Het interbellum F de periode tussen de twee wereldoorlogen 1918

Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?
INHOUDSOPGAVE
INLEIDING ................................................................................................. 4
EUROPA OP DE KAART ................................................................................ 4
HET INTERBELLUM => PERIODE TUSSEN DE TWEE WERELDOORLOGEN ...... 6
1. Duitsland ........................................................................................... 6
2. Rusland ............................................................................................. 8
DE TWEEDE WERELDOORLOG => 1939 – 1945 ........................................... 10
1. Welke vijanden stonden tegenover elkaar? ........................................... 10
2. Korte samenvatting van de gebeurtenissen tijdens WO II. .................... 12
NA DE 2DE WERELDOORLOG => VERDEELDE WERELD =>
KOUDE OORLOG ......................................................................................... 14
1. Wat gebeurde met Hitler? ................................................................... 14
2. Wat gebeurde met Europa? ................................................................. 15
3. Wat gebeurde met Duitsland? ............................................................. 16
4. De militaire organisaties NAVO en Warschaupact .................................. 20
5. Het einde van de Koude Oorlog en de val van de Berlijnse Muur… ......... 22
VERWERKING VAN DE CURSUS DOOR MIDDEL VAN EEN FILM =>
“GOOD BYE LENIN!” .................................................................................... 24
VIDEOREPORTAGE: DE LAATSTE DAG … ...................................................... 27
DE EUROPESE INTEGRATIE: ONTSTAAN EN GROEI ...................................... 29
1. Het begrip Europese integratie ............................................................ 29
2. Moeizaam begin van de Europese integratie ......................................... 29
a. Het ontstaan van de integratiegedachte
b. De Benelux: het goede voorbeeld:
3. Verdere integratie van Europa ............................................................. 30
a. Economische samenwerking door “De Zes” van Europa
i. Een nieuwe gedachte
b. De EG verruimt zich tot de EU
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
1
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
DE WERKING VAN DE EUROPESE UNIE => BESTUUR ................................... 41
1. De Europese Raad .......................................................................... 41
a. Wie?
b. Wat?
c. Waar?
2. De Europese Commissie.................................................................. 41
a. Wie?
b. Wat?
c. Waar?
d. Waarom?
3. De Ministerraad .............................................................................. 42
a. Wie?
b. Wat?
c. Waar?
d. Waarom?
4. Het Europees Parlement ................................................................. 43
a. Wie?
b. Wat?
c. Waar?
d. Waarom?
5. Het Europees Hof van Justitie ......................................................... 43
a. Wie?
b. Wat?
c. Waar?
d. Waarom?
WAT DOET DE EUROPESE UNIE? ................................................................. 51
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
2
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”

Extra:
JAAROPDRACHT EUROPA: ‘DE LANDEN VAN DE EUROPESE UNIE’
Deze opdracht is heel erg belangrijk aangezien hij gelinkt is aan het examen.
 WAT MOET JE DOEN?
Je stelt een map samen waarin je 4 landen van de Europese Unie voorstelt.
Je stelt twee “nieuwe” landen (die pas in 2004 en/of 2007 toegetreden zijn tot
de EU) en twee “oude” landen voor.
 WAT MOET JE MIJ VAN DIE 4 LANDEN VOORSTELLEN IN JE MAP?

Aardrijkskundige gegevens
 grootte van het land
 buurlanden van het land
 aantal inwoners
 een kaart van het land
eventueel: belangrijke kenmerken van het land zoals een bergketen, een
rivier, … die belangrijk is/zijn.

Staatkundige gegevens
 bestuursvorm van het land (republiek of monarchie?)
 staatshoofd
 vlag
 taal / talen
 godsdienst(en) welke en hoeveel % van de bevolking?

Typische producten en gerechten van het land
 Wat is / zijn typisch(e) product(en) en gerecht(en) van dit land?

Typische monumenten en / of toeristische trekpleisters van het land
 Wat zijn de bekende monumenten en de toeristische trekpleisters van het
land?
 WAT DOE JE MET DEZE OPDRACHT?


Je verzamelt alle info die je nodig hebt en maakt daar een keurig,
overzichtelijk en samenvattend geheel van. Je kopieert en plakt dus niet
zomaar alles van het internet! Om dit te vermijden leg ik je een beperking
op. Je werkje mag uit maximum 12 bladzijden bestaan (voorblad en
inhoudsopgave niet inbegrepen).
Op _________________________________ (datum) dien je je map in, net
voor de examens dus, en op het examen zal je een heel algemene vraag over
de inhoud van je map krijgen. Hieraan zal ik duidelijk kunnen zien of je de
map zelf samengesteld hebt, of je alles wat er in je map zit zelf gelezen hebt
en of je de structuur van je map kent. Als je er zelf je werk van gemaakt
hebt, dan vind je blindelings je weg in je eigen map / taak natuurlijk!
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
3
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
INLEIDING
Door onze woonplaats zijn wij Vlaming, Belg en ook Europeaan. In
dat oude Europa met zijn lange oorlogsgeschiedenis is sinds de
laatste wereldoorlog een nieuwe geest gegroeid: in plaats van mekaar
te bekampen, werken een aantal landen steeds nauwer samen. We
groeien stilaan naar één geheel, één staat: Het Verenigd Europa.
Meer en meer worden we betrokken bij die Europese eenwording: we
stemmen het Europees Parlement, werken binnen onze school aan
Europese projecten, betalen met één munt binnen heel wat Europese
landen, …
In dit thema zoeken we antwoorden op veelgestelde vragen over de Europese Unie. Stap
voor stap ontdekken we de geschiedenis, het heden en de toekomst van de grote puzzel dat
Europa is… Veel succes.
EUROPA OP DE KAART
Om te kunnen weten waarover we spreken in dit thema, moeten we weten welke landen
behoren tot het werelddeel Europa. Let wel: niet alle landen die in het geografische Europa
liggen behoren tot de Europese Unie. Op de volgende bladzijde vind je een kaart van
Europa. Probeer alle landen te benoemen. Maak hiervoor gebruik van de atlas.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
4
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
45
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
5
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”

Extra:
Ken je ook de hoofdsteden van de landen die je zojuist aangeduid hebt?
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
14)
15)
16)
17)
18)
19)
20)
21)
22)
23)
24)
25)
26)
27)
28)
29)
30)
31)
32)
33)
34)
35)
36)
37)
38)
39)
40)
41)
42)
43)
44)
45)
HET INTERBELLUM => PERIODE TUSSEN DE TWEE WERELDOORLOGEN
1. Duitsland
In 1929 ging het helemaal mis met de economie in de wereld. Economie heeft met
geld te maken. Als mensen veel / voldoende geld verdienen, gaat het goed met de
economie. Maken bedrijven weinig winst, dan gaat slecht met de economie en
verliezen mensen hun job. Arbeiders worden ontslagen, kunnen minder producten
kopen, bedrijven maken minder winst… en zo gaat de cirkel rond en verder.
In de geschiedenis is het altijd zo geweest dat er goede economische tijden waren,
gevolgd door slechtere. In 1929 liep het helemaal fout… alle landen in de wereld
werden getroffen, maar vooral Duitsland kreeg zware klappen. Duitsland was na de
Eerste Wereldoorlog immers verplicht om herstelbetalingen te betalen.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
6
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
 Wat zijn volgens jou “herstelbetalingen”? Terwijl je nadenkt, hou vooral de rol
van Duitsland in de Eerste Wereldoorlog in gedachten, zij waren de
hoofdrolspeler in die oorlog en waren die eigenlijk ook begonnen…
Het is dus voor de hand liggend dat het economisch gezien in Duitsland heel erg
slecht ging na de Eerste Wereldoorlog. Kan je je voorstellen dat de gewone mensen
in Duitsland ontevreden waren.
1920
1928
1932
1935
1938
Verenigde Staten
Duitsland
4%
4%
25%
20%
19%
10%
13%
44%
12%
2%
Verenigd
Koninkrijk
13%
12%
23%
17%
13%
Frankrijk
3%
2%
3.5%
5%
4%
Dit schema toont aan hoeveel werklozen er waren tussen de twee wereldoorlogen in
vier verschillende landen.
 Wat stel je vast?
 Vergelijk de werkloosheid in Duitsland tussen 1932, 1935 en 1938. Wat stel je
vast? Wat is de verklaring hiervoor denk je?
 Wat is de reactie van de burgers in een land als de economie zwak is en de
werkloosheid hoog. Probeer kernwoorden te gebruiken.
 In Duitsland kwam Adolf Hitler in de jaren ’30 aan de macht. Kan je een
verklaring vinden voor het feit dat hij en zijn Nazi-partij aan de macht kwamen?
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
7
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
2. Rusland
In 1917 hield Rusland op met vechten in de Eerste Wereldoorlog. Er kwam een
opstand tegen de Tsaar (= de Russische “koning”). Hij en zijn familie werden
vermoord. Rusland werd een republiek.
 Wat is een “republiek”?
In het begin van de twintigste eeuw was de Russische bevolking heel erg ontevreden,
want de levensomstandigheden waren slecht, er was veel armoede.
 Op deze foto zie je de
levensomstandigheden waarin de
Russische boeren moesten leven.
Vooral zij hadden het slecht.
Tijdens een protestmars in Sint-Petersburg in 1905, schoot het leger van de Tsaar
130 mensen dood.
Je kan er vast wel inkomen dat er heel wat ontevredenheid was in Rusland en dat er
stemmen opgingen om een “ander” of toch zeker een beter bestuur. Net zoals je
daarnet vaststelde bij Duitsland.
Alle groepen die tegen de Tsaar geprotesteerd hadden, werden verboden maar
bleven natuurlijk ondergronds voortbestaan. Een aantal van die groepen waren
geïnspireerd door het boek van Karl Marx “Het communistisch manifest”.
In dat boek schreef hij dat het verschil tussen rijke en arme mensen slecht
is, omdat de rijken de armen onderdrukken. Dit systeem van rijke en arme
mensen noemt men het “kapitalisme” Marx vond dat de arme mensen in
opstand moesten komen tegen dit systeem en dat men moest
overschakelen op het “communisme”, een systeem waarbij de rijkdom
eerlijk verdeeld wordt tussen alle mensen.
 Markeer in de tekst hierboven de twee verschillende systemen die vermeld
worden + de (korte) uitleg ervan.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
8
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
 De definitie van het “communisme” is:
 Ken je een ander woord voor “opstand”?
____________________________
Karl Marx schreef zijn boek “Het communistisch manifest”
in 1848. Zijn ideeën waren echter al veel ouder. Die ideeën
hielden in dat alle spullen van iedereen, het hele volk
samen waren. Van de samenleving dus. Een ander woord
voor samenleving is “commune”.

