Absenteïsme in de privésector
advertisement
whitepaper April 2011 Absenteïsme in de privésector Benchmark België 2010 • Algemene trend: voorzichtig positief • Ondernemingen met risico op ‘verzuimcultuur’ • Tips voor een leeftijdsbewust verzuimbeleid Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 Inhoud I. Verzuimcijfers: volgt u ze ook op? _____________________________________________ 3 II. Wie voerde dit onderzoek uit? _________________________________________________ 4 III. Hoe is dit onderzoek gevoerd? ________________________________________________ 5 A. Een representatieve steekproef van 254.305 werknemers ___________________________ B. Door werkgevers geregistreerd verzuim _________________________________________ C. Terminologie ______________________________________________________________ D. Berekeningsmethode van de belangrijkste verzuimindicatoren________________________ 5 5 5 7 IV. Algemene trend: voorzichtig positief ___________________________________________ 9 V. Leeftijdsbewuste verzuimanalyse _____________________________________________ 12 VI. Cijfers ____________________________________________________________________ 17 A. Kost van het ziekteverzuim __________________________________________________ B. Belangrijkste verzuimindicatoren ______________________________________________ C. Bradford Factor van het ziekteverzuim _________________________________________ D. Startdag en duur van ziekteverzuim ___________________________________________ E. Topdagen voor ziekteverzuim ________________________________________________ F. Verzuimindicatoren volgens kenmerken werkgever _______________________________ G. Verzuimindicatoren volgens kenmerken werknemer _______________________________ 17 18 20 21 22 23 26 1 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 Rechten van intellectuele eigendom De gebruiker erkent dat alle verstrekte informatie en gegevens eigendom zijn van Securex Corporate EESV en verbindt zich ertoe er geen wijzigingen in aan te brengen. De gehele of gedeeltelijke reproductie, verspreiding, verkoop, verdeling of wijziging van bestanden, terbeschikkingstelling aan het publiek en/of hergebruik in welke vorm ook, aanpassingen en gebruik voor commerciële doeleinden van alle informatie en gegevens is verboden, tenzij met voorafgaande schriftelijke toestemming van Securex. Het is evenzeer verboden de gegevens elektronisch op te slaan en te gebruiken voor onwettige doeleinden. De verstrekte informatie mag worden gereproduceerd in niet-commerciële publicaties en presentaties, mits voldaan wordt aan volgende 2 voorwaarden: 1. een voorafgaande schriftelijke mededeling aan [email protected], met vermelding van de gegevens die gereproduceerd worden en het medium waarin gereproduceerd wordt; en 2. de volgende bronvermelding bij de reproductie: © Securex. Ver. Uitg.: Frank Vander Sijpe, Securex Corporate EESV, Tervurenlaan 43, 1040 Brussel BTW BE 0877 510 104 2 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 I. Verzuimcijfers: volgt u ze ook op? De interesse in deze white paper over verzuimcijfers blijkt elk jaar opnieuw uit de talrijke vragen van HR-verantwoordelijken naar de beschikbaarheid van de nieuwe cijfers, de sterke persaandacht die dit thema keer op keer krijgt, het aantal downloads van deze white paper op onze website, en de bereidwilligheid van de lezers/gebruikers om deze te evalueren en de nodige input te geven voor de volgende versie. Het belang van registratie, analyse, ‘benchmarking’ en opvolging van verzuimcijfers hoeven we dus niet meer te benadrukken. Dat bevestigen ook de getuigenissen van enkele HR directors in de white paper van vorig jaar. Dat verzuimcijfers – en voornamelijk de frequentie – een belangrijke signaalfunctie vervullen om problemen te detecteren en actie te nemen om de motivatie van werknemers te verhogen, toonden we bovendien aan in de white paper ‘Werken aan verzuim’1. De evaluatie van de white paper ‘Absenteïsme in de privésector – Benchmark België 2009’ liet ons toe het aantal bladzijden grondig te beperken tot de meest gewaardeerde onderdelen. We bespreken enkel de globale evolutie en enkele belangrijke trends. De cijfers vindt u in een apart hoofdstuk. In deze white paper vindt u: de berekeningsmethode van de belangrijkste verzuimindicatoren. de algemene evolutie van het ziekteverzuim, bij arbeiders en bedienden, en een beschrijving van het type onderneming met risico op een ‘verzuimcultuur’ in 2010. enkele adviezen voor een leeftijdsbewuste verzuimanalyse en voor een beperking van uw verzuimkost. de cijfers: globaal en volgens statuut (kost, belangrijkste verzuimindicatoren, Bradford Factor, startdag, duur en topdagen); volgens kenmerken werkgever en werknemer (belangrijkste verzuimindicatoren). Maar vindt u geen: getuigenissen van ondernemingen die rond ziekteverzuim werken. Over de communicatie van verzuimcijfers getuigden enkele HR directors in de white paper van vorig jaar. Andere getuigenissen vindt u op www.securex.be. Voor een volledig overzicht van best practices kan u bij onze consultants terecht. verzuimcijfers van elk paritair comité waarvoor onze steekproef voldoende groot is. U kan uw verzuimcijfers met deze van uw specifieke sector (of een referentiegroep op maat van uw onderneming) vergelijken bij een opleidingstraject of verzuimaudit. 1 U kan deze en andere white papers gratis downloaden op www.securex.be/whitepapers. 