Verslag themabijeenkomst Rol Gemeente

Verslag themabijeenkomst
Rol Gemeente
Datum bijeenkomst: 11 december 2012
Auteur: Els Holsappel
Locatie: Hal gemeentehuis Brummen
Aanwezig: ca 60 deelnemers
Doel bijeenkomst


Verdiepingsslag op het thema: wat is de rol van de gemeente, hoe is de
verhouding tussen gemeente en inwoners en ondernemers, welke omvang
moet de gemeente hebben, etc.
Input op dit thema verzamelen voor de toekomstvisie.
Methode
Wethouder Hennie Beelen trapte de avond af met een videofilm
(http://youtu.be/W4o0ZVeixYU ), waarin we zien hoe verschillend mensen reageren
op verandering. De toekomstvisie gaat over verandering. Verandering is moeilijk,
maar ook ontzettend leuk. Projectleider Arjan Schulp gaf daarna een inleidende
presentatie over de ontwikkelingen in de samenleving en de gemeentelijke
organisatie en de keuzes waar de gemeente nu voor staat als het gaat om haar
rol in de samenleving (zie bijlage II).
Vervolgens gingen de deelnemers in groepen aan de slag met een drietal
casussen, waarbij steeds bepaald werd welke rol (loslaten, faciliteren,
stimuleren, regisseren of reguleren) de gemeente in die situatie het beste op zou
kunnen pakken. De avond werd afgesloten met een plenaire terugkoppeling van
de uitkomsten van de tafelgesprekken onder leiding van burgemeester Niels
Joosten.
Uitkomsten tafelgesprekken
Interactie tussen gemeente en inwoner/ondernemer op basis van
gelijkwaardigheid.
De gemeente is verantwoordelijk voor het stellen van kaders en het bewaken
van het algemeen belang.
De rol van de gemeente schaalt van loslaten tot reguleren op of af, afhankelijk
van de plaats in het proces.
Waardeer en geef ruimte aan het particuliere initiatief.
Als de gemeenteomvang opgeschaald moet worden is de partnerkeuze
belangrijk.
Gelijkwaardige partners
De gemeente neigt nu naar een betuttelende houding tegenover inwoners en
ondernemers. Zij zou zich moeten opstellen als een gelijkwaardige partner. In
een volwassen verhouding, zonder macht, kun je elkaar aanspreken op
verantwoordelijkheid.
De gemeente zou ook meer vanuit waarden dan vanuit regelgeving moeten
denken. Waarom ben je er als gemeente? Om het goed met elkaar te hebben.
Om samen gezond te leven, leefbaarheid in een goed economisch klimaat.
Nieuwe ontwikkelingen zouden meer langs deze waarden gelegd moeten worden.
Niet alleen de overheid zal moeten wennen aan haar nieuwe rol, ook de inwoner
en ondernemer zelf. Mensen zijn gewend om naar de overheid te kijken voor
oplossingen. Zij zullen moeten wennen aan het nemen van eigen
verantwoordelijkheid.
Rol is afhankelijk van plaats in proces
De gemeente heeft een regisserende rol bij het stellen van kaders en regels,
maar dan wel op basis van visies en beleid. Als een boer of een bedrijf bij de
gemeente komt met het verzoek een windmolen te plaatsen dan moet de
gemeente een duidelijk beleid hebben en op basis daarvan bepalen of en waar
die windmolen geplaatst mag worden.
Bij het beheer van openbaar groen kan de gemeente veel meer loslaten. Analoog
aan een Deens model werd de suggestie gedaan om een buurt het openbaar
groen zelf te laten onderhouden. Om dat te stimuleren zou de OZB-aanslagen
voor deze woningen kunnen worden verlaagd. Het geld dat overblijft zou dan via
een stichting ingezet kunnen worden voor het beheer van de openbare
groenvoorzieningen.
