Economische ontwikkeling: Veranderingen in de economie door: 1) Conjuncturele oorzaken: Conjunctuur = vraagzijde van de economie. Effectieve vraag = Bestedingen = Gezinnen: Consumptie EV = C Bedrijven: Investeringe n +I EV = C + I + O + (E - M): Overheid: Overheidsbestedinge n +O Buitenland: Export - Import + ( E - M) Conjuncturele situaties: Hierbij worden de bestedingen / effectieve vraag (= EV) vergeleken met de productiecapaciteit (= prod.cap). Mogelijke conjuncturele situaties: 1) 2) 3) onderbesteding bestedingsevenwicht overbesteding EV < prod.cap. EV = prod.cap. EV > prod.cap. Gevolgen: Conjuncturele werkloosheid. Geen conjuncturele werkloosheid. Te veel werkgelegenheid; overspannen arbeidsmarkt, inflatie. Productiecapaciteit (= prod.cap.): De maximaal mogelijke productie van land. Bestedingen = effectieve vraag (= EV):De totale vraag naar goederen en diensten in een economie/land. 2) Structurele oorzaken: Structuur = aanbodzijde van de economie. Wijzigingen in kosten (o.a. de loonkosten), veranderingen in de productiestructuur. 3) Monetaire oorzaken: Wijzigingen in de rente(voet) (zie eindtermen 20 en 30*). 4) Handelspolitieke oorzaken: Bijvoorbeeld: economische blokvorming, protectionisme, exportstimuleringsbeleid Structuurbeleid of structuurpolitiek: Gericht op (het verbeteren van) de aanbodzijde (of productiekant) van de economie 1) Technologiebeleid: Innovatie (het verbeteren van producten en productieprocessen) is van groot belang voor de werkgelegenheid (in de toekomst). 2) Infrastructuurbeleid: Hoe beter het vervoers- en wegennet van een land is hoe beter de concurrentiepositie is. 3) (Arbeids)kostenbeleid Hoe lager de kosten (waaronder de loonkosten) hoe : gunstiger dit is voor de concurrentiepositie. Loonkosten worden verlaagd door loonmatiging (zie eindterm 48). Een lage collectieve lastendruk kunnen bedrijven beter concurreren met buitenlandse bedrijven. NB: Conjunctuurbeleid of conjunctuurpolitiek zie eindterm 65. Collectieve lasten: Collectieve lasten = belastingen + premies sociale verzekeringen + retributies. Retributies = betalingen aan de overheid waarbij er sprake is van een direct aanwijsbare tegenprestatie (je weet waarvoor je betaald). Bijv.: leges voor paspoort en rijbewijs, parkeergeld, schoolgeld enz.. Collectieve lastendruk: de collectieve lasten als percentage van het nationaal inkomen (= Y); Collectieve lastendruk = collectieve lasten Nationaal inkomen x 100%