Het Nieuw Industrieel Beleid Clusters: de Vlaamse valleien

Het Nieuw Industrieel Beleid
Clusters: de Vlaamse valleien
Beleidsgericht onderzoek aan STORE
Prof dr. Joep Konings
[email protected]
1
Naar een nieuw industriebeleid (NIB)?
Transformatie van de Industrie
Maatstaf van globale
Groei/trends/potential
transformatie
High
Potentials
Low
Potentials
‘super stars’
Oude
economie
Maatstaf van Specialisatie:
- Comparatieve voordelen
- Key Enabling Technologies
- Slimme Specialisatie
2
NIB: Twee hefbomen
Key enabling technologies (Europa, Horizon 2020)
-
Micro- en nano-elektronica
Fotonica
Nanotechnologie
Geavanceerde materialen
Biotechnologie
Geavanceerde fabricagesystemen en processen
Clusters
- Triple / quadruble helix en ‘lead actors’
- Rond gerelateerde technologieën
- Locaal: kennis-spillovers tussen bedrijven onderling, en tussen
bedrijven en kennisinstellingen
3
NIB vorm geven in Vlaanderen
Slimme specialisatie
- Toekomststrategie Vlaamse Regering gericht op innovatie &
transformatie
- In tegenstelling tot een klassiek industrieel beleid (top down
“picking winners”) wordt vertrokken vanuit ‘lead actors’ voor het
vormen van ‘lead clusters (bottom up)’.
‘Lead Actors ‘ leiden tot co-locatie & spillovers voor de ‘supply
chain’ in ruime zin.
Een gericht clusterbeleid
- Clusters op basis van Key Enabling Technologies (KET)
- Regionale Clusters (locale spillovers, co-locatie)
- Keuzeproblematiek: identificatie speerpuntclusters?
4
NIB: Meten is Weten
Als clusters (triple helix/quadruple helix) de noodzakelijke
ecosystemen/valley’s zijn om de nieuwe industriële productie tot stand te
brengen, dan is het nodig dat we daar meer kennis over verwerven in termen
van niet alleen de technologische, maar ook economische relevantie en
mogelijkheden.
Uitdaging bestaat in het omschakelen van informatieverwerving die
traditioneel sectormatig werd opgebouwd naar clusterinformatie die over
sectoren heen gaat.
Het in kaart brengen van clusters is relevant om de hefbomen te kunnen
identificeren van economische groei en een gepast beleid erop af te
stemmen.
5
Steunpunt Ondernemen en Regionale Economie
- Heeft tot doel om mee vorm te geven aan dit NIB
- Ontwikkelen verschillende ‘tools’:
 Conceptueel kader over industriële transformatie
 Regional Data Warehouse
 Beleidsevaluatie op basis van individuele bedrijfsgegevens en het
opzetten van ‘experimenten’
…
Meten is weten
6
Enkele Toepassingen
7
(i) Transformatie potentieel Vlaamse Industrie
Maatstaf van globale
Groei/trends/potential
transformatie
High
Potentials
Low
Potentials
‘super stars’
Oude
economie
Maatstaf van Specialisatie:
- Comparatieve voordelen
- Key Enabling Technologies
- Slimme Specialisatie
8
Transformatiepotentieel Vlaamse industrie
10
30
6
Productiviteitsgroei (TFP), 2005-2011
‘super stars’: Chemie,
Rubber & Kunststof,
Voeding, etc
‘High Potentials’:
ICT, Metaal,
Machines,etc
8
26
4
12
2
28
17
0
22
23
31
10&11
20
25
14
21
13
15
24
29
-2
32
16
-4
-6
-8
27
0
-10
0,5
1
1,5
Werkelijke comparatieve voordelen, 2002-2011
2
2,5
9
Rubber
Pharma
Basis
metalen
Petro
Pharma BE
Pulp
Hout
Chemie
Voeding
Textiel
Kantoor
EWI Focus: Meten van de Transformatie - Nulmeting
26/09/2012
(ii) Economisch belang clusters:
‘Flanders valley’s’
Koepelorganisatie voor de life sciences sector in Vlaanderen
Omvat 270+ leden: bedrijven met productie activiteit in