3 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 II. Wie voerde dit onderzoek uit? Securex biedt specifieke expertise, advies en innovatieve oplossingen in alle domeinen van het beheer van het menselijk kapitaal. Tot zijn klantenportfolio behoren particulieren, starters en zelfstandigen, maar ook kleine, middelgrote en grote ondernemingen. In mei 2009 herpositioneerde Securex zijn merk, met een vernieuwd logo, de baseline ‘human capital matters’ en 6 kerncompetenties: HR Services, Health & Safety, HR Insurance, HR Consulting, Social Admin en HR Research. Securex biedt een brede waaier aan producten en diensten, gaande van een ziekenfonds voor particulieren, loonadministratie en aangepaste verzekeringsproducten tot en met specifiek advies over rekrutering, health & safety, talent management en personeelsonderzoek voor zelfstandigen en bedrijven. Securex behaalde in 2009 een omzet van 226 miljoen euro. In België telt Securex 1.500 medewerkers verdeeld over 26 regionale kantoren. Zij verzorgen de dienstverlening voor meer dan 150.000 particulieren en bedrijven, voor meer dan 110.000 zelfstandigen en voor 5.400 bevoorrechte partnerboekhouders, -makelaars en -accountants. Securex is ook actief in Luxemburg en Frankrijk. Een team van ervaren onderzoekers binnen Securex HR Research voerde deze wetenschappelijke studie uit. 4 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 III. Hoe is dit onderzoek gevoerd? A. Een representatieve steekproef van 254.305 werknemers De steekproef van de Belgische arbeidsmarkt in 2010 bestaat uit 254.305 werknemers en 25.480 werkgevers uit de privésector. Uit de vergelijking met de RSZ populatiegegevens2 blijkt dat onze steekproef voor de omvang van ondernemingen, statuut, geslacht, leeftijd en werkregime een goede weerspiegeling is van de Belgische arbeidsmarkt3. Voor de regionale verdeling is dit minder het geval. Daarom corrigeren we de verzuimcijfers met een wegingsfactor die specifiek is voor elke provincie4. De steekproef is over de tijd heen vrij stabiel gebleken, net als de Belgische arbeidsmarkt. Onze verzuimcijfers zijn representatief voor de globale Belgische werkgeversmarkt over de jaren 2001 tot en met 2010. B. Door werkgevers geregistreerd verzuim Voor de berekening van de verzuimstatistieken maakten we een selectie uit het klantenbestand van het Sociaal Secretariaat van de Groep Securex. De criteria die we hiervoor gebruikten, leest u hieronder. We lieten elke werkgever of juridische entiteit op Belgisch grondgebied toe in de steekproef die minstens één werknemer tewerkstelt die minimaal één dag in de betreffende periode heeft gewerkt. Een onderneming met meerdere uitbatingzetels telt als één werkgever. Ondernemingen uit de publieke sector maken geen deel uit van deze steekproef. Elke werknemer die 1) minimaal één dag in de betreffende periode heeft gewerkt, en 2) een contract heeft voor meer dan 30 dagen, namen we ook op in de steekproef. Volgende groepen sloten we uit: uitzendwerkers, jobstudenten voor een periode van 23 dagen, zelfstandigen, actieve vennoten en (brug)gepensioneerden. Huisbedienden en werknemers met een leercontract namen we wel op. C. Terminologie Absenteïsme Deze studie heeft als doel u een globaal beeld te geven van het verzuim in de Belgische arbeidsmarkt. We kijken daarbij naar verzuim door ziekte en privéongevallen (‘ziekteverzuim’) en verzuim door arbeidsongevallen. Dit zijn de twee meest relevante verzuimredenen omdat werkgevers vooral deze wensen te beperken. Verzuim door zwangerschap, door gewettigde afwezigheid5 en door ongewettigde afwezigheid6 bespreken we niet. 2 www.rsz.fgov.be Analyse via de ChiKwadraat aanpassingstoets. De juiste wetenschappelijke methodologie bepaalden we in samenwerking met de academische wereld. 4 Deze wegingsfactoren verkrijgt u op aanvraag. De duidelijke ondervertegenwoordiging bijvoorbeeld van Limburg resulteert in de hoogste wegingsfactor van de reeks. 5 Gewettigde afwezigheid: schorsing in de uitvoering van de arbeidsovereenkomst gebaseerd op een akkoord tussen werkgever en werknemer. De werkgever is aan de werknemer geen loon verschuldigd. 6 Ongewettigde afwezigheid: afwezigheden die buiten elke wettelijke regeling vallen en zonder voorafgaand akkoord van de werkgever. 3 5 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 Gemiddeld aantal werknemers Dit is het gemiddeld aantal hoofden per maand in de bestudeerde periode. Elke maand waarin een werknemer voor minstens één dag een contract had, telt hij voor 1/12de of 1/3de mee naargelang het verzuimcijfer voor een kalenderjaar of een trimester wordt berekend. Aantal actieve werknemers Dit is het aantal hoofden met een lopend contract op de laatste dag van de bestudeerde periode. Werknemers met een contract dat niet meer actief was op de laatste dag van de bestudeerde periode, tellen we niet mee. Aantal ziektemeldingen Het aantal ziektemeldingen is het aantal nieuw begonnen verzuimperiodes. Indien een afwezigheid door ziekte startte in december 2009 en voortduurde in 2010, dan tellen we deze niet mee voor het aantal ziektemeldingen in 2010. Bij verlenging of herval rekenen we geen nieuwe ziektemelding. Aantal verzuimdagen Het aantal verzuimdagen is het totaal aantal niet-gepresteerde werkdagen door ziekte of arbeidsongeval in de bestudeerde periode. Voor een afwezigheid door ziekte die gestart is in december 2009 tellen we de verzuimdagen vanaf 1 januari mee voor het aantal verzuimdagen in 2010. Een werkdag beschouwen we als niet-gepresteerd vanaf één uur ziekteverzuim. Aantal te presteren werkdagen Een kalenderjaar telt 261 te presteren werkdagen voor een voltijdse equivalent: 365 - (52 weekends x 2 dagen). Feest- en vakantiedagen beschouwen we als te presteren omdat ze betaald zijn door de werkgever. Hiermee cijferen we ook de verschillen tussen ondernemingen en sectoren weg. Bij het bepalen van dat aantal te presteren werkdagen houden we rekening met de begin- en/of einddatum van een arbeidscontract. Een voltijdse werknemer wiens contract beëindigd werd op 15 januari telt 10 te presteren werkdagen in 2010. Voor deeltijdse werknemers tellen we het aantal dagen waarop ze geacht worden te presteren, onafhankelijk van het aantal te presteren uren per dag: 50% verdeeld over 5 voormiddagen geeft 5 te presteren werkdagen per week, terwijl 50% verdeeld over maandag, dinsdag en woensdagvoormiddag 3 te presteren werkdagen per week betekent. Naast de deeltijders zijn er ook werknemers die gedurende 6 of zelfs 7 dagen per week werken, maar die het aantal uren per week van een voltijdse werknemer niet overschrijden. We werken hier volgens hetzelfde principe als voor de deeltijders. Het aantal te presteren dagen per week is in dit geval 6 of 7 in plaats van 5. 