Transcraniële Magnetische Stimulatie

Informatie voor patiënten
Transcraniële Magnetische Stimulatie
Je arts heeft met jou besproken dat je behandeling mogelijk
wordt voortgezet met transcraniële magnetische stimulatie
of TMS.
In dit informatieboekje worden een aantal feiten op een
rij gezet en kan je lezen hoe zo’n behandeling in het
UPC KU Leuven, campus Kortenberg verloopt.
TMS is een vrij nieuwe behandelvorm, waarnaar sinds de
jaren 90 volop onderzoek is gedaan. Op het einde van dit
boekje kan je noteren wat je verder nog wil weten over TMS
en wat je aan je behandelaar nog wil vragen.
2
3
Wat is TMS?
TMS staat voor transcraniële magnetische stimulatie. Tijdens
TMS wordt er een elektromagnetische spoel tegen de schedel
gehouden, boven een bepaald hersengebied. In de spoel wordt een
magnetisch veld opgewekt. Dat veld dringt gemakkelijk door de
schedel (vandaar de term trans-craniëel) en veroorzaakt op zijn beurt
een electrische stroom die de de zenuwcellen stimuleert van
het hersengebied net onder de spoel. Hierdoor kan een afwijkende
hersenactiviteit bijgestuurd worden waardoor de klachten
verminderen.
Hoe is TMS ontstaan?
Al vanaf het einde van de 19e eeuw hebben onderzoekers
geprobeerd om met een magnetisch veld de hersenen te
stimuleren. Maar het was pas in 1985 dat dit is gelukt, eerst in de
hersencellen die instaan voor beweging.
Hoe werkt TMS?
Het magnetisch veld dat tijdens TMS in een spoel wordt opgewekt
dringt door de schedel tot 2 tot 3 cm in de hersenschors vlak
onder de spoel. Alle hersendelen onder de spoel maken deel uit
van netwerken, waardoor gebieden tot zelfs diep in de hersenen
beïnvloed kunnen worden.
Het magnetisch veld wekt in de hersenschors heel kleine elektrische
stromen op, die op hun beurt de hersencellen activeren. Daardoor
komen boodschapperstoffen (neurotransmitters) vrij die de signalen
van de ene hersencel naar de andere doorgeven.
Ook andere gebieden in de hersenen, die instaan voor onze
gemoedstoestand of voor dwangsymptomen, kunnen door TMS
geprikkeld worden, waardoor stemming en dwangsymptomen
kunnen veranderen. Als zo’n TMS-prikkeling meermaals na
elkaar wordt toegediend kunnen effecten ook langer aanhouden.
4
5
Wanneer kan TMS helpen?
TMS is het best onderzocht bij depressie en kan gebruikt worden
wanneer geneesmiddelen of gesprekstherapie geen of weinig effect
hebben gehad.
TMS kan ook gekozen worden bij mensen met:
— neuropathische pijnen: TMS wordt hier gebruikt om na te
gaan of het stimuleren van de hersenschors de pijn vermindert,
in voorbereiding van het inplanten van een stimulator.
— aanhoudende stemmen of negatieve symptomen (bij
schizofrenie), in combinatie met antipsychotische middelen.
— dwangstoornissen: hier zijn wisselende resultaten beschreven.
— Ook bij tinnitus (oorsuizen) en autisme is TMS geprobeerd.
TMS kan een gedeeltelijke en meestal tijdelijke verbetering
brengen van sociale angst, aandacht, oog-hand coördinatie,
repetitieve handelingen en prikkelbaarheid.
Welke mensen reageren het best?
TMS kan op elke leeftijd worden gebruikt. Mensen kunnen erg
verschillend reageren op de behandeling. Ongeveer een op de
drie mensen ervaart een duidelijke verlichting van de klachten.
Bij één op drie zal die verbetering kleiner zijn, maar de klachten
draaglijker maken. En bij een op de drie is er geen effect. Er zijn
geen aanwijzingen dat TMS bij sommige mensen de klachten kan
verergeren.
6
Geïnformeerde toestemming
Een TMS-behandeling gebeurt niet zonder je expliciete toestemming.
Je arts zal je uitleggen hoe TMS werkt, wat de verwachte effecten
en de mogelijke bijwerkingen zijn. Wanneer je akkoord bent, teken je
een document geïnformeerde toestemming. Jij beslist dus zelf, in
overleg met je behandelaars of TMS een goede keuze is. Je kan je
toestemming op elk moment intrekken. Je moet daar geen bijzondere
reden voor hebben.
7
Moet je geneesmiddelen stoppen?
Er zijn aanwijzingen dat TMS betere effecten heeft als het met
medicatie wordt gecombineerd. Het is dus meestal niet nodig om
een lopende behandeling met medicatie te stoppen.
Dat wil niet zeggen dat je om het even welke medicatie mag gebruiken
tijdens TMS. Sommige geneesmiddelen verhogen immers de kans
op een convulsie. Als je een of meerdere van deze geneesmiddelen
neemt, zal je arts met jou bespreken of je die al dan niet (tijdelijk)
kan stopzetten.
Vooronderzoeken
Vooraleer met de behandeling kan gestart worden, word je gezien
op de raadpleging Intake TMS.
Breng alle nuttige informatie mee naar de eerste raadpleging: een
verwijsbrief van je huisarts of specialist en resultaten van eerdere
onderzoeken en behandelingen.
Tijdens de eerste raadpleging wordt grondig nagegaan of TMS
je zou kunnen helpen. Op een teamoverleg wordt een beslissing
genomen omtrent de voorgestelde behandeling. Dit advies wordt
vervolgens op een opvolgraadpleging met jou besproken.
8
9
Hoe verloopt een behandeling?