Karl Marx
Eén van de aanhangers van Karl Marx was Vladimir Lenin. Hij probeerde -nadat de
Tsaar was afgezet- de macht te grijpen.
In november 1917 greep Lenin zijn kans. Ze hadden hun
staatsgreep (= een groep personen neemt de macht in een
land over van het staatshoofd dat aan de macht is, ze
grijpen letterlijk de macht van de staat) goed voorbereid.
Op 7 november werd de voorlopige regering gevangen genomen en afgezet. Lenin
werd nu met zijn communisten en de sovjets de baas over het grootste land ter
wereld.
De macht in de fabrieken werd aan arbeiders gegeven. In datzelfde jaar stopte
Rusland met de oorlog.
De hamer en de sikkel vormen het nieuwe symbool van de
Sovjet-Unie. De hamer staat voor de arbeiders en de sikkel
voor de boeren. Vanaf dat moment heette Rusland dus de
Sovjet-Unie (USSR). Dat is zo gebleven tot eind jaren ’80 –
begin jaren ’90.
De hamer en de sikkel vormen het nieuwe s
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
9
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”

Besluit:
In wat nu Rusland is, heerste vanaf ongeveer het einde van de Eerste
Wereldoorlog een systeem wat het communisme heet.
In het communisme wordt geleefd volgens het principe dat alles van iedereen
is en dat iedereen gelijkwaardig is.
Drie andere landen werden gewoon ingepalmd door de USSR, namelijk
Estland, Letland en Litouwen
Ook de landen rond de (toenmalige) USSR of Sovjet-Unie werden geregeerd
door een communistisch systeem. Deze landen waren Polen, Tsjechoslowakije
(nu Tsjechië en Slovakije), Roemenië, Bulgarije en Hongarije en OostDuitsland. Ze waren hier onrechtstreeks de baas.
Deze landen bleven net als de USSR zelf communistische landen tot eind jaren
’80 alles begon te veranderen…
van de staat voor de arbeiders en de
DE TWEEDE WERELDOORLOG => 1939 - 1945
1. Welke vijanden stonden tegenover elkaar?
De toestand in Europa bij het begin van de 20ste eeuw was onhoudbaar
geworden: de Europese volkeren waren verdeeld in grondig verschillende en
vijandige blokken. Er waren democratische landen, communistische landen
zoals de Sovjetunie en facistische landen zoals Duitsland en Italië. Dit heeft
geleid tot de rampzalige Tweede Wereldoorlog.
Wat je vooral goed moet begrijpen is wie aan de Tweede Wereldoorlog deelnam, wie
samenwerkte met wie,…
Uiteraard vormde Duitsland niet de enige oorzaak van de oorlog:
_______________ en Duitsland (Hitler en Mussolini) hadden in ’36 een
bondgenootschap gesloten, en spraken van toen af aan van de ‘As’, genoemd naar de
as Berlijn-Rome, die Europa in twee splitste. Italië had voor de oorlog, net als
Duitsland, al enkele gebieden ingelijfd (= ________________________), nl. Ethiopië
en Albanië.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
10
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
Ook ____________________, dat zich in ’40 bij de As zou aansluiten, had reeds
in ’31 iets dergelijks ondernomen; het had de Chinese provincie Mantsjoerije
ingenomen, iets wat de rest van de wereld voor dat moment weinig kon schelen.
Zo werden langzamerhand de ‘ploegen’ gevormd die het pleit zouden moeten
beslechten: Duitsland, Italië en Japan tegen ‘de rest van de wereld’
Deze drie mogendheden wordt ook nog wel de “As van het Kwaad” of
“de As-mogendheden” genoemd.
Aan de andere kant hadden we de “geallieerden”. Dit waren het Verenigd
Koninkrijk, Canada, de Sovjet-Unie (USSR) en de Verenigde Staten. Zij streden dus
tegen de “As-mogendheden”.
 Noteer hieronder in het schema nu wie de verschillende “partijen” in de Tweede
Wereldoorlog waren. Noteer ook hun verzamelnaam erbij.
__________________________
__________________________
dit waren
dit waren
 _____________________
 _____________________
 _____________________
 _____________________
de
_____________________
 _____________________
oor
boeren. Vanaf dat moment heette Rusland dus de Sovjet-Unie
(USSR)
 _____________________
 Adolf Hitler, leider van ___________________________
(of het Duitse rijk zoals het door hem en zijn Nazi-partij
werd genoemd) tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
11
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
Benito Mussolini, leider van
________________________ tijdens de Tweede
Wereldoorlog.
2. Korte samenvatting van de gebeurtenissen tijdens WO II.
 1939: begin van WO II in Europa:
Duitsland viel
binnen.
 1940: Duitsland veroverde in korte tijd
Denemarken, Noorwegen, Nederland,
België en Frankrijk (gedeeltelijk): men sprak van een Blitzkrieg
(=
)
Ons land werd aangevallen op 10 mei: Leopold III capituleerde
(=
) tegen het advies van zijn regering (20 mei 1940)
 1941: de Duitsers vielen verschillende Oost-Europese landen
binnen en ook Rusland. Later staken ze over naar Afrika.
In Duitsland begon de discriminatie van de
Velen van hen werden later naar
gevoerd om er
omgebracht te worden (meer dan 5 miljoen)
 1941 (dec): begin van de ondergang van de
As-landen. De Duitsers begonnen te
verliezen in Rusland en in Afrika.
 1944 (6 juni): D-Day (Decision Day of dag van de
Onder leiding van de Amerikanen (generaal Eisenhower) begonnen de
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
12
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
Geallieerden de tegenaanval vanuit Engeland en landden in
Daarna volgde de bevrijding van Frankrijk en België.
 1944-1945: Ardennenoffensief. (winter)
De Duitsers vielen een laatste maal aan in de Ardennen. Hun aanval mislukte.
 1945: de Geallieerden in het westen en de Russen in het oosten drongen de
Duitsers terug tot in Berlijn.
Hitler pleegde zelfmoord.
 8 mei 1945: V-day ( Victory Day= dag van de
)
Duitsland capituleerde.
Einde van WO II in Europa.
 1945 (augustus): de
Amerikanen lieten een
atoombom ontploffen in Japan
(Hirosjima en Nagasaki)
Daarna capituleerde Japan =
Einde van WO II in het Verre Oosten.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
13
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
NA DE 2DE WERELDOORLOG => VERDEELDE WERELD =>
KOUDE OORLOG
1. Wat gebeurde met Hitler?
Hitler heeft nooit een capitulatie ondertekend noch heeft ooit iemand hem ter
verantwoording kunnen roepen. Hij stelde op 29 april een testament op en maakte
dezelfde dag nog een einde aan zijn leven. Later werd zijn lichaam verbrand in de
tuin van de Rijkskanselarij. In het testament van Hitler stond dat Dönitz zijn
opvolger zou zijn. Dönitz probeerde in eerste instantie het werk van zijn
voorganger voort te zetten door bevelen te blijven geven om klaar te maken voor
de verdediging. Hij probeerde ondertussen om een aantal gebieden te laten
capituleren uit tactische maar vooral ook humanitaire redenen. Het Duitse volk
hongerde namelijk dood en was beter af in Geallieerde handen, aangezien zij
voedsel vestrekten. Het duurde niet lang tot Dönitz krijgsgevangene werd gemaakt
en het Derde Rijk wel moest capituleren aangezien Berlijn was gevallen.
 Hoe kwam Adolf Hitler om het leven?
________________________________________
 Zijn “opvolger” liet een aantal gebieden “capituleren”. Wat betekent dat?
 Hij deed dat gedeeltelijk omwille van humanitaire redenen. Leg uit.
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
 Dit weet je vast wel… wie was / waren de verliezende partij(en) van de Tweede
Wereldoorlog?

____________________________

____________________________

____________________________
met andere woorden de
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
14
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
2. Wat gebeurde met Europa?
De winnende partijen waren natuurlijk de _________________________________,
een verbond van enkele landen die streden tegen de As-mogendheden.
De landen die dus de oorlog gewonnen hadden waren dus:

____________________________

____________________________

____________________________

____________________________
Maar die landen hadden toch wel grote verschillen… In de Sovjet-Unie bijvoorbeeld
heerste nog steeds het _______________________________ terwijl de rest van de
geallieerden een kapitalistisch systeem aanhingen…
Terwijl de West-Europese landen aan hun herstel werkten, maakte de Sovjet-Unie
van deze situatie gebruik om de macht van het communisme te vergroten…
i. Eerst hadden ze een aantal gebieden bij hun grondgebied
aangehecht:
Dit waren Estland, Letland, Litouwen (alle drie in 1940),
een deel van Finland (1939-1940 tijdens de Sovjet-Finse oorlog),
een deel van Polen en Oost-Pruisen (een voormalige Duitse provincie)
ii. Daarnaast werden een aantal Oost-Europese landen onder
invloed van de Sovjet-Unie gebracht. (de satellietstaten)
De term satellietstaat wordt gebruikt om een land te omschrijven dat formeel
onafhankelijk is, maar in feite gedomineerd wordt door een ander land.
Die landen hadden een eigen regering, maar die zat wel volledig onder de knoet van
de Russen… ze deden dus wat de USSR hen opdroeg.
(!!! Je moet kunnen uitleggen wat satellietstaten zijn en ook de satellietstaten van de USSR kunnen
geven)
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
15
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”

