Juryrapport voor de toekenning van de Passief Bouwen Awards 2012 Inleiding Buiten de orde van haar taak heeft de jury met vreugde vastgesteld dat het aantal passief projecten, ondanks de teruglopende bouwmarkt, een gestage stijging vertoont. Kennelijk begint de grotere waarde van deze aanpak ruimere bekendheid te krijgen. Passief bouwen geeft gebouwen die thermisch comfortabeler zijn, met een zeer gezond binnenklimaat en een extreem laag energiegebruik op de koop toe. De meest logische weg naar “energie nul” of “energie plus”-gebouwen loopt via passief bouwen. Het is jammer dat deze zeer innovatieve ontwikkeling met louter voordelen nog niet door “het officiële innovatiecircuit” is ontdekt. De ontdekking door de bouwpraktijk is daartegenover een warm positief signaal. Nadat de jury vorig jaar vaststelde dat het beoordelen van zeer verschillende categorieën voor één Award tot onrechtvaardigheden zou kunnen leiden, zal dit jaar een Award worden uitgereikt voor elk van de onderdelen: Woningen Nieuwbouw Woningen Renovatie Overige Gebouwen. Als de jury al had gedacht dat dit de taak van het maken van een gerechtvaardige keuze zou vergemakkelijken bleek dit een misrekening. In elk van de categorieën bleek de onderlinge concurrentie groot en gingen hevige discussies vooraf aan de uiteindelijke beslissing. Laat dit een troost zijn voor diegenen die het uiteindelijk net niet haalden. De meesten van u zijn heel dichtbij geweest. Dat de jury er in één categorie tenslotte niet uitkwam zal verder blijken uit dit juryrapport. De jury ziet dit bepaald niet als een nederlaag, maar beschouwt het als een overwinning voor diegenen die zich inspannen voor passief bouwen in Nederland. Jurering De genomineerden voor de Awards 2012 zijn, in alfabetische volgorde op plaatsnaam: WONINGEN NIEUWBOUW Borne woningen Keurmerk nummer 11.WN.0008 BORNE Fase Ontwerp Uitgereikt op 8 december 2011 Fase Gebouwd Uitgereikt op 21 november 2012 Opdrachtgever: Woonbeheer Borne, Borne Ontwerp: Oude Lenferink Bouw Hardenberg, Beltman Architecten, Enschede Adviseur PassiefBouwen: Invent Advies, Beilen Inspectie: Nieman Raadgevende Ingenieurs Zwolle/Dantuma-Wegkamp Meppel Bouw: Oude Lenferink Bouw Hardenberg http://www.woonbeheerborne.nl/ims/editor/uploads/files/Energieneutrale%20woningen %20informatiebrochure.pdf De woningen in Borne passen in een reeks die regionaal wordt gebouwd door een aantal deelnemende woningbouwverenigingen en waarbij wordt aangetoond dat (vrijwel) energieneutrale woningen binnen handbereik zijn. Het bijzondere van de woningen in Borne is dat een niet ingewijde, behalve dat het aantrekkelijke woningen zijn, niets bijzonders ziet, terwijl ze voor een kenner vrijwel meteen als passief ontwerp herkend worden. Erica beheerderswoning Keurmerk nummer 11.WN.0007 ERICA Fase Ontwerp Uitgereikt op 15 november 2011 Fase gebouwd Uitgereikt op 14 november 2012 Opdrachtgever: Griendtsveen Holding Erica Architect: Heinz Schleper Duitsland Adviseurs PassiefBouwen: Primum Rijssen en Saint-Gobain Isover Vianen Inspectie: Invent Advies Beilen Bouw: Schleper Duitsland http://www.isover.nl/nieuws/8145/ De beheerderswoning in Erica was oorspronkelijk bedoeld als start voor een recreatieve ontwikkeling, die helaas door de conjunctuur is vertraagd. Er is sprake van een weldoordacht gedegen passief ontwerp, waarvan de grote flexibiliteit blijkt, nu deze tijdelijk zonder probleem als directiekantoor en winkel/uitgangspunt voor de golfbaan kan worden gebruikt. Een veelbelovend en inspirerend voorbeeld als de verdere ontwikkeling weer ter hand kan worden genomen. Roosendaal appartementen en woningen Keurmerk nummer 12.WN.0004 NIEUWBOUWWONINGEN ROOSENDAAL Fase Ontwerp en Gebouwd Uitgereikt op 28 november 2012 Opdrachtgever: