Kaders voor de buurtteamorganisatie

Bijlage 1 bij Raads
Raadsbrief Uitvoeringsplan 1e fase Zorg voor Jeugd
Kaders voor
voor de buurtteamorganisatie Jeugd
De gemeente kiest voor één buurtteamorganisatie voor Jeugd. Het is van belang dat deze organisatie
een onafhankelijke entiteit is die:
- Een onafhankelijke positie inneemt t.o.v. de andere sporen van het Utrechtse model van de Zorg voor
Jeugd. Dat betekent dat ze alleen verantwoordelijk is voor de teams Jeugd;
- Het Utrechtse zorgveld kent;
- Geleid wordt door een persoon/personen die zich bewezen hebben als samenwerkingspartner en die
vernieuwingsgezind en samenwerkingsgericht zijn;
- Een aantrekkelijk werkgever is voor kwalitatief goede medewerkers die zich willen en kunnen
doorontwikkelen tot de generalist die we beogen. Cultuursensitief werken is een belangrijk
kwaliteitskenmerk. Dat geldt ook voor de gelijkwaardige relatie tussen cliënt en hulpverlener en het
inzetten van kennis van ervaringsdeskundigen;
- te typeren is als 'lerende' organisatie die functioneert als spil in de transformatie en in het verlengde
daarvan medewerkers optimaal faciliteert (via scholing, intervisie, etc.) om zich te ontwikkelen tot de
kwalitatief hoogwaardige generalist die wij beogen;
- Eenvoudig georganiseerd en financieel transparant;
- Voldoet aan vereisten zoals gesteld in ASV van de gemeente Utrecht. Bijvoorbeeld op het gebied en
financiële degelijkheid.
De opgave
De buurtteamorganisatie Jeugd heeft de opgave om:
•
In 4 jaar tijd de basiszorg voor Jeugd via Teams Jeugd kwalitatief hoogwaardig en efficiënt te
organiseren zodat bij cliënten in de gezinssituatie en/of bij de ontwikkeling van kinderen een
duurzame verbetering of stabilisatie wordt gerealiseerd;
•
Op 1/1/2015 te realiseren dat iedere inwoner voor wie dat nodig is toegang heeft tot een
buurtteam en de teams stapsgewijs uit te breiden tot volledige sterkte:
o Per 1/1/2015 één herkenbare ingang tot de Teams Jeugd (Jeugd en Sociaal) te
realiseren in overleg met de buurtteamorganisatie Sociaal;
o De kern van de organisatie op 1 januari 2015 bestaat uit management en een deel van
de formatie. Bij gebleken geschiktheid worden medewerkers van de reeds bestaande
teams Jeugd ondergebracht bij de nieuwe organisatie;
o Per 1/1/2015 afspraken gemaakt te hebben met de huidige aanbieders over:
de stapsgewijze opbouw van de teams Jeugd binnen de gestelde financiële en
inhoudelijke kaders;
het benutten en borgen van expertise en deskundigheid in de teams Jeugd.
•
Maatwerk te bieden in wat nodig is: bij de opbouw van de teams Jeugd aandacht te hebben
voor de verwachte vraag en de omvang en aard van de problematiek in de verschillende
buurten (met die verstande dat iedereen toegang heeft tot de teams Jeugd);
•
In samenwerking met de gemeente te werken aan de operationalisatie van de gestelde kaders
en de uitwerking van de ontwikkelopgaven;
•
Inzichtelijk te maken hoe de buurtteamorganisatie Jeugd de kwaliteit en professionaliteit zo
doelmatig mogelijk organiseert.
De buurtteamorganisatie is gebonden aan de kaders zoals gesteld in de Kadernota Zorg voor Jeugd,
het Werkkader Buurtteams (bijlage bij de Kadernota), het Uitvoeringsplan 1e fase Kadernota Zorg voor
Jeugd en de raadsbrief nav de Commissie Mens & Samenleving in januari 2014. Een aantal van de
belangrijkste kaders zijn hieronder opgenomen.
1.
Doelen teams Jeugd
- Het hoofddoel van de teams Jeugd is om een stabiele gezinssituatie te realiseren of daarin een
duurzame verbetering te organiseren. Daarbinnen is specifieke aandacht voor de ontwikkeling (en
ontwikkelingsproblematiek) van kinderen en jongeren. Met de zorg en begeleiding van het team
beogen we een verschuiving van het helpen van alleen kinderen of alleen ouders naar het versterken
van het gehele gezin. Bij dit alles blijft de veiligheid van het kind voorop staan en vormt dit altijd de
ondergrens.