Toepassingen
Hier zie je de landen die onder invloed van de
Sovjet-Unie vielen. Dit betekende dat deze
landen automatisch ook het communistisch
systeem overnamen.
De satellietstaten van de USSR waren:
*____________________________________
*____________________________________
*____________________________________
*____________________________________
*____________________________________
*____________________________________
Soms werden Joegoslavië en Albanië ook tot
de satellietstaten van de USSR gerekend.
Europa werd verdeeld in twee tegengestelde blokken:

het communistische Oostblok

het vrije, kapitalistische Westblok
Deze verdeeldheid werd nog versterkt door het feit dat de Sovjets zich afgrendelden
van alles wat met het Westen te maken had.
Als je kijkt op het kaartje hierboven, zie je een vette, zwarte lijn die door Europa
loopt. Die lijn scheidt het oostelijke, communistische deel van Europa van het
westelijke, kapitalistische deel.
Deze zwaar bewaakte, prikkeldraden grens wordt het _______________________
genoemd. De omgeving rond die prikkeldraad was soms bezaaid met mijnen.
 Hoe is Duitsland op de kaart aangegeven (naam?)
________________________________________________
3. Wat gebeurde met Duitsland?
Men wou Duitsland na de oorlog eens goed straffen en voorkomen dat het nog eens
een oorlog zou beginnen. Men verdeelde het land dus …
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
16
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
Na de oorlog werd Duitsland verdeeld in 4 delen:
Engeland, Frankrijk, Amerika en de Sovjet-Unie hielden een oogje in het zeil.
(Duitsland was immers in één eeuw al 2 keer begonnen met een oorlog in Europa en
dit mocht nooit meer gebeuren.)
Het donkerste gebied op het kaartje werd communistisch onder leiding van de
Sovjet-Unie. Het land heette de DDR (Duitse Democratische Republiek) of OostDuitsland.
De andere kleuren bij elkaar werd de BRD (Bondsrepubliek Duitsland) of WestDuitsland genoemd.
(De Britten, Fransen en Amerikanen lieten hun delen samen en maakten er dus één deel van).
Deutsche
Demokratische
Republik
Bundes
Republik
Deutschland
WEST
BERLIJN
OOST
BERLIJN
De hoofdstad Berlijn werd ook opgedeeld in een Amerikaans (Westen) en een
Russisch deel (Oosten).
(!!! Stel je eens voor dat Brugge in België ligt maar eigenlijk “eigendom” is van het
Verenigd-Koninkrijk… men rijdt dus alleen in Brugge links, men spreekt er Engels…)
Als je Berlijn bekijkt wat het grondgebied betreft, dan merk je dat stad diep in OostDuitsland (= Duitse Democratische Republiek) ligt.
Dat wil zeggen dat West-Berlijn niet bestuurd werd door de Sovjets maar als je het
op grondgebied alleen bekijkt, dan lag het wel middenin een gebied waar de Sovjets
de plak zwaaiden… Het was dus als het ware een klein stukje kapitalisme
(Westen) tussen het communisme (Oosten).
Veel mensen uit Oost-Berlijn vluchtten naar West-Berlijn en het Russische gedeelte
liep langzaam leeg. De Sovjets moesten hier iets tegen doen.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
17
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
Eerst probeerden de Sovjets West-Berlijn in te pikken? Maar dat lukte niet...
In 1948 maakten de Sovjets een blokkade (Wat is dat?).
Ze zorgden ervoor dat er geen goederen uit West-Europa en Amerika in West-Berlijn
aankwamen. (Berlijn lag namelijk helemaal in Oost-Duitsland!) Deze blokkade duurde
bijna een jaar, maar Amerika gaf zich niet gewonnen en West-Berlijn werd weer
vrijgegeven.
De vijandige sfeer tussen Oost en West bleef jarenlang (!!! 40 jaar) hangen. Deze
periode noemen we de ____________________________________ .
Steeds meer Oost-Duitsers vluchtten uit Oost-Duitsland. Er waren er nu al bijna 2
miljoen gevlucht. Men moest dus een andere oplossing vinden om de Oost-Duitsers in
Oost-Duitsland te houden…
 Waarom zouden mensen willen vluchten van Oost-Duitsland (het Russische,
communistische deel) naar West-Duitsland?
De leider van de Sovjet-Unie, Nikita Chroetsjov (spreek uit : kroetsjof), gaf in 1961
toestemming om dwars door de stad Berlijn een muur te bouwen.
Deze muur moest ervoor zorgen, dat de inwoners niet konden vluchten uit OostBerlijn.
Op 13 augustus 1961 werd begonnen met de bouw van de muur
(bekend als de Berlijnse Muur). De Berlijnse muur werd opgericht en
bewaakt door de DDR. De muur, ruim 43 km lang, liep dwars door
Berlijn en trok ruw families en vriendschappen uit elkaar.
Vele Oost-Duitsers probeerden naar het rijke westen te vluchten. Zo’n
vlucht was duur en zeer gevaarlijk. De muur werd door de Oost-Duitse
grenspolitie zwaar bewaakt. De strenge bewakers maakten van elke
beweging een foto.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
18
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
De muur was voorzien van prikkeldraad en de West-Berlijnse kant was vanaf de
Oost-Berlijnse kant nauwelijks te benaderen door de aanleg van mijnenvelden.
Daardoor werd Berlijn (tot 1989) in twee delen verdeeld:

West-Berlijn behoorde bij West-Duitsland of
______________________________________________________

Oost-Berlijn behoorde bij Oost-Duitsland of
______________________________________________________
Er werden in de loop der jaren vaak spectaculaire pogingen gedaan om over de
muur te klimmen, te vliegen, en er onderdoor te graven, waarbij naar schatting
76 mensen werden doodgeschoten door grenswachters. Mensen verzonnen
allerlei mogelijkheden om erdoor te komen. Bijvoorbeeld kisten onder auto’s en
onzichtbare verbergruimtes in auto’s.
De Bethaniendamm in Berlin-Kreuzberg. Men ziet dat een
schoonmaakcolonne van de DDR het afval van het westen
wegveegt. Het was destijds een soort volkssport om
eenvoudigweg alles over te muur te werpen: lege flessen,
vuilniszakken, luiers, olieresten. (foto: Thierry Noir, 1986)
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
19
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”

Toepassingen
 Duid ons land aan met een RODE B
 Overtrek het IJzeren gordijn met een RODE LIJN
 Kleur West-Duitsland GROEN
 Kleur Oost-Duitsland ROOD
4. De militaire organisaties NAVO en Warschaupact
Aan weerszijden van het IJzeren Gordijn werd een militair verdrag tussen
verschillende landen gesloten:
i. In het WESTEN werd de NATO of NAVO opgericht.
NAVO staat voor
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
20
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
ii. In het OOSTEN bond de Sovjet-Unie haar communistische buurstaten aan
zich vast in een militair verdrag met het WARSCHAUPACT. Dit militaire
verbond bleef bestaan tot 1991.
NAVO-landen
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
WARSCHAUPACT-landen
21
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”

Extra:
De leden van de NAVO
 Bij het ontstaan in 1949
België, Canada, Denemarken, Frankrijk, IJsland, Italië,
Luxemburg, Nederland, Noorwegen, Portugal, het Verenigd
Koninkrijk en de Verenigde Staten.
Samengevat: de meeste West-Europese landen, samen met Canada en
de USA.
 Later kwamen daar nog Griekenland en Turkije bij (1952) en ook
West-Duitsland (1955) en Spanje (1982) traden toe.
 Bij het einde van de Koude Oorlog traden in 1999 ook Tsjechië,
Polen en Hongarije toe.
 In 2004 traden ook Estland, Letland, Litouwen, Slowakije,
Slovenië, Roemenië en Bulgarije toe.
Dat betekent dat de NAVO nu 26 leden kent.
(Frankrijk is sedert 1966 geen lid meer van de militaire organen van de NAVO)
5. Het einde van de Koude Oorlog en de val van de Berlijnse Muur…
Men heeft dit systeem kunnen volhouden tot eind de jaren ’80. De economische
situatie van de DDR (=____________________________________________) werd
steeds slechter, het communistische systeem bleek niet te werken.
Vanuit het “communistisch moederland” kwam ook de roep naar verandering.
De leider van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie (= Michail Gorbatsjov)
roept zelf op om te veranderen…
De USSR neemt zijn handen af van alle landen die jaren onder hun bewind vielen… in
de DDR maar ook in de andere landen vinden enorme manifestaties plaats.
Op 3 november 1989 verleent de DDR voor het eerst de reisdocumenten aan burgers
die hen toelaat om naar het Westen te reizen…
Op 9 november 1989 valt uiteindelijk de muur…
 Hoelang heeft de Berlijnse Muur er gestaan?
__________________________________
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
22
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
Onmiddellijk werden er plannen gemaakt om de twee “Duitslanden” opnieuw te
herenigen.
Leg de cartoon uit:
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
23
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”

