Van eerste hapjes tot en met de pot mee-eten

Van eerste hapjes tot
met de pot mee-eten
2
Waarom vaste voeding
introduceren

Behoefte aan voedingsstoffen neemt
toe

Snelle groei

Relatief hoge behoefte aan energie en
ijzerbehoefte neemt toe
3
Waarom vaste voeding
introduceren

Smaakontwikkeling



Gevarieerd eten is de basis van een
gezonde voeding
Eerste kennismaking met smaken
verloopt via vruchtwater, daarna
borstvoeding
Eerste hapjes is wennen aan nieuwe
smaken en anders aanvoelen in de
mond
4
Waarom vaste voeding
introduceren
 Smaakontwikkeling
 Aangeboren voorkeur voor zoet
 Voorkeur voor zout ontwikkelt zich rond
leeftijd van 4 maanden
 Ook voorkeur voor energiedichte voeding
5
Waarom vaste voeding
introduceren
 Smaakontwikkeling
 Smaakzin ontwikkelen door veel proeven
 Soms wel 10-15x proeven
 Ouders kunnen stimulans of rem zijn
6
Waarom vaste voeding
introduceren
 Ontwikkeling mondmotoriek
 Rond leeftijd 4 maanden:
 willekeurige mondbewegingen
 houdingsstabiliteit hoofd en romp nemen toe
 Happen vereist andere techniek dan
zuigen
 6 -12 maanden sensitieve periode voor
leren kauwen
7
Wanneer & wat
 Geen voedingsschema dat voor alle
kinderen geldt
 Uitgangspunten:
 Opbouwen vezelgehalte
 Opbouwen in consistentie
8
Wanneer & wat
 ‘voedingsschema’:
 Vanaf 6 maanden
 Volledige melkvoeding en oefenhapjes
 Fijngemaakt, zachte smaak
 In Nederland vaak groente en fruit
9
Wanneer & wat
 ‘voedingsschema’:
 Vanaf 7 maanden
 Volledige melkvoeding, oefenhapjes en een
broodkorst
 Leren kauwen
10
Wanneer & wat
 ‘voedingsschema’:
 Vanaf 8 tot 12 maanden
 Minder melkvoeding, meer vaste voeding
 Steeds meer ‘echte’ maaltijden
 Drinken uit een gewone beker
11
Aandachtspunten (1)
 Fruit
 Vers en rijp; in begin schillen en fijnmaken
 Groente
 Kort gaar koken, zonder zout
 Nitraatrijke groente < 2x per week en niet met vis
 Vlees, vis & vleesvervangers




Bij voorkeur met weinig vet en zout
Bij vis kiezen voor filet
Goed gaar, in begin fijnmaken
Vegetarisch kan, maar wel letten op
voldoende ijzer
12
Aandachtspunten (2)
 Brood & broodbeleg
 Geen gluten voor 6 maanden
 Oplopend in vezelgehalte
 Niet te vaak met smeerworst of
smeerkaas  1-2 boterhammen per week
 Eerste jaar geen honing
13
Aandachtspunten (3)
 Drinken
 Borstvoeding of opvolgmelk
 Geen ‘gewone’ melk, evt. magere yoghurt
 Water, lauwe (vruchten)thee zonder suiker, verdund
vruchten- of groentesap
 Vetten
 Zachte margarine op brood en bij bereiding warme
maaltijd of olie
 Halfvolle of magere melkproducten (ivm verzadigde
vetten)
 Vitamine D
14
Acceptatie van nieuwe
voedingsmiddelen




Herhaalde blootstelling
Variatie in aanbod
Genetische factoren
Omgeving:
 Cultuur
 Anderen zien eten
 Rol ouders
 Opdringen heeft een
negatief effect!
15
Hoe (1)
 Nieuwe voedingsmiddelen vaak
aanbieden
 Geen eten opdringen
 De ouders bepalen wat en wanneer, het
kind hoeveel
 Aandacht voor de sociale context
 Het goede voorbeeld geven
16
Hoe (2)
 Handige tips:
 Niet met iets nieuws beginnen als een
kind honger heeft
 Eten op vaste tijden en niet tussendoor
 Voeding niet gebruiken als middel om te
belonen of straffen
17
Uiteindelijk: met de pot mee-eten
18
Wat biedt het Voedingscentrum
De eerste hapjes folder:
(vervanging van folder ‘Bijvoeding’)
Website:
www.voedingscentrum.nl/eerstehapjes
 Verdieping van folder
 Dagmenu ideeën voor 8, 10 en 12 maanden
19
20
21
Implementatie
 Als CB geef je folder mee
 Ouders kunnen verder informatie opzoeken op
website
 Maar bij vragen: CB
 Welke vragen kun je krijgen?
22
Veelgestelde vragen