Allee Wonen Roosendaal Architect: De Architectenwerkgroep Tilburg Adviseur Passief Bouwen: Trecodome Roosendaal Inspectie: Nieman Raadgevende Ingenieurs Eindhoven Bouw: BAM Woningbouw Breda http://www.alleewonen.nl/aramis/paginas/106-nieuwbouwprojecten-roosendaal/41kwatrijn.html De omvang van dit project is op zich al indrukwekkend. Het is een project dat op overtuigende wijze laat zien dat passief bouwen ook bij grootschaliger projecten met succes kan worden toegepast. De omgeving maakt zelfs in de bouwfase al een plezierige indruk. Op overtuigende wijze brandt Roosendaal zich verder op de kaart als baanbrekende voorloper op het gebied van passief bouwen. Westwoud woningen Keurmerk nummer 12.WN.0002 WITTE DAM WESTWOUD Fase Ontwerp Uitgereikt op 13 maart 2012 Fase Gebouwd Uitgereikt op 4 december 2012 Opdrachtgever: Woningstichting Het Grootslag Wervershoof Architect: Architectenburo Bob Nieuweboer Zwaagdijk Adviseur PassiefBouwen: Trecodome Roosendaal Inspectie: Invent Advies Beilen Bouw: Ooms Bouw Scharwoude http://www.wst-hetgrootslag.nl/bijzondere-activiteiten/Duurzaam-omgaan-metenergie/Passiefhuis/ Dat er nog steeds goed geïnformeerde en ouderwets geïnspireerde woningbouwverenigingen zijn, die weten dat het aan de doelgroep bieden van kwalitatief hoogwaardige woonkwaliteit hun hoofdtaak is, wordt ook door dit project weer bewezen. In bescheidenheid doorwerken heeft hier een resultaat opgeleverd om trots op te zijn. Witmarsum woning Keurmerk nummer 11.WN.0002 WITMARSUM Fase Ontwerp Uitgereikt op 7 februari 2011 Fase Gebouwd Uitgereikt op 14 juni 2012 Opdrachtgever: Familie Kuipers-Feenstra Witmarsum Architect: Plannon Druten Adviseur PassiefBouwen: Trecodome Roosendaal Inspectie: Nieman Raadgevende Ingenieurs Zwolle/Invent Advies Beilen Bouwers: De Friese bedrijven Aannemersbedrijf J. de Jong, Bouwbedrijf P. Allema, Bouwbedrijf Bootsma, Bouwbedrijf v.d. Bosch en Bouwbedrijf Leenstra http://www.syntens.nl/cleantech/nieuws/Eerste-passiefwoning-in-Friesland-een-feit.aspx Een relatief klein aannemersbedrijf dat deel uitmaakt van een samenwerkingsverband bouwt voor een familielid een passief woning. Bijzonder is dat de opgedane ervaring wordt uitgewerkt in een ontwerp voor een passief woning dat de samenwerkingspartners nu tegen zeer aantrekkelijke condities op de markt brengen. OVERWEGINGEN WONINGEN NIEUWBOUW Eredivisie De jury is van mening dat het project van de woning in Witmarsum in onze zogeheten Eredivisie thuishoort. Dat een gemotiveerde aannemer bouwt voor een familielid kan grensverleggend werken. Maar dat hier besloten is om de opgedane ervaring ook uit te werken in een op de markt aangeboden passieve woning maakt het geheel tot iets bijzonders dat plaatsing in de Eredivisie rechtvaardigt. Award De uiteindelijke keuze voor de Award in de categorie nieuwbouwwoningen is gemaakt voor het project van de nieuwbouwwoningen in Borne. Zonder uitspattingen en met gedegen vakmanschap is hier een project gerealiseerd dat uitstekend past in een mooi samenwerkingsproject op weg naar extreem lage energiegebruiken met vergroting van wooncomfort. Wederom laat een woningbouwcorporatie zien dat ze uitstekend ook goed nieuws kunnen brengen. WONINGEN RENOVATIE Doetinchem appartementen Keurmerk nummer 12.WR.0004 RENOVATIE MULTATULISTRAAT DOETINCHEM Fase Ontwerp en Gebouwd Uitgereikt op 20 december 2012 Opdrachtgever: Sité Woondiensten Doetinchem Architect: Architectengroep Gelderland Zelhem Adviseur Passief Bouwen: Bouwvisie Ulft Inspectie: Invent Advies Beilen Bouw: Bouwbedrijf EBU Doetinchem http://www.site-woondiensten.nl/site/nieuws/2011/2012/passiefhuisrenovatie-mult/ Een blokje van 4 grondgebonden woningen, waarvan er veel bestaan, wordt als eerste van hopelijk veel volgende als