Rechten en plichten | PDF-versie

Rechten en plichten
Auteur
Gootje Visser
Laatst gewijzigd
12 oktober 2011
Licentie
CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie
Webadres
https://maken.wikiwijs.nl/32129
Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is
hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.
Inhoudsopgave
Doel & inhoud
Opdrachtenoverzicht
1) Wat als....
2) Mijn rechten en plichten
3) Grondwet en grondrechten
4) Plichten
5) Emancipatie
6) Sociale dienstplicht
Verdieping: oordeel zelf
Tips & links
Verwijzing naar methoden
Bronnen
Docentinformatie
Over dit lesmateriaal
Pagina 1
Rechten en plichten
Doel & inhoud
Als burger in een samenleving heb je bepaalde rechten en plichten. In dit arrangement leer je welke
rechten en plichten er zijn en hoe je hiermee om kan gaan. Je leert de begrippen grondrechten, grondwet,
emancipatie, identiteit en sociale dienstplicht in eigen woorden te omschrijven.
Pagina 2
Rechten en plichten
Opdrachtenoverzicht
1)
Wat als...
2)
Mijn rechten en plichten.
3)
Grondwet & grondrechten
4)
Plichten
5)
Emancipatie
6)
Sociale dienstplicht
1) Wat als....
Opdracht:
Stel je voor: Er zijn geen regels in het verkeer, geen spelregels bij een voetbalwedstrijd en geen wet die
stelen verbiedt. Hoe ziet dat er uit? Kies een situatie waarin normaal regels zijn en laat die weg zoals de
voorbeelden hierboven. Schrijf hoe jij denkt dat dat er uit zou zien.
Pagina 3
Rechten en plichten
Wat als er geen regels zouden zijn......
2) Mijn rechten en plichten
Naast regels, plichten, waar we ons aan moeten houden hebben we ook allemaal rechten.
Welke rechten en plichten ken jij?
Opdracht:
Bedenk een paar rechten en een paar plichten die je hebt. Geef ook aan welke jij echt
belangrijk vindt.
Bronnen:
- Burgerrechten: http://nl.wikipedia.org/wiki/Burgerrecht
- Wat is recht? http://www.rechtvoorjou.nl/#/wat_is_recht/
- Soorten plichten op een rij: http://www.thesauruszorgenwelzijn.nl/socialedienstplicht.htm
Tip:
Zet de rechten en plichten die je bedenkt in Edistorm. Maak bijvoorbeeld alle rechten groen en
de plichten rood. Wanneer je een recht of plicht extra belangrijk vind kun je dit ook aangeven
met een stip.
Extra voor de docent:
De woordvelden met voorbeelden voor rechten en plichten kunnen een overzichtelijk
geheel worden door het digitaal te maken met bijvoorbeeld Edistorm. Je kunt een privé groep
of openbare groep maken voor de studenten. Vervolgens kan de opdracht klassikaal
besproken worden door op het digitale schoolbord de gezamenlijke pagina te laten zien.
Bespreek na de opdracht ook waarom de studenten bepaalde rechten plichten extra
belangrijk vinden. Dit kan ook met Edistorm door te kijken hoeveel ‘votes’/ stippen de
studenten aan een bepaald recht of plicht hebben gegeven.
Korte uitleg Edistorm:
-
Meld je aan.
-
Maak een groep aan (privé of openbaar).
-
Laat alle studenten zich ook aanmelden.
-
Nodig de studenten uit voor edistorm door hun email adressen in te vullen.
-
Start met bedenken!
Pagina 4
Rechten en plichten
3) Grondwet en grondrechten
kn.nu/ww.a346298 (youtube.com)
Deze opdracht kan je alleen doen, maar ook in een groepje of tweetallen.
1) Kies een grondrecht, kijk voor een overzicht bij de bronnen.
2) Zoek informatie op over dit grondrecht.
3) Bedenk waarom jij deze belangrijk vindt.
4) Schrijf in een kort verslag wat je ontdekt hebt over dit grondrecht en jouw mening, waarom vind jij
dit grondrecht belangrijk.
kn.nu/ww.4011140 (youtube.com)
5) In de film werd internet als grondrecht genoemd. Wat vind jij? Schrijf op of jij vindt dat dit
een grondrecht moet worden of niet en waarom?