Mag ik voor 6 maanden beginnen met hapjes?
Mag mijn kind vegetarisch eten?
Welk voedingsschema kan ik gebruiken?
Mijn kind wil geen groenten eten, wat nu?
Moet ik wel boter geven, veel vet is ongezond toch?
Welke potjes zijn het beste?
Heeft mijn kind extra vitamines nodig?
Kan ik de Rapley methode gebruiken?
Ik denk dat mijn kind voedselallergie heeft, en nu?
Wat & hoeveel moet mijn kind drinken? En waaruit?
Wat kan ik tussendoor geven?
23
Vóór 6 maanden beginnen?
 Voorkeur 6 maanden: optimaal profiteren
borstvoeding
 Vanaf 4 maanden kun je beginnen als het kind:
 Rechtop kan zitten en hoofd rechtop kan houden
 Interesse in eten laat zien: smakkende geluidjes,
kauwbewegingen
 Zelf dingen op kan pakken en in mond stopt
 Afnemende kokhalsreflex heeft
 Bij 4 maanden nog geen
 Gluten (NB onderzoek naar gaande)
 Nitraatrijke groente
24
Vegetarisch eten?
Kan prima, wel letten op voldoende ijzer
 Vleesvervanger met ijzer: ei, tofu, peulvruchten,
kant- en klare vleesvervanger
 Tempé en seitan vanaf 1 jaar
 Groente, fruit of sinaasappelsap om opname te
vergroten
Helemaal geen dierlijke producten (ook geen melk,
kaas, e.d.): advies diëtist
25
Welk voedingsschema?
Geen schema dat voor elk kind geldt
 geen hoeveelheden
 wel leidraad hoe
 6 maanden: oefenhapjes en melkvoeding
 7 maanden: oefenhapjes, broodkorst, melkvoeding
 8 maanden: meer vast, minder melkvoeding
 borstvoeding: elke week 1 voeding minder
 flesvoeding: afhankelijk van hoeveelheid
26
Geen groenten, wat nu?
Is het niet lusten, of iets anders?
 Mondmotoriek happen anders dan zuigen
 Terugkomen voedsel of kokhalsreflex ≠ niet lusten
 Smaakontwikkeling: 10-15 keer iets proeven
 Geef het goede voorbeeld
27
Boter? Vet is toch ongezond?
 Kinderen hebben vetten nodig: leveranciers
vitaminen (A, D en E) en essentiële vetzuren
 Belangrijk: goede vet kiezen
Onverzadigd = Oké
Verzadigd = Verkeerd
 Hoe zachter, hoe beter (kuipje, vloeibaar)
 Altijd beetje margarine op brood en beetje
margarine of olie door warme hap
 Laatste niet meer als kind met pot mee-eet
28
Rapley methode gebruiken?
 Rapley: hele stukken aanbieden
 Hierdoor opbouwen langzamer (bijv. nog geen
vlees op 6 maanden)
 Beperkt aanbod: kans op voedingsstoftekorten
 Meer onderzoek nodig naar voor- en nadelen
 Aanleren happen van lepel belangrijk voor
ontwikkeling mondspieren
29
Welke potjes zijn het beste?
 Alle kant-en-klare voeding in potje bevat de
voedingsstoffen die een kind nodig heeft
 Maar smaken gemengd
 Beter: wennen aan ‘losse’ smaken
 En wennen aan eigen keuken -> met de pot meeeten
30
Extra vitamines?
 Ja: 1 vitamine extra nodig, onvoldoende in
voeding:
Vitamine D
 Borstvoeding: 10 mcg extra per dag
 Flesvoeding/opvolgmelk:
 500 ml of meer: geen vitamine D
 < 500 ml: 10 mcg extra per dag
 Andere vitamines in principe niet nodig
31
Voedselallergie, en nu?
 Heeft kind klachten na het eten?
 Overgeven, diarree, eczeem, …
 Geen andere oorzaken?
 Tandjes, inenting, verkoudheid, …
 Landelijke standaard voedselallergie bij
zuigelingen
 Stroomdiagram eliminatie, belasting en re-eliminatie
 NB: revisie standaard op termijn
32
Drinken: wat, hoeveel en waaruit?
 Borstvoeding of opvolgmelk
 Geen gewone melk tot 1 jaar: weinig ijzer en goede
vetten
 Werk toe naar 300 ml melk(producten) per dag bij 1 jaar
 Ander drinken:
 water, lauwe thee zonder suiker, verdund vruchtensap of
groentesap
 Drinkt kind het niet op: geen dorst
 Vanaf 8 maanden gewone beker (mondmotoriek)
 Tuitbeker: niet hele dag door drinken (gebit)
33
Wat kan ik tussendoor geven?
 Zodra hapjes maaltijden worden -> tussendoor
 Iets kleins: fruit, broodkorst, soepstengel, rijstwafel
 Werk toe naar vaste eet- en drinkmomenten:





ontbijt
tussendoor
lunch
tussendoor
avondmaaltijd
 Beter voor gebit en behoud gezond gewicht
34
Eigen vragen over eerste hapjes?
35
Hoe nu verder?
 Opnemen folder in vaste
pakket van materialen?
 Folders gratis beschikbaar op
webshop Voedingscentrum
36
Meer info?
Trainermap beschikbaar met:
 Deze presentatie
 Presentatie over achtergronden bij De eerste
hapjes
 Onderzoeksrapport voor achtergrondinfo
 USB stick met alle info
 50 folders ‘De eerste hapjes’
 Alle informatie ook online op site Voedingscentrum
onder kopje ‘professionals’
37
Nog vragen?
38
Bedankt voor uw aandacht!
Nog nabranders?
[email protected]
070-3068859
39
Bronnen
 Nicklaus, S. Development of food variety in children. Appetite
52 (2009) 253-255
 Wardle J, Cooke L. Genetic and environmental determinants
of children’s food preferences. British Journal of Nutrition 99
(2008) S15-S21
 Harris, G. Development of taste and food preferences in
children. Curr Opin Clin Nutr Metab Care 11 (2008) 315-319
 Bulletin ‘Uitgangspunten voor de voeding van 0-4 jarigen’,
2006
 Boek ‘Voedingsadvisering bij jonge kinderen’
40