TMS wordt uitgevoerd door een TMS-expert. De behandelingen
worden gepland tijdens de kantooruren. Je hoeft zelf niets bijzonders
te doen voor of na de behandeling. Als je klachten het toelaten, kan
je op eigen kracht naar de behandeling komen, en ook op eigen
kracht terug naar huis.
TMS is een erg eenvoudige procedure: er is geen narcose nodig en
je voelt ook geen pijn. Je zit of ligt gewoon in een makkelijke zetel,
en de TMS-behandelaar houdt de spoel tegen je hoofd. Soms zit die
spoel in een robot-arm en wordt door een computer aangestuurd.
Als er een hersenscan beschikbaar is, kan die gebruikt worden om
de precieze plaats te bepalen waar de stimulatie moet plaatsvinden.
Heb ik aan 1 behandeling genoeg?
Eén behandeling is nooit voldoende. Het kan zijn dat je tijdens de
behandeling een effect voelt, maar dat effect is niet blijvend. Veel
patiënten voelen een positieve verandering na enkele behandelingen,
maar soms komt het effect pas na 3 of 4 weken. Daarom bevelen
we een standaardbehandeling van minstens 20 sessies aan. De
behandelingen gaan dan elke weekdag door, gedurende 4 weken.
Hoe verder na TMS?
Om herval na TMS te voorkomen, kan een geïndividualiseerde
onderhoudsbehandeling met TMS gepland worden. Meestal
bouwen we af tot dat je uiteindelijk een keer per week of om de
twee weken naar het ziekenhuis komt voor een TMS-sessie.
De stimulatie veroorzaakt een reeks luide tikken, van 1 tot 50 per
seconde. Na een paar seconden rust, komt er een nieuwe reeks
pulsen. Dat herhaalt zich verschillende keren. Je krijgt oordopjes
zodat het tikkend geluid je niet stoort. De behandeling duurt een
kwartier tot een uur.
Hoeveel kost een behandeling?
TMS is een nieuwe behandeling. Het ziekenfonds voorziet hiervoor
nog geen terugbetaling. Je betaalt 25 euro per sessie, ook als je
in het ziekenhuis opgenomen bent. Daarnaast zal je ook de prijs
van een raadpleging bij de arts en eventuele vooronderzoeken
dienen te betalen. Die worden wel grotendeels terugbetaald.
* tarieven geldig vanaf 01/01/2016
10
11
Wanneer kan TMS niet gebruikt worden?
TMS kan niet gebruikt worden bij mensen met epilepsie, omdat het
de kans op een aanval kan verhogen. Daarom is ook voorzichtigheid
geboden als je geneesmiddelen neemt die de kans op epilepsie
verhogen.
Gezien TMS een magnetisch veld opwekt, kan het ook niet gebruikt
worden als er metalen plaatjes in de schedel zijn aangebracht.
Onderzoek
De TMS-dienst is een universitaire dienst en een dienst waar ook
onderzoek gebeurt. De kans bestaat dat je zal gevraagd worden om
deel te nemen aan klinisch wetenschappelijk onderzoek. Dat kan
gaan van het invullen van een vragenlijst tot het meedoen aan een
onderzoek naar verschillende behandelingen voor je problemen.
Dit gebeurt natuurlijk nooit zonder je toestemming. Vraag in ieder
geval voldoende uitleg, als je met een dergelijke vraag in aanraking
komt.
Bijwerkingen
— De meest voorkomende bijwerking is hoofdpijn. Bij sommige
patienten komt die tijdens de sessie; bij andere daagt de
hoofdpijn pas later in de dag op. Hiervoor kan je een gewone
pijnstiller gebruiken.
— De pulsen veroorzaken ook een lichte tik op de hoofdhuid.
Soms kunnen door de stimulering ook de aangezichtsspieren
samentrekken. Bij sommige mensen voelt dit ongemakkelijk aan.
— Een convulsie (een epileptische aanval) is de meest ernstige
complicatie, maar is uiterst zeldzaam.
— Uitzonderlijk voelt iemand zich onwel tijdens de behandeling en
heeft het gevoel te zullen flauwvallen. Daarom wordt tijdens de
behandeling voortdurend nagegaan of alles in orde is.
— Tijdelijke gevoelens van euforie, verhoogde energie en verbetering
in cognitieve capaciteiten kunnen ook voorkomen.
12
13
Wie kan je contacteren?
AcCENT
Academisch Centrum voor ECT en Neuromodulatie
Dr. Chris Bervoets, PhD (DBS/TMS)
016 34 08 77
Choi Deblieck, PhD (TMS)
02 758 16 48
[email protected]
Prof. dr. Pascal Sienaert (ECT)
02 758 08 58
Dr. Satya Buggenhout (ECT)
02 758 05 27
Dr. Filip Bouckaert (ECT)
02 758 09 85
Kathleen Bronckaers, hoofdverpleegkundige
02 758 06 96
Wachtdienst Psychiatrie 24/7
02 758 05 22
Receptie Ziekenhuis
02 758 05 11
Nota
14
AcCENT
Academisch Centrum voor ECT en Neuromodulatie
campus Kortenberg
Leuvensesteenweg 517
3070 Kortenberg
T +32 2 758 05 11
F +32 2 759.53.80
www.upckuleuven.be
[email protected]
© oktober 2016 — UPC KU Leuven | Overname van tekst en beeld mag enkel na toestemming
van de communicatiedienst van UPC KU Leuven | Ontwerp en realisatie — Communicatiedienst
UPC KU Leuven | Opmerkingen of suggesties — [email protected] | Verantwoordelijke
uitgever — UPC KU Leuven, Herestraat 49, 3000 Leuven