powerpoint-presentatie

POLEN IN PLAN ZUID
EEN OPERA
Daniel Vermeulen,
Caroline Ansink
Olaf Mulder
Inhoud
1. Zakelijke informatie
2. De inhoud
3. De personages
4. Historische achtergrond
5. De muziek
6. Een tekstfragment
7. Discussieonderwerpen
1. Zakelijke informatie
Muziek: Caroline Ansink
Libretto: Olaf Mulder
Productie: Stichting Polen in Plan Zuid
Voorstellingen:

- 19 april 2015 :
première in gebouw van Liberaal Joodse
Gemeenschap, Amsterdam;

- 26 april 2015;
in Stadsarchief Amsterdam

- 1 en 2 mei 2015
in Zwolle;

- 3 mei 2015
in Vakbondsmuseum De Burcht, Amsterdam

- 4 mei 2015
theater de Nieuwe Regentes, Den Haag
2. Inhoud: de titel
Polen in Plan Zuid
‘Polen’ slaat op de joodse burgers die in de jaren 30
van de 20 ste eeuw naar Nederland waren
gevlucht uit Oost Europa, voornamelijk Polen.
Zo werden ze ook daarna nog een tijd genoemd
door hun accent.
‘Plan Zuid’ is de naam van de wijk in Amsterdam
die nu als ‘de rivierenbuurt’ bekend staat. Er
vestigden zich vóór de oorlog veel joodse
burgers.
2. Inhoud: thema en motivatie
 Wat is de invloed van ontheemding en een
cultuurshock op kinderen?
 Hoe kan men ontsnappen aan een
verlammend verleden?.
 Vormkeuze voor een opera: Muziek kan
onzegbare gevoelens vertolken
2. Inhoud: het verhaal
 Een ‘katholiek-brabants,’ jongetje wordt ineens naar




