Tijd voor aantoonbare kwaliteit

Nederlandse Vereniging Medische Beeldvorming en Radiotherapie
Kwaliteitsvisitatie
MBB'ers
Tijd voor aantoonbare kwaliteit
Kwaliteitsvisitatie MBB'ers
Tijd voor aantoonbare kwaliteit
Steeds vaker komen er zaken in het nieuws over dingen die in de
gezondheidszorg beter hadden gekund of beter hadden gemoeten.
Onderzoeken van de IGZ en de arbeidsinspectie liegen er niet om: in de
zorg moet aantoonbaar worden gemaakt dat de kennis en handelswijze van
beroepsbeoefenaren en afdelingen van hoge kwaliteit is en blijft.
De kwaliteit van zorg kan op meerdere niveaus aantoonbaar gemaakt
worden. Voor de organisatie wordt de kwaliteit aantoonbaar gemaakt door
certificering of accreditering, zoals NIAZ accreditatie, ISO en HKZ certificering.
Bij deze systemen is de aandacht voornamelijk gericht op processen en
kwaliteitsmanagement.
Voor individuele beroepsbeoefenaren is het aantoonbaar maken van kennis
en ervaring van de MBB’er mogelijk door registratie en herregistratie in het
Kwaliteitsregister Paramedici. Het aantoonbaar maken van de kwaliteit van de
beroepsuitoefening is mogelijk met visitatie.
De NVMBR heeft hierop ingespeeld door het kwaliteitsinstrument visitatie
te ontwikkelen en te implementeren. Afdelingen, die zich elke vijf jaar laten
visiteren door de NVMBR zijn overtuigd van de meerwaarde en gebruiken
visitatie als instrument voor het verbeteren van de kwaliteit van de zorg.
Visitatie is een vast onderdeel van het kwaliteitsbeleid van beroepsgroepen
in de zorg. Het is een uniek systeem omdat het gestructureerd een aantal
facetten van het beroepshandelen en de omgeving waarin dat gebeurt onder
de loep neemt. Kwaliteitsvisitaties door de NVMBR vinden ruim tien jaar plaats.
Tot nu toe lag het accent op de voorwaarden voor een goede zorgverlening.
In het nieuwe visitatiemodel wordt meer de inhoud van het beroepshandelen
getoetst, waardoor de kwaliteit van de groep MBB’ers aantoonbaar gemaakt
kan worden. In deze brochure is beschreven wat de visitatie door de NVMBR
inhoudt en wat de meerwaarde is.
Visitatie
Volgens de wet BIG zijn individuele beroepsbeoefenaren verplicht kwalitatief
goede zorg te leveren. De Wet BIG is een kwaliteitswet met als doel de
kwaliteit van de beroepsuitoefening te bevorderen en te bewaken en de
patiënt te beschermen tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen van
beroepsbeoefenaren. Door visitatie laat de groep MBB’ers op de afdeling
zien dat zij bereid zijn om de kwaliteit van zorg te laten toetsen en te
verbeteren. Hiermee wordt voldaan aan het doel van de wet BIG, waarbij
beroepsbeoefenaren in de zorg verantwoordelijk worden gesteld voor een
systematische bewaking, beheersing en verbetering van de kwaliteit van zorg.
Definitie en kenmerken van visitatie
Visitatie gebeurt vóór en dóór beroepsgenoten; het visitatieteam doorlicht de
afdeling aan de hand van door de beroepsgroep vastgestelde normen.
Visitatie kan als volgt worden gedefinieerd:
'Visitatie is een onderzoek op een afdeling radiologie, radiotherapie of
nucleaire geneeskunde waarbij leden van de beroepsgroep in georganiseerd
verband de kwaliteit van de omstandigheden waaronder, en de manier
waarop de zorg wordt verleend, beoordelen'.
In deze definitie zijn een aantal belangrijke kenmerken vastgelegd:
In georganiseerd verband wil zeggen dat visitaties plaatsvinden binnen het
kader van het visitatieprogramma dat door de NVMBR is vastgesteld.
