Recyclen haar onrendabel

26 april 2014 , pag. 18
400 DAGEN VOOR 400 VRAGEN
De RUG viert in 2014 haar vierde eeuwfeest. Voor het project ‘400 dagen voor 400 vragen’ zoekt de universiteit vragen. Vandaag de vraag van Pieter Patje (56) uit Groningen.
¬ Naar schatting wordt in Nederland jaarlijks 2 miljoen kilo haar geknipt.
Foto ANP
Recyclen haar onrendabel
Mannus van der Laan
Vraag: Kan afgeknipt mensenhaar
hergebruikt/gerecycled worden? Er
gaan wekelijks grote hoeveelheden
afvalzakken met haar de container
in. Hiermee zouden we het afval
kunnen reduceren. Er staan momenteel 21.000 kapsalons in Nederland
ingeschreven bij de Kamer van
Koophandel. Het zou prima aansluiten bij het concept van de circulaire
economie.
Henk Moll, hoogleraar natuurlijke
hulpbronnen in relatie tot duurzame productie en consumptie:
,,Mensenhaar is een stevige en
brandbare stof. De milieubewuste
kapper denkt dat het zonde is al het
geknipte haar weg te gooien en
droomt over een nuttig gebruik als
bron van energie of materialen.
Maar is recycling van mensenhaar
wel een goed idee? Allereerst de hoeveelheid geknipt haar: in Nederland
bedraagt dit naar schatting 2 miljoen kilo per jaar. Per kapperszaak
100 kilo per jaar. Als al dat haar volledig in energie wordt omgezet, levert
het de kapper 25 euro op. Met die opbrengst houdt een kapper het haar
niet apart en kan de inzameling en
verwerking niet worden betaald.
Met chemische processen zijn uit
haar ook kunststoffen te maken. De
opbrengst kan dan per kapper wel
250 euro bedragen. Dan moet er wel
een fabriek voor worden gebouwd
en energie en chemicaliën worden
ingekocht. Misschien wordt het wat
als iedere kapper meedoet. Maar dat
verwacht ik niet. Het recyclen van
het materiaal uit de veren van ruim
honderd miljoen slachtkippen per
jaar is in Nederland ook nog niet van
de grond gekomen. Terwijl voor kippenveren recyclen de omstandigheden gunstiger lijken dan voor mensenhaar.’’
Kunnen we dan niets met haar?
Er zit geen haar,
maar een
bestanddeel van
haar in brood
,,Natuurlijk wel, maar houdt het haar
gewoon in stand. Gebruik het haar
als materiaal voor pruiken, om kussens op te vullen en misschien zelfs
in dekbedden. Dat vergt het minste
werk en geeft de meeste waarde.’’
Gert-Jan Euverink, hoogleraar biotechnologie:
,,Haar bestaat voor het grootste
deel uit het eiwit keratine. Eiwitten
zijn opgebouwd uit verschillende
aminozuren. Keratine is een bijzonder eiwit, omdat er heel veel van het
aminozuur cysteïne in voorkomt.
Dit aminozuur zorgt ervoor dat haren stabiel en sterk zijn en niet, zoals
veel andere eiwitten, gemakkelijk
oplossen in water en afbreekbaar
zijn. Het aminozuur wordt ook ge-
¬ Pieter Patje
bruikt als broodverbeteraar. Hier
komt het verhaal vandaan dat er
haar zit in brood. Er zit geen haar in
brood, maar een bestanddeel dat uit
haar kan worden verkregen. Aminozuren zijn natuurlijke componenten
en vormen een belangrijk deel van
onze voeding. We kunnen niet zonder. Cysteïne in brood is dus niet
schadelijk.’’
Kunnen haren worden gerecycled? ,,Van haren kunnen we dus alleen aminozuren maken. Andere
componenten zitten er bijna niet in.
Voor aminozuren zijn ook vele andere bronnen beschikbaar, zoals melkeiwit. Er is wel redelijk veel haar beschikbaar in Nederland, maar het is
verspreid over erg veel locaties. Inzamelen van al dit haar zou gepaard
gaan met hoge transportkosten. Het
hele proces is niet rendabel te maken. In Europa mogen menselijke
producten niet gebruikt worden in
voeding en de cysteïne is afkomstig
van plantaardig of dierlijke bronnen.
Voor cysteïne uit mensenhaar is hier
niet zo’n hele grote markt. Inmiddels zijn er ook nieuwe biotechnologische processen ontwikkeld om
cysteïne te laten produceren door
bacteriën.
Kortom het is niet zo heel erg rendabel om haar apart van ander biologisch afval te gaan inzamelen. Tegelijkertijd verwerken met andere biologische afvalstromen is het meest
efficiënt.’’
Reactie Pieter Patje:
,,Beiden geven aan dat er wel toegevoegde waarde is om haar te recyclen. Dat vind ik op zich positief.
Maar ik constateer ook dat ze zeggen
dat het niet echt rendabel is. Dat
vind ik wel teleurstellend. Jan Jonker,
hoogleraar duurzaam ondernemen
in Nijmegen, zegt terecht: ‘Afval bestaat niet’. We moeten er gewoon
voor zorgen dat we de afvalberg verminderen.’’