Extra:
VERWERKING VAN DE CURSUS DOOR MIDDEL VAN EEN FILM =>
“GOOD BYE LENIN!”
Oost-Berlijn,
oktober
1989.
Enkele
Vastbesloten
zijn
moeder
in
leven
te
dagen voor de val van de Berlijnse muur
houden besluit Alex om zijn moeder niet te
krijgt de moeder van Alex een hartaanval,
vertellen over de ‘Wende’. Maar dit blijkt
waardoor ze in een coma raakt. Er breekt
moeilijker
dan
gedacht.
Westerse
voor de 21-jarige Alex een
automerken hebben immers
drukke tijd aan: de val van
hun intrede gedaan. De zus
de
van
Muur
brengt
immers
Alex
werkt
in
een
gigantische omwentelingen
fastfoodrestaurant waar ze
met zich mee. Terwijl alles
een relatie heeft met de
om haar heen verandert,
manager
terwijl
reclamecampagnes
van
de
laatste
het
resten
communisme
en
kleurrijke
van
Coca Cola en Ikea fleuren
worden verdreven, terwijl
het
het kapitalisme zijn intrede
Gemanipuleerde
doet, slaapt de moeder van
televisiejournaals
Alex
vaak het antwoord op alle
verder,
en
dit
8
maanden lang.
straatbeeld
op.
bieden
vragen die de moeder van
Alex heeft…
Maar dan, als bij wonder,
ontwaakt
de
vrouw.
De
Goodbye Lenin! is grappig
dokters
drukken
Alex
en ontroerend. Het verhaal
echter op het hart dat hij
van een zoon die hemel en
zijn
aarde
moeder
moet
verzet
om
zijn
afschermen van stresserende situaties. Het
moeder in haar waan te laten. Of hoe de
verdwijnen van de DDR, van het fiere
liefde
communistische
universeel gegeven is en dit alles tegen de
vaderland
zou
haar
immers fataal kunnen worden.
tussen
ouders
en
kinderen
een
achtergrond van een reeks feiten met
historisch belang. Een aanrader!
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
24
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
Verwerking van de film aan de hand van enkele vragen:
1. 1978
a. De vader van het Oost-Duitse gezin is blijkbaar weg.
Waar is hij heen?
b. Waarom?
c. Met moeder gaat het na verloop van tijd opnieuw goed. Ze krijgt zelfs
een onderscheiding. Waarom krijgt ze die?
2. 1989 - 1990
a. Feest in de DDR. Wat wordt gevierd?
b. In de vooravond van 7 oktober 1989 maken enkele honderden mensen
een protestavondwandeling. Waartegen protesteren ze?
c. Alex’ moeder ziet haar zoon tussen de manifestanten. Hoe reageert ze als
ze ziet dat haar zoon opgepakt wordt?
d. Achteraf komen we te weten wat er gebeurd is met haar?
e. Terwijl moeder 8 lange maanden slaapt, gebeurt heel wat in de DDR.
Noem een vijftal zaken op die moeder gemist heeft tijdens haar
‘afwezigheid’?
i.
ii.
iii.
iv.
v.
f.
Moeder ontwaakt. De dokter raadt Alex aan zijn moeder te besparen van
alle vormen van opwinding. Moeder weet uiteraard niets van alle
veranderingen in Duitsland. Ze wil op een bepaald moment terug naar
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
25
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
huis. Wat doet Alex om moeder weer het ‘thuisgevoel’ te geven?
g. Oost-Duitsland (DDR) had zijn
eigen producten. Bv.
Spreewald-augurken. Op een
bepaald moment vraagt moeder
ernaar. Alex zoekt ze maar vindt
ze niet meer in de winkel. Wat
doet hij om moeder toch
gelukkig te maken met OostDuitse producten?
h. Moeder verjaart. Wat is er speciaal aan haar verjaardagsfeestje?
i.
Tegen de muur van een huizenblok wordt een spandoek ontrold. Wat
staat erop?
j.
Moeder is verbaasd. Hoe komt dit?
k. Alex reageert hierop samen met zijn vriend. Wat doen ze?
l.
Op zekere dag waagt moeder zich buiten. Er komt een helikopter voorbij
met een enorm standbeeld aan. Wie stelt het standbeeld voor?
m. Moeder ziet in de straat heel wat zaken die uit het Westen komen. Ze is
compleet in de war en begrijpt het niet goed. Hoe legt Alex het haar uit?
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
26
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
n. Wanneer moeder een twee hartinfarct krijgt, trekt Alex erop uit op zoek
naar iemand. Wie?
o. Welke boodschap heeft Alex hem(haar) te melden?
p. Wat gebeurt op het einde van de film met moeder?

Extra 2:
VIDEOREPORTAGE: DE LAATSTE DAG …
De Muur van Berlijn was jarenlang de scheiding tussen twee politieke ideeën. We volgen in
de reportage die jullie zullen zien ‘de laatste dag’. Volg aandachtig mee en vul onderstaande
vraagjes in.
 Hoe lang bestond de Muur in 1989?
 Wat was de lengte ervan?
 Wat scheidde deze Muur?
 De Muur werd bewaakt door Oost-Duitse bewakers. Wat was hun taak als
iemand te dicht bij de Muur kwam?
 In de reportage vermelden ze hoeveel mensen omkwamen bij vluchtpogingen.
Hoeveel waren er dat?
 Wie was de ‘vader’ van de Muur?
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
27
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
 Na WO II kwam de stad Berlijn in handen van twee groepen:

Het Westen kwam in handen van
en in
gecontroleerd door de volgende landen:

Het Oosten kwam in handen van
en
gecontroleerd door
 Hoe lang was Erich Honecker het staatshoofd van Oost-Duitsland?
 Wat was de reden tot het plaatsen van de Muur?
 De Sovjetleider Michaël Gorbatsjov bracht openheid en hervorming in het
Oosten. Er kwam een gat in het IJzeren Gordijn. Wat was de reactie van de
Oost-Duitsers?
 Welke sensationele mededeling doet Chabovski om 19:05 in het Intern
Perscentrum in Oost-Berlijn?
 Wat is de reactie van het Duitse volk?
 Een huilende vrouw smeekt de bewakers de grenzen te openen. Ze wil maar
één iets. Wat?
 Moll is in de war bij het zien van zoveel volk bij zijn grenspost. Hij belt zijn
chefs. Wat zeggen zij dat hij moet doen?
 Wat doet hij om 12u ’s nachts?
 Hoe lang duurde het feest?
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
28
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
DE EUROPESE INTEGRATIE: ONTSTAAN EN GROEI
1. Het begrip Europese integratie
Terwijl het Oosten er zoveel mogelijk aan doet om zo weinig mogelijk met het
Westen te maken hebben, pogen verschillende West-Europese landen meer en
meer met elkaar samen te gaan werken om stilaan te groeien tot één blok, één
geheel. Dit noemen we ‘de integratie van Europa’.
Europese integratie betekent:
=> de eenmaking van Europa.
=> het ontstaan van een verenigd Europa.
2. Moeizaam begin van de Europese integratie
 Het ontstaan van de integratiegedachte
De grondgedachte voor de
eenmaking van Europa kwam op
na de Tweede Wereldoorlog: er
mocht geen nieuwe oorlog meer
uitbreken tussen de landen van
Europa. Daarom moesten de
landen zich verzoenen en met
elkaar samenwerken.
Een tweede reden was dat
Europa nog weinig betekende in
de wereld: het was geklemd tussen twee machtige blokken: de U.S.A. en de
Sovjetunie.
Wilde Europa nog iets betekenen, dan moest het een belangrijk blok gaan
vormen.
De samenwerking kwam er echter niet meteen: de landen in West-Europa
kwamen niet zo best overeen en samenwerken met landen uit Oost-Europa
kon niet door de Russische invloed.
 De Benelux: het goede voorbeeld:
Reeds tijdens de oorlog (1944) waren België,
Nederland en Groothertogdom Luxemburg
overeengekomen de grenzen tussen onze landen
meer open te stellen.
Zo werd de Benelux opgericht: een douane-unie
tussen
,
en
Doel: de grensovergangen tussen de lidstaten
versoepelen.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
29
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
3. Verdere integratie van Europa
 Economische samenwerking door “De Zes” van Europa
i.
Een nieuwe gedachte
Een aantal jaren na de oorlog groeide in Europa de overtuiging dat
verzoening en samenwerking noodzakelijk waren.
“Het samenbrengen van de volken van Europa kan pas
gebeuren als eerst de eeuwenoude vijandschap tussen
Frankrijk en Duitsland uit de weg is geruimd. Onze
actie voor Europa moet er dus in de eerste plaats voor
zorgen dat Frankrijk en Duitsland elkaar de hand
reiken. Met dit doel stelt de Franse regering voor
onmiddellijk op een beperkt maar belangrijk terrein te
beginnen. Ze stelt voor om de kolen- en staalproductie
van Frankrijk en Duitsland onder een
gemeenschappelijk Hoog Gezag te plaatsen. Ze wil
daartoe een organisatie oprichten waarbij ook andere
landen uit Europa kunnen aansluiten.”
Robert Schuman, 1951 (Minister van Buitenlandse Zaken, Frankrijk)
Welke landen moesten volgens Schuman tot verzoening gebracht worden?
Op welk vlak werd een samenwerking voorgesteld?
_____________________________________________________
Welke landen mogen daaraan meewerken naast Duitsland en Frankrijk?
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
30
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
STAP 1: “DE ZES” VAN EUROPA
= een groep van zes Europese landen die nauwer wilden samenwerken.
Deze zes landen waren: België, Frankrijk, Nederland, Luxemburg,
Bondsrepubliek Duitsland (= _______-Duitsland) en Italië.
 Toepassingen
Taak bij de kaart: Kleur de landen die samen de “Zes van Europa”
vormden GROEN op de kaart hieronder. Vul ook de legende aan.
De landen die deel uitmaakten van “de Zes van Europa”.
De eerste aanzet tot Europese samenwerking.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
31
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
DE ORGANISATIES VAN “DE ZES”
1. De EGKS (1951)
Betekenis:
E___________________
G___________________ voor
K___________________ en
S___________________
Doel van deze organisatie:
Een gemeenschappelijke markt vormen voor de steenkool- en
staalproductie. (dit is een overeenkomst over de productie, de prijzen, de
invoer, de uitvoer…)
2. De EEG of EUROMARKT (1957)
Betekenis:
E___________________
E___________________
G___________________
Doel van deze organisatie:
Een gemeenschappelijke markt vormen voor de gehele economie:
landbouw, industrie, handel…
Wat is het verschil tussen de EGKS en de EEG?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3. EURATOM (1957)
Betekenis:
Doel van deze organisatie:
Samenwerking tussen de lidstaten op het gebied van atoomenergie.
4. De EG
De 3 vorige organisatie versmelten later tot de EG,
de E___________________ G___________________
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
32
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
STAP 2: DRIE NIEUWE LANDEN WORDEN LID
In 1973 traden drie landen als nieuwe leden toe tot de EG nl:
Denemarken, Ierland en Het Verenigd Koninkrijk
 Toepassingen
Taak bij de
kaart: Kleur
de landen die
in 1973 tot
de EG
toetraden in
het ROOD.
Vul ook de
legende aan.
De landen
die in 1973
toetraden
tot de EG.
STAP 3: NOG EEN LAND ERBIJ
In 1981 werd een tiende land lid van de EG: Griekenland.
 Toepassingen
Taak bij de
kaart:Kleur
Griekenland
GEEL op deze
kaart. Vul ook
de legende
aan.
Land dat in
1981 lid werd
van de EG.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
33
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
STAP 4: 1986 … TWEE NIEUWKOMERS ERBIJ
In 1986 kwamen nog twee nieuwe leden: Spanje en Portugal.
 Toepassingen
Taak bij de
kaart: Kleur
Spanje en
Portugal
BRUIN op
deze kaart. Vul
ook de legende
aan.
Landen die in
1986 lid
werden van de
EG.
STAP 5: 1995 … NOG DRIE TOETREDINGEN
In 1995 nog drie toetredingen: Oostenrijk, Finland en Zweden
 Toepassingen
Taak bij de
kaart: Kleur
Oostenrijk,
Finland en
Zweden
BLAUW op
deze kaart. Vul
ook de legende
aan.
Landen die in
1995 lid
werden van de
EU.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
34
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
STAP 6: 2004 … IEDEREEN WIL ERBIJ … 10 NIEUWE LEDEN
Een supertoetreding op 1 mei 2004: het is het grootste aantal landen dat
in één keer toetreedt nl:Cyprus, de Tsjechische Republiek,Estland,
Hongarije, Letland, Litouwen, Malta, Polen, de Slowaakse
Republiek en Slovenië.
 Toepassingen
Taak bij de
kaart:Kleur
alle landen die
op 1 mei 2004
toetraden
ORANJE op
deze kaart.
Vul ook
de legende aan.
Landen die in
2004 lid
werden van de EU.
STAP 7: 2007 ... EN TOEN KWAMEN ER NOG TWEE…
Vanaf 1 januari 2007 behoren twee vroegere Oostbloklanden
nl. Roemenië en Bulgarije officieel tot de Europese familie.
 Toepassingen
Taak bij de
kaart:Kleur
de 2 landen
die op 1
januari 2007
toetraden
GROEN op
deze kaart.
Landen die in
2007 lid
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
35
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
werden van de EU.