Extra voor de docent:
Aansluitend aan deze opdracht is een discussie heel geschikt. Laat de studenten hun
grondrechten met elkaar bespreken.
Bronnen:
- tien grondrechten
- http://www.denederlandsegrondwet.nl/9353000/1/j9vvihlf299q0sr/vgrnbac43qvy
4) Plichten
Pagina 5
Rechten en plichten
Je hebt voorbeelden bedacht en gezien van plichten in opdracht 2. Er zijn plichten voor de overheid die
ze voor de burgers moeten doen, zoals zorgplicht (=plicht om zorg te leveren). Ook zijn er plichten voor
ons burgers die we moeten doen. Dit zijn:
-
arbeidsplicht
-
leerplicht
-
meldingsplicht
-
inburgeringsplicht
-
werk-leerplicht
Opdracht:
Deze opdracht kan je in een groepje of tweetallen doen. Kies een plicht en maak hier een Infokaart
voor je medestudenten. Hier staat in:
-
Wat betekent de plicht.
-
Wat moet je er voor doen?
-
Hoe doe je dat?
-
Wanneer doe je het verkeerd?
Bronnen:
Overzicht en uitleg van soorten plichten: http://www.thesauruszorgenwelzijn.nl/socialedienstplicht.htm
Film over leerplicht: http://www.youtube.com/watch?v=bSVKlNlR3hw
5) Emancipatie
kn.nu/ww.8b437a7 (youtube.com)
Pagina 6
Rechten en plichten
Zoals je hebt gezien in opdracht 2 is het eerste grondrecht dat iedereen gelijk is. Emancipatie is waarneer
je merkt dat jij (en jouw groep) niet kunnen en mogen doen wat anderen wel mogen en kunnen doen.
Voorbeeld van emancipatie is de afschaffing van de slavernij.
Opdracht:
A) maak een poster voor emancipatie. Kies zelf de doelgroep voor emancipatie uit:
Bijvoorbeeld: emancipatie voor de vrouw, emancipatie voor de allochtone vrouw uit niet
westerse cultuur, emancipatie voor allochtonen, emancipatie voor jongeren, emancipatie voor
homoseksuelen, emancipatie voor ouderen of emancipatie voor geestelijk gehandicapten.
Zet in de poster een boodschap met beeld en tekst die duidelijk maakt dat het anders moet.
Zie de voorbeelden.
B. Emancipatie is ook ontdekken wie je bent. Bedenk voor jezelf een punt waarin jij je nog verder in kan
ontwikkellen/emanciperen.
Bronnen:
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Emancipatie
- http://www.schooltv.nl/eigenwijzer/project/2994217/debat-vrouwen-aan-detop/2157348/maatschappijleer/item/3001177/emancipatie-in-het-bedrijfsleven/
Pagina 7
Rechten en plichten
- Film vrouwen emancipatie: http://educatie.ntr.nl/beeldbank/clip/20040317_aletta02
6) Sociale dienstplicht
Een voorbeeld van een plicht die je kan hebben om iets voor je land te doen is de dienstplicht
. Tot de jaren ’90 was er in Nederland militaire dienstplicht. Sommige politieke partijen vinden dat er
een sociale dienstplicht moet worden ingevoerd. Duitsland had dit. Sociale dienstplicht betekent dat
jongeren, jongens als meisjes, verplicht een periode (bijvoorbeeld een jaar) iets moeten doen voor de
maatschappij.
Bijvoorbeeld werken in een bejaardentehuis, bij de brandweer, daklozenopvang, ziekenhuis, natuur of
met kinderen.
Opdracht:
Zoek informatie op over de sociale dienstplicht en schrijf op wat de plus en min punten zijn van sociale
dienstplicht.