Bijlage 1 en 2 Raadsbrief ZvJ (def 04 02 2104)v2(Sofie Ketelaars)
- Naast het begeleiden van eenvoudige tot complexe gezinsproblematiek hebben de professionals van
het team ook een signalerende en verwijzende functie. Het principe is nieuw voor oud. Daarmee
organiseren we een bundeling van zorg: verschillende expertises samengesmeed tot één generalistisch
buurtteam, dichtbij de gezinnen, snel beschikbaar en zonder lange indicatieprocedures. Een belangrijk
nevendoel is dat door deze werkwijze het beroep op gespecialiseerde jeugdhulp afneemt en niet
groter is dan noodzakelijk. Dit wordt mede gedaan door versterking van de eigen kracht, inzet op de
regie bij het gezin en inzet van het sociale netwerk.
- Bij de monitoring van bovenstaande doelen kan voor de buurtteamorganisatie gedacht worden aan
de volgende indicatoren. Deze zullen door de gemeente en de beoogde buurtteamorganisatie nader
moeten worden uitgewerkt en vastgesteld.
- aantal gezinnen en huishoudens dat wordt bereikt
- aantal gestarte en afgeronde begeleidingstrajecten gezinnen
- gemiddelde tijd tussen melding en start van begeleiding
- aantal doorverwijzingen naar aanvullende zorg
- aantal gedwongen maatregelen
- mate waarin doelen geformuleerd in gezinsplan/behandelplan worden behaald
- klanttevredenheid over de zorg en begeleiding
- waardering van de ketenpartners
- mate waarin professionaliseringsproces en kwaliteit wordt versterkt door jeugdhulpaanbieder
(bijvoorbeeld via certificering, intervisie, scholing, kwaliteitsbeleid)
2.
Principes, uitgangspunten en positionering
- De teams Jeugd werken op basis van de volgende uitgangspunten en doelen:
- De teams Jeugd komen in beeld als het domein 'Gewoon opvoeden' met daarin o.a. het
onderwijs, welzijnswerk, jeugdgezondheidszorg etc. onvoldoende oplossing kunnen bieden.
Het buurtteam vervult een spilfunctie tussen het Gewoon Opvoeden, de Aanvullende Zorg en
de Jeugdbescherming nieuwe stijl.
- De teams Jeugd leveren begeleiding en zorg, maar hebben ook een preventieve taak en een
laagdrempelige uitstraling.
- Het team is een algemene voorziening voor jeugdhulp: vrij toegankelijk te benaderen en
zonder indicatie in te schakelen. Het team is niet alleen gemakkelijk vindbaar voor inwoners
van Utrecht, maar moet ook makkelijk vindbaar en benaderbaar zijn voor professionals van
andere organisaties en instellingen.
- Het kind, zijn gezin en directe omgeving staat centraal.
- De regie blijft ook tijdens de begeleiding zoveel mogelijk bij het gezin, de teams praten niet
over, maar met gezinnen. We gaan uit van één gezin, één plan, één hulpverlener.
- Teams Jeugd kijken vooral wat een gezin wél kan in plaats van te focussen wat er allemaal niet
goed gaat.
- Teams Jeugd bekijken met het gezin welke rol hun sociale netwerk kan spelen en proberen het
sociaal netwerk te versterken.
- Veiligheid en een gezonde ontwikkeling van het kind staan altijd voorop.
- Het team Jeugd gaat niet over het zogeheten 'gedwongen kader' en fungeert niet als
crisisopvang of crisisinterventie.
3.
Functies en Taken
- De teams Jeugd worden gevormd door deskundige professionals uit zowel de huidige lokale
preventieve zorg als uit (met name) de ambulante tak van de geïndiceerde jeugdzorg (nu nog
Provinciaal en via de AWBZ en zorgverzekeringswet gefinancierd). Daarmee organiseren we een
bundeling van zorg: verschillende expertises samengesmeed tot één generalistisch buurtteam.
- Vrijwel alle ambulante functies in de huidige jeugd- en opvoedhulp, Jeugd-GGZ en jeugd LVB gaan
op in de taken van het buurtteam. Ook gedragsdeskundigheid maakt onderdeel uit van het buurtteam.
Ook hebben de teams Jeugd expliciet de opdracht om de school als leefgemeenschap mee te nemen in
haar handelen.
- Binnen de voorzieningen van het 'Gewoon Opvoeden' hebben de teams Jeugd een ondersteunende
rol in het versterken van de handelingsgerichtheid van professionals.
