Randvoorwaarden Maatschappelijk aanbesteden wijkcentra Bergen

Randvoorwaarden Maatschappelijk aanbesteden wijkcentra Bergen op Zoom
Inleiding en aanleiding
De gemeente is op zoek naar (een samenwerkingsverband van) initiatiefnemers die vanaf 1 januari 2017 een wijkcentrum
kunnen overnemen. Het huidige opdrachtgeverschap voor de wijkcentra ligt nu volledig bij de gemeente, maar dit zal met
het traject van maatschappelijk aanbesteden meer verlegd worden naar de samenleving. Dit past ook binnen de
uitgangspunten van de Kadernota Sociaal Domein “Samen leven, Samen doen”. Directe aanleiding van het
maatschappelijk aanbesteden van wijkcentra is dat vanaf 1 januari 2017 de gemeente het huurcontract voor De
Korenaere heeft opgezegd. De huidige beheerder Stichting Verenigde Wijkcentra (SVW) heeft hierop aangegeven dat het
aantal wijkcentra dan te klein om SVW als zelfstandige organisatie door te laten gaan. Het college heeft eind vorig jaar
dan ook besloten om per 1 januari 2017 de subsidierelatie met SVW op te zeggen.
Bij het maatschappelijk aanbesteden van de wijkcentra is het plan om niet alleen te kijken naar de financiën, maar vooral
ook te kijken naar de maatschappelijke effecten die met behulp van het instrument ‘wijkcentrum’ behaald kunnen worden.
Dit traject van maatschappelijk aanbesteden zal in april 2015 starten. Het college heeft onlangs de randvoorwaarden voor
het maatschappelijk aanbesteden vanuit de gemeente vastgesteld. Dit document gaat verder in op deze
randvoorwaarden.
De in dit document genoemde randvoorwaarden zijn van toepassing op het traject van maatschappelijk aanbesteden van
de volgende wijkcentra:
1.
2.
3.
4.
De Wittenhorst, Lindenlaantje 1a te Halsteren
Hoofdkwartier/Antonius Abt, Rembrandtstraat 52 (Borgvliet) te Bergen op Zoom
’t Fort, Bernadettestraat 4 (Fort Zeekant) te Bergen op Zoom
N.n.b.1 (Gageldonk-West) te Bergen op Zoom
De randvoorwaarden (genummerd van a. tot en met j.)zijn op te splitsen in inhoudelijke randvoorwaarden die betrekking
hebben tot het behalen van maatschappelijke effecten (zie hoofdstuk 1) en de financiële, juridische, vastgoedtechnische
voorwaarden (zie hoofdstuk 2). Ook worden in dit document tot slot een aantal tips gegeven voor initiatiefnemers.
In dit document wordt verder een onderscheid gemaakt in de termen ‘initiatiefnemer’ en ‘belanghebbende’. In het begin
van het traject maatschappelijk aanbesteden is iedere partij een belanghebbende. Later kan dit zich uitsplitsen in
initiatiefnemer(s) en belanghebbenden.
Initiatiefnemer is de partij die uiteindelijk een contract afsluit of een subsidierelatie aangaat met de gemeente.
Initiatiefnemer kan zijn: een groep bewoners, (sociaal) ondernemer, stichting, vereniging of ander soort organisatie of een
combinatie van partijen die zich verenigd hebben. Het kunnen ook partijen zijn die nu nog geen gebruiker zijn van het
betreffende wijkcentrum. Er kunnen ook meerdere initiatiefnemers zijn. In dat geval zal de gemeente uiteindelijk een keus
moeten maken met welke initiatiefnemer een contract of subsidierelatie de gemeente aangaat.
Belanghebbenden zijn de overige betrokkenen in het traject van maatschappelijk aanbesteden zoals overige gebruikers
en wijkbewoners.
1. Maatschappelijke effecten
De gemeente Bergen op Zoom heeft in overleg met haar maatschappelijke partners de nota sociaal domein ‘Samen
leven, samen doen’ eind 2012 vastgesteld. Hierin staat beschreven dat we met elkaar willen bereiken dat iedereen
meedoet aan de samenleving. Om dit te bereiken geeft de gemeente ondersteuning aan mensen die het nodig hebben.
En subsidieert de gemeente bijvoorbeeld het welzijnswerk om te voorkomen dat mensen een beroep moeten doen op
dure professionele ondersteuning en zorg. Ook subsidieerde de gemeente in het verleden in vrijwel iedere wijk een
wijkcentrum om mensen en verenigingen een laagdrempelige ontmoetingsplek, activiteiten en huisvesting aan te bieden.
1
Het huidige wijkcentrum De Kastanje in Gageldonk-West zal in de loop van 2017/2018 vervangen worden en onderdeel worden van een
multifunctioneel cluster in het centrum gebied van Gageldonk-West. Over de exacte locatie is op dit moment nog niets besloten.