6 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 D. Berekeningsmethode van de belangrijkste verzuimindicatoren Verzuimpercentages Het ziekteverzuimpercentage is het aantal werkdagen op 100 dat niet werd gepresteerd door ziekte of privéongeval. Dit percentage berekenen we voor een welbepaalde groep werknemers (bv. alle arbeiders in België) in een welbepaalde referentieperiode (bv. een kalenderjaar). De niet-gepresteerde werkdagen splitsen we op in functie van de lengte van de verzuimperiode waar ze deel van uitmaken: eerste maand van de afwezigheidsperiode, tweede tot twaalfde maand van de afwezigheidsperiode, dertiende maand en later. Ziekteverzuim 0 - 1 maand in % = Aantal verzuimdagen door ziekte tijdens de eerste maand van elke afwezigheid (kort of lang) in de bestudeerde periode x 100 Aantal te presteren werkdagen in de bestudeerde periode Ziekteverzuim > 1 maand 1 jaar in % = Aantal verzuimdagen door ziekte tijdens de tweede tot de twaalfde maand van elke afwezigheid in de bestudeerde periode x 100 Aantal te presteren werkdagen in de bestudeerde periode Ziekteverzuim > 1 jaar in % = Aantal verzuimdagen door ziekte tijdens het tweede en eventueel volgende jaren van elke lange afwezigheid in de bestudeerde periode x 100 Aantal te presteren werkdagen in de bestudeerde periode Ziekteverzuim totaal in % = Totaal aantal verzuimdagen door ziekte in de bestudeerde periode x 100 Aantal te presteren werkdagen in de bestudeerde periode Arbeidsongevallen totaal in % = Totaal aantal verzuimdagen door arbeidsongeval in de bestudeerde periode x 100 Aantal te presteren werkdagen in de bestudeerde periode Frequentie De frequentie van het ziekteverzuim is het gemiddeld aantal ziektemeldingen per werknemer in de bestudeerde periode (bv. een kalenderjaar). Frequentie = Aantal ziektemeldingen in de bestudeerde periode Gemiddeld aantal werknemers in de bestudeerde periode Gemiddelde duur per afwezigheid De gemiddelde duur van een afwezigheid door ziekte berekenen we via het totale aantal verzuimdagen door ziekte in de referentieperiode, gedeeld door het aantal ziektemeldingen in dezelfde periode. Dit cijfer mag u niet zien als een absoluut gegeven, aangezien we geen informatie hebben over de reële duur van elke afwezigheid. Wel kan u de gemiddelde duur van afwezigheden over verschillende groepen werknemers of verscheidene kalenderjaren vergelijken. Gemiddelde duur per afwezigheid = Aantal verzuimdagen door ziekte in de bestudeerde periode Aantal ziektemeldingen in de bestudeerde periode Gemiddelde duur per werknemer De gemiddelde duur per werknemer (of het aantal verzuimdagen per werknemer) is het gemiddeld aantal werkdagen in de referentieperiode waarvoor een werknemer zich heeft ziek gemeld. We tellen hiervoor alle verzuimdagen van alle afwezigheidperiodes op. Gemiddelde duur per werknemer = Aantal verzuimdagen door ziekte in de bestudeerde periode Gemiddeld aantal werknemers in de bestudeerde periode 7 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 Aandeel verzuimers Het aandeel werknemers dat in de referentieperiode minstens één werkdag afwezig was door ziekte of privéongeval. Het complement hiervan noemen we het ‘nulverzuim’. We werken met ‘aandeel verzuimers’ zodat u alle verzuimindicatoren in dezelfde richting kan lezen: hoe lager, hoe beter. Aandeel verzuimers (%) = Gemiddeld aantal werknemers met ziekteverzuim in de bestudeerde periode x 100 Gemiddeld aantal werknemers in de bestudeerde periode Aandeel werknemers volgens frequentie Het aandeel van alle werknemers dat zich in de referentieperiode X maal afwezig meldde door ziekte of privéongeval. Deze parameter berekenen we voor frequenties 0, 1, 2, 3, 4 en ‘5 of meer’. Aandeel werknemers met frequentie X (%) = Gemiddeld aantal werknemers met X ziektemeldingen in de bestudeerde periode x 100 Gemiddeld aantal werknemers in de bestudeerde periode Opmerking: iemand met frequentie 0 in een bepaald kalenderjaar kan toch verzuimdagen hebben en dus geen nulverzuimer zijn. Dit is het geval wanneer zijn enige verzuimperiode startte vóór de aanvang van het besproken kalenderjaar. Bradford Factor Classic De Bradford Factor Classic meet voor een periode van 12 maanden de mate waarin het ziekteverzuim van elk van de werknemers storend is voor de onderneming. Het meest storende ziekteverzuim, de frequentie, kwadrateren en vermenigvuldigen we met het aantal verzuimdagen. Onderstaande formules gelden voor voltijdse werknemers die voor de volledige bestudeerde periode een contract hadden. Voor de andere werknemers corrigeren we het aantal verzuimdagen voor de duur van hun contract in de bestudeerde periode en voor deeltijds werk. Voor de frequentie doen we dit voor de duur van het contract. Individuele Bradford Factor Classic = Percentiel x Bradford Factor Classic = Frequentie² x Aantal verzuimdagen door ziekte in de bestudeerde periode Bij rangordening van alle actieve werknemers volgens hun individuele Bradford Factor Classic bevindt (100-X)% van de werknemers zich boven percentiel X en X% eronder Voor werknemers met 10 verzuimdagen door ziekte in de bestudeerde 12 maanden, kan de score voor de Bradford Factor Classic enorm variëren afhankelijk van de frequentie van hun ziekteverzuim. Bijvoorbeeld: Eén ziektemelding voor een periode van 10 dagen geeft 10 punten (i.e. 1 x 1 x 10). Vijf ziektemeldingen voor periodes van 2 dagen geeft 250 punten (i.e. 5 x 5 x 10). Tien ziektemeldingen voor periodes van 1 dag geeft 1000 punten (i.e. 10 x 10 x 10). 8 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 IV. Algemene trend: voorzichtig positief Voor het eerst in zes jaar buigt de negatieve trend van het ziekteverzuim om. Het totale ziekteverzuimpercentage van Belgische werknemers bleef in 2010 status quo. Maar het aantal werknemers dat afwezig is door ziekte daalde voor het eerst in zes jaar. Ook het korte en het frequente ziekteverzuim tonen een eerder dalende trend. Hetzelfde geldt voor de totale kost van het ziekteverzuim. Het lange ziekteverzuim steeg echter significant. Het totale ziekteverzuimpercentage steeg in 2010 (5,68%) nauwelijks t.o.v. 2009 (5,58%; grafiek 1.1). Het korte ziekteverzuim en de frequentie van het ziekteverzuim kenden voor het eerst sinds 2004 een eerder dalende tendens. Het korte ziekteverzuim daalde in 2010 lichtjes7: 2,19% versus 2,26% in 2009 (grafiek 1.2). Belgische werknemers meldden zich in 2010 ook iets minder vaak ziek dan in 2009. Gemiddeld was een werknemer 1,14 keer afwezig door ziekte, in vergelijking met 1,18 keer in 2009 (grafiek 2.1). De afgelopen zes jaar stegen het korte en frequente ziekteverzuim jaarlijks. Het middellange ziekteverzuim steeg nauwelijks van 1,67% in 2009 naar 1,74% in 2010. Het lange ziekteverzuim steeg significant van 1,65% naar 1,75% (grafiek 1.2), dit laatste vooral door een stijging bij de bedienden (1,06% versus 0,95% in 2009). Figuur 1: Ziekteverzuimpercentage volgens kalenderjaar Figuur 2: Frequentie (FR) (grafiek 1) en gemiddelde duur per afwezigheid (GD) (grafiek 2) volgens kalenderjaar Gemiddelde duur uitgedrukt in aantal werkdagen (grafiek 2) 7 Het korte ziekteverzuim is het percentage ziekteverzuim tijdens de eerste maand van elke afwezigheid (gewaarborgd loon). De evolutie tussen 2009 en 2010 is niet significant. 