- Tenslotte is het team verantwoordelijk voor de tijdige signalering en het op tijd en op maat
inschakelen van alle vormen van Aanvullende Zorg (gespecialiseerde jeugdhulp) en Jeugdbescherming
nieuwe stijl (SAVE). Dit is nodig wanneer de thuissituatie niet meer veilig is of wanneer de
problematiek zo ernstig/ complex is dat het de expertise/ handelingsbekwaamheid van het team
(tijdelijk) overstijgt.
- Om een beeld te geven van de functies die opgaan in het team voor Jeugd geven we hieronder een
(niet uitputtend) overzicht. De buurtteamorganisatie krijgt de opdracht om met de
samenwerkingspartners in de Zorg voor Jeugd nadere afspraken te maken over de afbakening van
taken:
• Opvoedondersteuning
• Oudercoaching en Ouderschapsbemiddeling
• Schoolmaatschappelijk werk
(voor zover mogelijk, voor VO is precieze rolverdeling met kernpartners in passend onderwijs
nog onderwerp van uitwerking)
• Intensief outreachend maatschappelijk werk
• Sociale vaardigheidstraining (Wordt door het buurtteam grotendeels opgevangen door in te
zetten op de versterking van de opvoedvaardigheden van ouders en leerkrachten in plaats van
door het kind een training te geven.)
• Casemanagement
• Ambulante gezinsbegeleiding
• Voor- en nazorg bij klinische/residentiële opnames
• Gezinsbegeleiding bij psychische en psychiatrische aandoeningen.
• Basis Jeugd-GGZ
4.
Werkwijze
- In de buurt werken de teams Jeugd outreachend en komen zij in contact met cliënten (ouders en
kinderen) via huisartsen, het CJG/JGZ, woningcorporaties, de politie, scholen, consultatiebureaus etc.
De teams maken afspraken over signalering en doorverwijzing met deze instellingen binnen de
basiszorg en met de aanvullende zorg.
- Met name huisartsen hebben een belangrijke rol in de basiszorg. Zij hebben een signaleringsfunctie
en hebben een vertrouwensrelatie opgebouwd met gezinnen. Soms vervullen ze letterlijk een
spilfunctie in de zorg rondom een gezin. Het is daarom van groot belang dat huisartsen, jeugdartsen
en teams Jeugd nauw met elkaar samen werken bij de invulling van de basiszorg in de buurt/wijk.
Nauwe samenwerking, houdt in dat jeugdarts, huisarts en buurtteam van elkaar op de hoogte zijn dat
ze bij een gezin betrokken zijn.
De buurtteamorganisatie dient aan te sluiten bij de samenwerkingsafspraken die momenteel worden
gemaakt tussen de teams Jeugd, de huisarts en de jeugdarts. En de afspraken die de gemeente hier op
beleidsmatig niveau over heeft gemaakt in het convenant met Achmea (bouwsteen basiszorg).
- De basiszorg voor via de teams Jeugd wordt gebiedsgericht georganiseerd in nauwe samenhang met
de teams Sociaal. Voor de burger is er één buurtteam.
Er is één herkenbare ingang in de buurt voor alle inwoners die begeleiding willen van het buurtteam.
Die ingang is fysiek, maar ook telefonisch en digitaal. Uiteraard is de ingang goed (fysiek) toegankelijk
voor alle inwoners. Bij die ingang komt de inwoner in contact met een gekwalificeerde professional.
De teams Sociaal en Jeugd zijn gezamenlijk toegerust om de (aan) vragen van alle inwoners op te
pakken. Zij werken met korte (digitale, telefonische) lijnen en stemmen waar nodig onderling snel en
slagvaardig af.
- Wat betreft de begeleiding kunnen teams Jeugd snel en zonder wachtlijsten starten. Ieder gezin dat
begeleid wordt door een buurtteam is tenminste bekend bij twee buurtteammedewerkers.
- Er wordt geen apart indicatieloket ingericht dat toetst op het afgeven van beschikkingen voor
individuele voorzieningen binnen de aanvullende zorg. In plaats daarvan kan een specialist taakgericht
worden ingevlogen. Het team houdt dan samen met het gezin de regie, de specialist levert de
aanvullende zorg of begeleiding.
- De buurtteamorganisatie Jeugd wordt versterkt met een expertisefunctie die actuele kennis en
expertise borgt op de benodigde expertisegebieden (bijvoorbeeld complexe gedragsproblematiek of
psychische problematiek). Deze functie staat voor de medewerkers van het buurtteam ter beschikking
voor consultatie en advies. De omvang van de expertisefunctie wordt door de buurtteamorganisatie in
samenspraak met de gemeente vastgesteld.