Met de bezuinigingsronde eind 2011 heeft de gemeente er voor gekozen om een beperkt aantal wijkcentra met
gemeentelijke subsidie open te houden en de wijkcentra te sluiten in wijken die naar verwachting redelijk zelfredzaam zijn
of waar er alternatieve voorhanden waren. Vanaf 1 januari 2017 gaat het om de wijkcentra Wittenhorst,
Hoofdkwartier/Antonius Abt, ’t Fort en Gageldonk-West.
Een wijkcentrum is een middel, een instrument om bepaalde maatschappelijke effecten mee te bereiken. Welke effecten
precies worden bereikt, is afhankelijk van het beheer, de soort activiteiten, de doelgroepen die gebruik maken van het
betreffende wijkcentrum en de betrokkenheid van belanghebbenden. Het is aan de initiatiefnemer om de te bereiken
maatschappelijke effecten te beschrijven. Dit leidt tot de volgende randvoorwaarde.
a. Initiatiefnemer omschrijft de te verwachten maatschappelijke effecten.
In het traject van maatschappelijk aanbesteden zal de initiatiefnemer, uitwerken hoe het beheer en de activiteiten in het
betreffende wijkcentrum bijdragen aan de te bereiken maatschappelijke effecten. Het heeft de voorkeur dat dit in overleg
met belanghebbenden gebeurd zodat er sprake is van een breed draagvlak. Onder de belanghebbenden vallen ook de
huidige huurders van het wijkcentrum. De huidige huurders die maatschappelijke activiteiten organiseren, moeten de
kans krijgen om hun activiteiten voor te zetten. Dit alles leidt tot de volgende randvoorwaarden:
b. Initiatiefnemer toont het draagvlak onder belanghebbenden aan.
c. Initiatiefnemer geeft aan hoe het draagvlak van onder belanghebbenden geborgd wordt.
d. De huidige maatschappelijke activiteiten die in het betreffende wijkcentrum plaatsvinden, moeten van de
initiatiefnemer de mogelijkheid krijgen om te blijven. Initiatiefnemer maakt nieuwe afspraken hierover.
2. Overige randvoorwaarden
2.1 Juridische en bestemmingsplantechnische randvoorwaarden
Een initiatiefnemer hoeft in eerste instantie geen rechtspersoon te zijn. Denk bijvoorbeeld aan een samenwerking tussen
wijkbewoners, maatschappelijke organisaties en een sociaal ondernemer. Het is echter uiteindelijk noodzakelijk voor het
aangaan van een subsidierelatie met het verkrijgen van een opdracht van de gemeente, om een rechtspersoon te
vormen. Gezien de maatschappelijk effecten dat de gemeente beoogt met de wijkcentra, heeft een rechtspersoon zonder
winstoogmerk de voorkeur. Dit leidt tot de volgende voorwaarde:
e. Initiatiefnemer met wie gemeente een contract afsluit of een subsidierelatie aangaat, is een rechtspersoon,
bijvoorkeur een rechtspersoon zonder winstoogmerk.
De wijkcentra hebben een zogenaamde maatschappelijke bestemming. Dit betekent concreet dat er op deze locaties
voorzieningen mogen worden geëxploiteerd die de volgende doelen nastreven: Bibliotheek, cultuur, gezondheidszorg,
jeugd-/kinderopvang, onderwijs, openbare dienstverlening, openbare orde en veiligheid, religie, verenigingsleven,
volksgezondheid, zorg en welzijn en daarmee gelijk te stellen sectoren.
f.
De activiteiten die plaatsvinden in het betreffende wijkcentrum passen binnen de maatschappelijke bestemming
van het pand.
2.2 Vastgoed randvoorwaarden
De wijkcentra De Wittenhorst en ’t Fort zijn panden in eigendom van de gemeente Bergen op Zoom. Het pand
Hoofdkwartier/Antonius Abt in Borgvliet huurt de gemeente van Stadlander tot 1 januari 2024. Over het nieuwe
wijkcentrum in Gageldonk-West is nog niets bekend over de eigendomssituatie. Randvoorwaarden vanuit
vastgoedoogpunt luiden als volgt:
g. Wittenhorst & ‘t Fort. In geval van wijkcentrum De Wittenhorst (Halsteren) en wijkcentrum ’t Fort (Fort Zeekant)
gaat initiatiefnemer een koopovereenkomst aan met de gemeente of gaat initiatiefnemer een huurcontract, bij
voorkeur van de duur van 5 jaar, aan met de gemeente.
Hoofdkwartier/Antonius Abt. In geval van wijkcentrum Hoofdkwartier/Antonius Abt (Borgvliet) gaat initiatiefnemer
een huurcontract, bijvoorkeur voor de duur van 5 jaar, aan met de gemeente. Tot 1 januari 2024 heeft
initiatiefnemer de mogelijkheid om Hoofdkwartier/Antonius Abt te huren van de gemeente. Per 2024 zegt de
gemeente het huurcontract met verhuurder Stadlander op. Daarmee vervalt tegelijkertijd het huurcontract tussen
de gemeente en de initiatiefnemer als onderhuurder. Het is aan Stadlander of de opvolgende hoofdhuurder om
vervolg van onderhuur te overwegen.