passief renovatie aangepakt. Er is een uitgekiend ontwerp gemaakt, dat recht doet aan de oorspronkelijke vormgeving, maar tegelijkertijd een aantrekkelijke face-lift betekent naast de aanzienlijke kwaliteitsverbetering door de passieve aanpak. Nieuwkuijk en Haarsteeg appartementen Keurmerk nummer 12.WR.0001 ACACIASTRAAT/MAGNOLIASTRAAT NIEUWKUIJK Fase Ontwerp en Gebouwd Uitgereikt op 21 mei 2012 Opdrachtgever: Stichting Woonveste Drunen Architect: KOW Architectuur Eindhoven Adviseur PassiefBouwen: BuildDesk Benelux Arnhem Inspectie: Trecodome Roosendaal Bouw: De Bonth van Hulten Nieuwkuijk Keurmerk nummer 12.WR.0002 DONKHOF HAARSTEEG Fase Ontwerp en Gebouwd Uitgereikt op 11 oktober 2012 Opdrachtgever: Stichting Woonveste Drunen Architect: KOW Architectuur Eindhoven Adviseur PassiefBouwen: De Bonth van Hulten Nieuwkuijk Inspectie: Trecodome Roosendaal Bouw: De Bonth van Hulten Nieuwkuijk http://www.rockwool.nl/renovatie/renovatieservice/project Op twee verschillende plaatsen zijn gelijksoortige blokjes woningen, van een soort dat op honderden andere plaatsen voorkomt, hoogwaardig passief gerenoveerd. Op creatieve en inspirerende wijze wordt getoond dat een vrijwel gelijksoortige technische aanpak toch tot een verschillende verschijningsvorm kan leiden. Het veelal gehoorde vooroordeel over eenvormigheid wordt overtuigend gelogenstraft Zwolle woningen Keurmerk nummer 12.WR.0003 BINNENGASTHUISSTRAAT ZWOLLE MET MONUMENTAAL KARAKTER Fase Ontwerp en Gebouwd Uitgereikt op 3 december 2012 Opdrachtgever: Woningstichting Openbaar Belang Zwolle Architect: Villanova Architecten Rotterdam Adviseur Passief Bouwen: Nieman Raadgevende Ingenieurs Zwolle Inspectie: Trecodome Bouw: Dura Vermeer Hengelo http://www.villanova-architecten.nl/files/238-Binnengasthuisstraat-internet.pdf Dat passief renoveren ook voor complexen met een monumentaal karakter mogelijk is wordt bij dit complex meer dan overtuigend bewezen. Een uiterst aantrekkelijke wijk met een waardevolle atmosfeer is behouden. Woningen die al bijna een eeuw oud zijn kunnen door deze indrukwekkende sprong voorwaarts weer eeuwen mee. De architect is al eerder betrokken geweest bij moeilijke passief renovaties en bewijst wederom op indrukwekkende wijze zijn grote vakmanschap. Een prachtig complex heeft veel extra toekomstwaarde gekregen. OVERWEGINGEN AWARD WONINGEN RENOVATIE Voor de jury was dit zonder meer de moeilijkste categorie. Alle genomineerde projecten tonen op overtuigende wijze aan dat er in de bestaande bouw uitstekend passief kan worden gerenoveerd, ook bij een complexen met een monumentaal karakter. Daarom had de jury het liefst drie awards toegekend. De uiteindelijke keuze is gevallen op de projecten in Nieuwkuijk en Haarsteeg, omdat die laten zien dat bij gelijksoortige complexen al een grote variatie mogelijk is en omdat de gekozen aanpak op zeer grote schaal tot navolging kan inspireren. OVERIGE GEBOUWEN Domburg school Keurmerk nummer 12.SN.0001 BREDE SCHOOL DOMBURG Fase Ontwerp en Gebouwd Uitgereikt op 25 januari 2012 Opdrachtgever: Gemeente Veere Architect: Rothuizen Middelburg Adviseur PassiefBouwen: Beco Antwerpen België Inspectie: Nieman Raadgevende Ingenieurs Eindhoven Bouwers: Bouwgroep Peters Middelburg en Murre-de Visser Middelburg http://www.rothuizen-architecten.nl/project/brede-school-domburg/ De goede mogelijkheden van de passieve aanpak voor het verkrijgen van een gezond binnenklimaat zijn bij deze school op uitstekende wijze benut. Daarbij is ook nog een aantrekkelijk gebouw gerealiseerd dat een overtuigende, wervende werking zal hebben voor andere nieuwbouwscholen. Grijpskerke multifunctioneel gebouw Keurmerk nummer 10.WN.0001 WOZOCO NIMMERDOR GRIJPSKERKE Fase Ontwerp Uitgereikt op 8 december 2010 Fase Gebouwd