`Fysiologische` articulaire, peri- en juxta-articulaire

Dierenartsenwereld
Marion François, DMV en Géraldine Bolen, DMV,PhD, Dipl ECVDI
'Fysiologische' articulaire,
peri- en juxta-articulaire
verkalkingen bij honden
Bij honden kunnen tal van « fysiologische » articulaire, peri- en juxtaarticulaire verkalkingen aanwezig zijn. De aanwezigheid is variabel en ze
kunnen verward worden met fragmentletsels. Door een goede kennis van
hun anatomische positie kunnen normale anatomische variaties worden
onderscheiden van pathologische letsels. Dit artikel geeft een overzicht van
de voornaamste « fysiologische » verkalkingen die op radiografie kunnen
worden teruggevonden.
Articulaire
verkalkingen
Secundaire ossificatiecentra
Deze worden gezien op radiografieën
van groeiende honden en moeten
samensmelten met de rest van het
bot op een leeftijd die varieert naar
gelang het bot. Sommige secundaire
ossificatiecentra versmelten echter
nooit. Zo kan er bijvoorbeeld een
secundair ossificatiecentrum gezien
worden caudaal van de cavitas
glenoïdalis (fig. 1). Dit is soms
moeilijk te onderscheiden van een
osteochondrose letsel.
Peri-articulaire
verkalkingen
Sesambeentjes
Er bevindt zich een os sesamoïdeum in
de insertiepees van de m. supinator en
in ongeveer 30% van de radiografieën
van de ellenboog is dit craniolateraal
zichtbaar aan het proximale einde
van de radius (fig. 2). Indien niet
zichtbaar op radiografie dan is er een
sesamkraakbeen aanwezig.
Ook in de insertiepees van de m.
abductor pollicis longus is een
sesambeentje aanwezig. Dit is zichtbaar
mediaal aan het proximale uiteinde van
het eerste metacarpaalbeentje (fig. 3).
Het is het kleinste botje van de carpus.
Figuur 1: Lateromediale radiografie
van de schouder:
bemerk het secundaire
ossificatiecentrum van de
cavitas glenoïdalis (pijl).
In de pees van de m. popliteus is
een derde sesambeentje (cyamella)
aanwezig caudolateraal van de laterale
tibiacondyl (fig. 4a en 4b).
In de hoofden van de m. gastrocnemius
zijn 2 sesambeentjes aanwezig ( de
fabellae). Deze bevinden zich caudaal
van het femorotibiaalgewricht naast
de femurcondylen (fig. 4a en 4b). De
laterale fabella is groter dan de mediale.
dierenartsenwereld | # 158 | maart 2016
14u
Figuur 2: Craniocaudale radiografie
van de ellenboog waarop
het sesambeentje in de m.
supinator zichtbaar is (rode
pijl). Op de opname is ook
een fragment zichtbaar van
de processus coronoïdeus
medialis (groene pijl) alsook
een enthesofyt/osteofyt
op de mediale epicondyl
(blauwe pijl).
Dierenartsenwereld
In de tarsus bevinden zich ook twee
sesambeentjes. Ze werden anatomisch
beschreven maar worden niet vaak
gevisualiseerd op routine radiografie.
Het vaakst worden ze aangetroffen
bij Greyhounds (9) maar ze kunnen
ook bij andere rassen voorkomen (3).
Radiografische evaluatie is moeilijk
omdat ze zo klein zijn. Beide botjes
situeren zich plantair aan het distale
einde van de tarsus en proximaal van
de metatarsus. Het intra-articulaire
tarsometatarsale sesambeentje is
het kleinste en bevindt zich mediaal
van het gewricht en distaal van het
tweede botje, het tarsometatarsale
sesambeentje dat zich aan de plantarolaterale zijde bevindt. In de grootste
studie op Greyhounds (9) is het
laterale sesambeentje aanwezig in
50% en het mediale in 27% van de
radiografisch onderzochte ledematen.