Bij een bedrijf dat wil uitbreiden zou de gemeente moeten beginnen met het
waarderen van dit initiatief. Vervolgens gaat de gemeente in gesprek en stelt
daarbij heldere kaders. Bovendien geeft ze een aantal suggesties mee: praat met
omwonenden en bedenk creatieve oplossingen als er problemen zijn. Verder laat
de gemeente helemaal los. Dan komt het bedrijf terug bij de gemeente en
faciliteert de gemeente de vergunningen of bestemmingsplanwijzigingen, maar
ze stelt ook grenzen als de plannen niet aan de kaders voldoen.
De gemeente heeft dus niet één eenduidig rol. In elk proces komen alle rollen
wel een keer langs. Van loslaten tot reguleren. Eén van de discussiegroepen
ontwikkelde het op- en afschalingsmodel (zie bijlage I) om die verschillende
rollen inzichtelijk te maken.
Ruimte voor particulier initiatief
Het particuliere initiatief moet gewaardeerd worden en moet ruimte krijgen. De
gemeente stelt kaders, maar binnen die kaders moet de ruimte ingevuld kunnen
worden door particuliere initiatieven. De gemeente kan daarbij een katalysator
zijn.
Wanneer iemand met een initiatief komt, zou de gemeente de initiatiefnemer zelf
de verantwoordelijkheid moeten geven om draagvlak voor zijn initiatief te
creëren. Als hij dat niet heeft gedaan krijgt hij geen medewerking van de
gemeente.
De toekomstvisie stelt kaders voor de langere termijn, maar het is ook belangrijk
te weten waar je over drie, vijf of over tien jaar staat.
Omvang gemeente
Er is zorg over bestuurlijke herkenbaarheid als de gemeente Brummen zou
opschalen naar een 100.000+ gemeente. De partnerkeuze is daarbij erg
belangrijk. Een samengaan met steden als Apeldoorn of Zutphen is complex,
omdat je dan twee eenheden samenvoegt die elkaar op voorhand niet verstaan.
Huwelijken met gelijk gestemde partners zijn duurzamer. Het is beter proactief
contact te zoeken met agrarische buurgemeenten en op zijn minst de
samenwerking te zoeken en misschien wel te fuseren.
Wat moet er in de visie komen?
Tijdens het rondje door de zaal werden onderstaande onderwerpen meerdere
keren genoemd:
Open staan voor/waarderen van particuliere initiatieven (vier keer)
Duidelijke/heldere kaders stellen (drie keer)
Blijven luisteren (drie keer)
Blijven communiceren (drie keer)
Vertrouwen (drie keer)
Leefbaarheid (twee keer)
Bijlage I: op- en afschalingsmodel gemeentelijke rollen
Loslaten
Faciliteren
Stimuleren
Regisseren
Wijk
onderhoudt
groen
Middelen leveren
Wijk stimuleren zelf groen te
onderhouden
Reguleren
Bijlage II: sheets presentatie themabijeenkomst Rol Gemeente
De rol van de lokale overheid
11 december 2012
Programma
Toelichting Toekomstvisie
•
Wat speelt er ?
•
Wat zou je kunnen doen ?
•
Wat doet de gemeente ?
Hoe vindt u dat het verder moet ?
•
Verdieping door gesprek
Plenaire terugkoppeling
Het vervolg
Deze toelichting met dank aan:
•
•
•
•
•
•
•
•
Denktank Toekomstvisie
Netwerk Toekomstvisie
Inwoners
Bedrijven
Maatschappelijke instellingen
Provincie
Regio (buurgemeenten)
Ambtenaren
Wat speelt er in de lokale samenleving ?
De rolverdeling tussen inwoners en
lokale overheid verandert
Steeds meer mensen zetten zich in voor
iets anders dan het eigen belang
Denktank Toekomstvisie
Wat speelt er in de lokale samenleving ?
Steeds meer inwoners zetten zich in voor iets dat hen bezighoudt !
BNI Bellini, o.a. Kerstenterrein Eerbeek
Wat speelt er in de lokale samenleving ?
Steeds meer inwoners zetten zich in voor iets dat hen bezighoudt !