Bronnen:
-
http://www.scholieren.com/werkstukken/27358
-
http://www.scholieren.com/werkstukken/28005
Pagina 8
Rechten en plichten
Extra voor de docent:
Dit onderwerp is ook heel geschikt om een debat over te voeren. Verdeel de studenten in groepen; voor
en tegen en laat ze een debat voeren. Hier een aantal tips over het organiseren van een debat in de klas:
Alles over debatteren, regels en vormen van debat:
http://www.debatindeklas.nl/debatvormen/
Voor een overzicht /agenda van alle debattoernooien, maar ook tips en regels voor als
jezelf een toernooi wil organiseren: http://www.debatindeklas.nl/toernooien/
De website van het ROC debattoernooi met de agenda voor het volgende debat maar
ook een lesboek over debatteren: http://www.debatinstituut.nl/roc-debattoernooi/home/
Nog uitgebreider... Je kunt ook een training debatteren voor in de klas aanvragen:
http://www.debatindeklas.nl/trainingen/
Verdieping: oordeel zelf
Wil je meer leren over hoe het recht werkt. Hier zie je twee rechtszaken
Ga naar Recht voor jou . Kies 1 van de twee rechtszaken en leef je in als rechter. Na je
oordeel kun je ook lezen wat een echte rechter over deze zaak heeft uitgesproken.
Op zestienmiljoenrechters kun je uit 3 rechts zaken kiezen. Dit zijn rechtszaken met films er bij.
Je kunt hier ook zien wat de rechter uiteindelijk voor een oordeel heeft gegeven.
Pagina 9
Rechten en plichten
Pagina 10
Rechten en plichten
Tips & links
Wil je meer weten over de rechtspraak- Stripboek ‘Terecht!’ Het stripboek ‘Terecht!’
van de Raad voor de rechtspraak is ook los te gebruiken. Klik hier om een exemplaar te
downloaden. Daarnaast kunt u bij elke rechtbank via de afdeling voorlichting dit
stripboek bestellen inclusief een docentenhandleiding met suggesties voor discussie- en
werkopdrachten. Het lezen van deze strip is voor leerlingen een goede voorbereiding op
het dagprogramma ‘het recht’ of op een bezoek aan een rechtbank.
Artikel 1 van de grondwet: Artikel 1 van de Grondwet vormt de basis van ons
rechtssysteem. Stichting Kleurrijk Leren heeft een educatief internetprogramma rond dit
artikel ontwikkeld. Doel is dat leerlingen leren een gefundeerde mening te vormen. Het
programma is bestemd voor leerlingen uit leerjaar drie en hoger in het voortgezet
onderwijs. Het programma en een docentenhandleiding zijn te vinden op
http://www.stichtingkleurrijkleren.nl/artikel1/index.htm Het is geen gratis progamma.
Zestienmiljoenrechters.nl: Op deze website staan reconstructies van op waarheid gebaseerde
rechtszaken. Tijdens het filmpje worden dilemma’s voorgelegd aan de kijker. De filmpjes zijn
ontwikkeld in opdracht van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding. De vraag die
centraal staat is ‘wanneer is iemand een bedreiging voor de democratie?’. De website is
http://www.zestienmiljoenrechters.nl/ te vinden.
Wetboek voor Jongeren: In 2006 is het ‘Wetboek voor Jongeren’ op de markt gekomen. Dit boek
geeft rubrieksgewijs antwoord op praktische juridische vragen waarmee een jongere in de leeftijd
van 12 tot en met 18 jaar te maken kan krijgen. Het boek is te koop in boekwinkels en online te
bestellen voor € 17,75. Hoofdredacteur is Peter Hoogenboom. Aan het boek is een beveiligde
website gekoppeld (http://www.wetboekvoorjongeren.nl/). Deze website is alleen toegankelijk
voor kopers van het boek. In het boek is de inlogcode voor de website te vinden.
Pagina 11
Rechten en plichten
Website met spelletjes, informatie en veel tools om een werkstuk te maken over het recht. De
website is van de rechtspraak: www.rechtvoorjou.nl
Website van het Openbaar Ministerie voor jongeren met spelletjes, films en informatie over met
name strafzaken: www.vetverkeerd.nl
www.rechtspraak.nl
www.justitie.nl
www.openbaarministerie.nl
Strafzaken inzichtbaar: www.misdaadkaart.nl
Pagina 12
Rechten en plichten
Verwijzing naar methoden
Onderstaande informatie is verstrekt door de betreffende uitgevers. Over methoden die niet in het
overzicht genoemd worden, is geen informatie ontvangen (oktober 2011).