9 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 Trendbreuk: het aantal werknemers dat afwezig is door ziekte daalt voor het eerst in zes jaar De dalende tendens van het korte en frequente ziekteverzuim gaat hand in hand met een significante daling van het percentage verzuimers. Voor het eerst – na een bijna continue stijging van het percentage verzuimers sinds 2004 (45,5%) – daalt het aandeel verzuimende werknemers van 52,54% in 2009 naar 51,01% in 2010 (grafiek 3.1). Minder werknemers bleven dus minstens één dag thuis door ziekte. Deze dalende trend geldt zowel voor arbeiders als bedienden, al is ze sterker voor deze laatsten (grafiek 3.2). De trendbreuk had zich bij de arbeiders al in 2009 ingezet. Figuur 3: Percentage verzuimers volgens kalenderjaar – totaal (grafiek 1) en volgens statuut (grafiek 2) Ondernemingen met risico op een ‘verzuimcultuur’ Ondanks de positieve evolutie, vormen de verzuimende werknemers nog altijd een meerderheid in heel wat ondernemingen. Deze ondernemingen kampen mogelijks met een ‘verzuimcultuur’ waarin werknemers het als normaal beschouwen zich afwezig te melden. Ondernemingen met 50 werknemers of meer: daar blijft meer dan de helft van de werknemers minstens één dag per jaar afwezig door ziekte. In ondernemingen met 1000 werknemers of meer zijn er dat zelfs meer dan zes op tien. Antwerpen, Limburg, Oost-Vlaanderen Vlaams Brabant: ook daar ligt het percentage verzuimers hoger dan 50. Ondernemingen met veel vrouwelijke werknemers hebben sneller met een ‘verzuimcultuur’ te maken. Maar liefst 56% van de werkende vrouwen bleef in 2010 minstens één dag ziek thuis. Ondernemingen met veel jonge werknemers maken meer kans op een meerderheid verzuimers. De groep werknemers van 25 tot 34 jaar telt ruim 55% verzuimers. 10 en Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 Ondernemingen met veel arbeiders van 35 jaar of ouder. Het percentage werknemers met minstens één verzuimdag is gelijk voor arbeiders en bedienden tot 34 jaar (grafiek 6.1). Vanaf 35 jaar daalt dit percentage. Maar bij oudere bedienden heeft u minder snel met een ‘verzuimcultuur’ te maken dan bij – oudere en jongere – arbeiders. 11 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 V. Leeftijdsbewuste verzuimanalyse De naderende schaarste op de arbeidsmarkt stimuleert steeds meer organisaties tot een leeftijdsbewust personeelsbeleid. U zoekt maatregelen om uw werknemers langer aan het werk te houden. Dergelijk beleid hoeft echter niet alleen een retentiebeleid te zijn. Integreer ook uw verzuimen gezondheidsbeleid hierin. Startpunt is dan een ‘leeftijdsbewuste verzuimanalyse’. En hiervoor heeft u vergelijkingsmateriaal nodig. Nagenoeg elke HR-verantwoordelijke stelt vast dat jongeren eerder frequent en ouderen eerder langdurig verzuimen. Enkel met benchmarkcijfers kan u het ziekteverzuim van uw jonge en oudere werknemers correct beoordelen. We geven u de meest relevante. Het ziekteverzuim van mannen en vrouwen evolueert op dezelfde wijze met het ouder worden en bespreken we verder niet. Het onderscheid tussen de statuten komt wel uitgebreid aan bod. Maar eerst geven we u de globale verschillen tussen jong en oud, en hun evolutie in de tijd. Oudere werknemers verdelen hun verzuimdagen meer dan vroeger over meerdere periodes Jongeren verzuimen frequent en voor korte periodes. En ouderen verzuimen minder vaak, maar gedurende langere periodes. Deze algemene trend stellen we elk jaar vast, ook in 2010. We merken echter ook dat deze trend vervaagt. De verschillen tussen jong en oud worden kleiner. Het totale ziekteverzuimpercentage – en dus de totale duur van het verzuim – is sinds 2001 in elke leeftijdsgroep gestegen. Maar het type verzuim verandert ook. Dit is vooral merkbaar bij de oudere werknemers. Zij verdelen hun verzuimdagen meer dan vroeger over meerdere kortere periodes (frequentie stijgt en gemiddelde duur per afwezigheid daalt; figuur 4). Bij jongere werknemers is vooral het laatste jaar een verandering merkbaar. De globale dalende trend van de frequentie van het verzuim in 2010 is het sterkst bij hen (grafiek 4.1). Figuur 4: Frequentie (FR) (grafiek 1) en gemiddelde duur per afwezigheid (GD) (grafiek 2) volgens leeftijd en kalenderjaar 12 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 Ziekteverzuim oudere arbeider kost niet meer dan ziekteverzuim jongere arbeider Dit kan u afleiden uit grafiek 5.1. Het ziekteverzuim mag dus geen obstakel zijn om oudere arbeiders aan te werven of te behouden. Wel dient u de loonspanning tussen oudere en jongere bedienden aan te pakken, want de directe kost van een verzuimdag stijgt bij bedienden lineair met de leeftijd (grafiek 5.2). Hierdoor stijgt ook de totale verzuimkost van bedienden met hun leeftijd (grafiek 5.1), ondanks de daling van hun korte verzuim (grafiek 6.2). Figuur 5: Gemiddelde directe verzuimkost per werknemer (grafiek 1) en gemiddelde kost per verzuimdag (grafiek 2) volgens leeftijd en statuut in 2010 Berekeningen op basis van ziekteverzuim en gemiddeld bruto maandloon volgens gegevens van de RSZ en de Nationale Bank Ouder worden doet dus niet vaker of langer verzuimen, althans niet binnen de periode van het gewaarborgd loon. Oudere werknemers tellen minder verzuimers (grafiek 6.1), verzuimen gemiddeld minder frequent (grafiek 7.1) en tellen minder verzuimdagen binnen de periode van het gewaarborgd loon (kort verzuim; grafiek 6.2). Enkel de gemiddelde duur per afwezigheid stijgt met de leeftijd (grafiek 7.2). Maar dit ligt slechts in beperkte mate aan het ouder worden. Vooral de aard van het werk beïnvloedt de gezondheid en zorgt voor lange afwezigheden bij oudere werknemers8. Het hoge ziekteverzuimpercentage van arbeiders is vooral te wijten aan de lange verzuimperiodes van de oudere werknemers. De gemiddelde duur van afwezigheden stijgt met de leeftijd, en deze stijging is duidelijk sterker voor arbeiders dan voor bedienden (grafiek 7.2). 