grondwet van het
Koninkrijk der Nederlanden.
• Tijdens de Ronde Tafel Conferentie
werden er afspraken gemaakt die
gelden voor alle koninkrijkspartners.
• Alle landen werden als gelijke
beschouwd.
Afspraken Statuut 1954
• NL, Suriname en de Nederlandse
Antillen samen het koninkrijk vormen.
• Koningin werd staatshoofd
• Defensie en buitenlandse zaken door NL
geregeld.
• Binnenlandse onderwerpen werden door
de eilanden zelf geregeld
Het Koninkrijk der Nederlanden
1954-1975
• Nederlands-Indië werd onafhankelijk.
Nederland Suriname
De Nederlandse
Antillen
Aruba werd niet gescheiden van de
andere eilanden!!
• Aruba werd een eilandsgebied van de Nederlandse
Antillen
• De gouverneur vertegenwoordigde de koningin
• Gouverneur werd het hoofd van de centrale regering
van de Nederlandse Antillen
• De volksvertegenwoordiging werd de Staten van de
Nederlandse Antillen
• 22 zetels werden verdeeld over de eilandsgebieden.
Aruba kreeg 8 zetels en CUR kreeg 12, Bonaire 1
en de rest 1 zetel samen.
Zie blz 46 fig.3.14
Trias Politica: scheiding van
machten!
• Wetgevende macht (Staten/ Parlement)
• Uitvoerende macht (Ministerraad=
minister president en
vertegenwoordigers van politieke
partijen afkomstig uit de eilanden)
• Rechterlijke macht (Onafhankelijke
rechters)
§3.3 Status Aparte
Je leert dat men een afscheiding
wilde van de Antillen deze kreeg
men op 1 januari 1986.
Status Aparte:
• Aruba blijft deel
uitmaken van het
Koninkrijk maar heeft
een aparte positie
ten opzichte van de
Antillen en
Nederland.
Curaçao 30 mei 1969
• Wescar arbeiders gaan staken voor hogere lonen.
• Men was moe van de corruptie binnen de politiek
Stakingen lopen uit de hand.
• Gevolgen zijn: twee doden, winkels werden
geplunderd en in brand gestoken, de gouverneur
vraagt voor militair hulp.
• Nederland wilt de eilanden zo snel mogelijk hun
onafhankelijkheid geven.
Aruba was bang voor die
onafhankelijkheid…. Waarom?
• Met die onafhankelijkheid zou Aruba
definitief tot de Nederlandse Antillen
horen dus Curaçao heeft meer macht op
Aruba.
De wens naar
onafhankelijkheid vergrootte
doordat:
• Curaçao was niet bereid om de banden tussen
de eilanden te veranderen.
• De Landsregering weigerde de MEP toe te
laten tot de regering van de Nederlandse
Antillen( MEP was voorstander van een Status
Aparte).
Gevolgen dat Curaçao Mep
weigerde zijn:
• Er vielen schoten op belangrijke figuren.
• Vakbondsleiders werden gearresteerd.
• Schepen en andere producten uit
Curaçao werden geboycot.
• Nederland wilde toen eindelijk praten
over Status Aparte…
Ronde Tafel Conferentie 1983
• Aruba kreeg zijn Status
Aparte die inging per 1
Januari 1986
• De voorwaarde hiervoor
was dat Aruba na 10 jaar
helemaal onafhankelijk
van het Koninkrijk zou
worden.
Men was bang voor een totale
onafhankelijkheid. Waarom?
• Nederland zou ons geen geld meer geven/lenen
• De Lago was gesloten 1985 (dus minder
inkomen voor Aruba)
• Toerisme was nog niet sterk genoeg
• Buitenlandse Hotels gaan liever naar een land
die is aangesloten tot het Koninkrijk
• In Suriname was er armoede en onrust(Aruba
was bang dat hetzelfde met hen zou gebeuren)
• Men was bang dat Aruba onder invloed van
andere landen/drugsmafia
Het Koninkrijk Van Nederlanden
werd in 1986…
Nederland
De Nederlandse
Antillen
Curacao, Bonaire,
St Maarten.
Aruba
Bestuursvorm vanaf 1986
Koningin
Nederland
Nederlandse
Antillen
Aruba
Parlement
Ministerraad
Gouverneur
Parlement
Ministerraad
Gouverneur
Parlement
Ministerraad
Overeenkomst met Franse Revolutie
• Aruba kreeg een eigen regering en de
bevolking kreeg parlementaire
democratie
• Dus Aruba was vrij van de Nederlandse
Antillen, gelijk aan de andere landen en
heeft broederschap als lid van het
koninkrijk.
• Einde van de nederlandse antillen
• Via een Volksraadpleging/ referendum
werden de eilanden binnen de NL
Antillen gevraagd als deze verder wilden
gaan met de NL antillen.
• Vanaf 10-10-10: NL,Aruba, Cur, St
Maarten en de BES eilanden(byzondere
gemeenten)
33
Hoofdstuk 4
Aruba als land binnen het
Koninkrijk
§4.1 Statuut en staatsregeling
Je leert wat er in het statuut
vastgelegd staat en hoe de taken en
bevoegdheden van het bestuur op
Aruba geregeld zijn.
Statuut 1986
• Alle inwoners van het koninkrijk hebben
èèn nationaliteit.
• Er is 1 staatshoofd.
• Er is 1 gemeenschappelijk buitenlands
beleid.
• Er is 1 gemeenschappelijk defensie.