Besluit:
De Europese Unie (= EU) telt vandaag in totaal dus_______ landen.
De kous is daarmee nog niet af, want er zijn nog 3 lidstaten die een officiële
aanvraag hebben ingediend om lid te worden van de Europese Unie, namelijk:
Macedonië, Turkije en Kroatië.
De EU vandaag
…
 Toepassingen
 De tabel hieronder moet ingevuld worden. Alle informatie die je
nodig hebt, vind je op de volgende website: http://europa.eu.int
 Je kiest op de beginpagina dan voor nl (= Nederlands) de
portaalsite van de Europese Unie.
 Je kiest voor “Europa in het kort”.
 In de linkerkolom vind je “lidstaten” en als je met je cursor
daarop gaat staan komen alle leden van de EU tevoorschijn.
 Van daaruit kan je dan verder klikken en zo alle informatie over de
EU-landen vinden.
 Het is de bedoeling dat je de tabel volledig aanvult.
Succes!
Land
Hoofdstad
Inwoners
Oppervlakte
Politiek
systeem
1. België
2. Bulgarije
3. Cyprus
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
36
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
4.Denemarken
5. Duitsland
6. Estland
7. Finland
8. Frankrijk
9. Griekenland
10. Hongarije
11. Ierland
12. Italië
13. Letland
14. Litouwen
15.Luxemburg
16. Malta
17. Nederland
18. Oostenrijk
19. Polen
20. Portugal
21. Roemenië
22. Slovenië
23. Slowakije
24. Spanje
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
37
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
25. Tsjechië
26. Verenigd
Koninkrijk
27. Zweden

Extra:
Kan jij verklaren waarover onderstaande cartoons gaan?
 De EG verruimt zich tot de EU
Je hebt waarschijnlijk wel gemerkt dat we opeens spreken van EU in plaats
van EG. Deze naamsverandering is het resultaat van besprekingen in 1993
waarbij men de grondgedachte van de EG, nl. samenwerking van de landen
op
vlak wilde verruimen. Naast samenwerking op
economisch vlak, werden twee andere domeinen gekozen waar de landen van
de EG konden samenwerken nl. buitenlandse zaken en veiligheid EN
binnenlandse zaken en justitie. Dit standpunt werd plechtig ondertekend
te Maastricht, vandaar dat dit historisch verdrag bekend staat als het ‘Verdrag
van Maastricht’. Vanaf dan spreken we niet meer van de Europese
Gemeenschap maar van de
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
.
38
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
Op welke drie vlakken werken de landen van de EU vanaf 1993
samen?



We noemen dit ‘de drie pijlers van de Europese Unie’.
















EERSTE PIJLER
TWEEDE PIJLER
DERDE PIJLER
Europese Gemeenschappen
Gemeenschappelijk
Buitenlands en
Veiligheidsbeleid
Politiële en Justitiële
Samenwerking in
Strafzaken
Douane-unie en Interne markt
Landbouw
Visserij
Mededinging
Economische en Monetaire
Unie
EU-Burgerschap
Onderwijs en Cultuur
Trans-Europese netwerken
Consumentenbescherming
Volksgezondheid
Onderzoek
Milieu
Sociaal beleid
Asielbeleid
Verdrag van Schengen
Immigratiebeleid
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
Buitenlands beleid:
 EU battle groups, European




Rapid Reaction Force
Handhaving van vrede
Mensenrechten
Democratie
Buitenlandse hulp





Drugs- en Wapensmokkel
Terrorisme
Mensensmokkel
Georganiseerde misdaad
Oplichting en fraude
Veiligheidsbeleid:
 Europees Veiligheids- en
Defensiebeleid
39
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
 Toepassingen
Bij wijze van herhaling zetten we nog eventjes de belangrijkste
organisaties van de EU onder elkaar. Probeer aan de hand van de
cursus de tabel te vervolledigen…
Naam
Betekenis van de
naam
Leden
Doel
Benelux
NATO
of
………..
EGKS
EEG
Euratom
27 landen
EG
EU
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
40
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
DE WERKING VAN DE EUROPESE UNIE => BESTUUR
Net zoals een land of een bedrijf moet ook de EU bestuurd worden. Daarvoor werden een
reeks instellingen in het leven geroepen. Het zou ons te ver leiden om ze allemaal te
bespreken. Daarom beperken we ons tot de vijf instellingen die aan de basis liggen van
de besluitvorming in de EU.
1. De Europese Raad
 Wie?
De Raad is samengesteld uit de staats en/of regeringsleiders van de EUlidstaten en de voorzitter van de Europese Commissie.
 Wat?
De Europese raad is de “richtingaanwijzer” van de Europese Unie. In de
Europese Raad worden de grote beleidslijnen van de EU uitgestippeld. Zij
beslissen wie er lid kan worden van de Europese Unie, of er een Europees
leger komt, …
 Waar?
Ieder half jaar wordt een ander land voorzitter van de Europese Unie. De
Europese Raad komt twee keer per voorzitterschap samen in Brussel. Er zijn
dus vier ‘Europese Topbijeenkomsten’ per jaar. Uitzonderlijk kan er een extra
top georganiseerd worden, zoals na de aanslagen van 11 september 2001.
2. De Europese Commissie
 Wie?
Elke EU-lidstaat mag één afgevaardigde naar de Commissie sturen. Er zijn dus
27 commissarissen, waaronder één voorzitter. Die Europese
Commissarissen zijn onafhankelijk. Zij werken in het algemene belang van de
Unie, niet in het belang van hun eigen land.
 Wat?
De Europese Commissie vormt het dagelijks bestuur van de Europese
Unie. Dat bestaat concreet uit drie belangrijke taken.
1. Het initiatiefrecht: de Commissie schrijft de Europese wetsvoorstellen.
2. De uitvoerende macht: nadat de Ministerraad besliste over een
wetsvoorstel, moet de Commissie dat uitvoeren.
3. Controle: de Commissie controleert of de Europese wetgeving door de
lidstaten en de EU-burgers wordt nageleefd.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
41
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
 Waar?
De Europese Commissie werkt in het Berlaymont-gebouw in Brussel.
 Waarom?
De Commissie verdedigt
de belangen van de
Unie. Daarom moeten de
Commissarissen
onafhankelijk van de
lidstaten kunnen werken.
3. De Ministerraad
 Wie?
In een Ministerraad zetelen 27 ministers. Er zijn in totaal negen
Ministerraden. Welke ministers samenkomen, is afhankelijk van het
onderwerp. Wordt er bijvoorbeeld een aanslag gepleegd in een EU-lidstaat,
dan komen de ministers van Binnenlandse Zaken samen. Als er zich een
probleem voordoet in de landbouwsector dan zullen de 27 ministers van
Landbouw vergaderen.
 Wat?
De Ministerraad heeft de wetgevende macht. Zij beslissen over de
wetsvoorstellen van de Commissie. Voor bepaalde onderwerpen mag het
Europees Parlement meebeslissen. Voor andere onderwerpen moet de
Ministerraad enkel het advies inwinnen van het Parlement, maar ze is niet
verplicht dit advies te volgen.
 Waar?
De Ministerraad vergadert in het Justus Lipsiusgebouw aan het
Schumanplein in Brussel.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
42
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
 Waarom?
Via de Ministerraad kunnen de lidstaten hun stem laten klinken. De lidstaten
komen er op voor hun eigen belangen of hun eigen visie.
4. Het Europees Parlement
 Wie?
Het Europees Parlement telt 785 volksvertegenwoordigers. Daarvan zijn
24 plaatsjes gereserveerd voor Belgen. De europarlementariërs worden sinds
1979 rechtstreeks verkozen door de EU-burgers. Ze zitten niet samen per land
maar per ‘politieke familie’ (fractie).
 Wat?
Het Europese Parlement moet in de eerste plaats advies geven. Het
Parlement wordt vaak geraadpleegd door de Ministerraad, maar zij zijn niet
verplicht dat advies te volgen. Daarnaast krijgt het Parlement steeds meer
“mede-beslissingsrecht”. In dat geval kan er enkel een beslissing worden