8 Zie ook het Securex onderzoek naar de oorzaken van ziekteverzuim in de white paper ‘Werken aan verzuim’ die u gratis kan downloaden op www.securex.be/whitepapers. 13 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 Figuur 6: Percentage verzuimers (grafiek 1) en kort verzuim (grafiek 2) volgens leeftijd en statuut in 2010 Figuur 7: Frequentie (grafiek 1) en gemiddelde duur per afwezigheid (grafiek 2) volgens leeftijd en statuut in 2010 14 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 Deeltijds werk zorgt voor lagere verzuimkost bij jongste en oudste werknemers Bij deeltijdse werknemers tellen de jongsten en de oudsten minder verzuimers (grafiek 8.1), verzuimen deze gemiddeld minder frequent (grafiek 9.1) en tellen ze minder verzuimdagen binnen de periode van het gewaarborgd loon (grafiek 8.2) dan de werknemers van 24 tot 54 jaar. De jongste en oudste deeltijdse werknemers tellen ook minder verzuimers (grafiek 8.1) en verzuimen minder frequent dan hun voltijds werkende maar even oude collega’s (grafiek 9.1). Deeltijds werk kan dus voor een lagere verzuimkost zorgen aan het begin en aan het einde van de loopbaan. Figuur 8: Percentage verzuimers (grafiek 1) en kort verzuim (grafiek 2) volgens leeftijd en werkregime in 2010 Figuur 9: Frequentie (grafiek 1) en gemiddelde duur per afwezigheid (grafiek 2) volgens leeftijd en werkregime in 2010 15 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 Enkel tips voor een leeftijdsbewust verzuimbeleid: Integreer uw leeftijdsbewust verzuim- en gezondheidsbeleid in uw leeftijdsbewust personeelsbeleid. Werk met benchmarkcijfers volgens leeftijd op maat van uw onderneming (sector, omvang, regio) en verifieer of het ziekteverzuim van uw jongere en oudere werknemers specifiek is voor hun leeftijdsgroep of voor hun werkomgeving. Werf oudere arbeiders aan en stuur ze niet op brugpensioen. Hun verzuim kost niet meer dan dat van hun jongere collega’s. Werk een strategie uit om de loonspanning tussen jongere en oudere bedienden te verkleinen. Motiveer uw frequente (jonge) verzuimers door hen de zinvolheid van hun job toe te lichten, meer autonomie, keuze en duiding te geven, het gevoel van verbondenheid binnen het team en met de organisatie te verhogen en hun competenties te verhogen of hun talenten te benutten9. Beperk de impact van het werk op de gezondheid en de lange afwezigheden van uw (oudere) arbeiders (en bedienden) door de fysieke (en emotionele) werkbelasting te verlagen. Werk een degelijk gezondheidsbeleid uit. Zo kan u het ziekteverzuim in toom houden in organisaties met een groot risico op vergrijzing. Ondernemingen met een belangrijke arbeiderspopulatie hebben nog meer baat bij een gezondheidsbeleid dat de impact van het werk op de gezondheid beperkt. Overweeg meer deeltijds werk voor de oudste en jongste werknemers. 9 Zie ook de adviezen in de white paper ‘Werken aan verzuim’ die u gratis kan downloaden op www.securex.be/whitepapers. 16 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 VI. Cijfers A. Kost van het ziekteverzuim Tabel 1: Directe kost van één dag ziekteverzuim Inbegrepen in de directe kost: % bruto maandloon Arbeider* Bediende** Gewaarborgd bruto maandloon 5,2% € 122 € 189 Idem + vakantiegeld + eindejaarspremie + patronale kost 8,6% € 201 € 312 * Gemiddeld bruto maandloon arbeider volgens gegevens van de RSZ en de Nationale Bank: € 2.338 ** Gemiddeld bruto maandloon bediende volgens gegevens van de RSZ en de Nationale Bank: € 3.627 Tabel 2: Directe kost van het ziekteverzuim per werknemer in een volledig jaar Aantal dagen ziekteverzuim in 2010 (binnen periode gewaarborgd loon) Directe kost per werknemer in 2010*** Arbeider* Bediende** 6,73 4,91 € 1.301 € 1.530 * Gemiddeld bruto maandloon arbeider volgens gegevens van de RSZ en de Nationale Bank: € 2.338 ** Gemiddeld bruto maandloon bediende volgens gegevens van de RSZ en de Nationale Bank: € 3.627 *** Inbegrepen: kosten gewaarborgd maandloon + patronale kost + pro rato eindejaarspremie en vakantiegeld Tabel 3: Kost van het ziekteverzuim voor een werkgever – een voorbeeld Voorbeeld: onderneming met 200 medewerkers Gemiddelde directe kosten voor een werknemer (gewaarborgd loon)* € 264 / dag Indirecte kosten** € 660 / dag Totaal € 924 / dag Gemiddelde afwezigheidsduur per jaar*** 5,7 dagen Totaal directe kosten 5,7 dagen x 200 werknemers x € 264 = € 300.960 Totaal kosten voortvloeiend uit absenteïsme 5,7 dagen x 200 werknemers x € 924 = € 1.053.360 * Gewaarborgd loon: door de werkgever gewaarborgd loon voor een afwezigheidsperiode van maximaal 30 kalenderdagen 10 ** Reorganisatie, tijdelijke vervanging, vermindering van de kwaliteit van de service, overuren, … *** Aantal verzuimdagen per werknemer binnen een periode van gewaarborgd loon Tabel 4: Kost van het ziekteverzuim voor het geheel van werkgevers in België in 2010 Arbeider* Bediende** Directe kost*** € 1.203.644.371 € 1.872.736.496 Indirecte kost**** € 3.009.110.927 € 4.681.841.241 Totaal € 4.212.755.289 € 6.554.577.737 * Gemiddeld bruto maandloon arbeider volgens gegevens van de RSZ en de Nationale Bank: € 2.338 ** Gemiddeld bruto maandloon bediende volgens gegevens van de RSZ en de Nationale Bank: € 3.627 *** Inbegrepen: kosten gewaarborgd maandloon + patronale kost + pro rato eindejaarspremie en vakantiegeld **** Indirecte kost = 2,5 x directe kost 10 Op basis van meerdere wetenschappelijke onderzoeken en een studie uitgevoerd door Securex HR Research, kunnen we bevestigen dat de indirecte kosten 2,5 tot 3 keer hoger liggen dan de directe kosten. 