1 - Samenvattingen vwo

KUNST VAN DE GRIEKEN EN DE
ROMEINEN_______________
Epidaurus
In het gerestaureerde theater van Epidaurus werden mythen opgevoerd
over goden en halfgoden die van alles meemaken. De oorsprong van
het Griekse theater ligt in een godsdienstig gebruik. Tijdens 3daagse
feesten ten ere van Dionysus(wijngod) worden er 3 tragedies en een
komedie opgevoerd.
Tragedies: mythologische inhoud. Komedie: actueler van inhoud en
lijkt op huidig cabaret. Aristoteles: tragedie komt voor uit dithyrambe,
een gedanst korenlied gewijd aan Dionysus.
Tragedie en komedie
Het Griekse toneel stelt aan het publiek een voorbeeld d.m.v. een
gespeeld verhaal/mythe wordt duidelijk gemaakt dat tegen de werking
van het noodlot niet te strijden valt, en dat de mens die het lot tart ten
onder gaat. De mythische figuren herken je aan de hoge schoenen en
kostuums. Hun overdreven en gestileerde gebaren worden
ondersteund door muziek. Bij de tragedie hoort plechtige/statige
dansen en bij de komedie levendig en obsceen. Stof en stijl zijn
realistisch bij komedie, er worden groteske maskers en kostuums
gebruikt. Pantomime heeft een dramatisch karakter en wordt alleen
door mannen gespeeld, populair bij de romeinen.
ORPHEUS_______________________________________________
_
Liefde, schoonheid en noodlot
Orpheus is beroemd zanger en zierspeler in de gr. mythologie. Hij is
een zoon van de muze Calliope. Apollo is zijn vader(?) Orpheus’
muziek is zo verheven dat het lukt om met zijn muziek de goden zo
ver te krijgen dat ze zijn dode vrouw Eurydice terug te halen uit de
onderwereld. Hij mag haar niet aankijken, dan gaat ze opnieuw weg.
Uiteindelijk kijkt Orpheus toch om en Eurydice verdwijnt. Romeinse
schrijver Vergilius heeft deze mythe uitgewerkt tot sluitend verhaal.
minder plomp lijkt. De voorgevel heeft een Grieks uiterlijk en de
voorgevel doet niet vermoeden wat er achter ligt. De Romeinse
architectuur is beschreven door Vitruvius.
Goden en keizers
Beelden zijn uit de Griekse tijd herkenbaar aan: weloverwogen
proporties, ingetogen uitdrukkingskracht en volmaakte vormgeving.
De Romeinen pasten de beelden aan hun eigen cultuur aan: op een
kopie van een Griekse god een gelijkend portret van bijvoorbeeld een
keizer te monteren.
ESTHETICA_____________________________________________
__
Wat is mooi?
Het antwoord op deze vraag is vaak heel persoonlijk
Wat is esthetica?
Kunst wordt een aparte tak van de filosofie(door Baumgarten) :
esthetica is geboren. Aisthesis: leer van de zintuigelijke waarneming.
Baumgarten: De esthetiek is gesitueerd op het punt waar de idee
zintuigelijk wordt of waar het zintuigelijke naar de idealiteit toegroeit.
Later: filosofie van de kunst.
Is iets wat mooi is ook altijd waar en goed?
Plato: zuivere schoonheid bestaat alleen in de ideeënwereld. We
vinden iets mooi omdat het lijkt op die zuivere schoonheid. De
realistische kunt is niet goed, het is een kopie van een kopie van de
ware schoonheid. Nabootsing=mimesis.
Is schoonheid harmonie?
Plato ziet in de Egyptische kunst een weergave van de juiste
verhoudingen, objectieve maten en harmonie. Plato heeft een
mathematische opvatting over schoonheid. Plato koppelt in zijn
kunstbegrip goedheid, waarheid en schoonheid. De tragedies zijn
onwaar, moreel verwerpelijk en gevaarlijk. Ze hebben een slechte
invloed op het denken over goed en kwaad.
De lier en de aulos
Apollo: orde regelmaat evenwicht en verstandelijke, de lier en de
kithara vertegenwoordigen in de muziek het apollinische bij de
voordracht van het epos.
Dionysus: roes, extase, onvoorspelbare en gevoelsmatige, de aulos is
een dionysisch instrument voor de lofliederen.
Heeft kunst invloed?
Aristoteles: kunstenaar geeft de werkelijkheid weer zoals deze zou
kunnen/moeten zijn. Tragedie brengt de toeschouwer tot inzicht.
Kunst om de toeschouwer een mogelijke wereld voor te spiegelen.
Muziektheorie volgens de getallen
Muziek groeit uit tot meer dan een ondersteuning van een
godsdienstig ritueel. Phytagoras bouwt de mathematische
muziektheorie op van de Grieken. Een eensnarig instrument met een
verschuifbare kam. Mooie tooncombinaties: consonanten. Schrille
samenklanken: dissonanten. Aristoxenos wijst muziektheorie van
Phytagoras af en wil de gevoelens v/h gehoor inschakelen. In de
Romeinse tijd worden de instrumenten luidruchtiger om de
feestvreugde te verhogen.
Hoe is een tragedie te begrijpen?
Vijf bedrijven: 1 expositie: uiteenzetting van wat is voorafgegaan; 2
intrige: ontwikkeling van het probleem; 3 climax: opvoeren van de
spanning, toespitsen van conflict; 4 catastrofe: hoogtepunt v/d
spanning en begin ondergang van de held en 5 peripetie: beslissende
wending en de afwikkeling
Drie eenheden: van tijd, plaats en handeling
Eenheid van tijd: niet langer dan een etmaal
Eenheid van plaats: zie het torenkamertje..
Eenheid van handeling: er wordt één probleem uitgesponnen; geen
neventhema’s
STAPELEN METSELEN,
HOUWEN___________________________
Parthenon
Parthenon is een tempel die als onderdak dient voor het beeld van de
god aan wie hij is gewijd. Zware zuilen domineren het Parthenon. Het
Parthenon is gebouwd in de Dorische orde, herkenbaan aan
eenvoudige kapitelen en et zware karakter van de zuilen. Naast deze
orde bestaat er ook de Ionisch e en Korinthische orde, herkenbaar aan
de kapitelen, de verbreding boven aan de zuil. Deze verbreding is
nodig om het architraaf, de verbindingssteen tussen de zuilen te
kunnen dragen.
Ingenieuze constructies
Het Pantheon is het bouwwerk waarbij Rome op haar hoogtepunt was.
De koepels heeft een netwerk van ribben omdat cassettes zijn
uitgespaard. Het totale gewicht wordt minder en de stevigheid meer.
De zware muur is uitgehold en vervangen door zuilen waardoor het
Moet het ergens op lijken?
Volgens de nabootsingstheorie ligt de bedoeling van kunst in de
nabootsing van de zintuigelijk waarneembare werkelijkheid.
Is het goed zoals het is?
Stoïcijnen: menselijke gedrag staat centraal. Ze houden van eenvoud.
De mens doet er het beste aan zich te voegennaar zijn lot.