36
In het Statuut staat hoe de
partners met elkaar moeten
omgaan
De belangrijkste uitgangspunten zijn:
• Landen binnen het Koninkrijk zijn autonoom
• De landen verzorgen elkaar als gelijke
partners als het gaat om
koninkrijksaangelegenheden(staan vast in een
Rijkswet)
• De landen zullen elkaar helpen
Verandering van het Statuut.
• Alle Koninkrijkspartners moeten hun
oordeel geven.
• De parlementen moeten de verandering
met 2/3 meerderheid vóór stemmen.
In de staatsregeling staan de rechten
en plichten van de burgers en ook
hoe het land bestuurd moet worden.
(Grond)Rechten van de burgers:
• Vrijheid van meningsuiting, vrijheid van
godsdienst, vrijheid van onderwijs, recht op
privacy etc.
Plichten van burgers:
• Belasting betalen,zich aan de wet
houden(verkeer etc)
Maak opdracht 3 blz 54
Landsverordening/wet
• Een besluit dat gezamenlijk is genomen
door de regering en de staten van
Aruba.
• Dus een wet die alleen voor het
land(Aruba) geld.
• De landsverordening moet door de
gouverneur en de verantwoordelijke
ministers getekend worden.
De staatsregeling(grondwet van Aruba)
van Aruba is gebaseerd op de Trias
Politica
• Op deze manier worden de grondrechten
gegarandeerd.
• Iedereen kan naar de rechter stappen
• De burgers en de overheid zijn verplicht
zich aan de wetten te houden
Rechtsstaat; een staat waar de
macht is beperkt door het recht.
• De machten zijn gescheiden, de burgers
en de overheid moeten zich aan de
wetten houden, dit zijn belangrijke
voorwaarden om Aruba een rechtstaat
te noemen.
Vrouwe Justitia!
• Het zwaard staat voor het vonnis
dat wordt uitgesproken
• de blinddoek staat voor de
rechtspraak zonder aanzien des
persoons, d.w.z. dat niet de
personen worden gehoord en
veroordeeld, maar slechts de feiten
en daden
• de weegschaal stelt de afweging
van de bewijzen en getuigenissen
voor
§4.2 De wetgevende en uitvoerende macht op
Aruba vanaf 1986
Je leert hoe de wetgevende en
uitvoerende macht op Aruba sinds
1986 eruit zag.
1986
Aruba krijgt een eigen regering!
•
•
•
•
Eigen gouverneur
Een minister president
Zeven ministers
Parlement met 21 leden
De gouverneur
• Hij vertegenwoordigd de staatshoofd
Taken
• Hij vertegenwoordigd de belangen van het
Koninkrijk
• Staat aan het hoofd van de Arubaanse
regering
• Formeert het Kabinet
• Benoemt een formateur
De gouverneur
• Hij is net als de koningin onschendbaar
en zijn ministers zijn verantwoordelijk
• Hij wordt door de koning benoemd
• Benoemd voor een periode van 6 jaar
en kan nog éénmaal verlengd worden
met 6 jaar
• Hij wordt bijgestaan door een raad van
advies(bestaande uit 5 leden)
Kabinet
• Gevormd door een minister president
(premier). Hij is de leider van de regering.
• De minister president moet zorgen dat de
ministers met elkaar samenwerken en hun
taken goed uitvoeren.
• De ‘gewone’ ministers moeten zorgen voor
hun eigen ministeries.
Gevolmachtigde minister
Woont in Nederland en zijn kantoor is
gesitueerd in Den Haag (Aruba-huis)
• Zorgt voor de belangen van Aruba
binnen het koninkrijk.
• Zorgt voor de belangen van Arubanen
die in Nederland wonen.
Staten(parlement) Regeringspartij Oppositiepartij.
• Met de regering werken aan nieuwe
wetten
• Samen met de regering wetten
aannemen of afkeuren.
• Controle uitoefenen en toezicht houden
op de regering.
• Goedkeuren van het beleid van de
overheid
Motie van wantrouwen
• Ministeriële verantwoordelijkheid: ministers
moeten hun werk kunnen verantwoorden
ten opzichte van de Staten.
• Het parlement kan het vertrouwen van een
minister opzeggen Dit recht heet
vertrouwensregel.
• Parlement kan een motie van wantrouwen
indienen (uitspraak dat het parlement de minister
niet meer vertrouwen)
• Parlement kan de minister dwingen om ontslag te
nemen.
Hoofdstuk 4.3
52
Drie soorten rechtspraak
• Civiele/burgelijke zaken: bv echtscheiding,
arbeidsovereenkomsten, huur/koop contracten
etc.
• Strafzaken: overtreding van de wet bv door
rood licht rijden, misdrijven zoals diefstal,
drugs, moord etc.
• Ambtenarenzaken: meningsverschil tussen de
overheid(als werkgever) en de ambtenaar(als
werknemer)
Het openbaar ministerie(OM)
• OM zorgt ervoor dat mensen die iets verkeerd
doen opgespoord en gestraft worden. (Lees
taken OM blz 72 en zijn taken blz 73)
• De procureur generaal(PG) is het hoofd van
de Openbaar ministerie.
• De PG heeft toezicht op de taken van de
politie en geeft advies aan de minister van
Justitie
• Officier van justitie: beslist over vervolging bijv
taakstraf of geldboete. Kan ook iemand
dagvaarden.
Rechterlijke instanties (Zie blz 73)
Gerecht in eerste aanleg
HOGER BEROEP =>
Hof van justitie Curacao
IN CASSATIE =>
Hoge raad der Nederlanden Den Haag