17 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 B. Belangrijkste verzuimindicatoren Tabel 5: Verzuimpercentages volgens kalenderjaar % ziekte % arbeidsongeval 0-1 maand > 1 maand - 1 > 1 jaar totaal totaal 2001 1,86 1,40 1,06 4,31 0,49 2002 1,91 1,46 1,13 4,50 0,48 2003 1,97 1,42 1,37 4,76 0,46 2004 1,88 1,47 1,57 4,91 0,47 2005 1,99 1,42 1,72 5,12 0,44 2006 1,99 1,43 1,68 5,11 0,44 2007 2,13 1,48 1,62 5,23 0,41 2008 2,19 1,56 1,56 5,30 0,42 2009 2,26 1,66 1,65 5,58 0,41 2010 2,19 1,74 1,75 5,68 0,40 Tabel 6: Frequentie en duur van het ziekteverzuim volgens kalenderjaar % verzuimers Frequentie Gem. duur per afwezigheid Gem. duur per werknemer 2001 43,95 0,86 12,71 10,96 2002 46,25 0,91 12,38 11,31 2003 47,15 0,96 12,41 11,86 2004 45,50 0,92 13,27 12,22 2005 48,15 0,99 12,76 12,59 2006 48,05 1,01 12,42 12,55 2007 50,36 1,09 11,85 12,89 2008 51,19 1,13 11,61 13,13 2009 52,54 1,18 11,65 13,72 2010 51,01 1,14 12,33 14,01 Gemiddelde duur uitgedrukt in aantal werkdagen Figuur 10: Aandeel werknemers volgens frequentie van het ziekteverzuim 18 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 Tabel 7: Verzuimpercentages volgens statuut % ziekte Statuut # werknemers % arbeidsongeval 0-1 maand > 1maand - 1 jaar > 1 jaar totaal totaal Arbeider 122.441 2,58 2,47 2,60 7,64 0,73 Bediende 131.903 1,88 1,16 1,06 4,10 0,14 Tabel 8: Frequentie en duur van het ziekteverzuim volgens statuut Statuut # werknemers % verzuimers Frequentie Gem. duur per afwezigheid Gem. duur per werknemer Arbeider 122.441 52,89 1,15 16,45 18,85 Bediende 131.903 49,48 1,13 8,95 10,10 Gemiddelde duur uitgedrukt in aantal werkdagen Figuur 11: Aandeel arbeiders (grafiek 1) en bedienden (grafiek 2) volgens frequentie van het ziekteverzuim 19 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 C. Bradford Factor van het ziekteverzuim Tabel 9: Bradford Factor Classic in 2009 en 2010 – percentielen 50-90 P50 P60 P70 P80 P90 2009 0 2 7 32 144 2010 0 2 6 32 144 Tabel 10: Bradford Factor Classic in 2009 en 2010 – percentielen 75-95 P75 P80 2009 17 32 2010 16 32 P85 P90 P95 68 144 400 64 144 396 Tabel 11: Bradford Factor Classic in 2009 en 2010 – percentielen 95-99 P95 P96 P97 P98 P99 2009 400 523 731 1.085 2.092 2010 396 531 736 1.125 2.192 Tabel 12: Bradford Factor Classic volgens statuut in 2009 en 2010 – percentielen 75-95 Statuut 2009 2010 20 P75 P80 P85 P90 P95 Arbeider 24 47 96 198 513 Bediende 12 24 52 108 304 Arbeider 24 45 94 197 522 Bediende 12 24 45 104 300 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 D. Startdag en duur van ziekteverzuim Tabel 13: Verdeling van afwezigheden door ziekte volgens startdag en duur % Aantal dagen ziekteverzuim Startdag 1 2 3 4 5 meer totaal Maandag 5,30 4,10 5,16 2,45 6,39 7,56 30,96 Dinsdag 4,14 3,45 2,38 5,35 0,72 4,54 20,58 Woensdag 3,72 2,25 5,64 0,85 0,48 3,88 16,82 Donderdag 3,63 6,29 1,24 0,76 0,57 3,72 16,21 Vrijdag 5,73 1,63 0,89 0,68 0,41 3,15 12,49 Zaterdag 0,76 0,44 0,20 0,18 0,11 0,61 2,30 Zondag 0,18 0,09 0,07 0,06 0,05 0,21 0,66 TOTAAL 23,46 18,25 15,58 10,33 8,73 23,67 100 11 Rood: meest frequente dagen voor ziektemelding volgens de duur van de afwezigheid (percentiel 90) Oranje: frequente dagen voor ziektemelding volgens de duur van de afwezigheid (percentiel 75) Diagonaal in rood: 29,4% van de afwezigheden duurt tot het einde van de week, onafhankelijk van de begindag Tabel 14: Verdeling van afwezigheden door ziekte volgens startdag en duur – arbeiders % Aantal dagen ziekteverzuim Startdag 1 2 3 4 5 meer totaal Maandag 3,45 3,22 5,13 2,57 8,24 9,91 32,52 Dinsdag 2,87 2,96 2,16 6,51 0,74 5,71 20,95 Woensdag 2,62 1,79 6,24 0,77 0,51 4,86 16,79 Donderdag 2,60 6,38 1,02 0,82 0,62 4,55 15,99 Vrijdag 4,68 1,06 0,87 0,69 0,43 3,67 11,40 Zaterdag 0,38 0,42 0,14 0,14 0,08 0,54 1,70 Zondag 0,16 0,10 0,06 0,07 0,05 0,24 0,68 TOTAAL 16,76 15,93 15,62 11,57 10,67 29,48 100 Rood: meest frequente dagen voor ziektemelding volgens de duur van de afwezigheid (percentiel 90) Oranje: frequente dagen voor ziektemelding volgens de duur van de afwezigheid (percentiel 75) 11 De cijfers in het rood en in het oranje zijn de 10% en de 25% hoogste resultaten in de tabel. We gebruikten een percentielanalyse. 21 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 Tabel 15: Verdeling van afwezigheden door ziekte volgens startdag en duur – bedienden % Aantal dagen ziekteverzuim Startdag 1 2 3 4 5 meer totaal Maandag 6,96 4,88 5,18 2,33 4,74 5,45 29,54 Dinsdag 5,28 3,89 2,58 4,32 0,70 3,47 20,24 Woensdag 4,71 2,66 5,10 0,91 0,47 3,01 16,86 Donderdag 4,54 6,21 1,44 0,71 0,53 2,98 16,41 Vrijdag 6,67 2,13 0,91 0,67 0,39 2,68 13,45 Zaterdag 1,09 0,46 0,25 0,22 0,14 0,66 2,82 Zondag 0,21 0,08 0,08 0,05 0,05 0,19 0,66 TOTAAL 29,46 20,31 15,54 9,21 7,02 18,44 100 Rood: meest frequente dagen voor ziektemelding volgens de duur van de afwezigheid (percentiel 90) Oranje: frequente dagen voor ziektemelding volgens de duur van de afwezigheid (percentiel 75) E. Topdagen voor ziekteverzuim Figuur 12: Kalender 2010 met meest en minst frequente dagen voor ziektemeldingen 22 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 F. Verzuimindicatoren volgens kenmerken werkgever Tabel 16: Verzuimpercentages volgens omvang van de onderneming % arbeidsongeval % ziekte Omvang # firma’s 0-1 maand > 1 maand - 1 jaar > 1 jaar totaal totaal 0-4 16.583 1,24 1,27 1,45 3,96 0,25 5-9 4.140 1,49 1,27 1,49 4,25 0,36 10 - 19 2.402 1,73 1,54 1,68 4,96 0,42 20 - 49 1.567 2,05 1,78 1,59 5,43 0,46 50 - 99 493 2,29 1,76 1,74 5,80 0,44 100 - 199 187 2,48 1,77 1,74 5,99 0,49 200 - 499 78 2,49 1,57 1,44 5,49 0,30 500 - 999 20 3,18 2,07 2,13 7,38 0,34 >= 1.000 10 3,32 2,83 2,83 8,98 0,47 Omvang uitgedrukt in aantal werknemers Tabel 17: Frequentie en duur van het ziekteverzuim volgens omvang van de onderneming # firma’s % verzuimers Frequentie Gem. duur per afwezigheid Gem. duur per werknemer 0-4 16.583 32,48 0,58 16,31 9,47 5-9 4.140 39,91 0,78 13,50 10,47 10 - 19 2.402 45,49 0,94 13,08 12,31 20 - 49 1.567 50,91 1,06 12,89 13,67 50 - 99 493 55,55 1,24 11,60 14,43 100 - 199 187 58,14 1,35 11,27 15,23 200 - 499 78 56,09 1,34 9,96 13,33 500 - 999 20 59,54 1,63 10,89 17,70 >= 1.000 10 64,13 1,53 14,06 21,45 Omvang Omvang uitgedrukt in aantal werknemers Gemiddelde duur uitgedrukt in aantal werkdagen 23 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 Figuur 13: Frequentie en gemiddelde duur per afwezigheid volgens paritair comité ---- Globale gemiddelde duur per afwezigheid over alle categorieën heen (uitgedrukt in aantal werkdagen) -.-.