genomen als de ministers én de parlementsleden akkoord gaan.
Verder moet het de EU-begroting goed-/of afkeuren en controleren of
de Commissie haar taken behoorlijk uitvoert.
 Waar?
Eén week per maand vergaderen alle europarlementariërs samen, in plenaire
zitting, in Straatsburg. Commissievergaderingen vinden plaats in Brussel.
Het secretariaat van het Europees Parlement is gevestigd in Luxemburg.
 Waarom?
In het Europees Parlement zitten parlementsleden die rechtstreeks door de
EU-burgers zijn verkozen. Zij moeten dus de belangen van de burger
verdedigen. De volksvertegenwoordigers klagen echter dat het
machtscentrum van de EU niet bij hen ligt, maar bij de Ministerraad. Met meer
“medebeslissing” wordt daar mondjesmaat aan tegemoet gekomen.
5. Het Europees Hof van Justitie
 Wie?
In het Europees Hof zetelen 27 rechters, één voor elke lidstaat. De rechters
worden benoemd voor een periode van zes jaar. Ze worden bijgestaan door 8
advocaten-generaal.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
43
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
 Wat?
Het Hof is de hoogste beroepsinstantie voor particulieren. Wanneer een
Europees burger vindt dat zijn Europese rechten geschonden worden, kan hij,
in laatste instantie, naar het Europees Hof van Justitie stappen. Het Hof doet
ook uitspraken over geschillen tussen lidstaten en instellingen, of
tussen lidstaten onderling. Ten slotte spreekt het Hof zich uit over de
geldigheid en de interpretatie van Europese verdragen.
 Waar?
Het Hof van Justitie zetelt in Luxemburg. Verwar het dus niet met het
Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg.
 Waarom?
Het Hof is een onafhankelijke scheidsrechter bij geschillen tussen
lidstaten, instellingen en burgers van de Europese Unie.
SAMENGEVAT:
Europese
Europese
De
Europees
Europees
Raad
Commissie
Ministerraad
Parlement
Hof van
Justitie
Wie?
Staats- en
27
27 ministers
regeringsleiders commissarissen
785
27 rechters
volksvertegenwoordigers
1. Advies geven
Wat?
Beleid EU
Dagelijks
Wetgevende
uitstippelen
bestuur EU
macht
2. Mede-
Europese
beslissingsrecht
rechtbank
3. Begroting
goedkeuren
4. Commissie
controleren
Waar?
Brussel
Waarom?
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
Brussel
Brussel
Straatsburg
Luxemburg
Belangen EU
De stem van
Belangen van
Scheidsrechter
verdedigen
de lidstaten
de burgers
bij geschillen
laten horen
verdedigen
binnen EU
44
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
 Toepassing 1
In de onderstaande tabel vind je een aantal definities van Europese
instellingen. Schrijf de juiste instelling naast de omschrijving.
Je kan kiezen uit: Europese Commissie, Ministerraad, Europees
Parlement, Europese Raad (ook wel Europese Top genoemd).
Deze instelling bestaat uit 27 Commissarissen. Elke lidstaat stuurt
er één. Het zijn echte Europeanen want ze werken voor de hele
EU, niet voor hun eigen land. Zij maken wetsvoorstellen.
Hierin komen 785 mensen samen die de inwoners van de
Europese Unie vertegenwoordigen. Zij worden om de vijf jaar
verkozen. Ze vergaderen in Straatsburg en in Brussel.
Af en toe komen de ministers van de 27 landen in Brussel bijeen.
Niet allemaal natuurlijk. Als er in enkele EU-landen mond- en
klauwzeer uitbreekt, dan vergaderen de ministers van Landbouw,
gaat het over de euro dan zijn de ministers van Financiën er,
enz. Zij moeten beslissen of een wetsvoorstel ook echt een wet
wordt of niet.
Op deze bijeenkomsten komen alle staats- en regeringsleiders
van de 27 landen samen. Zij bepalen de grote lijnen van het
beleid van de Europese Unie.
 Toepassing 2
Hoe komt een Europese wet tot stand?
Probeer de verschillende stappen in de juiste volgorde te zetten.
a. Nu het voorstel door iedereen is goedgekeurd, mag de Commissie
het voorstel in de praktijk brengen. Alle autoconstructeurs in de EU
moeten hun nieuwe wagens voorzien van een katalysator.
b. Als een bedrijf zich niet houdt aan deze regel, wordt het voor het
Europees Hof van Justitie in Luxemburg gebracht.
c. De Raad van Ministers (in dit geval de ministers van Leefmilieu van
alle 27 lidstaten) gaat ook akkoord met het voorstel.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
45
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
d. De Commissie vindt dat de auto’s in Europa te veel uitlaatgassen
produceren. De Commissarissen doen een voorstel om alle auto’s uit
te rusten met een toestel dat de uitlaatgassen filtert. Zo een toestel
noemt men een katalysator.
e. Het Europees Parlement bespreekt het voorstel om op elke uitlaat
een katalysator te plaatsen. Ze vinden het een goed idee.
De juiste volgorde is:
 Toepassing 3
De EU wordt door verschillende categorieën van mensen bestuurd. Je
vindt er onder andere Europese commissarissen, ministers, leden van
het Europees Parlement en rechters. Hieronder vind je een aantal
uitspraken.
Als je denkt dat een uitspraak gedaan werd door een commissaris, dan
plaats je een C in de rechterkolom. Voor een minister zet je een M,
voor een europarlementslid een E en voor een rechter een R.
Ik vind het niet zo leuk dat we de ene keer in Brussel en de andere
keer in Straatsburg vergaderen.
Ik neem mijn taak als volksvertegenwoordiger zeer ernstig.
Elke morgen ga ik naar mijn werk in Luxemburg.
Wie zich niet aan de Europese regels houdt, mag zich van mij aan
een fikse boete verwachten.
Als het Europees Parlement de wetsvoorstellen van de Europese
Commissie heeft goedgekeurd, dan krijg ik ze voorgeschoteld.
Voor mijn werk trek ik een toga aan.
Als ik een wetsvoorstel heb uitgeschreven, dan stuur ik dat naar
het Europees Parlement en later naar de Ministerraad.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
46
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
 Toepassing 4
Stellingen rond de werking van de EU. Juist of fout?
1. Op een Europese Top komen de staats- en/of regeringsleiders van
alle lidstaten samen. België stuurt de eerste minister maar kan
eigenlijk ook de koning naar zo’n Top sturen.
2. Per jaar wordt normaal gezien 4 keer een Europese Top gehouden.
3. Elk jaar is een ander land voorzitter van de Europese Unie.
4. De Europese Commissie heeft 785 leden.
5. Alle leden van de Europese Commissie houden zich met allerlei
zaken bezig. Ze zijn niet verantwoordelijk voor een bepaald domein.
6. Het is de Commissie die wetsvoorstellen uitschrijft.
7. In de Ministerraad komen de ministers van alle lidstaten samen. Ze
komen samen per onderwerp.
8. De Ministerraad beslist over de wetsvoorstellen van de Commissie.
9. De leden van het Europees Parlement worden verkozen door de
Commissie.
10. Om de vier jaar wordt er een nieuw Europees Parlement verkozen.
11. Het Europees Parlement vergadert zowel in Straatsburg als in
Brussel.
12. Stel je de volgende situatie voor: In België is er een wet die zegt dat
speelgoed met loszittende onderdelen verboden is voor kinderen
onder de twee jaar. Een Europese wet zegt dat kinderen minstens
drie jaar oud moeten zijn om met dat speelgoed te mogen spelen.
België zal zijn wet moeten aanpassen.
13. Het Europees Hof van Justitie kan een lidstaat een boete opleggen
als die lidstaat een Europese wet of regel niet respecteert.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
47
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
 Toepassing 5
Vul het kruiswoordraadsel in.
2