In de definitie is sprake van beoordelen, waarmee wordt bedoeld dat de
visiteurs zich aan de hand van normen een oordeel vormen. Dit oordeel wordt
vastgelegd in aanbevelingen of adviezen.
Het gaat bij visitatie dus niet om een vrijblijvend kijkje in andermans keuken
maar om op een gestructureerde en systematische wijze feedback te geven
op het handelen. Visitatie is bij uitstek geschikt om te laten zien dat er door
de beroepsgroep kwaliteit wordt geleverd of op welke wijze hieraan wordt
gewerkt.
De visitatie richt zich op vier aspecten die de beroepsuitoefening omvat:
methodisch technisch handelen, attitude, organisatie van de zorgverlening en
de voorwaarden waaronder deze zorg wordt geleverd.
Het resultaat van de visitatie is een helder beeld van de stand van zaken
van de groep MBB’ers op de afdeling met betrekking tot de kwaliteit van de
geleverde zorg.
NVMBR kwaliteitsvisitatie
Als visitatiemodel heeft de NVMBR gekozen voor het visitatiemodel 'Visitatie
nieuwe stijl'. Dit visitatiemodel is ontwikkeld door het CBO, kwaliteitsinstituut
voor de gezondheidszorg. Het is gericht op de evaluatie van zorg en het
professioneel functioneren.
Het model sluit aan bij de visie van de NVMBR, want de NVMBR wil zich
bij de visitatie meer gaan richten op de beroepsinhoud in plaats van op de
omgeving waarin dit handelen plaatsvindt.
Kwaliteitsdomein
Kwaliteitsaspecten
Evaluatie van zorg
Evaluatie van geleverde zorg
Visitatiemodel
Professionele ontwikkeling
Evaluatie van zorgprocessen
Evaluatie van het management van zorgprocessen
Patiëntenperspectief
Evaluatie patiëntenmeningen
Evaluatie van patiëntenklachten
Deze wijze van visiteren is breder omdat het meer aspecten van het
beroepshandelen belicht en heeft meer diepgang omdat het meer nadruk legt
op de evaluatie van de geleverde zorg, het functioneren van de groep MBB’ers
en de ervaringen van patiënten.
Het fundament van het visitatiemodel is het professioneel kwaliteitsprofiel.
Dit profiel bestaat uit de vier kwaliteitsdomeinen die in elke visitatie worden
getoetst: evaluatie van zorg, patiëntenperspectief, functioneren van de
groep MBB’ers (maatschap) en professionele ontwikkeling. Voor deze
kwaliteitsdomeinen is gekozen omdat de MBB’ers er verantwoordelijkheid voor
dragen.
Evaluatie van vakinhoudelijke kennis en vaardigheden
Innovatie
Opleiding, onderwijs
Functioneren groep MBB’ers
Evaluatie van het functioneren van de groep MBB’ers
Elk kwaliteitsdomein is opgebouwd uit meerdere kwaliteitsaspecten. Voor
de toetsing van elk van deze kwaliteitsaspecten zijn meetinstrumenten
voorhanden. Het professioneel kwaliteitsprofiel wordt niet gepresenteerd als
een eindmodel. De kwaliteitsdomeinen zijn richtinggevend en daarbinnen
kunnen nieuwe kwaliteitsaspecten worden benoemd en meetinstrumenten
worden ontwikkeld en geïmplementeerd.
Kwaliteitsinventarisatie en -signalering zorgprocessen
Voor de evaluatie van het management van zorgprocessen wordt de zogenaamde
KISZ-lijst gebruikt. Deze lijst brengt voor de afdeling in kaart hoe effectief het
overleg, afstemming en coördinatie van de zorg in de praktijk is geregeld. Het
concrete resultaat is een prioriteitenlijst van punten van verbetering voor de
afdeling.
Quickscan voor het functioneren van de groep MBB’ers
Er bestaat een relatie tussen de kwaliteit van het functioneren van de groep
MBB’ers en de kwaliteit van de zorg. Daarom is er voor een instrument gekozen
dat de groep MBB’ers op de afdeling in staat stelt om zelf op een systematische
manier het functioneren van de groep te evalueren.
