Hoofdpijn bij kinderen en adolescenten

J. Toelen
Casussen
Sam, 2j
Katrien, 2m
Jonas, 10m
Eline, 1j
Ahmed, 6m
Tatjana, 8m
Thor, 1w
Shakira, 3m
Thomas, 6j
Richtlijnen en
Take home messages

ESPGHAN

European Society for Gastroenterology,
Hepatology and Nutrition

Richtlijn 2014

http://ep.bmj.com/content/early/2015/05/0
3/archdischild-2014-307253.full

Koorts > 40°C
Bloed in stoelgang
Abdominale pijn

CSZ symptomen (lethargie, prikkelbaar,…)


Colitis

Jonger dan 2m (6m > Nice)

Chronische ziekte (Dm, nier, PID,…)

Persisterend braken (>3-4d)

Frequent diarree (>8x /d)

Deshydratatie (gewicht – urine output)

Gouden standaard: % gewichtsverlies

Cinical dehydration scale
0
1
Kenmerk
0
1
2
Algemeen
aspect
Normaal
Dorst,
lethargie,
prikkelbaar
Koud,
stuporeus
Ogen
Normaal
Ingevallen
Fel
ingevallen
Mucosae/
tong
Vochtig
Plakkerig
Droog
Tranen
Aanwezig
Verminderd
Afwezig
2
3
4
5
6
7
8

Bloedname: bij iv vocht
Faeces: lactoferrine, calprotectine,…

Faeces: microbiologie

◦
◦
◦
◦
◦
Onderliggende chronische ziektes (onco, IBD,…)
Langdurige symptomen (>1w)
‘Outbreak’ (crèche, school,…)
Ernstige bloederige diarree
Tropische reis







Shock
> 9% dehydratatie
CZS symptomen (lethargie, convulsies)
Galbraken
Uitbraken van ORS
Heelkundige oorzaak
Sociale redenen
Alhydrate®, ORS®, Soparyx®

Probiotica





Lactose-vrij

Ondansetron (Zofran®)

Racecadotril (Tiorfix®)




Overwegen
Domperidone (Motilium®)
Loperamide (Imodium®)
Kaoline, pectine, actieve
kool
Prebiotica, synbiotica
Micronutriënten
Gelatine tannaat
Zink
Bismuth salicylaat
Neen

Probiotica:

◦ Lactobacillus GG
(Lacteol®)
◦ Saccharomyces Boulardii
(Enterol®)
◦ Dosis?

Lactose vrije voeding:
◦ Bij hopsitalisatie
◦ 18u minder lang diarree
Ondansetron (Zofran®)
◦
◦
◦
◦

6m-12j (1m-18j)
0,1mg/kg/dosis (3x)
Kan opname voorkomen
Lang QT
Racecadotril (Tiorfix®)
◦
◦
◦
◦
◦
> 3m
1,5mg/kg
Zakjes: 10 + 30mg
Verkort duur diarree
CI: Bloed / bacterieel
Diagnose en aanpak

Coeliakie

Peuterdiarree

KME allergie

Parasitair

Inflammatoire darmziekten










Vanaf geboorte > congenitaal (zz)
Acuut begin: infectieus (parasiet, post-AB,
lactose?)
Zeer gradueel: peuterdiarree
Met eczeem/wheezing: IgE allergie
‘s nachts: somatische oorzaak
Soiling/kleine volumes: constipatie
Bloed/mucus: KME, IBD, inf colitis
Familiaal: coeliakie, IBD
Gewicht: somatische oorzaak
Abdominale pijn/distensie: somatische oorzaak

Sluit coeliakie uit

Denk aan peuterdiarree (dieet) – allergie (eczeem)

Stoelgang:
◦ Waterig: overweeg pH, elektrolieten
◦ Inflammatoir: bloed/slijmen >calprotectine/hemoccult
◦ Vettig: pancreas (mucoviscidose)

Pas op voor: lactose ademtest, faeces voor
parasieten
Verhaal:
◦
◦
◦
◦
6m-3j
Pijnloos, 3-4x per dag (niet ‘s nachts)
Onverteerde restjes
Geen gewichtsstagnatie of verlies
Aanpak: 4 V’s (K&G website)
◦ Vet, vruchtensap, vocht, vezels
Klassiek:
◦ gestoomd eten, magere melk, appelsapje in plaats van
appel, vleesje op brood, platte kaasje
Sam, 2j


Ziek sedert 2 dagen
Koorts (38,6°C, goed reagerend), braken
3x/d, waterige stoelgang 4x/d

Klinisch: ziek maar alert, droge lippen,
normale ogen, nog traantjes, diurese bewaard
Geen voorgaand gewicht gekend

Vele andere kinderen in crèche ziek


Verwijzen of niet?

Hoe rehydreren?

Andere medicatie?

Bijkomende onderzoeken?