Uitgeverij
Methode
Verwijzing
Edu'Actief
Context!
Context!:
- Thema 4.1
Noordhoff Uitgevers
Connect
Projecten van Connect:
- Bepaal jij wat goed vo
- Effe afreageren
- Heb ik daar recht op?
- Ik aso? Jij!
- In de problemen
- Stelen en helen
ThiemeMeulenhoff
Spring
Spring-thema's:
- Regels, procedures en
- Je rechten en plichten
- Een praatje maken
- Je inleven in de ander
- Wijsheid
- Wordt vervolgd
Inzicht
x
Pagina 13
Rechten en plichten
Bronnen
Methoden:
Nieuw Schokland: Competentie gerichte methode burgerschapsvorming voor niveau 2,3
en 4 van het MBO (uitgeverij Deviant)
Deel 2, hoofdstuk 2, paragraaf 2.4 'Grondrechten'
Deel 5, hoofdstuk 2 'Identiteit'
Deel 5, hoofdstuk 5 'Regels en recht'
Deel 5, hoofdstuk 6 'Emancipatiebewegingen'
Context: Leren, loopbaan en burgerschap (Edu actief uitgeverij Meppel)
Kerntaak 6 Sociaal Cultureel, thema 6.1 'Wie ben ik',
Kerntaak 6 Sociaal Cultureel, thema 6.4 'Politie en justitie',
Kerntaak 6 Sociaal Cultureel, thema 6.5 'Vrijwilligerswerk en vrijetijdsbesteding'
Pagina 14
Rechten en plichten
Docentinformatie
Inleiding
Dit arrangement voor Burgerschap is ontwikkeld in het kader van de uitbouw en groei van het
gebruik van Wikiwijs.
Hiervoor is onder andere ook een leerlijn ontwikkeld en opgenomen in Wikwijs. Deze leerlijn is
gebaseerd op het nieuwe brondocument voor schooljaar 2011-2012. Hierin zijn de kerntaken
en werkprocessen vervallen.
Kwalificatie-eisen loopbaan en burgerschap
kn.nu/ww.87c6ceb (pdf, maken.wikiwijs.nl)
Dit arrangement is onderdeel van een serie arrangementen die in dit kader voor de (nieuwe)
leerlijn LB, het domein Burgerschap, zijn ontwikkeld. Zie hieronder: Overzicht bouwplan met de
ontwikkelde arrangementen voor Burgerschap en hun inhoud.
Overzicht arrangementen (oktober 2011)
kn.nu/ww.1d062ea (pdf, maken.wikiwijs.nl)
Niveau
Dit arrangement is geschikt voor alle mbo niveaus. Voor niveau 1/2 worden soms andere bronnen
aangegeven. Bij sommige opdrachten is er een extra opdracht die alleen voor niveau 3/4 bestemd is.
Voor de BBL wordt aangegeven welke opdrachten eventueel kunnen vervallen gezien het aantal SBU
en het verschil in doelgroep.
SBU
Basisdeel = 14 SBU; voor BBL kunnen opdrachten indien gewenst vervallen; dit staat aangegeven bij de
opdrachten, het aantal SBU vermindert daarmee dan ook. Bij sommige opdrachten is er de mogelijkheid
om je extra te verdiepen.
Voorbereiding
Het heeft de voorkeur dat de resultaten van dit arrangement over ‘Rechten & plichten" verzameld
worden in een weblog, website, Symbaloo of andere digitale vorm. De uitvoering kan dan digitaal en de
resultaten van de opdrachten kunnen dan door alle groepjes (ook) ook digitaal bekeken worden.
Sommige onderwerpen zijn heel geschikt voor een klassikale discussie. Als dit zo is staat onderdaan de
opdracht bij Extra informatie voor de docent aangegeven.
Zo zijn er ook opdrachten waarbij het wenselijk kan zijn om ze door twee leerlingen of in een groepje te
laten doen. Dit staat dan bij de opdracht aangegeven. Het is wel mogelijk alle opdrachten individueel te
maken.
Wanneer de leerlingen bronnen van het internet nodig heeft om de opdracht te maken staan deze met
toelichting onder het kopje bronnen.
