Verpleegkundigen positief over bevorderen van

Dit artikel is met toestemming van de redactie overgenomen uit TvZ Tijdschrift voor verpleegkundigen 2013, nr. 2
Bijbehorende tabellen zijn te vinden in: tabellenboek bij artikel over verpleegkundigen en bevorderen zelfmanagement
Panel
Panel Verpleging & Verzorging
Verpleegkundigen positief
over bevorderen van
zelfmanagement
In de zorg voor mensen met een chronische ziekte of beperking krijgt
het bevorderen van zelfmanagement steeds meer nadruk.
Verpleegkundigen en verzorgenden staan daarvoor open en vinden
het een onderdeel van hun takenpakket. Maar als het gaat om het
helpen van cliënten met nieuwe technologieën, het versterken van het
netwerk rond cliënten het bevorderen van sociale participatie dan
lijken zij minder enthousiast.
worden al gedaan, zoals cliënten instrueren wanneer zij hulp in moeten roepen,
cliënten om leren gaan met emoties en
spanningen, leren gebruiken van hulpmiddelen, het zelf in de gaten houden
van klachten en symptomen en de cliënt
leren zichzelf te verzorgen. Minst gebruikelijk zijn het versterken van het sociale
netwerk van de cliënt en de cliënt helpen met nieuwe technologieën (zoals
eHealth). Activiteiten waarvan verpleegkundigen en verzorgenden vinden dat
die tot hun takenpakket behoren, worden doorgaans in de praktijk ook uitgevoerd, met uitzondering van ondersteuning bij nieuwe technologieën. Dit wordt
nog maar door een beperkte groep ver-
Anke J.E. de Veer & Anneke L. Francke
pleegkundigen en verzorgenden (31%)
gedaan, maar de groep die dit tot hun
In de langdurige zorg voor mensen met
actie komt, eigen oplossingen zoekt en
taak rekent is de helft groter (46%). Het
een chronische ziekte of beperking gaat
de regie over zijn leven heeft.
lijkt er op dat verpleegkundigen en ver-
het steeds meer om het bereiken dan wel
zorgenden nog weinig te maken hebben
vasthouden van een goede kwaliteit van
85 procent ziet bevorderen van zelfmanage-
met nieuwe technologieën die bedoeld
leven en welbevinden. Het Regeerak-
ment als taak voor de beroepsgroep
zijn om zelfmanagement te bevorderen.
koord “Bruggen slaan”, dat VVD en
Vrijwel iedereen (85%) vindt dat het be-
PvdA in oktober 2012 sloten, refereert
vorderen van zelfmanagement een taak is
Verpleegkundigen doen meer verschillende
daarbij aan het benutten van de kracht
voor de eigen beroepsgroep. Zorgver-
activiteiten dan verzorgenden
van mensen, zorg dicht bij mensen thuis,
leners in de thuiszorg (93%) geven dit
Verpleegkundigen gaven aan dat zij ge-
zoeken naar ondersteuning in eigen
het vaakst aan, terwijl zorgverleners in
middeld ruim 17 activiteiten van de in
kring, participatie in de samenleving, en
verpleeghuizen (63%) dit het minst vaak
totaal 22 genoemde activiteiten (zie
versterking van het sociaal netwerk. Zelf-
vinden. Hbo-opgeleide verpleegkundigen
tabel) wel eens deden. Dat zijn er drie
management van cliënten is daarbij een
zijn het vaker eens met de stelling dat
meer dan verzorgenden, die gemiddeld
relevante vaardigheid en verpleegkundi-
het bevorderen van zelfmanagement een
ruim 14 activiteiten aankruisten.
gen en verzorgenden zijn bij uitstek zorg-
taak van de beroepsgroep is (92%) dan
Verpleegkundigen en verzorgenden in de
verleners die hen daarbij kunnen helpen.
verzorgenden (80%) en mbo-opgeleide
thuiszorg verrichten een breder scala aan
De verpleegkundigen en verzorgenden
verpleegkundigen (85%).
zelfmanagement bevorderende activitei-
van het Panel Verpleging & Verzorging
ten dan hun collega’s in verpleeghuizen,
die werken met volwassenen met een
Beperkte ondersteuning technologiegebruik
wat te verklaren is uit het verschil in cli-
chronische ziekte of beperking en/of
Het zelfmanagement van cliënten is op
ëntenpopulatie en woonsituatie van hun
zorgbehoeftige ouderen gaven aan hoe
allerlei gebieden te bevorderen. In een
cliënten. De helft van de in de tabel ge-
zij hun rol daarbij zagen. In de vragen-
lijst van 22 mogelijke activiteiten (zie
noemde activiteiten wordt in de ver-
lijst werd zelfmanagement beschreven als
tabel) gaven de verpleegkundigen en ver-
pleeghuizen beduidend minder gedaan
een vaardigheid waarin de cliënt, in sa-
zorgenden aan welke activiteiten zij in
door de daar werkendezorgverleners.
menwerking met zorgverleners, zelf in
de praktijk uitvoeren. Veel activiteiten
Daarbij gaat het bijvoorbeeld om het
tvz | Tijdschrift voor Verpleegkundigen - 2013 nr. 2
| 35
Dit artikel is met toestemming van de redactie overgenomen uit TvZ Tijdschrift voor verpleegkundigen 2013, nr. 2
Bijbehorende tabellen zijn te vinden in: tabellenboek bij artikel over verpleegkundigen en bevorderen zelfmanagement
Panel
leren zelfstandig medicijnen innemen,
Tabel. Percentage verpleegkundigen en verzorgenden dat genoemde activiteit doet.