Eerbeekse Brummense Energie Maatschappij
Wat speelt er in de lokale samenleving ?
Denk in kansen!
Steeds meer samenwerking tussen gelijkgestemden. De nieuwe en sociale
media maken het steeds gemakkelijker om elkaar te vinden.
Zo gaan steeds meer initiatieven buiten ‘de gemeente’ om !
Daar waar wij (gemeente) eerst moest bedenken hoe inwoners te
betrekken, staan we nu steeds meer voor de vraag wat onze rol wordt in
relatie tot maatschappelijke initiatieven!
Wat speelt er in de lokale samenleving ?
Input uit de themabijeenkomsten met betrekking tot de rol van de gemeente:
Recreatie en toerisme
• Kaders stellen in de toekomstvisie, aandacht voor een ‘merk’
• Gemeente moet de sector niet los laten, maar helpen bij de organisatie
Wonen, zorg en welzijn
• Woningmarkt: minder regels, lagere grondprijzen en stimuleren/promoten
• Recept tot Meer Waarde: tijdelijke ander gebruik terreinen, loslaten
• Baas in eigen buurt: zelfredzaamheid faciliteren, vinger aan de pols
Wat speelt er in de lokale samenleving ?
Input uit de themabijeenkomsten met betrekking tot de rol van de gemeente:
Energie en milieu
• Kaders stellen in de toekomstvisie, vooral wat betreft ruimtelijke effecten
• Initiatieven faciliteren/stimuleren
• Helpen bij de organisatie
Lokale economie
• Kaders stellen in de toekomstvisie
• Minder regels en ruimte voor groei
• In gesprek blijven (nieuwe ontmoetingsvormen)
• Groene economie stimuleren door een voorkeur uit te spreken
Wat speelt er in de gemeentelijke organisatie ?
De Brummense gemeentelijke organisatie is continue in beweging
Sinds 2004 steeds meer ambities, mede onder invloed van een fors
woningbouwprogramma. Van beheer- naar ontwikkelorganisatie!
Steeds meer burgerparticipatie (o.a. de centrumplannen)
De wereld om ons heen is snel veranderd. En deze veranderingen zetten
door: de crisis, duurzame ontwikkeling, innovatie en steeds meer
maatschappelijk initiatief.
Wat speelt er in de gemeentelijke organisatie ?
De rek is uit de overheidsfinanciën, de gemeente kan minder !
Vele maatschappelijke vraagstukken zijn te ingewikkeld, deskundigheid en
kennis uit de lokale samenleving is nodig
Raad voor het openbaar bestuur (december 2012):
‘De overheid moet minder pretenties en ambities hebben en ruimte
laten voor maatschappelijk initiatief’
‘Politici leven met de waan van de dag en daarmee krijgt het bestuur een
ad hoc karakter. Er wordt een gebrek aan visie ervaren: dit zijn we, dit
willen we en daar gaan we naar toe’
Wat doet de gemeente ?
Toekomstvisie ontwikkelen
Nu doen wat kan en moet !
Inhaken op maatschappelijke initiatieven!
Minder regels waar dat lokaal kan!
- Algemene plaatselijke verordening
- Bestemmingsplannen, meer flexibiliteit
Wat doet de gemeente ?
Organisatie moderniseren
Eigen verantwoordelijkheid en initiatief waar het kan,
de gemeente aan zet waar het moet !
Een krachtige samenleving met een netwerkoverheid
Wat zou de gemeente kunnen doen ?
Twee petten
• Hulpverlener,
• Uitvoerder van wet- en regelgeving
Geschillenbeslechter
• wettelijke taken
• algemeen en individueel belang
Wat zou de gemeente kunnen doen ?
Geen burgerparticipatie, maar overheidsparticipatie
Telkens een andere rol:
loslaten, faciliteren, stimuleren, regisseren en reguleren
Geen afwenteling van verantwoordelijkheden
Vangnet voor de zwakkeren (ook verankerd in wettelijke taken)
Wat zou de gemeente kunnen doen ?
