Regeling is het regelen van allerlei processen in het

Regeling
Regeling is het regelen van allerlei processen in het lichaam.
Regeling vindt plaats via twee orgaanstelsels:
(1) Zenuwstelsel
(2) Hormoonstelsel
Verschillen in bouw en functie:
bestaat uit
functie
Zenuwstelsel
• centrale zenuwstelsel
1. grote hersenen
2. kleine hersenen
3. hersenstam
4. ruggemerg
• alle andere zenuwen
signalen doorgeven van
hersenen naar delen van
lichaam en terug
Hormoonstelsel
• hormoonklieren die hormonen
maken
• de hormonen zelf (opgelost in
bloed)
werkzame stoffen (hormonen)
regelen het functioneren van
organen
Drie soorten zenuwcellen:
(1) schakelcellen
(2) gevoelszenuwcellen (sensibele zenuwcellen)
(3) bewegingszenuwcellen (motorische zenwcellen)
functie
bouw
schakelcellen
impulsen
voortgeleiden
binnen c.z.st.
kleine cellen met
korte uitlopers
waar te vinden gehele cel ligt
binnen c.z.st.
gevoelszenuwcellen
impulsen geleiden
van zintuigen naar
c.z.st. (bv. hersenen)
bewegingszenuwcellen
impulsen geleiden
van c.z.st. (bv.
hersenen) naar
spieren of klieren
één lange uitloper
één lange uitloper
aan elke cel (impuls aan elke cel (impuls
naar cellichaam toe) van cellichaam af)
cellichamen liggen
cellichamen liggen in
vlak bij c.z.st.
het c.z.st.
Centrale zenuwstelsel (c.z.st.) :
functie
bouw
grote
hersenen
regelt gewilde
bewegingen
regelt
bewustwording
schors (grijze
stof):
cellichamen
schakelcellen
merg (witte
stof): uitlopers
schakelcellen
kleine
hersenstam
hersenen
coördineert fijne geleidt impulsen
bewegingen
van hersenen
naar
ruggenmerg en
vice versa
schors (grijze
geen specifieke
stof):
bouw te
cellichamen
vermelden
schakelcellen
merg (witte stof):
uitlopers
schakelcellen
ruggenmerg
geleidt impulsen van
c.z.st. via zenuwen
naar spieren of
klieren
bestaat uit
• schakelcellen
• gevoelszenuwcellen (deel)
• bewegingszenuwcellen (deel)
Zenuwen:
Zenuwen bestaan uit:
• bundels van uitlopers van zenuwcellen
• beschermlaagje van bindweefsel (bescherming en isolatie)
Zenuwen zorgen voor verbinding tussen c.z.st en alle lichaamsdelen:
• weefsels en organen in hoofd en nek via hersenzenuwen met hersenstam
• weefsel en organen in romp en ledematen via ruggenmergzenuwen met
ruggemerg
Drie soorten of typen zenuwen:
• gevoelszenuwen: verbonden tussen zintuigen en c.z.st.
• bewegingszenuwen: verbonden tussen c.z.st. en spieren en klieren
• gemengde zenuwen: bevatten gevoelszenuwcellen en bewegingszenuwcellen
Reflexen:
Reflex: vaste, snelle en onbewuste reactie op een prikkel
bijv.: slikreflex – pupilreflex – terugtrekreflex – ooglidreflex – kwijlreflex
Reflexboog: de weg die de impulsen bij een reflex afleggen.
• Reflexbogen van hoofd en hals gaan via hersenstam
• Reflexbogen van romp en ledematen via ruggenmerg
(Bij reflexen zelf zijn de hersenen nooit betrokken. Er komen wel impulsen bij de
hersenen aan voor de bewustwording.)
Bekendste reflex is kniepeesreflex:
(Hamertje tik tegen kniepees – spier wordt beetje uitgerekt) - zintuigje in
dijbeenspier – gevoelszenuwcellen – schakelcellen in ruggenmerg –
bewegingszenuwcellen – bovendijbeenspier spant zich (- onderbeen beweegt
beetje naar voren)
Verschillen in werking tussen zenuwstelsel en hormoonstelsel:
Zenuwstelsel
werkt d.m.v. signalen (elektrische
stroompjes)
snelheid
werkt snel
gerichtheid werkt gericht op één plaats
duur
snel afgelopen
Hormoonstelsel
hormonen (stoffen in je bloed)
werkt langzaam
werkt niet gericht maar algemeen
kan enige tijd doorwerken
Klieren:
Twee soorten klieren:
(1) met afvoerbuis; produkten worden apart afgevoerd
(bijv. speekselklier – traanklier – zweetklier – maagsapklier)
(2) zonder afvoerbuis; produkten worden aan bloed meegegeven
(bijv. schildklier – testes – bijnieren)
Hormoonklieren:
Hormoonklieren zijn klieren van de tweede soort, zonder afvoerbuis dus.
Hormonen:
Hormonen zijn stoffen die op een bepaalde plaats gemaakt worden maar ergens
anders werken.
Hormoonklieren in schema:
Hormoonklier
maakt
functie van
hormoon
Hypofyse of
• groeihormoon
• stimuleert groei
hersenaanhangsel • hypofysehormoon • beïnvloedt
andere klieren
Schildklier
schildklierhormoon zorgt voor groei
regelt verbranding
Eilandjes van
regelen allebei
• insuline
Langerhans
bloedsuikerspiegel
• glucagon
Bijnieren
adrenaline
Geslachtsorganen
(1) eierstokken
(2) teelballen
• oestron &
progesteron
• testosteron
bijzonderheden
• dwerggroei
• reuzengroei
voor vorming is
jood nodig
• eilandjes liggen
in de alvleesklier
• suikerziekte
snel omzetten van snelle, korte
glycogeen in
werking
glucose
startschothormoon
• regelt menstruele typisch mannelijk
gedrag is sterk
cyclus
• regelt secundaire afhankelijk van
hoeveelheid
geslachtskenhormonen
merken
Regeling bloedsuikerspiegel:
insuline
glucose
(in bloed)
glycogeen
(in lever en spieren)
glucagon