Hotelschooldocent promoveert op ontrafelen geheimen achter

Hotelschooldocent promoveert op
ontrafelen geheimen achter
taalgebruik
24|02|2011 – Hogeschool Zuyd Nieuws
Taal symboliseert wat er in de hersenen van
mensen gebeurt. Analyseer je taalgebruik, dan
krijg je inzicht in hoe mensen denken. Je leert
mensen beter begrijpen, zegt dr. Daniel Michaud
Maturana. De docent Spaans van de Hotel
Management School Maastricht promoveerde
onlangs in Leuven tot doctor in de taalkunde.
Cognitieve Taalkunde, zo luidt de precieze benaming van het vakgebied. Boekenkastgeleerdheid, denk je
als leek. Immers: waarom laat iemand in hemelsnaam zijn vrouw en dochter jarenlang alléén op
vakantie gaan om zich zelf op krantenartikelen te storten, om te zien hoe die bepaalde woordjes
gebruiken? Of toename en groei, twee synoniemen, in een bepaalde context niet toch een andere
betekenis krijgen?
Gedachtegang achterhalen
Taalanalyse is in feite de structuur van informatie analyseren, legt Daniel uit. Door de taal te analyseren,
achterhaal ik de gedachtegang erachter. Taalanalyse geeft inzicht in waarom we op een bepaalde manier
ergens over denken. Dan blijkt ook de cultuurgebondenheid van taal. Daniel, afkomstig uit Chili, geeft
een voorbeeld. In het Spaans leg je de nadruk op de persoon die het cadeau geeft. Dus: Daniel heeft me
een cadeau gegeven. In het Nederlands ligt het accent op het krijgen. Dus: ik heb een cadeau gekregen.
Vage berichtgeving
Voor zijn onderzoek heeft hij artikelen uit de economische katernen van Spaanse kranten geanalyseerd.
Dat levert een verrassend beeld op. De economische berichtgeving is vaag, minder objectief dan je
verwacht. Gebruikte woorden kun je verschillend interpreteren. Woorden die synoniem zijn, krijgen in
een andere context een andere betekenis waardoor er een totaal ander beeld ontstaat. Daardoor worden
we eigenlijk slecht geïnformeerd over de economie. Zijdelings heeft hij ook naar economische artikelen in
andere talen gekeken. In het Catalaans, Engels en het Frans zie je hetzelfde. Hoezeer taal cultureel is
bepaald, blijkbaar vindt in de economische berichtgeving een soort globaliseringsproces plaats.”
Chileense staatsgreep
De hotelschooldocent heeft recent nog twee andere onderzoeken gedaan. Eén naar taalgebruik rond
wijnproeverijen. In een ander onderzoek analyseert hij de drie toespraken die de Chileense president
Salvador Allende hield op 11 september 1973, de dag dat hij door een militaire coup verdreven werd.
Daniel: Allende begint de eerste toespraak met hier spreekt de president van de republiek. Hij is dus nog
een instituut. De tweede begint hij met vrienden en kameraden en in de derde toespraak praat hij over
zichzelf als herinnering. Het proces van de-institutionaliseren weerspiegelt in zijn taalgebruik.”
Lesgeven en onderzoeken
Daniel blijft, ook nu hij gepromoveerd is, lesgeven aan de Hotelschool. Daar geniet ik elke dag van. Hij
wil echter ook zijn onderzoeksvaardigheden inzetten. Voor de Hotelschool analyseert hij hoe de term
gastvrijheid wordt gebruikt. Daaruit kun je de competenties afleiden waarvoor wij moeten opleiden. Hij
wil zijn onderzoeksvaardigheid - ik zie het doctoraat als een rijbewijs, ik ben nu bevoegd zelfstandig
wetenschappelijk onderzoek te doen - ook voor andere faculteiten inzetten. Met cognitieve taalkunde ben
je in staat concepten uit uiteenlopende gebieden te analyseren, bijvoorbeeld op het vlak van sociale
thema’s. Of duurzaamheid. Ik zoek verklaringen door de taal te analyseren.”