1

.
3
4

.
.

.
6
.
5
.

.
.
.
.
7
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
8
.
.
.

.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1. Een Europese Raad van staats- en regeringsleiders noemt men ook
soms een Europese …
2. De vergadering van 785 volksvertegenwoordigers uit de 27 EUlidstaten, noemen we het Europees …
3. Hoofdstad van Italië
4. In deze Europese instelling worden wetsvoorstellen opgesteld. Elke
lidstaat mag één Commissaris afvaardigen.
5. Deze persoon zetelt samen met zijn collega’s uit de andere
lidstaten in de Ministerraad.
6. In deze Europese hoofdstad zijn de meeste Europese instellingen
gevestigd.
7. Deze persoon werkt in het Europees Hof van Justitie.
8. De naam van de Europese Gemeenschap werd in 1992 veranderd
in EU: Europese …
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
48
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
 Toepassing 6
Het Europees Parlement is de enige Europese instelling waarvan de
leden rechtstreeks door de Europese burgers worden verkozen.
Daarom gaan we iets dieper in op deze instelling. Je krijgt een aantal
meerkeuzevragen over het Europees Parlement. Duid telkens het
juiste antwoord aan.
1. Hoeveel leden telt het Europees Parlement?
a. 626
b. 785
c. 814
2. Hoeveel Belgen zetelen in het Europees Parlement?
a. 14
b. 24
c. 34
3. Hoeveel van die Belgen zijn Vlamingen?
a. 10
4.
b. 14
c. 22
Wanneer werd het Europees Parlement voor de eerste
keer rechtstreeks verkozen door de EU-burgers?
a. 1979
b. 1986
c. 1992
5. Om de hoeveel jaar wordt een nieuw Europees Parlement
verkozen?
a. om de 5 jaar.
b. om de 6 jaar.
c. om de 7 jaar.
6. Als er verkiezingen zijn voor het Europees Parlement dan…
a. kunnen we enkel op kandidaten uit de andere EU-landen
stemmen.
b. kunnen we enkel op kandidaten stemmen die in Vlaanderen
wonen en EU-burger zijn.
c. kunnen we zowel stemmen op kandidaten die in Vlaanderen
wonen als op kandidaten die in de andere EU-landen wonen.
7. In het Europees Parlement zijn er verschillende groepen.
Welke?
a. groepen per leeftijd.
b. groepen per land.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
49
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
c. groepen per politieke familie.
8. Wat is de taak van het Europees Parlement?
a. Zij doen wetsvoorstellen.
b. Zij geven hun advies aan de Ministerraad. Die Ministerraad moet
de wetsvoorstellen dan goedkeuren of afkeuren.
c. Het Europees Parlement keurt een wetsvoorstel af of goed.
9. Waar vergadert het Europees Parlement?
a. In Straatsburg.
b. In Brussel.
c. Zowel in Straatsburg als in Brussel.
10. Hoe verlopen de vergaderingen van het Europees
Parlement?
a. Alle parlementsleden vergaderen altijd samen.
b. De parlementsleden vergaderen in kleine groepen, die we
parlementaire commissies noemen. Met 785 leden kan je
onmogelijk samen vergaderen.
c.
Eén week per maand vergaderen alle parlementsleden samen.
Dit noemt men een plenaire zitting. Die grote plenaire
vergaderingen worden vooraf in kleine groepen (parlementaire
commissies) voorbereid.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
50
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
WAT DOET DE EUROPESE UNIE?
Elk jaar beschikt de EU over 100 miljard euro. Hoe de Unie dit budget verdeelt, zie je op
onderstaande grafiek.
5%
5,5%
6%
Administratie
7,5%
Landbouw
Regionaal beleid
Onderzoek
Ontwikkelingshulp
31%
45%
Overige
1. Waar gaat het meeste geld naartoe?
2. Waarom is dat zo?
3. Zou jij het geld op dezelfde manier verdelen? Waaraan zou jij meer geld willen uitgeven?
Op de volgende bladzijde vind je bovenstaande en andere domeinen waar de EU actief is.
Probeer onder iedere foto het domein te omschrijven en los de opdrachten op vanaf p. 50?
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
51
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
52
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
 Toepassing 1
Om het geld wat beter te verdelen over heel Europa, heeft de EU een
soort spaarpot gemaakt. We noemen dat een “fonds”. Uit dat
regionaal fonds geeft de EU geld aan projecten die armere streken
er bovenop helpen. Ze kunnen het gebruiken om bepaalde problemen,
zoals werkloosheid, aan te pakken. Hieronder vind je een aantal
projecten die met geld van de Europese Unie gesteund worden.
Verbind de projecten met het probleem dat ze willen oplossen.
Je kan kiezen uit de volgende problemen: werkloosheid, sociale
uitsluiting,
verouderde
bedrijven,
transportproblemen,
gebrekkige gezondheidszorg, energieproblemen.
1.
3.
De bewoners van enkele kleine
eilandjes voor de westkust van
Ierland hadden vroeger vaak
problemen met hun elektriciteit.
De elektriciteitstoevoer hing af
van grote installaties die nu
eens wel, dan weer niet
elektriciteit opwekten. Daarom
begon men in 1998 de
elektriciteitskabels vanop het
vaste land onder de zee door te
trekken naar de eilanden. Sinds
2000 is het werk voltooid. De
Europese Unie betaalde een
groot deel van de kosten.
2.
Tot voor enkele jaren was de Schilderswijk in de
Nederlandse stad Den Haag niet de leukste plek om
te wonen: er was veel vandalisme, veel mensen
leefden van een werkloosheidsuitkering, er was geen
plaats om eens rustig te zitten,… Met de hulp van de
Europese Unie kwam daar verandering in. Nu is er
een mooi park aangelegd met een speeltuin voor de
kinderen. 12 parkwachters zorgen ervoor dat de
buurt veilig blijft. Plots werd het een stuk fijner
wonen in de Schilderswijk.
In België moet je nooit ver rijden om een ziekenhuis te vinden als je
plots ziek wordt. In de Ierse streek West-Wicklow en Zuid-Kildare was
dat heel lang wel het geval. Sommige mensen moesten twee en een half
uur rijden voor ze het ziekenhuis bereikten. Dankzij de steun van de
Europese Unie is er nu een ziekenhuis gebouwd in de streek. Een hele
opluchting voor de patiënten!
4.
Een forellenkwekerij in Forges Philippe, een
klein dorpje in Henegouwen, kreeg een tijd
geleden
een
inspecteur
van
de
gezondheidsdienst op bezoek. Hij vond dat
de installaties om de forellen schoon te
maken dringend gemoderniseerd moesten
worden. De eigenaars konden die kosten zelf
niet betalen. Daarom stonden ook de jobs
van hun medewerkers op de helling.
Gelukkig kwam de Europese Unie met geld
over de brug.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
53
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
6.
5.
Bij ons rij je vlot van de ene naar de andere
kant van het land. Dat komt omdat er overal
goede autowegen zijn. In Spanje is dat wel
anders. Tot 1995 was het bijvoorbeeld heel
moeilijk om van het zuiden van Spanje naar
buurland Portugal te rijden. De weg was er in
zo een slechte staat dat je uren onderweg
was. Vooral voor vrachtwagens die goederen
moeten leveren is dat erg vervelend. Daarom
kregen Spanje en Portugal financiële steun
van de Europese Unie om een autosnelweg
aan te leggen die Madrid en Lissabon
verbindt.
Mensen die al een tijdje
werkloos zijn, raken vaak
moeilijk terug aan de slag. Loca
Labora, een organisatie uit
Beernem bij Brugge, doet daar
wat aan. Werklozen kunnen er
een nieuw beroep aanleren.
Eens ze de job onder de knie
hebben zoekt Loca Labora ook
een plek waar ze een tijdje stage
kunnen lopen om hun nieuwe
vak in te oefenen. De
organisatie helpt hen ook een
echte baan te vinden. Voor al
die opleidingen krijgt Loca
Labora steun van de Europese
Unie.
 Toepassing 2: ÉÉN MUNT
Enkele vraagjes rond de Euro…
Door de invoering van de euro op 1 januari 2002 zijn een heel pak
zaken een stuk eenvoudiger geworden. Als je vroeger op reis ging
naar Frankrijk, of gewoon een dagje naar Nederland ging, moest je er
steeds voor zorgen dat je op voorhand bij de bank was langsgegaan.
In Nederland betaalde men immers met de gulden, in Frankrijk met de
Franse frank en in België natuurlijk met de Belgische frank.
Door de invoering van de euro is het eenvoudig: iedereen betaalt
gewoon met de euro. Op vakantie gaan is een stuk gemakkelijker. Nu
hoef je niet meer om te rekenen hoeveel die leuke t-shirt op Kreta
eigenlijk kost in je eigen munteenheid. Ook het betalen van
wisselkosten is nu verleden tijd.
Bedrijven zijn al helemaal tevreden met de invoering van de euro. Een
bedrijf dat chocolade uitvoert, moest vroeger zeker tien verschillende
prijslijsten hebben voor al de landen in Europa waar ze leverden. Nu
volstaat één prijslijst. Veel gemakkelijker. Ze hebben een groot gebied
om zaken te doen. Een grote zone zonder grenzen en met hetzelfde
geld.
Ten slotte heeft de euro er voor gezorgd dat we ons een beetje meer
Europeaan voelen. Als je naar Nederland inkopen gaat doen, merk je
nog nauwelijks dat je de grens oversteekt en we betalen bovendien
met hetzelfde geld!
-
Som de voordelen van de invoering van de euro op.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
54
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
-
Kan je ook enkele nadelen noemen?
-
Vroeger had elk land in Europa zijn eigen munteenheid. Als we dus naar
een ander land reisden, moesten we telkens onze Belgische frank
omwisselen in een andere munt. Toch was er één land dat dezelfde munt
had als wij. Welk?
-
Wanneer is de euro ingevoerd?
 Toepassing 3: VEILIGHEID BINNEN DE EU
Politiesamenwerking in de EU:
Lees de volgende tekst en los de vragen op.
Sinds 1 januari 1993 zijn de grenzen in Europa opengegaan. Dat wil zeggen dat het voor ons, als
Europees burger, veel gemakkelijker geworden is om op reis te gaan. We worden immers niet meer
gecontroleerd als we een grens oversteken. Jammer genoeg is dit niet enkel goed nieuws voor de
gewone burgers in Europa maar ook voor de criminelen. Ook zij hebben geen last meer van gesloten
grenzen.
Om die gangsters met hun internationale misdaad tegen te houden, spraken de Europese landen af
dat de politie in Europa beter zou samenwerken. Ze maakten die afspraak in het Luxemburgse stadje
Schengen.
In Straatsburg staat er een grote politiecomputer. Die noemt men het “Schengen Information
System”. Daar stopt de politie alle gegevens in over gestolen auto’s, verboden wapens, gestolen
identiteitskaarten, enzovoort. Alle politieagenten uit heel Europa kunnen in die computer kijken. Als
er bvb. een auto gestolen wordt in België en in Duitsland opduikt, dan kan de Duitse politie meteen
ingrijpen.
Ook mag de politie nu achtervolgen in het buitenland. Vroeger kon dit niet en moest de politie bij
een achtervolging stoppen aan de grens.
Dan is er nog Europol. Dat is een Europese politiedienst die de agenten van de Europese lidstaten
helpt. Zij verzamelen informatie en geven die door aan de politiediensten in de verschillende landen.
-
Wat is internationale of grensoverschrijdende misdaad eigenlijk?
Kan je enkele voorbeelden geven?
-
Waarom is het nodig dat de politiediensten in Europa samenwerken?
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
55
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
-
Welke twee maatregelen heeft men genomen om de misdaad in de EU
aan te pakken?
-
In welke stad werden de afspraken gemaakt rond de
politiesamenwerking?
-
Stel: een Duitse bende pleegt een overval in Hasselt. Onmiddellijk daarna
rijdt ze terug de Duitse grens over. Wat kan de Belgische politie dan doen?
Is dat altijd zo geweest?
-
In Straatsburg staat er een grote politiecomputer. Hoe wordt die
genoemd? Wat is het nut van die computer?
-
Hoe heet de Europese politiedienst? Wat is haar taak?
 Toepassing 4: MISDAADBESTRIJDING BINNEN DE EU
Soorten internationale misdaad
Het doel van de Schengenakkoorden en Europol is om de
internationale misdaad aan te pakken. Voorbeelden van internationale
misdaad zijn: mensenhandel, diefstal, terrorisme en drugshandel.
Hieronder vind je een aantal krantentitels over internationale misdaad.
Schrijf in de tabel hieronder de nummers van de artikels die over die
vorm van misdaad gaan.
Mensenhandel
Diefstal
Terrorisme
Drugshandel
Wapenhandel
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
56
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
1.Terroristische aanslag in Madrid
2. Albanese vrouwenhandelaar veroordeeld tot twaalf jaar gevangenisstraf
3. Eén woninginbraak op vier is Oost-Europees
4. Franse drugstoeristen opgepakt bij drugsinval in Antwerps pand
5. Wapensmokkel via Italië naar België
6. Eerste relletjes met verstekelingen in Oostende
7. Europese 11 september in Madrid
8. “Al-qaeda”- groep bedreigt Europa
9. België en Frankrijk willen drugsoverleg met Nederland
10. Spanje bestrijdt illegalen met radarscherm

Toepassing 5: OPEN GRENZEN
Lees de tekst hieronder over de open grenzen en los de vragen op.
Vóór 1 januari 1993 waren er nog echte grenzen in Europa. Als je op reis ging naar een
ander land, moest je stoppen en je identiteitskaart tonen. Ook je auto werd gecontroleerd
door de douaniers. Zij wilden weten of je illegaal goederen meenam naar het buitenland.
Voor bedrijven was het nog erger. Als zij producten naar het buitenland wilden brengen,
moesten zij zeer veel papieren invullen. Hun vrachtwagens stonden uren aan te schuiven
aan de grens. Want de douane controleerde grondig wat in de vrachtwagen vervoerd werd
en of de papieren wel in orde waren. Zo ging er heel wat tijd verloren!
De Europese Unie heeft toen beslist dat hier iets moest op gevonden worden. Vanaf 1
januari 1993 gingen de grenzen in Europa open. We mogen nu werken, studeren, aankopen
doen, reizen in een ander EU-land alsof we in België zouden zijn… Er is vrij verkeer van
personen en van goederen. In de Europese Unie besliste men ook dat kapitaal vrij zou
zijn: je mag dus een bankrekening openen in het buitenland. Ten slotte werd het
dienstenverkeer vrij gemaakt. Nu de grenzen zijn opengegaan kunnen mensen, goederen,
diensten en kapitaal zich even vrij bewegen in de Europese Unie als binnen één en hetzelfde
land.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
57
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
-
Wat was volgens jou de voornaamste reden om de grenzen in Europa te
openen?
-
Sinds wanneer zijn die grenzen open?
-
Wat is er voor de Europese burgers sindsdien eenvoudiger geworden? En
voor bedrijven?
-
Kan je de vier categorieën opnoemen waarvoor de grenzen zijn
opengegaan?
-

