De klok van Inspike, Eynspyck, Enspijk

De klok van Inspike, Eynspyck, Enspijk
Ellen de Groen namens de historische commissie
De luiklok in de kerktoren van Enspijk vervult al eeuwenlang een belangrijke functie in het dorp.
Het roept op tot vieringen op zon-en feestdagen, het kondigt huwelijken en begrafenissen aan en
luidt bij bijzondere gebeurtenissen. Tot voor kort regelde de klok zelfs het hele dagelijkse
leven. Hij regelde niet alleen de tijd, maar waarschuwde bij wateroverlast, brand, oorlogsgevaar
en andere calamiteiten.
De Enspijkse klok is met een middellijn van 84 cm niet zo groot, ziet er goed uit (zie foto) en
heeft een aardig geluid. De klok huist in een toren die in kruisverband is gemetseld en uit drie
geledingen bestaat. Het sierlijke dak wordt gevormd door een ingesnoerde en met leien bedekte
achtkantige spits waarop een gesmeed ijzeren leliekruis met haan prijkt.
Wanneer Enspijk voor het eerst een klok kreeg weten we niet, wel dat er aan het einde van de
15e eeuw een stenen toren kwam die er nu nog staat. De huidige klok dateert van 1796. In een
verslag staat vermeld, dat in dat jaar de klok uit de toren viel en opnieuw gegoten moest worden.
In Romeinse hoofdletters staat de tekst op de rand: ‘Henricus fecit anno 1796’ (In het jaar 1796
heeft Hendrik mij gemaakt).
De bouwgeschiedenis van de kerk in Enspijk is ingewikkeld, want er is door de eeuwen heen
gebouwd, aangebouwd, bijgebouwd, gedeelten afgebroken en opnieuw opgetrokken, tot aan de
laatste restauratie in 1979-1980. En altijd was daar een goede reden voor: groei van de
gemeenschap, meer welvaart, brand, vernieling, reformatie, oorlog, groot onderhoud.
In 1129 werden door gravin Alveradis aan de abdij van Mariënweerd goederen in Inspike
geschonken. Of er toen al een houten of stenen kerkje stond weten we niet zeker.
In ieder geval werd er in de 13e eeuw een kleine stenen kerk gebouwd met grote
‘kloostermoppen’. Daar is tegenwoordig nog wat metselwerk van over. Het ‘koor’ is in de 14 e eeuw
toegevoegd en toen het dorp Eynspyk in de loop van de 15e eeuw welvarender werd kreeg de kerk
aan de westzijde een stenen toren met klok.
In het begin van de 16e eeuw �" decennia vóór de reformatie- werd de kerk van de
kloostermoppen afgebroken en een geheel nieuw uit drie beuken bestaand schip met zadeldak
tegen de bestaande toren opgetrokken. En toen stond daar in grote lijnen de kerk en de toren
zoals we die nu nog kunnen zien. Of deze kerk aan Maria was gewijd weten we niet zeker - de
naam van de kerk is verloren gegaan - maar behorend tot abdij Mariënweerd ligt dat wel voor de
hand. Na de reformatie gingen kerk en toren over in hervormde handen.
Tegenwoordig behoort de kerk aan de kerkgemeenschap van Enspijk en Deil, maar de toren is
eigendom van de gemeente Geldermalsen.
Een nieuwe klok kost veel geld. Of de kleine kerkgemeenschap van Enspijk dit geld zelfstandig
heeft opgebracht of dat er een grote gift kwam van de bewoners van het adellijke huis in Enspijk
blijft verborgen. Wel weten we dat het adellijk huis in 1794 prachtig werd opgeknapt. Bleef er in
1796 nog wat geld over voor een nieuwe klok?
Het huis werd in 1828 afgebroken, maar de klok luidt nog steeds.
En voor wie hem wil horen luiden: zoek op google (Internet) naar “kerkklok Enspijk” en u hoort en
ziet het inluiden van de Enspijkse Dorpsmarkt !