Uitgereikt op 22 mei 2012 Opdrachtgever: Marsaki Woonburg.com Goes Architect: Architecten Alliantie Goes Adviseur PassiefBouwen: Trecodome Roosendaal Inspectie: Nieman Raadgevende Ingenieurs Eindhoven Bouw: Heijmans Zeeland Grijpskerke http://www.marsaki.nl/projecten-1/dorpshuizen/project:nimmerdor.htm De partners in dit project hebben niet gekozen voor de gemakkelijkste weg. Een project waarin verschillende functies zijn geïntegreerd, dat een klassiek uiterlijk moest krijgen en dat bovendien passief moest zijn. Maar het is ze gelukt. De jury heeft bijzondere waardering voor de actieve wijze waarop ook al tijdens de bouw ruim informatie over het project is uitgedragen. Leeuwarden multifunctioneel gebouw Keurmerk nummer 12.OG.0001 VEILIGE VESTE LEEUWARDEN Fase Ontwerp en Gebouwd Uitgereikt op 17 december 2012 Opdrachtgever: WoonFriesland Leeuwarden Architect: KAW Architecten en Adviseurs Groningen Adviseur Passief Bouwen: Trecodome Roosendaal Inspectie: Invent Advies Beilen Bouw: Dijkstra Draisma Bolsward/Dokkum http://www.kaw.nl/projecten/Veilige_Veste_Leeuwarden.html Een voormalig politiebureau wordt met passieve principes omgebouwd tot een veilige veste voor vrouwen, die in moeilijke situaties zijn beland. Naast de enorme prestatie van deze functieverandering met inbreng van de passief eisen is sprake van een uiterst aantrekkelijke vormgeving. Een indrukwekkend staaltje vakmanschap dat laat zien dat voor veel verouderde/leegstaande kantoren een nieuwe toekomst mogelijk is. Een extra reden om Leeuwarden eens te bezoeken. Middelburg kantoor Keurmerk nummer 12.KR.0001 GRAANSILO MIDDELBURG Fase Ontwerp Uitgereikt op 22 mei 2012 Fase Gebouwd Uitgereikt op 13 december 2012 Opdrachtgever: RDH Vastgoed Middelburg Architect: Rothuizen Middelburg Adviseur PassiefBouwen: Rothuizen Middelburg Inspectie: Nieman Raadgevende Ingenieurs Eindhoven Bouw: Rothuizen Bouwmeesters Middelburg http://www.rothuizen-architecten.nl/silo-eerste-passieve-kantoor-in-nederland/ De initiatiefnemers voor dit project hebben gekozen voor een wel heel bijzondere aanpak. Een oude graansilo verbouwen tot een modern passief kantoor. Een spectaculaire functieverandering werd hier gekoppeld aan de niet bescheiden ambitie om tot passief niveau te komen. Velen hadden een mislukking voorspeld gezien de moeilijkheidsgraad en het extreme ambitieniveau. Het is duidelijk zichtbaar dat de betrokkenen op het gebied van passief bouwen al grote ervaring hebben opgedaan, want ook deze “mission impossible” is uitstekend geslaagd. OVERWEGINGEN AWARD OVERIGE GEBOUWEN 4 projecten die nogal ongelijksoortig zijn. Dat is onvermijdelijk in deze categorie. Dat ze allemaal ook nog heel hoogwaardig is maakt het nog lastiger. Het was moeilijk voor de jury om tot keuzen te komen door die extreem hoge kwaliteit, maar onder druk wordt alles vloeibaar zegt men wel eens. Dat bleek toch niet het geval. Na vele ronden bleven de juryberaadslagingen hangen op de keuze tussen Nimmerdor en de Graansilo. Een moeilijk integraal project met voorbeeldige voorlichting moest worden afgewogen tegen een onverwacht uniek innovatief project waarbij een gebouw, dat in de ogen van sommigen alleen nog gesloopt kon worden, werd getransformeerd tot een hoogwaardig passief kantoor. Na eindeloos ronddraaiende discussies waarbij het woord onrechtvaardig viel ten opzichte van de één als de ander het zou worden besloot de jury voor te stellen twee awards uit te reiken in deze categorie. Het bestuur heeft daarmee ingestemd. De Award in deze categorie gaat dus naar het project Nimmerdor in Grijpskerke en de Graansilo in Middelburg. Berkel en Rodenrijs, 5 februari 2013 Nadere informatie: T. 0888-585858 M. 0653-232281 H. Nolles M. 0653-230711 C. Zijdeveld E. [email protected]