Deze sesambeentjes worden het
gemakkelijkste gevisualiseerd op
zijaanzicht (fig. 5).
zijn aan de mediale zijde van de
tarsus of het kan deel uitmaken van
de Hubertusklauw (de rudimentaire
teen I). Dit rudimentaire eerste teentje
met een wisselend aantal falangen
wordt het meest aangetroffen bij grote
hondenrassen.Voor bepaalde rassen
zoals Sint - Bernard, Newfoundlander,
Beauceron, Pyreneese Berghond en
Briard vereist de rasstandaard een
dubbele Hubertusklauw (fig. 6). Er
is een sesambeentje aanwezig aan
Calcifiërende tendinopathieën
De grote meerderheid van de
hondenrassen hebben 5 tenen aan
de voorpoten ( van I tot V) en 4 aan
de achterpoten (II tot V). Naast de
tarsus is de vorm en het verband van
het metatarsale I ten opzichte van
de aangrenzende botjes verschillend
van hond tot hond. Het MT I kan
vergroeid zijn met het tarsale I maar
het kan ook een platte botstructuur
a
Calcifiërende tendinopathieën
worden vooral gevonden bij grote
hondenrassen. Ze kunnen kreupelheid
veroorzaken maar het kunnen net zo
goed toevalsbevindingen zijn. Deze
tendinopathieën worden gekenmerkt
door één of meer verkalkingen die
vaak afgerond zijn en de omvang is
variabel. Bovendien kunnen ze uni- of
bilateraal aanwezig zijn. Het is niet
omdat ze zichtbaar zijn op radiografie
dat ze de oorzaak zijn van kreupelheid.
Peesletsels, al dan niet door
verkalkingen, worden best echografisch
onderzocht.
Ter hoogte van de voorpootjes worden
peesverkalkingen vooral opgemerkt in
de pezen van de m. supraspinatus (fig.
8) en de m. biceps brachii. Naast de
b
Figuur 3: Dorsopalmaire radiografie
van de carpus waarop het
sesambeentje in de m.
abductor pollicis longus van
teen I zichtbaar is (pijl).
de dorsale zijde van de metacarpo
(metatatarso)falangeale gewrichten
van teen II tot V (fig. 7a en 7b).
Verder zijn er twee sesambeentjes
aanwezig aan de palmaire (plantaire)
zijde van de metacarpo(metatarso)
falangeale gewrichten van teen II tot
V (fig. 7a en 7b) en één sesambeentje
aan de palmaire zijde van het
metacarpoflangeale gewricht van teen I.
Figuur 4: Lateromediale radiografie
(a) licht schuin en
craniocaudaal (b) van
de knie waarop de
sesambeentjes in de m.
gastrocnemius zichtbaar
zijn lateraal (rode pijl),
mediaal (blauwe pijl) en
popliteaal (groene pijl).
dierenartsenwereld | # 158 | maart 2016
15u
Figuur 5: Lateromediale radiografie
van de tarsus van een
Galgo Espagnol waarbij
de beide sesambeentjes
van de tarsus zichtbaar
zijn: het os sesamoïdeum
tarsometatarsale
laterale (blauwe pijl) en
distaal ervan het intraarticulaire os sesamoïdeum
tarsometatarsale mediale
(witte pijl).
Dierenartsenwereld
ellenboog zijn de pezen van de m. flexor
carpi ulnaris en m. flexor carpi radialis
en de pezen van de m. flexor digitorum
superficialis en de m. flexor digitorum
profundus locaties waar verkalkingen
optreden.
De klinische significantie van deze
verkalkingen blijft onduidelijk. Bij
calcificaties in de pezen van de
buigspieren die insereren op de mediale
epicondyl van de humerus lijkt dit het
eerste teken te zijn van enthesopathie
van de buigers en dus bij te dragen tot
kreupelheid (4).
a
Wat de verkalkingen in de pees van
de m. supraspinatus betreft, besluiten
verschillende studies dat dit kreupelheid
veroorzaakt maar uit de laatste studie
zou blijken dat de verkalkingen in de
meerderheid van de gevallen geen
kreupelheid veroorzaken (6, 7).
Figuur 6: Dorsoplantaire radiografie
van de achtertenen van een
Beauceron met een dubbele
Hubertusklauw (rode pijl).
b
Figuur 8: Skyline (a) en lateromediale
(b) radiografie van de
schouder waarop een
verkalking zichtbaar
is in de pees van de m.
supraspinatus craniaal van
het tuberculum majus (pijl).
a
b
Figuur 7: Dorsopalmaire radiografie (a) van de tenen van de voorpoot: er zijn
2 sesambeentjes zichtbaar aan de palmaire zijde van het metacarpofalangeale gewricht van teen III(rode pijlen). Er is eveneens een
sesambeentje zichtbaar aan de dorsale zijde van het metacarpofalangeale gewricht van teen IV (groene pijl). Schuine lateromediale
radiografie (b) van de tenen, de sesambeentjes aan de dorsale zijde
(groene pijl) en de sesambeentjes aan de palmaire zijde (rode pijl) van de
metacarpo-falangeale gewrichten.
dierenartsenwereld | # 158 | maart 2016
16u
Figuur 9: Ventrodorsale
radiografie van het coxofemoraalgewricht waarbij
verkalking zichtbaar is in de
pees van de m. gluteus (pijl).