•
•
•
•
Vraaggericht handelen op basis van kansen
Voorwaarden scheppen en leren loslaten
Taken en zeggenschap overdragen. Accepteren dat het daardoor iets
anders op kan leveren
Wel initiatief en verantwoordelijkheid nemen t.a.v zaken die in het
algemeen belang zijn
Wat zou de gemeente kunnen doen ?
•
•
•
•
Vertrouwen op partners
Waar nodig de 'regie' pakken
Open, scherp, betrouwbaar en vooral wendbaar inhaken op
nieuwe ontwikkelingen, netwerken, initiatieven en kansen.
Naar een “wendbare” organisatie, niet zozeer “kleiner", maar
"anders".
Wat betekent dit voor ambtenaren ?
Van beleidsmaker naar procesganger, coproductie
Beter benutten van de kennis en vaardigheden die we in
huis hebben
Project- en programmamanagement-kennis ontwikkelen
Ontwikkelen van betere communicatieve vaardigheden
Wat zouden inwoners kunnen doen?
•
•
•
•
•
Niet alles verlangen van de overheid. De overheid kan niet alle
problemen oplossen.
Eerst zelf ideeën en initiatieven ontplooien
De overheid is een instrument om het idee van de samenleving
mogelijk te maken (niet in kampen denken)
Niet het wiel zelf uitvinden, er gebeurt elders al veel
Zelf draagvlak creëren
Wat gaat de gemeente doen ?
•
•
•
•
Keuze maken over haar rol in de lokale samenleving
Ambitieniveau bepalen gericht op een nieuw duurzaam concept
Een duurzaam concept waarbij ‘energie, leefbaarheid en economie’ de
belangrijkste ontwikkelpunten lijken te worden
Actievere rol met realistische doelstellingen die in de vorm van concrete
projecten worden uitgevoerd
Hoe vindt u dat het verder moet ?
Verdiepingslag, in groepen in gesprek
Hoe moet de gemeente handelen?
•
Een boer wil een windmolen en kan daar energie mee leveren aan
anderen (groen)
•
Buurtbewoners willen meer zelf doen door zelf het onderhoud van de
openbare ruimte te doen en zelf speelvoorzieningen te realiseren
(geel)
•
Een bedrijf met naamsbekendheid wil groeien, maar dit heeft een
effect op de woonomgeving (rood)
Hoe moet de gemeente handelen?
Betrek in uw oplossing:
•
Algemeen belang en individueel belang
•
Loslaten, faciliteren, stimuleren, regisseren of
reguleren
•
En welke invloed heeft een samenwerking of fusie
op deze casus (100.000 + gemeente)?
Toelichting op de rollen:
• Loslaten:
Geen bemoeienis met inhoud en proces
• Faciliteren:
Initiatief van een ander helpen mogelijk
maken
• Stimuleren:
Zoeken naar mogelijkheden om anderen
in beweging te krijgen
• Regisseren:
Anderen hebben ook een rol, maar
gemeente heeft de regie
• Reguleren:
Sturen door wet- en regelgeving
De spelregels voor de gesprekken…..
1e gesprekronde
•
Neemt u plaats aan een tafel met uw kleur
•
Spreek af wie de gespreksleider is
•
Bespreek de casus met uw kleur
•
Maar daarbij gebruik van de hulpvragen
Korte pauze
2e gespreksronde
•
De gespreksleider blijft zitten
•
De rest van de groep schuift als geheel door naar een andere tafel
•
•
•
Groen -> Rood
Geel -> Groen
Rood -> Geel
U bespreekt dus twee van de drie casussen
Plenaire terugkoppeling
Vervolg
•
•
•
Vanavond de laatste themabijeenkomst in een reeks van vijf:
• Wonen, zorg en welzijn
• Lokale Economie
• Energie en milieu
• Recreatie en toerisme
• Rol lokale overheid
Verslag van de bijeenkomst wordt per e-mail toegezonden
Voor de zomer van 2013 visie gereed
Hartelijk dank voor uw bijdrage!