- Globale frequentie over alle categorieën Enkel paritaire comités met minimaal 50 werkgevers in onze steekproef Tabel 18: Paritaire comités met hoogste percentage verzuimers PC Omschrijving PC % verzuimers PC 322 Uitzendarbeid 68,98 PC 116 Scheikundige nijverheid 65,55 PC 110 Textielverzorging 65,30 PC 319 Opvoedings- en huisvestingsinstellingen 64,61 PC 130 Drukkerij en grafische kunst 60,06 Enkel paritaire comités met minimaal 50 werkgevers in onze steekproef 24 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 Tabel 19: Verzuimpercentages volgens provincie % arbeidsongeval % ziekte Provincie # firma’s 0-1 maand > 1maand - 1 jaar > 1 jaar totaal totaal Antwerpen 1.739 2,53 1,78 1,36 5,66 0,37 Brussel 4.279 1,88 1,29 1,40 4,57 0,32 Henegouwen 4.494 2,14 2,07 2,70 6,91 0,63 535 2,85 2,52 1,23 6,59 0,30 4.627 2,18 2,27 2,88 7,33 0,61 290 1,88 1,36 1,70 4,95 0,57 Namen 1.080 2,10 1,91 1,64 5,65 0,47 Oost-Vlaanderen 3.923 2,26 1,82 1,91 5,99 0,43 Vlaams Brabant 1.218 2,06 1,38 1,42 4,87 0,25 Waals Brabant 1.492 1,93 1,48 1,37 4,78 0,38 West-Vlaanderen 2.951 1,89 1,52 1,95 5,35 0,40 Limburg Luik Luxemburg Tabel 20: Frequentie en duur van het ziekteverzuim volgens provincie Provincie # firma’s % verzuimers Frequentie Gem. duur per afwezigheid Gem. duur per werknemer Antwerpen 1.739 55,67 1,30 10,39 13,51 Brussel 4.279 46,81 1,10 10,38 11,41 Henegouwen 4.494 47,02 0,95 18,43 17,46 Limburg Luik Luxemburg 535 54,72 1,30 12,19 15,90 4.627 47,39 0,97 18,66 18,10 290 46,71 0,92 13,35 12,27 Namen 1.080 46,76 0,95 14,92 14,10 Oost-Vlaanderen 3.923 53,59 1,20 12,34 14,78 Vlaams Brabant 1.218 52,10 1,24 9,83 12,18 Waals Brabant 1.492 47,59 1,02 11,71 11,91 West-Vlaanderen 2.951 49,22 1,00 13,32 13,29 Gemiddelde duur uitgedrukt in aantal werkdagen 25 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 G. Verzuimindicatoren volgens kenmerken werknemer12 Tabel 21: Verzuimpercentages volgens geslacht % arbeidsongeval % ziekte Geslacht # werknemers 0-1 maand > 1 maand - 1 jaar > 1 jaar totaal totaal Man 136.929 1,85 1,41 1,60 4,86 0,54 Vrouw 117.376 2,61 2,14 1,93 6,67 0,24 Tabel 22: Frequentie en duur van het ziekteverzuim volgens geslacht # werknemers % verzuimers Frequentie Gem. duur per afwezigheid Gem. duur per werknemer Man 136.929 46,68 0,97 12,74 12,32 Vrouw 117.376 55,87 1,33 12,00 15,91 Geslacht Gemiddelde duur uitgedrukt in aantal werkdagen Tabel 23: Verzuimpercentages volgens leeftijd % arbeidsongeval % ziekte Leeftijd # werknemers 0-1 maand > 1 maand - 1 jaar > 1 jaar totaal totaal 0 - 24 37.578 2,49 0,87 0,10 3,46 0,39 25 - 59 40.070 2,34 1,10 0,19 3,62 0,27 30 - 34 36.490 2,34 1,48 0,39 4,21 0,34 35 - 39 34.224 2,22 1,54 0,76 4,52 0,38 40 - 44 33.589 2,10 1,77 1,11 4,99 0,45 45 - 49 29.018 2,07 2,33 1,98 6,37 0,41 50 - 54 21.280 2,08 2,62 3,59 8,29 0,53 55 en + 21.889 1,79 2,75 8,76 13,30 0,58 Leeftijd uitgedrukt in aantal jaar Tabel 24: Frequentie en duur van het ziekteverzuim volgens leeftijd # werknemers % verzuimers Frequentie Gem. duur per afwezigheid Gem. duur per werknemer 0 - 24 37.578 49,44 1,36 6,09 8,26 25 - 29 40.070 55,50 1,37 6,65 9,13 30 - 34 36.490 55,75 1,30 8,15 10,57 35 - 39 34.224 52,82 1,17 9,70 11,30 40 - 44 33.589 49,92 1,04 11,91 12,37 45 - 49 29.018 48,17 0,98 16,11 15,72 50 - 54 21.280 48,64 0,92 21,89 20,24 55 en + 21.889 43,93 0,82 37,71 30,97 Leeftijd Leeftijd uitgedrukt in aantal jaar Gemiddelde duur uitgedrukt in aantal werkdagen 12 De cijfers volgens statuut vindt u onder ‘Belangrijkste verzuimindicatoren’. 26 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 Tabel 25: Verzuimpercentages volgens statuut en leeftijd % arbeidsongeval % ziekte Statuut Leeftijd Arbeider 0 - 24 20.802 25 - 29 Bediende # werknemers 0-1 maand >1 maand-1 jaar > 1 jaar totaal totaal 2,55 1 0,14 3,96 0,59 16.622 2,72 1,65 0,26 4,62 0,56 30 - 34 16.033 2,77 2,22 0,55 5,55 0,67 35 - 39 15.923 2,74 2,26 1,04 6,04 0,65 40 - 44 16.257 2,63 2,51 1,32 6,45 0,76 45 - 49 14.894 2,55 3,19 2,75 8,50 0,73 50 - 54 11.295 2,43 3,73 4,96 11,12 0,91 55 en + 9.576 2,12 3,74 13,50 19,36 1,08 0 - 24 16.810 2,42 0,72 0,05 3,18 0,14 25 - 29 23.452 2,11 0,76 0,14 3,02 0,09 30 - 34 20.454 2,05 0,99 0,28 3,32 0,12 35 - 39 18.301 1,83 1,01 0,56 3,39 0,17 40 - 44 17.331 1,67 1,17 0,95 3,79 0,19 45 - 49 14.127 1,62 1,53 1,27 4,42 0,12 50 - 54 9.985 1,73 1,48 2,17 5,38 0,14 55 en + 10.057 1,67 2,17 5,03 8,87 0,19 Leeftijd uitgedrukt in aantal jaar Tabel 26: Frequentie en duur van het ziekteverzuim volgens statuut en leeftijd Statuut Leeftijd # werknemers % verzuimers Frequentie Gem. duur per afwezigheid Gem. duur per werknemer Arbeider 0 - 24 20.802 49,05 1,30 6,92 9,01 25 - 29 16.622 55,70 1,37 8,42 11,56 30 - 34 16.033 55,82 1,30 10,69 13,90 35 - 39 15.923 55,26 1,22 12,43 15,14 40 - 44 16.257 53,27 1,12 14,42 16,10 45 - 49 14.894 52,19 1,04 20,22 21,05 50 - 54 11.295 51,61 0,93 29,44 27,23 55 en + 9.576 51,92 0,85 54,14 45,87 0 - 24 16.810 49,85 1,42 5,23 7,43 25 - 29 23.452 55,38 1,37 5,56 7,62 30 - 34 20.454 55,71 1,30 6,46 8,36 35 - 39 18.301 51,01 1,13 7,51 8,45 40 - 44 17.331 47,21 0,97 9,60 9,35 45 - 49 14.127 44,53 0,92 11,88 10,88 50 - 54 9.985 45,60 0,92 14,18 13,10 55 en + 10.057 42,15 0,91 23,25 21,26 Bediende Leeftijd uitgedrukt in aantal jaar Gemiddelde duur uitgedrukt in aantal werkdagen 27 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 Tabel 27: Verzuimpercentages volgens anciënniteit % arbeidsongeval % ziekte Anciënniteit # werknemers 0-1 maand > 1 maand - 1 jaar > 1 jaar totaal totaal 0-2 145.126 2,40 1,71 0,41 4,53 0,39 3-4 35.509 2,23 1,82 1,48 5,53 0,43 5-9 36.380 1,98 1,64 2,48 6,10 0,40 10 - 20 26.972 1,81 1,74 3,77 7,33 0,39 21 en + 10.318 1,86 2,10 7,39 11,35 0,50 Anciënniteit uitgedrukt in aantal jaar Tabel 28: Frequentie en duur van het ziekteverzuim volgens anciënniteit # werknemers % verzuimers Frequentie Gem. duur per afwezigheid Gem. duur per werknemer 0-2 145.126 48,88 1,21 9,12 11,07 3-4 35.509 54,96 1,17 11,76 13,73 5-9 36.380 52,61 1,05 14,46 15,15 10 - 20 26.972 50,88 0,97 18,73 18,26 21 en + 10.318 52,61 1,02 27,34 27,84 Anciënniteit Anciënniteit uitgedrukt in aantal jaar Gemiddelde duur uitgedrukt in aantal werkdagen Tabel 29: Verzuimpercentages volgens aard van het contract % arbeidsongeval % ziekte Aard van het contract # werknemers 0-1 maand >1 maand-1 jaar > 1 jaar totaal totaal Onbepaalde duur 215.051 2,23 1,83 1,88 5,94 0,42 Bepaalde duur 32.638 2,11 0,64 0,01 2,76 0,30 2.562 2,62 1,99 0,79 5,40 0,17 1,70 1,02 