Amsterdam gebracht, waar een vreemde mevrouw met
een raar accent zegt dat hij Joods is en dat zij zijn
moeder is. Haar familie en zij zelf, zijn hem vreemd
Zijn moeder, te nauwernood aan de Holocaust ontsnapt,
kan maar moeilijk de rust vinden om hem op te voeden.
Hij houdt zich staande door zijn omgeving te bespotten,
maar dreigt te verzinken in machteloosheid en
bitterheid.
Een meisje komt steeds op zijn pad en daagt hen uit.
Daardoor kan hij toch nog de regie van zijn leven in eigen
hand nemen. Het meisje wordt zijn geliefde.
3. Personages: één man en
veel vrouwen
De jongen is Daniel,
pseudoniem van de
schrijver van het boek
‘Polen in Plan Zuid’,
die in de kale straten
van een nieuwe
wijk in Amsterdam
terecht komt.
3. Daniel van jong tot
volwassen man
Daniel wordt vertolkt door
één zanger, die hem speelt
van kleine jongen tot
volwassen man.
Hij laat de toeschouwer zijn jeugd
meebeleven in soms bittere, soms
humoristische scènes.
3. de vrouwen
Één zangeres vertolkt alle vrouwen
in het bestaan van Daniel:
van zijn onderduikmoeder
tot zijn echte moeder, een stel
tantes en nog vele andere
personen, tegen wie hij zich afzet.
Met zijn moeder zal hij uiteindelijk
in het reine moeten zien te komen.
3. het meisje
Een andere zangeres vertolkt een
meisje dat -letterlijk!- het
verhaal doorfietst.
Haar rol blijft raadselachtig,
maar ze prikkelt Daniel
steeds weer om de regie
van zijn leven in eigen hand
te nemen.
Uit eindelijk worden zij geliefden.
4. Historische achtergrond
Alle teksten uit de opera zijn gebaseerd op
uitspraken van Daniel Vermeulen, de schrijver
van het boek.
Zijn verhaal van ontheemding na een onderduik periode in de vroege jeugd, is er een van
vele.
Het zijn allemaal geschiedenissen die pijnlijke
vragen oproepen.
Een monument voor
onderduikkinderen
5. Muziek
Met andere woorden:
waarom een opera maken van zo’n verhaal?
 Muziek speelt in op emoties, die bij een jong
kind als Daniel, nog niet in woorden te uiten
zijn.
 Muziek laat de toehoorder de onuitgesproken
gevoelens van de personages beleven .
6. Een tekstfragment
Van dat lokaal naar drie donkere kamers,
Een vogelnest hoog in de muur,
donker en dicht tegen boosheid van buiten.
Mama bleef maar zeggen: ’t is thuis.
Het was in Plan Zuid, een bakstenen stad;
geen huizen, maar muren met gaten
in straten als tochtige tunnels.
Daar moest ik dan wonen, met haar, een ‘gezin’,
Met Opa, het stamhoofd, een dampkring van ooms
en van tantes daaromheen,
draaiend op zwaartekracht van verleden en ruzie.
7. Discussieonderwerpen
10 vragen rond de opera Polen in Plan Zuid.
Kies 2 of 3 favoriete vragen voor discussie.
1
Wat is de zin en onzin van een opera, die een
herinnering aan een pijnlijk verleden uit het
verleden tot onderwerp heeft?
Is opera hier voor wel geschikt?
Waarom niet liever een toneelstuk
of een serieuze lezing?
2
Er is een cynische uitspraak:
‘het verleden leert ons dat we
niets van het verleden leren…’
Als dat waar is, waarom dan een
(kunst)werk dat ons de gevolgen van een
humanitaire ramp toont, 70 jaar terug?
Kunnen we niet beter de zorgelijke
ontwikkelingen van de huidige tijd
proberen te analyseren?
3
Stel je voor dat je in de zelfde situatie bent
als Daniel: je merkt ineens dat je ergens
anders thuishoort dan dat je dacht.
Hoe zou je reageren en wat zouden de
volwassenen in je leven moeten en kunnen
doen om je te helpen?
4
Stel je de gevaren voor waar een gezin zich
aan blootstelde bij het opvangen van Joodse
onderduiker en hun kinderen.
Kan dat niet botsen met de verantwoordelijkheid voor je eigen kinderen?
5
Hoe zouden onderduikouders moeten
omgaan met de joodse identiteit van hun
onderduikkinderen?
Hoe zouden de eigen ouders, als die de
Holocaust overleefden, met hun kinderen
omgaan, die jarenlang een andere
identiteit hadden gehad?
6
Wat zijn de overeenkomsten en verschillen
met de situatie van AMA’s (alleenstaande
minderjarige asielzoekers) en AMV’s
(alleenstaande minderjarige vreemdelingen)
waar wij nu mee te maken hebben.
Zou je willen dat zo iemand in jouw eigen
gezin zou worden opgevangen?
7
Wat dreef de Nazi’s om, met zo veel duivelse
ijver, de Joodse medeburgers te vervolgen en
zelfs hun kinderen niet te ontzien?
8
Hoe hebben mensen zo massaal gehoor
kunnen geven aan een ideologie die duidelijk
misdadige kanten had?
En wat zijn de mechanismen hierachter?
Angst? Behoefte aan saamhorigheid?
Hoe zouden wij toen hebben gehandeld?
9
Waardoor lopen totalitaire regimes, zelfs
diegene die aanvankelijk humanitaire
idealen koesterden, altijd zo rampzalig af?
Zou dat anders kunnen?
10
Wat kan één individu uitrichten tegen de
stroom van een heersende politieke macht?
Gewelddadig verzet tegen de bezetter in de
tweede wereldoorlog leverde vaak meer
represailles op dan strategische winst.
Hoe zou een Duits staatsburger in de jaren
30 nuttig verzet hebben kunnen plegen, of
wij, in bezet Nederland?