Uitleg bij de speekselverzameling Deel B (cortisol)

Informatie voor patiënten die deelnemen aan de MASHBANK
Uitleg bij de speekselverzameling Deel B (cortisol)
Als u deelneemt aan Deel B is het de bedoeling dat u thuis zeven maal speeksel verzamelt, bij
voorkeur op een normale doordeweekse dag waarop u niet vrij bent. De eerste dag vier maal
’s morgens en twee maal ’s avonds. De volgende dag éénmaal bij het ontwaken. Leest u
alstublieft onderstaande informatie aandachtig door.
Waarom verzamelen we speeksel?
Het is bekend dat het stress-systeem mogelijk een rol speelt bij lichamelijke en psychische
gezondheid. Daarom is het belangrijk het stress-systeem in kaart te brengen. Een maat voor de
activiteit van het stress-systeem is de hoeveelheid cortisol die in het speeksel zit. Om cortisol in
het speeksel te kunnen meten, willen wij voor het onderzoek graag een aantal wattenrolletjes met
uw speeksel verzamelen.
Hoe werkt het verzamelen van speeksel voor Deel B?
1. U krijgt van ons 7 buisjes met een wattenrolletje er in. Op de buisjes zitten stickers geplakt,
genummerd van 1 t/m 7.
2. Voor tijdstip 1 pakt u het buisje met het nummer 1 erop geplakt. U pakt het buisje bij het
doorzichtige plastic zo hoog mogelijk, dus vlak onder de dop, vast en u verwijdert de dop.
3. U neemt het wattenrolletje uit het buisje en neemt het in uw mond. Vervolgens kauwt u hier
zachtjes op voor minimaal twee minuten. Wanneer het wattenrolletje doorweekt is met uw
speeksel (te vergelijken met een natte spons) haalt u het uit uw mond. Als u last krijgt van een
droge mond, probeert u dan na te denken over iets wat u lekker vindt of denk aan zure citroenen.
4. U mag ook eerst speeksel verzamelen in uw mond en dan het watje erin doen.
5. Doe het wattenrolletje terug in het buisje en sluit het buisje met het dopje. Indien u denkt dat
het wattenrolletje nog niet voldoende doorweekt is, kunt u nog wat speeksel toevoegen in het
buisje.
6. Bewaar de buisjes in een beker en zet het in de koelkast.
7. Vergeet u alstublieft niet de datum en het tijdstip van de speekselverzameling op het etiket van
het buisje, en op het registratieformulier te noteren.
De volgorde en tijdstippen van het verzamelen van het speeksel
U verzamelt op 7 verschillende momenten speeksel, verspreid over 2 dagen. Kies voor de start
van de speekselverzameling bij voorkeur de eerstvolgende dag waarop u moet werken of andere
dagelijkse bezigheden heeft. Dus begin niet aan dit onderzoek op een vrije dag. Begin met buisje
1, neem daarna buisje 2 etc. Noteer de datum en de precieze tijdstippen waarop u de buisjes
gebruikt hebt in het schema, en op de buisjes. Voor een voorbeeld, zie bijgevoegd schema.
Speekselverzameling deel B 1.5
MASHBANK
Dag 1
De eerste vier buisjes gebruikt u ’s morgens.
-buisje 1 (met het nummer 1 op de sticker) gebruikt u onmiddellijk na het wakker worden,
terwijl u nog in uw bed ligt. Dit dient uiterlijk om 8 uur te zijn, eventueel door het zetten van
een wekker.
-buisje 2 gebruikt u 30 minuten na het ontwaken.
-buisje 3 een kwartier later dan buisje 2 (dus 45 min. na het ontwaken).
-buisje 4 gebruikt u weer een kwartier later dan buisje 3 (dus een uur na het ontwaken).
Ontbijt: U mag pas ontbijten na het vierde buisje. Eten beïnvloedt namelijk de cortisolspiegel.
Bovendien vervuilt eten het wattenrolletje waardoor het cortisol niet goed meer te bepalen is.
De volgende twee buisjes gebruikt u ’s avonds, op vaste tijdstippen.
-buisje 5 gebruikt u om 22:00 uur.
-buisje 6 gebruikt u om 23:00 uur.
Direct na de laatste speekselafname om 23.00 uur neemt u de tablet in die u hebt
meekregen. Dit is een testmiddel (0,5 mg dexamethason) dat gedurende maximaal 1 dag de
stress-hormoon afgifte afremt. Het middel is ongevaarlijk, en kan bij uitzondering een wat
verhoogde helderheid in de ochtend veroorzaken, vergelijkbaar met een kop koffie.
Dag 2
Het laatste buisje (buisje 7) gebruikt u de volgende ochtend onmiddellijk na het ontwaken,
terwijl u nog in uw bed ligt (uiterlijk om 8 uur).
Terugsturen van de buisjes
Als u alle buisjes met speeksel verzameld heeft, stuurt u het zo snel mogelijk op in de reeds
geadresseerde en gefrankeerde envelop. Als u vergeten bent om te kauwen op één (of meer)
wattenrolletjes, stuurt u dan toch alle buisjes terug. Stop de buisjes aub in het plastic zakje, met
het matje erin. Plak het zakje dicht en doe het geheel in het karton. Vergeet u alstublieft niet het
ingevulde registratieformulier in de envelop te stoppen.
Let op: belangrijk is dat u bij het speekselonderzoek de volgende regels in acht neemt:
 Het speeksel mag geen bloed bevatten, dus voorkom dat het tandvlees gaat
bloeden bijvoorbeeld door tandenpoetsen, flossen of het eten van harde korstjes.
 U mag 15 minuten voor het speeksel verzamelen niet ontbijten, thee of koffie
drinken, roken of uw tandenpoetsen. Ook mag u geen drop gebruiken.
 Gedurende 24 uur voorafgaande aan het speekselonderzoek mag u niet door een
tandarts behandeld zijn.
 Als er iets mis is gegaan geef dit dan door aan de onderzoeksverpleegkundige en
schrijf het bij ‘opmerkingen’ in het schema.
 Indien u nog vragen heeft kunt u contact opnemen met M.S. van Noorden,
coördinerend onderzoeker op telefoonnummer 071-5263785
Speekselverzameling deel B 1.5
MASHBANK