Andere bedenkingen?
Sam, 2j


Ziek sedert 2 dagen
Koorts (38,6°C, goed reagerend), braken
3x/d, waterige stoelgang 4x/d

Klinisch: ziek maar alert, droge lippen,
normale ogen, nog traantjes, diurese bewaard
Geen voorgaand gewicht gekend

Vele andere kinderen in crèche ziek


Verwijzen of niet?
Neen

Hoe rehydreren?
ORS (?)

Andere medicatie?
Ondansetron (?)

Bijkomende onderzoeken?
Uitbraak!

Andere bedenkingen?
…
Katrien, 2m




Ziek sedert 2 dagen
Koorts (39°C, goed reagerend), braken 3x/d,
waterige stoelgang 6x/d, eenmaal wat bloed
erin (sliertjes)
Klinisch: ziek maar alert, droge lippen,
normale ogen, nog traantjes, diurese?
Voorgaand gewicht > 6% kwijt
Krijgt borstvoeding

Verwijzen of niet?

Hoe rehydreren?

Andere medicatie?

Bijkomende onderzoeken?

Andere bedenkingen?
Katrien, 2m

Ziek sedert 2 dagen
? Invasief



Koorts (39°C, goed reagerend), braken 3x/d,
waterige stoelgang 6x/d, eenmaal wat bloed
erin (sliertjes)
? Invasief
Klinisch: ziek maar alert, droge lippen,
normale ogen, nog traantjes, diurese?
Voorgaand gewicht > 6% kwijt
? Clostridium
Krijgt borstvoeding
Borstvoeding beschermt
Frequentie en consistentie platter

Verwijzen of niet?
Ja

Hoe rehydreren?
Borstvoeding (ps?)

Andere medicatie?
Afhankelijk van TOZ

Bijkomende onderzoeken?
Bloedname - faeces

Andere bedenkingen?
Aantal risicofactoren
Jonas, 10m

Ziek sedert 4 dagen

Koorts (38,2°C, goed reagerend), braken
2x/d, waterige stoelgang 5x/d



Klinisch: alert, droge lippen, normale ogen,
nog traantjes, diurese bewaard
Geen voorgaand gewicht gekend
Ouders zelf ook wat buikpijn en plattere
stoelgang

Verwijzen of niet?

Hoe rehydreren?

Andere medicatie?

Bijkomende onderzoeken?

Andere bedenkingen?
Jonas, 10m

Ziek sedert 4 dagen

Koorts (38,2°C, goed reagerend), braken
2x/d, waterige stoelgang 5x/d



Klinisch: alert, droge lippen, normale ogen,
nog traantjes, diurese bewaard
Geen voorgaand gewicht gekend
Ouders zelf ook wat buikpijn en plattere
stoelgang

Verwijzen of niet?
Neen

Hoe rehydreren?
ORS – nl voeding

Andere medicatie?
Evt: Tiorfix

Bijkomende onderzoeken?
Neen

Andere bedenkingen?
…
Eline, 1j



Ziek sedert 2 dagen
Koorts (38,7°C, goed reagerend), braken 2x/d,
waterige stoelgang 3x/d
Voorgeschiedenis: hypogammaglobulinemie

Klinisch: alert, droge lippen, normale ogen, nog
traantjes, diurese bewaard
Op basis van gewicht: 4% gedaald

Verder niemand in de omgeving ziek


Verwijzen of niet?

Hoe rehydreren?

Andere medicatie?

Bijkomende onderzoeken?

Andere bedenkingen?
Eline, 1j



Ziek sedert 2 dagen
Koorts (38,7°C, goed reagerend), braken 2x/d,
waterige stoelgang 3x/d
Voorgeschiedenis: hypogammaglobulinemie
PID

Klinisch: alert, droge lippen, normale ogen, nog
traantjes, diurese bewaard
Op basis van gewicht: 4% gedaald

Verder niemand in de omgeving ziek

Kiem niet ‘gekend’ door omgeving
Vb: kindje in crèche met Norovirus

Verwijzen of niet?
Neen/ja > opvolgen

Hoe rehydreren?
ORS - voeding

Andere medicatie?
Afhankelijk van TOZ

Bijkomende onderzoeken?
Faeces

Andere bedenkingen?
PID
Ahmed, 6m

Ziek sedert 1 dag

Koorts (38,2°C, goed reagerend), braken
8x/d, waterige stoelgang 2x/d

Klinisch: alert, droge lippen, wat diepere
ogen, nog traantjes, diurese lijkt bewaard
Geen voorgaand gewicht gekend

Ouders zeer ongerust


Verwijzen of niet?

Hoe rehydreren?

Andere medicatie?

Bijkomende onderzoeken?

Andere bedenkingen?
Ahmed, 6m
Snel!