Vlaanderen, academische onderzoeksinstellingen en verschaffers
van kapitaal en diensten aan de life science community
Cluster in smart electronic systems en embedded technology
solutions
Omvat 80 + leden: bedrijven, onderzoeksinstellingen en
universiteiten
Samenwerkingsverband tussen bedrijven in de fietssector en
Flanders’ Drive als kennisinstelling met als doel het versnellen
van product- en diensteninnovatie in de sector
Omvat 5 bedrijven uit de fietsensector
11
Overstijgt traditionele economische sectoren
• FlandersBio:
– Speur- en ontwikkelingswerk op wetenschappelijk gebied (20.88%)
– Activiteiten van hoofdkantoren; adviesbureaus op het gebied van
bedrijfsbeheer (12.09%)
– Groothandel en handelsbemiddeling, met uitzondering van de handel in
motorvoertuigen en motorfietsen (10.44%)
• DSP Valley:
– Architecten en ingenieurs; technische testen en toetsen (41.46%)
– Ontwerpen en programmeren van computerprogramma's,
computerconsultancy-activiteiten en aanverwante activiteiten (29.27%)
– Vervaardiging van informaticaproducten en van elektronische en optische
producten (14.36%)
12
Vlaamse clusters: enkele inzichten
Belang van kennisinstellingen
FlandersBio
13
Vlaamse clusters: enkele inzichten
Belang van kennisinstellingen
FlandersBio
Patenten
2%
33%
Andere (non-profit,
ziekenhuizen, individu)
Kennisinstellingen
Bedrijven
66%
14
Vlaamse clusters: enkele inzichten
Belang van lead actors
Top biotech regions (2005-2010)
1 Tokyo-TO
2 North California
3 Île de France
4 Massachusetts
5 South California
6 Nordwestschweiz
7 New York
8 New Jersey
9 Osaka-FU
10 Rheinhessen-Pfalz
11 Oberbayern
12 Maryland
13 Düsseldorf
14 Karlsruhe
15 Pennsylvania
16 Ontario
17 North Carolina
18 Berlin
19 VLAAMS GEWEST
20 Texas
1,791
1,254
1,111
1,075
1,026
641
612
600
578
531
510
499
411
375
343
343
337
336
336
314
15
Vlaamse clusters: enkele inzichten
Regionale concentratie –> grotere regionale
spreiding/ grensoverschrijdend als clusters in belang
toenemen
Flanders Bike Valley
Antwerpen
Oost-Vlaanderen
Vlaams Brabant
West-Vlaanderen
Limburg
Brussel
DSP Valley
Flanders Bio
Antwerpen
Oost-Vlaanderen
Vlaams Brabant
West-Vlaanderen
Limburg
Brussel
Wallonië
Antwerpen
OostVlaanderen
Vlaams Brabant
WestVlaanderen
Limburg
Brussel
Wallonië
16
Regionale clusters ook belangrijk
17
Vlaamse clusters: enkele inzichten
Tewerkstelling en toegevoegde waarde creatie
Employment (FTE), 2000=1
1,4
1,2
1
0,8
FlandersBio (n=182)
0,6
Manufacturing (n=26957)
0,4
0,2
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Value added, 2000=1
1,4
1,2
1
0,8
0,6
0,4
0,2
0
FlandersBio (n=182)
Manufacturing (n=26957)
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
18
Vlaamse clusters: enkele inzichten
Tewerkstelling en toegevoegde waarde creatie
Employment (FTE), 2000=1
2,5
2
1,5
DSPValley (n=41)
1
Manufacturing (n=26957)
0,5
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Value added, 2000=1
3
2,5
2
DSPValley (n=41)
1,5
Manufacturing (n=26957)
1
0,5
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
19
Vlaamse clusters: enkele inzichten
Tewerkstelling en toegevoegde waarde creatie
Employment (FTE), 2008=1
3
2,5
2
1,5
Flanders Bike Valley (n=5)
1
Manufacturing (n=26957)
0,5
0
2008
2009
2010
2011
2012
Value added, 2008=1
3
2,5
2
1,5
Flanders Bike Valley (n=5)
1
Manufacturing (n=26957)
0,5
0
2008
2009
2010
2011
2012
20