Gageldonk-West. Dit is nog niet bekend.
h. Bij alle wijkcentra zullen de gebruikerskosten (huur, nutskosten, belastingen en overige gebruikerskosten) ten
laste komen van de initiatiefnemer.
2.3 Financiële randvoorwaarden
Het huidige opdrachtgeverschap voor de wijkcentra ligt nu volledig bij de gemeente. De huidige beheersorganisatie krijgt
zowel subsidie ter hoogte van het huurbedrag als subsidie voor het beheer. Het idee achter het traject van
maatschappelijk aanbesteden is dat het opdrachtgeverschap verlegd wordt naar de samenleving: inhoudelijk maar ook
financieel. Het instandhouden van wijkcentra is tenslotte geen wettelijke taak van de gemeente, hoewel het wijkcentrum
wel een interessant instrument is om bepaalde maatschappelijke effecten mee te behalen.
Het bovenstaande betekent dat de gemeente veel minder financiële verantwoordelijkheid voor de wijkcentra wil nemen.
Dit betekent dat er geen beheersubsidie meer beschikbaar wordt gesteld. Bij voorkeur wordt het gebouw, voor zover in
eigendom van de gemeente, verkocht. Dit is het geval bij ‘t Fort en De Wittenhorst. Voor daar waar dat niet mogelijk is, is
het bespreekbaar om voor een nader te bepalen tijdsperiode een subsidie ter compensatie van de huurprijs te ontvangen
en een planning af te spreken voor wanneer er wel (volledige) huur kan worden betaald.
i.
Initiatiefnemer maakt inzichtelijk hoe de jaarlijkse exploitatie van het betreffende wijkcentrum eruit ziet.
2.4 Bijzondere Wet- en Regelgeving
Er zijn veel regels en wetten waaraan voldaan moet worden wanneer men een wijkcentrum wenst te exploiteren. Soms
zijn deze door Europa opgelegd, soms door de landelijke overheid, soms door de gemeente. Welke instantie de wet- en
regelgeving handhaaft, is afhankelijk van wie de betreffende wet- en regelgeving uitschrijft. De gemeente handhaaft de
regels welke voortvloeien vanuit de algemene plaatselijke verordening. Maar ook de regels vanuit de Drank- en
Horecawet, Wet Algemene bepaling Omgevingsrecht, etc. worden door de gemeente gehandhaafd. De naleving van
andere wetgeving zoals de Warenwet en Tabakswet worden gehandhaafd door de Nederlandse Voedsel en Waren
Autoriteit. Hoewel niet alle wetten van toepassing zijn, is voor de exploitatie van wijkcentra raadzaam om kennis te
nemen van het feit dat er wettelijke bepalingen zijn. Zie ook:
www.http://decentrale.regelgeving.overheid.nl/cvdr/xhtmloutput/historie/Bergen%20op%20Zoom/189901/189901_3.html
Dit alles leidt tot de volgende randvoorwaarde:
j.
Initiatiefnemer voldoet aan wet- en regelgeving. De initiatiefnemers zijn zelf verantwoordelijk voor eventuele
vergunningen en andere verplichtingen, voortvloeiend uit wet- en regelgeving.
3. Tips
-
-
-
Anbi-status Onderzoek of het aanvragen van een zogenaamde Anbi-status bij de Belastingdienst tot de
mogelijkheden behoort. Of zoek samenwerking met een organisatie die deze status al heeft. Organisaties met
een dergelijke status kunnen bijvoorbeeld energiebelasting terugvragen.
http://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/belastingdienst/zakelijk/bijzondere_regelingen/goed
e_doelen/algemeen_nut_beogende_instellingen/belastingregels_algemeen_nut_beogende_instellingen
Samen in de regio. Neem contact op met Samen in de regio en kijk wat hun partners kunnen betekenen.
Samen in de regio is een netwerkorganisatie bestaand uit bedrijven, verenigingen, stichtingen en (semi-)
overheid. Deze partners helpen elkaar met gesloten beurzen. Samen in de regio koppelt mensen en
organisaties aan elkaar wanneer ze iets voor elkander kunnen doen. Samen in de regio faciliteert en
ondersteunen bij de concrete invulling van Betrokken Ondernemerschap en matchen vraag en aanbod volgens
het win-win principe. Zie www.sameninderegio.nl
Subsidies. Zoek naar andere subsidiemogelijkheden in het sociale domein zoals het Oranjefonds. Zie o.a.
www.oranjefonds.nl
Alternatieve geldstromen: Zoek naar alternatieve geldstromen zoals crowdfunding of Positoos. Zie voor
Positoos: https://www.positoos.nl/over-positoos/bergen-op-zoom/
Andere initiatieven: U hoeft niet zelf het wiel uit te vinden. In de gemeente Bergen op Zoom zijn goede
voorbeelden van initiatieven die zelfstandig een wijkcentrum draaiend houden zoals op de Bergse Plaat en in
Lepelstraat.