DEBAT OVER HONDERD JAAR GRONDWET 1917. ARTIKEL

DEBAT OVER HONDERD JAAR GRONDWET 1917. ARTIKEL 23;
FINANCIELE GELIJKSTELLING TUSSEN BIJZONDER EN OPENBAAR
ONDERWIJS.
Donderdag 6 april 2017
Honderd jaar Grondwet 1917. Dat thema staat vanmiddag ter discussie.
Vooral ook de vraag of die Grondwet niet dringend aan een opknapbeurt
toe is. De Grondwet betekende in allerlei opzichten een mijlpaal. Er kwam
actief en passief mannenkiesrecht, de vrouwen kregen passief kiesrecht.
Het systeem van de landelijke verkiezingen met evenredige
vertegenwoordiging kwam in de plaats van het aloude districtenstelsel.
Wij richten ons vanmiddag specifiek op het voortgezet onderwijs. De
financiele gelijkstelling van het bijzonder onderwijs aan het openbaar
onderwijs. Dat werd geregeld in artikel 23 van die beroemde Grondwet. Er
kwam een einde aan de schoolstrijd, de emancipatie van de confessionele
partijen kon beginnen in het onderwijs.

We duiken eerst de geschiedenis in met de oprichting van de HBS in
1864 door minister Thorbecke. De Hogere Burgerschool betekende
vooral de emancipatie van de opkomende burgerij. De moderne
maatschappij had personeel nodig dat de moderne vreemde talen
sprak, en op de hoogte was van de exacte vakken als wiskunde,
schei- en natuurkunde. Overal in het land werden HBS’en opgericht.
Jan Blokker jr. – leraar geschiedenis aan het Vossius gymnasium te
Amsterdam – heeft als docent een lerarenbeurs gekregen, en
schrijft een dissertatie over dit onderwerp. Na 1917 nam het
bijzonder, confessioneel onderwijs een grote vlucht: hervormde en
gereformeerde scholen, katholiek onderwijs. Ook dat kun je
emancipatie noemen.

We gaan naar het heden. Profiteren alle groepen in de
maatschappij van het onderwijs? Werkt de emancipatiemotor nog?
De laatste tijd worden daar grote vraagtekens bij gezet. De
ongelijkheid in het voortgezet onderwijs groeit, en dat is een
kwalijke zaak. In het verleden heeft de politiek zich er al mee
beziggehouden. Te denken valt aan de middenschool van minister
van Kemenade uit 1975. Alle leerlingen van vmbo tot gymnasium in
één school. Gelijke kansen voor iedereen. Het huidige systeem zou
een te vroege selectie in de hand werken, en dat pakt voor kinderen
uit de minder rijke gezinnen ongunstig uit. Een school die al vanaf
de jaren zeventig met dit varkentje wast is de Burgemeester
Harmsma school uit het Friese Gorredijk. Daar baseert men zich
deels nog steeds op de Contourennota van minister Kemenade,
maar ook nieuwe innovaties, zoals leren op lespleinen, zijn
toegevoegd. Hoe werkt dat in de praktijk van anno 2017? Levert
een moderne middenschool een bijdrage aan de gelijkheid in het
onderwijs? Of anders gezegd, beperkt dergelijk onderwijs de
ongelijkheid in het voortgezet onderwijs? We zullen het horen van
Esther Brouwer die al meer dan 15 jaar aan de school verbonden is
als onderwijskundige.

Naast dit actuele thema, werpen we ook een blik in de toekomst.
Artikel 23 staat steeds meer onder druk. Wat wordt de toekomst
van het bijzonder onderwijs? Secularisatie heeft voor afkalving
gezorgd, is er in de 21ste eeuw nog wel ruimte voor hervormde en
katholieke scholen. Moslims willen op grond van artikel 23 ook
bijzondere scholen stichten, maar de vraag is of dit de integratie van
deze bevolkingsgroep ten goede komt. Vragen te over, en we
verwachten dat dr. Wim Kuiper, voorzitter van Verus (vereniging
voor katholiek en christelijk onderwijs) zijn visie geeft over het
voortgezet onderwijs in de toekomst, toegespitst op het bijzonder
onderwijs. De vrijheid van onderwijs is naar zijn idee goed geregeld,
maar volgens Kuiper wordt er wel voortdurend aan gemorreld.
We sluiten de middag af met een plenair debat. Centraal staat dan de
vraag of het onderwijs nog steeds geldt als de grote emancipatie-machine
van welke bevolkingsgroep in de maatschappij dan ook. Wat valt daar
vanuit het verleden – de HBS – het heden – de middenschool – en de
toekomst van het bijzonder onderwijs over te vertellen? Is de Grondwet
van 1917 op het punt van onderwijs nodig aan een opknapbeurt toe? De
beide vakbonden AOb en CNVO roepen de collega’s op hun stem te laten
horen, en samen met de drie inleiders een antwoord te geven op deze
prikkelende vraag.