Vlaamse clusters: enkele inzichten
Tewerkstelling en toegevoegde waarde creatie
Employment (FTE), 2000=1
1,4
1,2
1
0,8
0,6
0,4
0,2
0
FlandersBio (n=182)
Non-manufacturing (n=264151)
Manufacturing (n=26957)
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Value added, 2000=1
1,4
1,2
1
0,8
0,6
0,4
0,2
0
FlandersBio (n=182)
Non-manufacturing (n=264151)
Manufacturing (n=26957)
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
21
Vlaamse clusters: enkele inzichten
Tewerkstelling en toegevoegde waarde creatie
Employment (FTE), 2000=1
2,5
2
DSPValley (n=41)
1,5
Non-manufacturing (n=264151)
1
0,5
Manufacturing (n=26957)
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Value added, 2000=1
3
2,5
DSPValley (n=41)
2
1,5
Non-manufacturing (n=264151)
1
Manufacturing (n=26957)
0,5
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
22
Vlaamse clusters: enkele inzichten
Tewerkstelling en toegevoegde waarde creatie
Employment (FTE), 2008=1
3
2,5
Flanders Bike Valley (n=5)
2
1,5
Non-manufacturing (n=264151)
1
Manufacturing (n=26957)
0,5
0
2008
2009
2010
2011
2012
Value added, 2008=1
3
2,5
Flanders Bike Valley (n=5)
2
1,5
Non-manufacturing (n=264151)
1
Manufacturing (n=26957)
0,5
0
2000
2001
2002
2003
2004
23
Vlaamse clusters: enkele inzichten
Belang van industrie én dienstensectoren
Aandeel bedrijven (2012)
100%
090%
080%
070%
060%
Flanders Bio (n=182)
050%
DSP Valley (n=41)
040%
Flanders Bike Valley (n=5)
030%
020%
010%
000%
manufacturing
non-manufacturing
other
24
Vlaamse clusters: enkele inzichten
Belang van industrie én dienstensectoren (co-locatie)
Tewerkstellingsaandeel van bedrijven (2012)
080%
070%
060%
050%
Flanders Bio (n=182)
040%
DSP Valley (n=41)
030%
Flanders Bike Valley (n=5)
020%
Toegevoegde waarde aandeel van
bedrijven (2012)
010%
000%
manufacturing
non-manufacturing
other
080%
070%
060%
050%
040%
030%
020%
010%
000%
manufacturing
non-manufacturing
other
25
Conclusie:
STORE geeft mee vorm aan het uittekenen van een NIB door:
(i) Meten en documenteren van economische activiteit in Vlaanderen op basis van
micro-gegevens van ondernemingen en sectoren.
(ii) Fundamenteel onderzoek over de hefbomen van economische transformatie en
groei.
(iii) Vertalen van fundamentele inzichten in bruikbare beleidsinstrumenten
(iv) Evalueren van beleid op basis van gedetailleerde micro-gegevens, dmv ‘placebo
experimentele designs’
(v) Ontwikkelen van nieuwe regionale indicatoren die relevant zijn voor een cluster
beleid (Regional Datawarehouse)
(vi) Nauwe samenwerking met ECOOM
26
Overzicht van aantal studies
http://steunpuntore.be/
Meten en analyseren van clusters van economische activiteit
De geografische clustering van industriële sectoren in Europa en Vlaanderen
De geografische co-locatie van industriële en dienstensectoren in Vlaanderen
Nieuwe ondernemingen in Vlaanderen. De impact van agglomeratie van economische
activiteit op het aantal startups in de industrie 1999-2007
Het transformatiepotentieel van de Vlaamse economie
Sectoranalyse van de Vlaamse industrie
De concurrentiepositie van de Vlaamse industrie. Een nationaal en internationaal perspectief
Competitiviteit en exportperformantie van de Vlaamse economie – Een internationale
vergelijking 2010-2011
Het transformatiepotentieel van de Vlaamse economie – De competitieve evolutie van
industrie en diensten 2005-2011
27
http://steunpuntore.be/
28