Ziek sedert 1 dag

Koorts (38,2°C, goed reagerend), braken
8x/d, waterige stoelgang 2x/d

Klinisch: alert, droge lippen, wat diepere
ogen, nog traantjes, diurese lijkt bewaard
Geen voorgaand gewicht gekend

Ouders zeer ongerust, derde kind

Moeder heeft steeds gelijk

Verwijzen of niet?
Opvolgen

Hoe rehydreren?
ORS

Andere medicatie?
Ondansetron

Bijkomende onderzoeken?
Neen

Andere bedenkingen?
…
Tatjana, 8m



Sedert 3d pijnbeeld (buikpijn?) en subfebrillitas
Vandaag plotse toename van de pijn, koorts tot
38,8°C (nog niets gegeven), 2x gebraakt, 1x
wat plattere stoelgang, eenmaal bloed in
stoelgang
Klinisch: alert, febriel, normaal gehydreerd,
gevoelige rechter fossa, massa?

Verwijzen of niet?

Hoe rehydreren?

Andere medicatie?

Bijkomende onderzoeken?

Andere bedenkingen?
Tatjana, 8m



Sedert 3d pijnbeeld (buikpijn?) en
subfebrillitas
Vandaag plotse toename van de pijn, koorts
tot 38,8°C (nog niets gegeven), 2x gebraakt,
1x wat plattere stoelgang, eenmaal bloed in
stoelgang
Klinisch: alert, febriel, normaal gehydreerd,
gevoelige rechter fossa, massa?
DD: invaginatie, appendicitis,…

Verwijzen of niet?
Ja

Hoe rehydreren?
Geen dehydratie

Andere medicatie?
Afhankelijk van TOZ

Bijkomende onderzoeken?
BN, urine, echo…

Andere bedenkingen?
Geen klassiek beeld
van GEitis
Thor, 1w



Sedert 1d braken en platte stoelgang, lijkt nu
suffer
Klinisch: ziek, bleek, normale hydratie,
gevoelige buik, wat opgezet,
normoperistalsis, CRT 2s, temp:35,4°C
Ouders maken zich vooral zorgen over
minder drinken

Verwijzen of niet?

Hoe rehydreren?

Andere medicatie?

Bijkomende onderzoeken?

Andere bedenkingen?
Thor, 1w



Sedert 1d braken en platte stoelgang, lijkt nu
suffer
Klinisch: ziek, bleek, normale hydratie,
gevoelige buik, wat opgezet,
normoperistalsis, CRT 2s, temp:35,4°C
Ouders maken zich vooral zorgen dat de
borstvoeding niet lukt
Zeer ziek kind!!!

Verwijzen of niet?
Ja

Hoe rehydreren?
Shock > iv vocht

Andere medicatie?
AB, O2, inotropie…

Bijkomende onderzoeken?
Sepsis screening

Andere bedenkingen?
Zeer ziek kind
Shakira, 10m





Ziek sedert 4 dagen
Koorts (38°C, goed reagerend), braken 1x/d,
waterige stoelgang 10x/d
Klinisch: alert, droge lippen, diepere ogen,
minder traantjes, diurese bewaard
Op basis van vorig gewicht: 6% gedaald
Ouders zelf ook wat buikpijn en plattere
stoelgang

Verwijzen of niet?

Hoe rehydreren?

Andere medicatie?

Bijkomende onderzoeken?

Andere bedenkingen?
Shakira, 10m

Ziek sedert 4 dagen

Koorts (38°C, goed reagerend), braken 1x/d,
waterige stoelgang 10x/d



Klinisch: alert, droge lippen, diepere ogen,
minder traantjes, diurese bewaard
Op basis van vorig gewicht: 6% gedaald
Ouders zelf ook wat buikpijn en plattere
stoelgang

Verwijzen of niet?
Neen

Hoe rehydreren?
ORS

Andere medicatie?
Thiorfix

Bijkomende onderzoeken?
Neen

Andere bedenkingen?
…
Thomas, 6j



Voelt zich al een tijd minder fit, laatste week
wat verkouden
Sedert een tweetal dagen buikpijn
(toenemend), geen diarree, wel braken 6x/d
Klinisch: tachypnee (40/m), saturaties 100%,
droge mucosae, diepere ogen, geen tranen,
bewaarde diurese, acetongeur, somnolent

Verwijzen of niet?

Hoe rehydreren?

Andere medicatie?

Bijkomende onderzoeken?

Andere bedenkingen?
Thomas, 6j



Voelt zich al een tijd minder fit, laatste week
wat verkouden
Sedert een tweetal dagen buikpijn
(toenemend), geen diarree, wel braken 6x/d
Klinisch: tachypnee (40/m), saturaties 100%,
droge mucosae, diepere ogen, geen tranen,
bewaarde diurese, acetongeur, somnolent
Buikpijn, acidose > keto-acidose

Verwijzen of niet?
Ja

Hoe rehydreren?
Iv: acidose, hyper-glc

Andere medicatie?
Insuline

Bijkomende onderzoeken?
Bloedname - urine

Andere bedenkingen?
…