Frans meijers - VO

Kwaliteit en beleid:
een spel
Frans Meijers
Steunpuntendag 2017
Regionale VO-HO netwerken
Utrecht
30 maart 2017
VO-HO netwerken
Doel:
a. realiseren van inspirerend en uitdagend (21ste
eeuws) onderwijs, door
b. buiten de school samen te leren en te
ontwikkelen qua curriculum, professionaliteit
en aansluiting vo-ho
Twee onderwerpen:
a. wat is 21ste eeuws onderwijs?
b. transfer van netwerken naar/binnen scholen
21st Century Skills: twee dimensies
• Wendbaarheid: leren te leren/meta-cognities
• Weerbaarheid: vermogen eigen identiteit te
articuleren in veranderende omstandigheden
• Basis: vermogen tot zelfreflectie
Welke leeromgeving bevordert zelfreflectie
(en daarmee wend- en weerbaarheid)?
• Praktijksturing: levensechte ervaringen centraal
• Dialoog: over persoonlijke zin en
maatschappelijke betekenis van ervaringen
De situatie anno 2017
• Onderwijs is nog steeds vooral theorie-gestuurd
• Dialoog ontbreekt
73% tegen
24 % over
3 % met
(Bron: Harlaar-Oostveen, M. & Meijers, F. (2014). Zijn stagebegeleidingsgesprekken
in het hbo reflectief en dialogisch? Tijdschrift voor Hoger Onderwijs, 32(3), 245256).
Waarom ontbreekt dialoog?
• Onderwijs in de 20ste eeuw: reproductief leren
centraal (= reproduceren van niet ter discussie
staande kennis
• Taken docent: kennisoverdracht – toetsing –
diagnose leerproblemen – gerichte feedback (grote
autonomie)
• Taken management: controle en beheersing (top
down)
Innovatiepraktijk in onderwijs (op basis van
analyse15 HPBO projecten inzake studieloopbaanbegeleiding)
•
•
•
•
Start: geld boven de markt
Reactie CvB: stafafdeling schrijft subsidievoorstel
Gevolg: toekenning subsidie voor 3 jaren (T1)
Reactie CvB (3 maanden later): instelling (hoge)schoolbrede projectgroep
• Gevolg (1 jaar later): een ‘verwaterd’ plan dat vooral een
visie representeert
• Reactie CvB (3 maanden later): acceptatie visie en
aanwijzing pilotproject(en)
Innovatiepraktijk in onderwijs (2)
• Gevolg (2 tot 12 maanden later): defensieve opstelling
betroffen afdelingen (‘nog meer werk’), aanwijzing van
‘kartrekkers’ (veelal enthousiaste docenten), een verdere
verwatering van innovatieve ideeën, en tenslotte stilstand
• Visitatie subsidieverstrekker (na 2-2,5 jaar): stilstand is
niet-acceptabel, verwatering innovatieve voornemens
evenmin
• Reactie CvB (na 1 maand): alle hens aan dek! Nogmaals
uitleg van de oorspronkelijke visie aan de
afdelingsmanagers en eis dat deze verantwoordelijkheid
nemen
Innovatiepraktijk in onderwijs (3)
• Gevolg (onmiddellijk): de kartrekkers worden onder druk
gezet
• Gevolg (onmiddellijk): kartrekkers worden wanhopig
(omdat ze zich in de steek gelaten voelen); de innovatiekar
komt moeizaam en traag weer op gang. Alle inspanningen
gericht op ‘snelle successen’
• Na 3 jaar: eindrapportage
– Speciale commissie voor rapportage (die positief moet zijn)
– Inhoud: ‘we zijn net lekker op gang’ en ‘geef ons extra 3 jaar zodat
we onze oorspronkelijke beloftes kunnen waarmaken’
Oorzaak: ontbrekende dialoog tussen
CvB/directies en teams
• CvB vooral georiënteerd op
a. buitenwereld (strategische problemen)
b. (over)leven gehele school
c. top down communicatie
• Teams vooral georiënteerd op
a. eigen team (organisatorische problemen)
b. (over)leven in en met eigen team
c. bottum up communicatie
Synergie
• Innovaties kunnen alleen gerealiseerd worden als de
(tegenstrijdige) belangen ‘in evenwicht’ worden gebracht
• door middel van een gezamenlijke taal, die
• continu verder ontwikkeld moet worden om MET elkaar en
niet OVER elkaar te praten.
Bron: onderzoeken van Matthieu Weggeman en Lyle Yorks
Strategisch beleid
Voorwaarde voor het ontstaan van een gezamenlijke taal is dat
het CvB/de directie:
a.
strategisch beleid ontwikkelt (wat is het probleem?;
waarom is het ons probleem?, in welke richting
zoeken we de oplossing?),
b.
dat onderbouwd wordt met een meerjarig investeringsplan, en vervolgens
c.
docenten en teammanagers ruimte (tijd en geld) geeft om
binnen de kaders van het strategische beleid operationele
plannen (tactisch beleid) te ontwikkelen.
d.
het CvB/de directie moet zich dus onthouden van tactisch
beleid.
Tactisch beleid
Voorwaarde voor het ontstaan van een gezamenlijke taal is
dat de docententeams:
a. actief SMART (specifiek, meetbaar, acceptabel,
realistisch en tijdgebonden) geformuleerde plannen
ontwikkelen (binnen de kaders van het strategische
beleid)
b. deze plannen uitvoeren en jaarlijks evalueren en
bijstellen, en
c. het CvB/de directie informeren over de voortgang van het
strategisch beleid.
Het startpunt: dialoog

discussie = gelijk hebben en krijgen

dialoog = eerst praten over onzekerheid, daarna praten
over oplossingen
Netwerken VO-HO: conclusie
Om werkelijk innovatief te zijn zullen de Netwerken VOHO méér aandacht moeten schenken aan de
professionalisering van docenten en managers wat betreft
hun functioneren in het beleidsspel.
Voor nuancering en detaillering
www.frans-meijers.nl