5. Professionaliteit, kwaliteit en waarborgen voor de cliënt
Competenties
- De buurtteam-aanpak gaat uit van de professionaliteit van de hulpverlener. We stellen hoge eisen
aan kennis en vaardigheden van de medewerkers. De ervaringen met de teams Jeugd worden werkende
weg en vanuit de praktijk opgebouwd. Ook landelijk wordt momenteel gewerkt aan het opbouwen van
(en delen van kennis over) de ‘nieuwe jeugdhulpverlener’ en de benodigde competenties en
kwaliteitseisen. Op basis van de inmiddels opgebouwde ervaring kunnen we wel de volgende zaken
aangeven:
* Van belang is dat de gezinswerker een basishouding heeft waarin ze de jeugdige en opvoeder
centraal stellen en de eigen kracht versterken. De vereisten voor een medewerker zijn daarom dat zij
ervaren professionals zijn met vakmanschap, kennis, vaardigheden, methodieken en competenties op
het gebied van ambulante (jeugd)hulpverlening in en met gezinnen. Medewerkers moeten een brede
kennis hebben, maar ook meerdere (specialistische) methodieken beheersen en kunnen inzetten, naar
gelang wat het beste past bij het gezin en de situatie. Tegelijkertijd moeten de medewerkers weten
waar hun kennis eindig is en ze (specialistische) kennis van een collega of van buitenaf moeten
inschakelen.
* Daarnaast dienen de medewerkers hun specialistische achtergrondkennis te onderhouden zodat deze
binnen de buurtteamorganisatie geborgd blijft. Voor het gezin is de medewerker een generalist, die
hem ondersteunt op zoveel mogelijk terreinen. Binnen het team is de medewerker een specialist
(bijvoorbeeld in licht verstandelijke beperkingen, contextueel werken, etc.) en maken de medewerkers
gebruik van elkaars deskundigheden op de verschillende vakgebieden. Het is dan ook van belang dat
in de samenstelling van de teams de verschillende aandachtsgebieden voldoende zijn geborgd.
Scholing en opleiding
- Medewerkers onderhouden hun specialistische kennis door te blijven deelnemen aan
scholingsbijeenkomsten op hun vakgebied, uitgebreide casuïstiekbesprekingen en coaching en
supervisie. Dit wordt gefaciliteerd door de nieuwe organisatie.
- Iedere interventie in een gezin, in welk leefdomein dan ook, wordt gezien in relatie tot de veiligheid
en gezonde ontwikkeling van kinderen. Alle medewerkers van de teams Jeugd worden geschoold in het
generalistisch werken volgens de nieuwe principes van eigen kracht en eigen netwerk. Veiligheid is
altijd de ondergrens: medewerkers worden allemaal geschoold in ‘Signs of Safety’.
Kwaliteit
- De kwaliteitseisen van de Jeugdwet zijn van toepassing op de medewerkers van de teams Jeugd én
op de organisatie van de teams Jeugd. Een aantal voorbeelden van dergelijke eisen zijn het verlenen
van verantwoorde hulp en de verplichting om zo nodig geregistreerde professionals in te zetten, het
verplicht gebruik van een hulpverleningsplan, het toepassen van de verplichte meldcode huiselijk
geweld en kindermishandeling, de meldplicht calamiteiten, het voorzien in een effectieve en
laagdrempelige klachtenbehandeling, en medezeggenschap van jeugdigen en hun ouders
(cliëntenraad). Daarnaast zijn er voorschriften voor toestemming, dossiervorming en bescherming van
de persoonlijke levenssfeer. En de jeugdhulpaanbieder dient een vertrouwenspersoon in de
gelegenheid te stellen om zijn taak uit te oefenen.
- De kwaliteit van zorg en begeleiding door de teams Jeugd wordt getoetst en gehandhaafd door de
Inspecties voor Jeugdhulpverlening en de Inspectie voor de Gezondheidszorg.
Cultuursensitief werken
- Wanneer binnen de organisatie als vanzelfsprekend met (interculturele) verschillen wordt omgegaan,
zal dit bijdragen aan de kwaliteit van het primaire proces en daarmee aan het eindresultaat van de
organisatie.
- De organisatie die verantwoordelijk wordt voor de uitvoering van de teams Jeugd dient hierop vanaf
de start te sturen (via de hiervoor benodigde kennis en competenties van de medewerkers). Van de
geselecteerde organisatie eist de gemeente dat ze in haar visie en personeelsbeleid (de deskundigheid
omtrent) het cultuursensitief werken structureel heeft geborgd.
- Verder dient de samenstelling van de teams te passen bij de aard van de problematiek en de vraag
van cliënten in de buurt.