Net als de KISZ-lijst genereert de Quickscan een prioriteitenlijst van aspecten waarin
effectiever, doelmatiger of meer met plezier gewerkt kan worden.
Patiënten- en verwijzersenquête
De mening van patiënten en verwijzers over de MBB’ers wordt geïnventariseerd
met behulp van een enquête. Vaak zijn ziekenhuisbrede enquêtes gericht op
de algemene dienstverlening van een afdeling. Door gebruik te maken van een
specifiek voor de MBB’ers ontwikkelde patiëntenenquête kan gerichter geëvalueerd
worden hoe de zorgverlening van de groep MBB’ers ervaren wordt door patiënten.
Kwaliteitsinstrumenten
Visitatie Digitaal
Voor het in kaart brengen van de stand van kwaliteitszaken op de vier
kwaliteitsdomeinen worden verschillende meetinstrumenten gebruikt.
Om de visitatie gebruiksvriendelijk en overzichtelijk te houden, wordt de NVMBR visitatie
ondersteund door het Algemeen Digitaal Audit Systeem (ADAS).
Het digitale systeem biedt in tegenstelling tot de papieren vragenlijst veel meer
mogelijkheden. Op eenvoudige, gebruiksvriendelijke wijze kunnen gegevens verzameld
en op een overzichtelijke wijze gepresenteerd worden. Ook is er de mogelijkheid voor
spiegelgegevens.
Vragenlijsten worden via een beveiligde website ingevuld en benodigde documenten
kunnen digitaal aangeleverd worden.
evaluatie van zorg
professionele ontwikkeling
patiëntenperspectief
functioneren groep MBB'ers
Evidence based medical audit
Het gebruik van NVMBR richtlijnen door de MBB’ers wordt geëvalueerd met
behulp van evidence-based medical audit (EBMA).
Op een gestructureerde en systematische wijze biedt de EBMA feedback op
het gebruik van richtlijnen.
Nederlandse Vereniging Medische Beeldvorming en Radiotherapie
Kwaliteitsvisitatie MBB'ers
Hoe verloopt de visitatie?
Acht weken voor het visitatiebezoek ontvangen de gevisiteerden een uitnodiging
voor het invullen van de vragenlijsten en het verstrekken van enquêtes aan
patiënten en verwijzers. Alle MBB'ers ontvangen de vragenlijsten. In die periode
hebben de MBB'ers toegang tot het digitale visitatiesysteem.
Twee weken voor de visitatiedatum wordt dit traject afgesloten en krijgen de
visiteurs inzage in de resultaten en kunnen dan starten met de voorbereiding van
de visitatie.
Tijdens het visitatiebezoek, dat een dag in beslag neemt, worden met diverse
partijen gesprekken gevoerd en krijgt het visitatieteam een rondleiding op de
afdeling. De gesprekken worden gevoerd op grond van de resultaten van de
vragenlijsten.
Ook kan de groep MBB’ers zelf aangeven of er een speciaal onderwerp is waaraan
het visitatieteam aandacht moet besteden. Aan het eind van de dag worden de
eerste conclusies door het visitatieteam aan de groep MBB’ers gerapporteerd.
Resultaat
Uiterlijk zes weken na het visitatiebezoek ontvangt de afdeling een rapportage in
de vorm van een visitatieverslag.
In het verslag staan per thema de sterke en zwakke punten van de afdeling
vermeld en aanbevelingen voor verbetering. Het visitatieverslag is gebaseerd op de
aangeleverde gegevens, de gevoerde gesprekken tijdens het visitatiebezoek en de
waarnemingen van het visitatieteam tijdens de rondleiding.
Van de groep MBB’ers wordt veel inzet verwacht: er ligt meer accent op
zelfevaluatie. Dit betekent dat de groep MBB’ers met elkaar bespreken wat er kan
worden verbeterd op basis van de uitkomsten van de evaluaties en de visitatie.
Het grote voordeel is hiermee dat de groep MBB’ers zichzelf beoordeelt en zelf een
verbeterplan opstelt.
Ongeveer 25 weken na de visitatie wordt verwacht dat het verbeterplan is
aangeleverd bij het visitatieteam.