Opbouw van het arrangement
Alle basisarrangementen zijn opgebouwd volgens het didactisch principe van oriënteren – verwerven bestendigen – terugkijken.
Pagina 15
Rechten en plichten
Opdrachten:
1. Oriënterend opdracht: De student gaat in deze oriënterende opdracht nadenken over hoe het zou zijn
zonder regels en wetten. Deze opdracht kan individueel worden gemaakt, maar is wel zeer geschikt om
klassikaal na te spreken. (1 SBU) Deze opdracht kan vervallen voor de BBL.
2. Oriënterende opdracht: In deze opdracht denken de studenten na over wat voorbeelden van rechten en
plichten zijn. Welke kennen ze al. Deze opdracht kan individueel worden gemaakt. Wanneer het als
brainstorm wordt gebruikt kunnen de studenten ook goed van elkaar leren. (2SBU) Deze opdracht kan
vervallen voor de BBL.
3. Verwerven: Hier leren de studenten over het begrip grondwet en grondrechten en leren ook welke
grondrechten er allemaal zijn en geven er tot slot ook een mening over. Deze opdracht kan individueel
worden gemaakt, maar is ook geschikt om in tweetallen of in een groepje te doen. (2SBU)
4. Verwerven: Aan de hand van het maken een Infokaart leren de studenten hier welke soorten plichten
ze hebben. Deze opdracht kan individueel worden gemaakt, maar is ook geschikt om in tweetallen of
groepjes te doen. (3 SBU)
5. Bestendigen: In deze opdracht leren de studenten wat emancipatie is door het maken van een poster en
na te denken wat het met henzelf te maken heeft. Deze opdracht kan individueel of in tweetallen/groepje
gemaakt worden. (3 SBU)
6. Terugkijken: De studenten leren wat sociale dienstplicht is door te bedenken wat de plus en min
punten ervan zijn. Deze opdracht kan individueel of in tweetallen/groepje gemaakt worden. Vervolgens
kan er in de klas een debat hierover gevoerd worden. ( 2 SBU)
Verdiepingsopdracht indien gewenst: Een opdracht over het rechtssysteem. De student kan aan de hand
van een film of plaatjes zich inleven als rechter van een rechtszaak. (2 SBU)
Beoordeling
-
Bijdrage aan opdracht 2
-
Antwoorden van opdracht 3
-
Infokaart bij opdracht 4
-
Poster van opdracht 5
-
Inzet en product bij opdracht 6
Colofon
Dit arrangement is ontwikkeld in het kader van Loopbaan en Burgerschap als focusvak voor
Wikiwijs.
Opdrachtgevers: Ruud de Moor Centrum, Heerlen & Kennisnet, Zoetermeer
Ontwikkeld door: Van de Graaf, Amstelveen
Pagina 16
Rechten en plichten
Over dit lesmateriaal
Colofon
Auteur
Gootje Visser
Laatst gewijzigd
12 oktober 2011 om 16:00
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons
Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de
voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk
medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken
te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Leerniveau
MBO, Niveau 2: Basisberoepsopleiding; MBO, Niveau 3: Vakopleiding; MBO,
Niveau 4: Middenkaderopleiding; MBO, Niveau 1: Assistentenopleiding; MBO;
Leerinhoud en
Burgerschapsvorming; Grondrechten en plichten;
doelen
Eindgebruiker
leraar
Moeilijkheidsgraad gemiddeld
Studiebelasting
0 uur en 50 minuten
Trefwoorden
burgerschap, emancipatie, grondwet, identiteit, sociaal maatschappelijke
dimensie, sociale dienstplicht
Bronnen
Bron
Type
https://www.youtube.com/v/Tmn4X--Cdn8?version=3
https://www.youtube.com/v/Tmn4X--Cdn8?version=3
Video
https://www.youtube.com/v/L3I-VffOvmQ?version=3
https://www.youtube.com/v/L3I-VffOvmQ?version=3
Video
https://www.youtube.com/v/2NtpqVO2PwA?version=3
https://www.youtube.com/v/2NtpqVO2PwA?version=3
Video
Pagina 17
Rechten en plichten