Dierenartsenwereld
Ter hoogte van de achterpootjes komen
peesverkalkingen voor volgende pezen:
calcaneus communis naast de tarsus,
m. gastrocnemius, m. quadriceps
femoris naast de knie en m. iliopsoas,
m. psoas minor, en m. gluteus (fig. 9)
naast het bekken.
Juxta-articulaire
verkalkingen
Sleutelbeentjes
brachiocephalicus (fig. 10). Deze kunnen
verward worden met verkalkingen
in de spier of de pees van de m.
supraspinatus.
De lijst van de verkalkingen die
radiografisch zichtbaar zijn laat toe
te weten welke « fysiologisch » zijn.
Voor andere, meer bepaald sommige
verkalkingen in pezen, is hun rol
betreffende kreupelheid nog niet
volledig opgehelderd. Op dit moment
komen verschillende studies tot
verschillende conclusies.
Sleutelbeentjes zijn kleine, rudimentaire
botjes die weinig verkalkt zijn en zich
bevinden in het distale einde van de m.
In deze gevallen is het aangewezen
bijkomend onderzoek uit te voeren via
echografie of scan om de weke delen
rond de verkalkingen te onderzoeken
om hun gevolgen te beoordelen en tot
een diagnose te komen.
a
b
Figuur 10: Lateromediale (a) en ventrodorsale opname (b) van schouders waarbij
overblijfselen van het sleutelbeen zichtbaar zijn (pijl).
dierenartsenwereld | # 158 | maart 2016
17p
Bibliografie
1. Allan G : Radiographic signs of joint disease. In :
Textbook of veterinary diagnostic radiology, 6th
edition, ed DE Thrall, 319-348. WB Saunders,
Philadelphia.
2. Allan G, Nicoll R : Joints - general. In : BSAVA
Manual of canine and feline musculoskeletal
imaging, ed FJ Barr and RM Kirberger, 71-85.
BSAVA.
3. Deruddere KJ, Milne ME, Wilson KM, Snelling
SR: Magnetic Resonance Imaging, Computed
Tomography, and Gross Anatomy of the Canine
Tarsus. Veterinary Surgery 2014; 43 :912-919
4 De Bakker E, Gielen I, Van Caelenberg A, Van
Bree H, Van Ryssen B : Computed tomography
findings of primary and concomitant flexor enthesopathy. Vet Radiol Ultrasound 2014; 55: 45-55.
5. Evans HE, de Lahunte A : Ligaments and Joints
of the Thoracic/Pelvic Limb. In : Miller’s anatomy
of the dog, 4th edition, ed ?, pp 168-183. Elsevier
Saunders, St Louis.
6. Laitinen OM, Flo GL : Mineralization of the supraspinatus tendon in dogs : a long-term follow-up.
Journal of the American Animal Hospital Association 2000 ; 36 :262-267
7. Maddox TW, May C, Keeley BJ, Fraser McConnell J : Comparison between shoulder computed
tomography and clinical findings in 89 dogs
presented for thoracic limb lameness. Vet Radiol
Ultrasound 2013; 54: 358-364.
8. Mahoney PN, Lamb CR : Articular, periarticular
and juxtaarticular calcified bodies in the dog and
cat : a radiologic review. Veterinary Radiology
Ultrasound 1996 ;37 :3-19
9. Wood AK, McCarthy PH: Radiologic and
anatomic observations of plantar sesamoid
bones at the tarsometatarsal articulations of greyhounds. American Journal Veterinary Research
1984;45:2158-2161
*Medische beeldvorming,
Kliniek gezelschapsdieren en
paarden,
Universitaire Dierenkliniek (UD),
Faculteit Diergeneeskunde,
Universiteit Luik (ULg).
www.cvu.ulg.ac.be