Ik bevorder het zelfmanagement van mijn
cliënten als het gaat om het…
leren de eigen gezondheid in de gaten te
houden, betrekken van mantelzorgers bij
de zorg, leren omgaan met een onzekere
toekomst en helpen bij het maken van
keuzes en beslissingen over de behandeling. In de thuiszorg krijgen acht activiteiten meer aandacht dan elders, zoals
leren de eigen gezondheid in de gaten te
houden, het betrekken van mantelzorgers bij de zorg, het leggen van contacten met buurtvoorzieningen, het versterken van het sociale netwerk en het leren
Inroepen van hulp als dat nodig is
95%
Gebruiken van hulpmiddelen
91%
Omgaan met emoties en spanningen
Begrijpen van informatie van artsen en andere zorgverleners
Medicijnen innemen volgens voorschrift
Omgaan met beperkte energie
geven aan zelfmanagement. Hier zijn
geen verschillen in opleidingsachtergrond, maar wel tussen sectoren. In de
thuiszorg en vindt 73 procent het leuk
om meer tijd te besteden aan zelfmanagementbevordering terwijl dit in verpleeghuizen een minderheid (45%) is.
90%
90%
89%
88%
Aangaan van gesprekken met zorgverleners
84%
Hoe de cliënt zo zelfstandig mogelijk kan leven
Omgaan met onzekere toekomst
om in de toekomst meer aandacht te
91%
Omgaan met pijn of beperkingen
Bevorderen van zelfmanagement in de
kundigen en verzorgenden vindt het leuk
91%
Zelfzorgtaken uitvoeren zoals aankleden, wassen
Voeren van de regie over het eigen leven
Bijna twee derde (64%) van de verpleeg-
92%
Zelf in de gaten houden van klachten en symptomen
omgaan met een onzekere toekomst.
toekomst
Doe ik
83%
Zoeken naar mogelijkheden voor ondersteuning door mantelzorg of vrijwilligers
Op bezoek gaan bij artsen en andere zorgverleners
In de gaten houden van de eigen gezondheid (bijv. het meten van suiker of bloeddruk door
cliënt zelf)
81%
74%
74%
72%
71%
Maken van keuzes en beslissingen over de
behandeling
66%
Thuis oefeningen doen
58%
Versterken van het sociale netwerk van de cliënt
51%
Omgaan met (beperktere) mogelijkheden om
bijvoorbeeld uit te gaan, op vakantie te gaan
61%
Contact leggen met zorg- of welzijnsvoorzieningen in de buurt
54%
Gebruik van nieuwe technologie (bijv. internet of e-health programma’s) die
zelf- management kan bevorderen
Dat is opmerkelijk, omdat ook in de ver-
Tot slot
pleeghuissector momenteel initiatieven
Als mensen beter om kunnen gaan met
31%
hierbij een belangrijke rol kunnen
spelen. ■
lopen om zelfmanagement te bevorde-
ziekte en beperkingen, kan dat het be-
ren, bijvoorbeeld door mantelzorgers een
roep op professionele zorg verminderen
Noot
duidelijker aandeel in de zorg te geven.
en worden zij ook in staat gesteld om
1. Dit artikel is gebaseerd op een onderzoek
Blijkbaar voelt nog niet iedere zorgver-
zo lang mogelijk zelfstandig te blijven in
onder de deelnemers van het Panel
lener zich klaar voor de toekomst als
hun eigen woonomgeving. In de toe-
Verple- ging & Verzorging. De
het gaat om zelfmanagementbevorde-
komst wordt daarbij gedacht aan meer
verantwoording van de gegevens staat op
ring. Twee derde (66%) van de verpleeg-
gebruik van technologieën zoals
www.nivel.nl/panel- venv
kundigen en verzorgenden vindt dat hij/
eHealth (bijvoorbeeld interventies via
zij voldoende kennis en vaardigheden
internet). Daarnaast stuurt het kabinet
Auteurs
bezit om het zelfmanagement te bevor-
aan op versterking van het sociale net-
Anke de Veer is senior onderzoeker bij het
deren. De rest (34%) schat de eigen
werk van de cliënt en het gebruik van
NIVEL in Utrecht. Anneke Francke is als
kennis en/of vaardigheden nog in als
zorg- en welzijnsvoorzieningen in de
bijzon- der hoogleraar Verpleging en
onvoldoende. Er is geen relatie met de
buurt. Juist op deze punten geven veel
verzorging in de laatste levensfase werkzaam
opleidingsachtergrond, noch met de
verpleegkundigen en verzorgenden aan
bij de afdeling Sociale Geneeskunde,
sector waarin men werkt.
dat het niet hun taak is, terwijl zij ook
EMGO+/VUmc, Amster- dam en het NIVEL.
36 |
tvz | Tijdschrift voor Verpleegkundigen - 2013 nr. 2