Grensoverschrijdende toewijzingen

Grensoverschrijdende toewijzingen
Koppeling van de day-aheadmarkt voor een betere
marktliquiditeit
Om de integratie van de energiemarkten te verbeteren hebben de Belgische, Duitse, Franse, Luxemburgse,
Nederlands, Noorse, Zweedse, Finse, Deense, Britse, Spaanse, Portugese en Italiaanse transmissienetbeheerders en elektriciteitsbeurzen hun day-aheadmarkten gekoppeld. Het resultaat hiervan is een breder platform
waarop de marktspelers vraag en aanbod op elkaar kunnen afstemmen op voorwaarde dat er voldoende grensoverschrijdende capaciteit aanwezig is.
Het marktkoppelingsmechanisme betekent dat de Belgische marktspelers directe toegang krijgen tot de markten van de andere landen. In de mate van het mogelijke zal dit mechanisme leiden tot prijsconvergentie op de
verschillende markten. Er kunnen echter nog altijd prijsverschillen optreden indien de beschikbare capaciteit
voor grensoverschrijdende handel onvoldoende is voor de globale vraag.
I. Principes van het marktkoppelingsmechanisme
Het marktkoppelingsmechanisme is een methode om een aantal energiemarkten voor wat betreft de dagelijkse energie-uitwisselingen te integreren tot één zone. De belangrijkste doelstelling van het mechanisme is de verbetering van de marktliquiditeit en zo
te zorgen voor lagere en meer stabiele elektriciteitsprijzen. De elektriciteitsbeurzen Belpex (België), APX (Nederland) EPEX Spot
(Duitsland en Frankrijk), Nord Pool Spot (Noorwegen, Zweden, Finland en Denemarken), OMIE (Spanje en Portugal) en GME (Italië)
werden eveneens betrokken in de multiregionale koppeling (MRC - Multi-Regional Coupling).
I.1. Mechanisme voor dagelijkse uitwisselingen
Het marktkoppelingsmechanisme dat de MRC-markten met elkaar verbindt, wordt gebruikt voor de energietransfers per uur op
de day-aheadmarkt. Deze transacties tussen kopers en verkopers kunnen worden uitgevoerd op een van de beursplatforms van
de MRC-regio (Belpex, APX, EPEX-Spot, Nord Pool Spot, OMIE of GME). Grensoverschrijdende capaciteit wordt gebruikt om de
prijsverschillen tussen de verschillende markten ongedaan te maken.
I.2. Impliciete toewijzing van capaciteit
In tegenstelling tot de grensoverschrijdende transacties op middellange en op lange termijn (zie blad "Jaarlijkse en maandelijkse
toewijzingen") moeten de marktspelers niet langer dagelijkse capaciteiten verkrijgen op de interconnecties voordat ze energie
kunnen kopen of verkopen. Een koper of verkoper van elektriciteit krijgt automatisch toegang tot de beschikbare capaciteit en tot
de andere markten door aan-/verkooporders te plaatsen op een van de energiebeurzen. Daarom staan transacties via het marktkoppelingsmechanisme bekend als "impliciete capaciteitstoewijzingen".
I.3. Zelfde prijs in alle landen
Met de marktkoppeling worden de aankoopbiedingen in een bepaald land gekoppeld aan de verkoopbiedingen in een ander land
waar de prijs mogelijk lager ligt. De aankoop/verkoopbiedingen op de verschillende markten worden samengevoegd en vervolgens gematcht volgens de financiële ‘merit order’. Als gevolg hiervan kan minder dure energie geproduceerd in een bepaald land
worden gebruikt om te voldoen aan een hoge vraag in een ander land. Als er geen grensoverschrijdende capaciteitsbeperkingen
zijn, zal het marktkoppelingsmechanisme het ontstaan van één enkele prijs voor alle markten bevorderen. Zo levert het marktkoppelingsmechanisme een belangrijke bijdrage aan de verbetering van de liquiditeit van de energiemarkt.