Keuzevrijheid
- Keuzevrijheid voor de cliënt wordt geborgd door direct te zoeken naar een goede match tussen de
gezinswerker en het gezin. Is deze match er niet dan bestaat de mogelijkheid om te kiezen voor een
andere medewerker uit het desbetreffende buurtteam. In het uiterste geval is het mogelijk om een
beroep te doen op begeleiding of zorg vanuit een andere team Jeugd. Dit wordt geregeld via de
klachtenprocedure van de buurtteamorganisatie Jeugd.
Privacy
- Privacybescherming, proportionele gegevensuitwisseling en het principe dat gezinnen eigenaar zijn
van hun eigen gegevens zijn het uitgangspunt.
- De organisatie dient te voldoen aan alle wettelijke vereisten: nu en als de jeugdwet van kracht is.
- Er komt een op maat gesneden privacyregeling voor de teams Jeugd na invoering Jeugdwet.
Klachtenbehandeling en vertrouwenspersoon
- De buurtteamorganisatie treft een regeling voor de behandeling van klachten over gedragingen van
hen (of van voor hen werkzame personen) jegens een jeugdige, ouder of pleegouder in het kader van
de verlening van begeleiding en zorg.
- Zij brengt de regeling op passende wijze onder de aandacht van de jeugdigen, ouders en
pleegouders.
- Daarnaast stelt de buurtteamorganisatie een vertrouwenspersoon in de gelegenheid zijn taak uit te
oefenen.
Meldcode en verwijsindex
- De buurtteamorganisatie stelt een meldcode vast waarin stapsgewijs wordt aangegeven hoe wordt
omgegaan met signalen van huiselijk geweld of kindermishandeling. De meldcode is zodanig ingericht
dat zij er redelijkerwijs aan bijdraagt dat zo snel en adequaat mogelijk hulp kan worden geboden.
- De organisatie bevordert de kennis en het gebruik van die meldcode onder degenen die voor hem
werkzaam zijn. We vragen de organisatie hoe zij dit vorm wil gaan geven.
- De buurtteamorganisatie werkt met de verwijsindex.
Cliëntenraad
- De buurtteamorganisatie stelt een cliëntenraad in die in het bijzonder de gemeenschappelijke
belangen behartigt van jeugdigen en ouders aan wie zorg en begeleiding wordt verleend.
- De buurtteamorganisatie stelt de cliëntenraad in ieder geval in de gelegenheid advies uit te brengen
over elk voorgenomen besluit over organisatorische verbanden.
Bijlage 2 bij Raads
Raadsbrief Uitvoeringsplan 1e fase Zorg voor Jeugd
Jeugd
De voorvoor- en nadelen van één buurtteamorganisatie Jeugd
1. Voor- en nadelen van één buurtteamorganisatie Jeugd
Voordelen
•
De complexiteit van de ontwikkelopgave is
beter te managen voor zowel
Buurtteamorganisatie, partners en gemeente
en past zodoende beter bij een beheerste en
zorgvuldige transitie.
Nadelen
•
Eén aanbieder maakt dat de positie van de
opdrachtnemer ten opzichte van
opdrachtgever sterker is.
•
De stapsgewijze opbouw van de teams in 2015
maakt, uit overwegingen van overhead, de
keuze voor een organisatie logisch.
•
Er is geen vergelijking mogelijk op prestaties
en werkwijze.
•
Verbinding met stedelijk georganiseerde
functies en expertise is makkelijker te maken.
•
Organisatie voelt onvoldoende prikkel om te
presteren.
•
Het realiseren van één herkenbare ingang tot
de Buurtteams (Sociaal én Jeugd) is
makkelijker met één buurtteamorganisatie
voor Sociaal en één organisatie voor Jeugd.
2. Voor- en nadelen van meerdere buurtteamorganisaties Jeugd
Voordelen
Nadelen
• Partijen houden elkaar scherp op de prestaties.
Gemeente kan dit als opdrachtgever benutten.
• Het is in de eerste jaren lastig om goede
afspraken te maken met twee
uitvoeringsorganisaties gegeven de
ontwikkelopgaven en gespiegelde op- en
afbouw van Buurtteam organisatie en
Aanvullende zorg.
• Meer ruimte voor accentverschillen in de aanpak.
• Kwetsbaar als gevolg van de beperkte omvang in
het startjaar 2015 en bijkomende nadelen zoals
verhouding primaire proces en overhead.
• Meerdere organisaties leiden niet tot
automatisch tot concurrentie. Aangezien
buurtteam in feitelijk de enige partij is in de
buurt waar zij ‘werkt’.
•
Het realiseren van één herkenbare ingang tot de
Buurtteams (Sociaal én Jeugd) is makkelijker