Geef enkele voorbeelden van diensten.
Extra 1 OPEN GRENZEN:
Lees de tekst over Wilfried. Vul vervolgens de onderstaande tekst aan.
Wilfried, 55 jaar, vrachtwagenchauffeur:
“Vorige week vierden we bij ons thuis een groot feest. Mijn vader werd 85 jaar oud en
op dezelfde dag vierde mijn zoon zijn 30ste verjaardag. Een reden dus om te feesten!
En ook een gelegenheid om straffe verhalen te vertellen…
Mijn vader, Jos, vertelde over hoe hij in de jaren vijftig boter smokkelde van Nederland
naar België. Boter was in die tijd schaars in België en kostte ruim het dubbel van wat
je er in Nederland voor betaalde. Aangezien er nog overal in Europa grenzen waren,
moest je aan de grenzen belastingen betalen op de aankopen in het buitenland.
Smokkelen was dus goedkoper. Mijn vader had bijvoorbeeld zijn auto omgebouwd: hij
had een verborgen ruimte tussen het dak van de auto en de binnenkant waar hij de
boter verstopte. De politie en de douane wisten van die smokkelaars en probeerden
hen op allerlei manieren te betrappen. Maar mijn vader was de politie steeds te slim
af…
Zelf weet ik ook veel van grenzen en grenscontroles. Als vrachtwagen-chauffeur moet
ik regelmatig naar het buitenland. Gelukkig heeft men al in 1993 de grenzen in Europa
afgeschaft. Wel, tenminste, de grenzen tussen de landen van de Europese Unie. Maar
als ik in de jaren negentig naar Polen of Tsjechië moest met mijn vrachtwagen was
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
58
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”
dat een groot avontuur. Vaak moest ik meer dan twintig uur aanschuiven aan de
grens! Die lange files zijn niet verwonderlijk als je ziet wat er allemaal door de douane
moest gecontroleerd en ingevuld worden.
Mijn zoon Jonas heeft het allemaal gemakkelijker. Hij is net als ik
vrachtwagenchauffeur maar hij moet nooit zo lang aanschuiven aan de grens. Sinds
2004 zijn Polen en Tsjechië en nog een heleboel landen ook lid geworden van de
Europese Unie en nu zijn de grenzen met die landen opengegaan.
Met al die verhalen werd het een heel gezellig feest. Jammer dat mijn dochter Mieke
er niet kon bij zijn. Sinds 1993 mag je als Europees burger gaan wonen en werken in
een andere EU-lidstaat en dat is precies wat ze nu doet. Zij studeert een jaartje in
Spanje en moest een examen voorbereiden. Gelukkig is er zoiets als de GSM. Zo kon
ze toch nog eens bellen. Door de concurrentie tussen de telefoniebedrijven is bellen
van Spanje naar België zelfs helemaal niet zo duur. Sinds 1993 is er immers vrij
verkeer van diensten. Dit wil zeggen dat meerdere firma’s telefoondiensten mogen
aanbieden. Alle firma’s houden de prijs zo laag mogelijk zodat de klanten zeker voor
hen zouden kiezen. En dat allemaal dankzij Europa!”
Vanaf
gingen de grenzen in Europa open. Er was vanaf toen
vrij verkeer van personen, van goederen, van diensten en van kapitaal.
Vrij verkeer van personen wil zeggen dat je als EU-burger vrij bent om in
een andere lidstaat te gaan wonen en
, net alsof je dat in je eigen
land zou doen.
Vrij verkeer van goederen is voor vrachtwagenchauffeurs zoals Wilfried en
zijn zoon heel belangrijk. Bedrijven kunnen vrij hun producten verkopen in alle
27 de EU-lidstaten. De vrachtwagens moeten niet meer aan de grens
en formulieren
. Je moet ook geen
taksen meer betalen als je een product in een ander EU-land wil invoeren. De
smokkel van
, zoals in de jaren vijftig, is dus nu niet
meer nodig. Je kan ze gewoon gaan kopen in Nederland.
Er kwam op 1 januari 1993 ook vrij verkeer van diensten. Vroeger waren
er in de EU-lidstaten wel eens “monopolies” voor bepaalde diensten. Een
wil zeggen dat maar één bedrijf die dienst mocht
aanbieden. Er werden geen concurrenten toegelaten. Dat was in België
bijvoorbeeld zo voor het luchtvaartverkeer. Vroeger was
hier
de enige luchtvaart-maatschappij. Omdat er nu veel meer concurrentie is,
de prijzen van de vliegtuigtickets.
Het vrij verkeer van kapitaal wil zeggen dat je overal in de EU een
bankrekening kunt openen.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
59
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”

Extra 2 OPEN GRENZEN:
Op 1 januari 1993 zijn de grenzen in Europa opengegaan voor vier zaken:
personen, goederen, kapitaal en diensten. Schrijf naast elk van de
onderstaande situaties over welke categorie(ën) het gaat.
1. Jef en Mariette uit Zwijnaarde gaan al
jaren elke winter naar Benidorm. Omdat
het gemakkelijker is om daar een
bankrekening te hebben, besloten ze een
Spaanse rekening te openen.
2. De dochter van onze buurman studeert
Romaanse talen. Ze gaat volgend jaar een
jaartje naar Parijs om daar aan de
Sorbonne-universiteit te studeren.
3. Onlangs gingen we op reis bij vrienden in
Italië. Om hen te verrassen namen we
Belgische pralines mee.
4. Als je vroeger met het vliegtuig op reis
wou, had je in België weinig keuze: bijna
alle vluchten waren van Sabena. Nu zijn
er heel wat luchtvaart-maatschappijen
bijgekomen en zijn de prijzen sterk
gedaald.
5. Mijn neef is vrachtwagenchauffeur. Sinds
1993 wordt zijn vrachtwagen niet telkens
gecontroleerd aan de grens. Zo kan hij de
producten
veel
sneller
op
hun
bestemming brengen.
6. In de krant van gisteren stond een
jobaanbieding van een Nederlandse firma.
Ze zochten Vlamingen die Nederlands en
Frans spreken om in hun bedrijf in Breda
te komen werken.
7. Als je een autoverzekering wil nemen in
Nederland omdat dat daar goedkoper is,
dan kan dat.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
60
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”

Toepassing 6: DE GRENZEN VAN DE EU-LIDSTATEN
De meeste EU-lidstaten grenzen aan heel wat andere Europese staten.
Hieronder zie je een aantal lijstjes met de buurlanden van één bepaald
land. Neem er een atlas bij en zoek uit over welk land het gaat.
Je
kan
kiezen
uit:
België,
Frankrijk, Griekenland,
Italië,
Litouwen, Nederland, Oostenrijk, Polen, Slovenië en Zweden.
a. Frankrijk, Duitsland, Luxemburg en Nederland zijn de buurlanden
van
b. België en Duitsland zijn de buurlanden van
c. Andorra, België, Duitsland, Italië, Luxemburg, Monaco, Spanje en
Zwitserland zijn de buurlanden van
d. Oostenrijk, Frankrijk, Vaticaanstad, San Marino, Slovenië en
Zwitserland zijn de buurlanden van
e. Albanië, Bulgarije, Turkije en Macedonië zijn de buurlanden van
f.
Finland en Noorwegen zijn de buurlanden van
g. Tsjechië, Duitsland, Hongarije, Italië, Liechtenstein, Slovakije,
Slovenië en Zwitserland zijn de buurlanden van
h. Wit-Rusland, Tsjechië, Duitsland, Litouwen, Rusland
(Kaliningrad), Slovakije en Oekraïne zijn de buurlanden van
i.
Oostenrijk, Kroatië, Italië en Hongarije zijn de buurlanden van
j.
Wit-Rusland, Letland, Polen en Rusland zijn de buurlanden van
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
61
VISO Roeselare
Cursus: “Wij worden Europeanen … Of zijn we het al?”

Extra 3 DE TALEN BINNEN DE EU:
In de Europese Unie hanteert men 20 officiële talen. Alle EU-documenten
worden in die 20 talen vertaald. Zo kunnen alle Europeanen in hun eigen taal
volgen wat er in de EU gebeurt.
In onderstaand rooster zijn de 20 talen verborgen. Zoek ze allemaal op en
schrijf ze naast het rooster onder elkaar .
G R A S
K
A
A
V O
R
E D F W R
U
I
P O R
T
U
E
H N E
S
K
C V
I
S
S
T
D
I
H
L
S M D S
D
T
M Q A
L
F
U U
S
R
G
E
E
S
H
V
I
E
N
T
L
O
V
E
E
N
S
T
K
A
U
M
V
P
T
R
E
I
G S
E
A
D
S
E
G
L
E
I
T
C
K
P
I
C
L
N
E
D
E
R
L
A
N D S
L
S
E
H O N G
A
A
R
S
A
E
P
E R
A
K
E
C R
F
F
L
L
N W P
V M O
T
E
T
G
W E O T
E
A
A
O
F
R
A
N S N
I
F
Z
J
O N
D
T
L
O C
I
D N A M
R
E
K
S N A
A
P
S
L
E G N
E D R
E
W
I
T
H
I
T
S
N
D N E W
Z
J
E
E
E
Algemeen Besluit:
De gemeenschappelijke markt en het openstellen van de grenzen van de lidstaten van de EU
is een belangrijke stap vooruit naar de eenmaking van Europa.
Het is echter geen einddoel.
Er moet ook gewerkt worden aan de sociale eenheid: aandacht voor de mensen, de
veiligheid, de migranten, de verschillende culturen, de armere gebieden…
Bij dit alles zal veel solidariteit nodig zijn. Onder die voorwaarden komen we een stap dichter
bij het doel van de Europese integratie: een echt “Verenigd Europa”.
Lkr: P. Devooght – S. Mulier - H. Mylle
62
VISO Roeselare