Koppeling van de markt zonder beperking van
de capaciteit aan de interconnecties
P (_/MWh)
P (_/MWh)
Markt A
Markt B
PA: prijzen op markt A vóór de uniformering die het resultaat is
van de marktkoppeling
Aankoop
Aankoop
PB: prijzen op markt B vóór de uniformering die het resultaat is
Aankoop
PB
van de marktkoppeling
PA* en PB*: uniforme prijzen dankzij de marktkoppeling
Export
Q: volume van de capaciteiten
PA* = PB*
PA
PA
Import
• Prijzen op markt A zonder marktkoppeling > Prijzen op
Verkoop
markt B zonder marktkoppeling
Verkoop Verkoop
QA
QA*
ATC A
B
Q (MWh)
QB
• Markt A kan exporteren naar markt B
QB*
ATC C
B
Q (MWh)
• De prijzen op de markten A en B convergeren tot ze uniform zijn
I.4. Optimaal gebruik van de beschikbare grensoverschrijdende capaciteit
Het impliciete toewijzingsmechanisme optimaliseert de day-ahead economische meerwaarde en houdt tegelijkertijd rekening met
de capaciteitsbeperkingen. Prijsverschillen tussen markten moedigen het gebruik van de volledige beschikbare capaciteit aan.
Het marktkoppelingsmechanisme kan alleen efficiënt zijn wanneer er voldoende grensoverschrijdende capaciteit aanwezig is.
I.5. Verschillende potentiële marktomstandigheden
Het huidige MRC-marktkoppelingsmechanisme koppelt verschillende markten via interconnecties: België-Frankrijk, België-Nederland, Nederland-Duitsland, Duitsland-Frankrijk, Nederland-Noorwegen, Duitsland-Denemarken, Duitsland-Zweden, Nederland-Groot-Brittannië, Frankrijk-Groot-Brittannië, Noorwegen-Zweden, Zweden-Finland, Denemarken-Zweden, Noorwegen-Finland, Denemarken-Noorwegen, Frankrijk-Spanje, Spanje-Portugal en Frankrijk-Italië. Het gebruik van de volledige beschikbare
capaciteit op een interconnectie in de MRC-zone zal leiden tot congestie. In dat geval zullen de marktprijzen aan beide zijden van
de gecongesteerde interconnectie verschillen.
Zie hieronder voor meer uitleg over drie marktresultaten binnen de CWE-zone (Centraal West-Europa). Merk op dat ook andere
gevallen bestaan:
• Geval 1: indien er voldoende capaciteit beschikbaar is op alle interconnecties om tegemoet te komen aan de meest economische aan- en verkooporders op de vier markten, dan is de energieprijs op alle markten dezelfde. In dit geval werken deze vier
markten als één enkele entiteit.
Prijzen FR = BE = NL = DE
• Geval 2: indien de capaciteit aan sommige grenzen (maar niet overal) van de CWE-zone onvoldoende is, worden de markten
Prijzen
FRafhankelijk
= BE = NL =van
DE de gecongesteerde interconnecties. De landen met grenzen waar er volopgesplitst in verschillende
zones
doende capaciteit is, opereren als één enkele markt (bijv. de oranje en de blauwe zone). De energieprijs in de twee markten
(zoals aangegeven in onderstaand voorbeeld) zal waarschijnlijk verschillend zijn. Ook andere combinaties zijn mogelijk.
Prijzen FR = BE /= NL = DE
Prijzen FR = BE = NL /= DE
Prijzen FR = BE /= NL = DE
Prijzen FR = BE = NL /= DE
Prijzen FR /= BE /= NL /= DE
Prijzen FR = BE /= NL = DE
Prijzen FR = BE = NL /= DE
• Geval 3:Indien de capaciteit aan alle CWE-grenzen onvoldoende is, zullen de prijzen toegepast in elk van de landen waarschijnlijk verschillen.