Visitatie radiotherapie
De radiotherapie wordt sinds juni 2003 gezamenlijk gevisiteerd door de
Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie (NVRO), de Nederlandse
Vereniging voor Klinische Fysica (NVKF) en de Nederlandse Vereniging Medische
Beeldvorming en Radiotherapie (NVMBR). Ook deze multidisciplinaire visitatie
wordt met ingang van 2010 volgens het model 'Visitatie nieuwe stijl' uitgevoerd
en ondersteund door ADAS. Kenmerkend voor de visitatie radiotherapie is dat het
grootste deel van de informatie wordt verkregen via geïntegreerde vragenlijsten. De
drie verenigingen gebruiken daarnaast nog specifieke vragenlijsten voor de eigen
beroepsgroep. De multidisciplinaire visitatie vindt eens per vijf jaar plaats.
Visitatie in relatie tot andere kwaliteitskeurmerken
Accreditatie, certificering
De meest gehanteerde kwaliteitskeurmerken binnen de werkvelden van
de NVMBR zijn accreditatie via NIAZ, ISO-certificering en certificering via de
Stichting HKZ.
Accreditatie
NIAZ is de afkorting van het Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg.
Het NIAZ ontwikkelt normen voor ziekenhuizen en instellingen en toetst deze
vervolgens. Accreditatie richt zich voornamelijk op de organisatie van zorg. Bij
het voldoen aan de norm wordt accreditatie verstrekt.
HKZ-Certificering
St. HKZ is de afkorting van de stichting Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling
in de Zorgsector. De stichting ontwikkelt normen voor de zorg door de
belanghebbende partijen en laat deze vervolgens toetsen door onafhankelijke
instellingen. Bij het voldoen aan de normen wordt een certificaat
verstrekt. HKZ-certificering wordt veel gebruikt in de eerste lijn. Het HKZcertificeringsschema wordt tevens gebruikt door de screeningsorganisaties in
het bevolkingsonderzoek borstkanker.
ISO-certificering
ISO-normen stellen eisen aan het kwaliteitssysteem van een organisatie.
Een belangrijk onderdeel is de klanttevredenheid. Het ISO-certificaat is een
wereldwijd erkend certificaat.
Kwaliteitsvisitatie doet meer
Visitatie is een vorm van onderlinge toetsing. Het is een structuurgerichte
beoordeling van kwaliteit door vakgenoten uit een soortgelijke instelling.
Zij toetsen het professioneel handelen aan de hand van door de
beroepsvereniging geaccepteerde normen of criteria. Hierbij wordt specifiek
ingegaan op de manier waarop de zorg wordt geleverd, praktisch en
resultaatgericht. Het resultaat is een set conclusies en aanbevelingen voor
verbetering.
Visitatie zichtbaar
Na de visitatie wordt een 'certificaat' toegestuurd waarmee aan patiënten en
bezoekers kan worden duidelijk gemaakt, dat de afdeling zich sterk maakt
voor de kwaliteit van het beroepshandelen.
Punten voor het Kwaliteitsregister Paramedici
Iedere MBB'er die actief meedoet aan de visitatie, d.w.z. de vragenlijsten voor
MBB'ers heeft ingevuld, ontvangt 10 geaccrediteerde punten ten behoeve van
de periodieke registratie in het Kwaliteitsregister Paramedici.
Informatie
Er zijn kosten verbonden aan de NVMBR-kwaliteitsvisitatie. Kijk op de website van de NVMBR voor de tarieven.
De NVMBR kwaliteitsvisitatie kan op maat worden aangeboden. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om afdelingen radiologie en nucleaire geneeskunde die een
organisatorische eenheid vormen in één sessie te visiteren. Er kan ook worden afgestemd dat de audit in het kader van de opleiding tot MBB’er tegelijkertijd
met de NVMBR kwaliteitsvisitatie plaatsvindt. Tevens kan de NVMBR een beroepsinhoudelijke component visiteren ten behoeve van een accreditatie- of
certificeringtraject van de organisatie.
NVMBR©
Catharijnesingel 73, 3511 GM Utrecht T: 030-2318842 E: [email protected] H: www.nvmbr.nl