0,67 3,38 0,39 Vervangingscontract13 Duidelijk omschreven werk14 1.506 13 De vervangingsovereenkomst is een arbeidsovereenkomst die gesloten wordt om een bij naam aangeduide werknemer van wie de uitvoering van de overeenkomst voor bepaalde of onbepaalde tijd geschorst is, te vervangen. De oorzaken van die schorsing zijn onder meer : de arbeidsongeschiktheid door ziekte of ongeval, moederschapsrust en jaarlijkse vakantie. De volgende schorsingsoorzaken zijn uitdrukkelijk door de wet uitgesloten: gebrek aan werk door economische oorzaken, slecht weer, staking of lock-out. Dit type van overeenkomst maakt het mogelijk om een afwezige werknemer te vervangen zonder dat dit de werkgever op dezelfde manier aan de werknemer bindt als wanneer hij een overeenkomst voor onbepaalde duur, voor bepaalde duur of voor een duidelijk omschreven werk met hem gesloten had. 14 De arbeidsovereenkomst gesloten voor een duidelijk omschreven werk (AODW) is een gewone arbeidsovereenkomst waarin de aard van het werk en het te presteren arbeidsvolume nader gepreciseerd worden. De AODW veronderstelt dus dat, op het ogenblik van de aanwerving, het voorwerp en de omvang van het uit te voeren werk op een voldoende nauwkeurige wijze worden omschreven zodat het voor de betreffende werknemer op voorhand duidelijk is wanneer zijn arbeidsovereenkomst zal eindigen. Voorbeelden: onderzoek betreffende de ruwbouw van een industrieel gebouw, opmaak van een inventaris van de voorraden. Bestaat over die punten geen duidelijkheid, dan wordt de arbeidsovereenkomst verondersteld voor een onbepaalde tijd gesloten te zijn. 28 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 Tabel 30: Frequentie en duur van het ziekteverzuim volgens aard van het contract # werknemers % verzuimers Frequentie Gem. duur per afwezigheid Gem. duur per werknemer Onbepaalde duur 215.051 52,71 1,15 12,72 14,68 Bepaalde duur 32.638 34,89 1,09 5,99 6,55 Vervangings-contract 2.562 44,72 1,27 10,22 13 Duidelijk omschreven werk 1.506 36,74 0,93 9,19 8,57 Aard van het contract Gemiddelde duur uitgedrukt in aantal werkdagen Tabel 31: Verzuimpercentages volgens werkregime % ziekte Werkregime % arbeidsongeval # werknemers 0-1 maand > 1 maand - 1 jaar > 1 jaar totaal totaal Deeltiids 80.516 2,50 2,31 1,90 6,71 0,28 Voltijds 177.970 2,09 1,55 1,70 5,34 0,44 Tabel 32: Frequentie en duur van het ziekteverzuim volgens werkregime # werknemers % verzuimers Frequentie Gem. duur per afwezigheid Gem. duur per werknemer Deeltijds 80.516 46,58 1,07 13,34 14,25 Voltijds 177.970 52,55 1,16 11,95 13,91 Werkregime Gemiddelde duur uitgedrukt in aantal werkdagen Tabel 33: Verzuimpercentages volgens ploegenstelsel % ziekte Ploegen of niet # werknemers 0-1 maand >1maand-1 jaar % arbeidsongeval >1 jaar totaal totaal Werken in ploegen 24.159 2,53 0,31 0,11 2,95 0,29 Geen werk in ploegen 252.242 2,17 1,84 1,86 5,86 0,41 Tabel 34: Frequentie en duur van het ziekteverzuim volgens ploegenstelsel # werknemers % verzuimers Frequentie Gem. duur per afwezigheid Gem. duur per werknemer Werken in ploegen 24.159 51,48 1,34 8,46 7,29 Geen werk in ploegen 252.242 49,86 1,12 7,84 14,44 Ploegen of niet Gemiddelde duur uitgedrukt in aantal werkdagen 29 Absenteïsme in de privésector - Benchmark België 2010 Tabel 35: Verzuimpercentages volgens burgerlijke staat % arbeidsongeval % ziekte Burgerlijke staat Ongehuwd Wettelijk samenwonend Gehuwd # werknemers 0-1 maand >1maand-1 jaar >1 jaar totaal totaal 124.359 2,16 1,25 0,78 4,19 0,34 8.123 2,58 1,47 0,32 4,37 0,44 102.781 2,09 2,01 2,49 6,59 0,44 Weduwnaar/Weduwe 1.933 2,15 2,45 3,40 8,00 0,36 Wettelijk gescheiden 18.076 2,64 2,82 2,90 8,36 0,49 Feitelijk gescheiden 3.134 3,14 2,89 3,15 9,19 0,42 Gescheiden van tafel en bed* 1.651 2,56 2,74 5,78 11,08 0,82 * Feitelijke scheiding die juridisch is geregeld maar geen ontbinding van het huwelijk inhoudt Tabel 36: Frequentie en duur van het ziekteverzuim volgens burgerlijke staat Burgerlijke staat Ongehuwd Wettelijk samenwonend Gehuwd # werknemers % verzuimers Frequentie Gem. duur per afwezigheid Gem. duur per werknemer 124.359 50,04 1,21 8,60 10,37 8.123 58,10 1,47 7,51 11,04 102.781 49,89 1,03 15,78 16,18 Weduwnaar/Weduwe 1.933 45,43 1,02 17,06 17,48 Wettelijk gescheiden 18.076 54,93 1,24 16,69 20,63 Feitelijk gescheiden 3.134 58,03 1,42 15,97 22,72 Gescheiden van tafel en bed* 1.651 54,04 1,09 25,40 27,72 * Feitelijke scheiding die juridisch geregeld is maar geen ontbinding van het huwelijk inhoudt. Gemiddelde duur uitgedrukt in aantal werkdagen 30 Hoe evolueert het absenteïsme in de Belgische privésector? U leest er alles over in deze white paper. Onze representatieve steekproef van ruim 250.000 werknemers en ruim 25.000 werkgevers uit de privésector toont een trendbreuk voor 2010: het aantal werknemers dat afwezig is door ziekte daalt voor het eerst in zes jaar. Ook de indicatoren voor kort en frequent ziekteverzuim tonen een eerder dalende trend. Ondanks deze positieve evolutie, vormen de verzuimende werknemers nog altijd een meerderheid in heel wat ondernemingen. Benieuwd welke ondernemingen risico lopen op een ‘verzuimcultuur’? Ontdek het in deze white paper. Verder geven we u enkele adviezen voor een leeftijdsbewuste verzuimanalyse en voor een beperking van uw verzuimkost. U vindt er ook de geschatte kost van het ziekteverzuim voor arbeiders en bedienden en de belangrijkste verzuimindicatoren volgens kenmerken van werkgever en werknemer. Bent u geïnteresseerd in deze of gelijkaardige analyses specifiek voor uw sector of uw type organisatie? Wenst u een kwantitatieve audit of opvolging van het verzuim in uw organisatie? Wilt u actie ondernemen om het verzuim aan te pakken? Wilt u graag ons advies over uw verzuimbeleid? Contacteer: Karin Roskams Manager psychosociaal team Health & Safety +32 474 27 07 53 [email protected] Wilt u meer informatie over dit onderzoek, of wilt u bepaalde variabelen meer uitgediept zien? Hebt u zelf een onderzoeksvraag? Contacteer: Heidi Verlinden HR Research Expert HR Research & Measurement +32 474 98 21 32 [email protected] Bezoek onze website en/of raadpleeg onze white papers: www.securex.eu www.securex.eu/whitepapers Wenst u automatisch informatie over de Securex white papers? Surf naar www.securex.be en schrijf u in op onze eZine.