Prijzen FR /= BE /= NL /= DE
I.6. ‘Fall back’mechanisme voor de marktkoppeling
Bij onbeschikbaarheid van de MRC-marktkoppeling zullen expliciete dagveilingen (schaduwveilingen) worden georganiseerd door
een gemeenschappelijk veilinghuis om de grensoverschrijdende capaciteit toe te wijzen. De deelnemers hebben de mogelijkheid
om vooraf standaardbiedingen (in volume en prijs) in te dienen voor een of meerdere MRC-grenzen of betrokken interconnecties.
Standaardbiedingen zijn elke dag geldig en kunnen worden aangepast tot de schaduwveiling start.
II. Voordelen van het marktkoppelingsmechanisme
Het marktkoppelingsmechanisme biedt de markt de volgende voordelen:
• kopers en verkopers die actief zijn via het marktkoppelingsmechanisme mogen grensoverschrijdende uitwisselingen uitvoeren zonder dat zij transmissiecapaciteitsrechten hebben verworven. Aangezien de transactie wordt uitgevoerd in één enkele
operatie, worden de marktspelers niet langer blootgesteld aan de risico’s van het aankopen van transmissierechten voor de
eigenlijke waarde ervan, bepaald door de energiemarkt, gekend is.
• marktspelers in de koppelingszone moeten niet noodzakelijk sites uitbaten in een aantal landen om grensoverschrijdende
transacties te kunnen uitvoeren. Het enige wat een marktspeler moet doen, is een order indienen via de elektriciteitsbeurs
van zijn land om te antwoorden op aankoop/verkoopbiedingen uit de andere twee landen.
• de marktkoppeling optimaliseert het beheer van de dagelijks beschikbare grensoverschrijdende capaciteit. Als er geen grensoverschrijdende capaciteitsbeperkingen zijn, verbetert het mechanisme bovendien de marktliquiditeit en worden de prijzen
in gekoppelde markten uitgevlakt.
III. Contractuele en wettelijke basis
Om transacties te kunnen uitvoeren via het marktkoppelingsmechanisme, moeten de marktspelers een ARP-contract hebben
ondertekend met Elia of moeten ze een ARP-verantwoordelijke hebben aangeduid die de HUB-nominaties een dag vooraf zal
doorsturen. De marktspelers moeten eveneens een participatieovereenkomst hebben ondertekend met een elektriciteitsbeurs.
Indien de marktpartijen eveneens wensen deel te nemen aan het terugvalmechanisme (schaduwveilingen), moeten ze een participatieovereenkomst ondertekenen met het gemeenschappelijke veilinghuis (zie Veilingregels).
IV. Toekomstige ontwikkelingen
De TNB’s van de MRC-regio hebben de intentie om de marktkoppeling een dag vooraf nog verder te harmoniseren binnen Europa.
5 belangrijkste punten van de marktkoppeling
•De MRC-transmissienetbeheerders hebben samen met de verschillende elektriciteitsbeurzen een
marktkoppelingsysteem ontwikkeld.
• Het marktkoppelingsysteem laat toe om energieaankoop- en -verkooporders binnen de MRC-zone
samen te voegen en te matchen volgens de financiële ‘merit order’. Zo kan een aankooporder met een
hoge prijs in een bepaald land worden gematcht met een verkooporder aan een lagere prijs in een
ander land.
• Energietransfers worden via het marktkoppelingsmechanisme uitgevoerd als één enkele operatie: er
moet niet langer grensoverschrijdende capaciteit worden gereserveerd (impliciete toewijzing).
• Transacties via het marktkoppelingsmechanisme moeten rekening houden met de beperkingen van de
dagelijks beschikbare grensoverschrijdende capaciteiten binnen MRC. In afwezigheid van beperkingen inzake capaciteitslimieten, zal de prijs in alle markten dezelfde zijn.
C4-N-31.07.2016 / Niet-contractueel document / Verantw. uitgever: Chris Peeters, Keizerslaan 20, 1000 Brussel
• Het marktkoppelingsmechanisme helpt om de marktliquiditeit te verbeteren en het beheer van de
beschikbare grensoverschrijdende capaciteit te optimaliseren.