Gevolgen van het toerisme voor Kenia

Gevolgen van het toerisme voor Kenia
▼1
De economische gevolgen voor een ontwikkelingsland
•
HET BELANG VAN HET TOERISME
Het groeiend belang van het toerisme blijkt uit de evolutie van het aantal toeristen.
In 1970 bezochten 320 000 toeristen Kenia, in 1988 werd het land door 675 000 toeristen bezocht. Sinds 1994 bezoeken jaarlijks meer dan 1 miljoen toeristen Kenia.
•
TOERISME CREËERT VEEL JOBS
Het vluggroeiend toerisme is erg belangrijk voor de tewerkstelling. De toeristische
sector biedt in de omgeving van Nairobi en Mombasa rechtstreeks werk in de grote
hotels en westerse restaurants aan veel tienduizenden mensen. Rekent men er de
jobs in de souvenirwinkels en de ambachtelijke leveranciers van deze laatste bij, dan
bedraagt de totale tewerkstelling ongeveer 500 000 mensen.
Het toerisme creëert ook onrechtstreeks werkgelegenheid in andere sectoren van de
economie. De onrechtstreekse tewerkstelling situeert zich vooral in het bouwen van
hotels en wegen. De werkgelegenheid in kleine eethuisjes en in straathandel met
souvenirs is ook erg groot.
Men schat dat in Kenia op die manier ongeveer een miljoen jobs rechtstreeks en
onrechtstreeks door het toerisme werden gecrëeerd. Dit vertegenwoordigt ongeveer
15% van de actieve bevolking van Kenia. In vergelijking met investeringen in landbouw en industrie brengt de toeristische sector meer jobs op.
•
INKOMSTEN UIT HET TOERISME VOOR EEN ONTWIKKELINGSLAND
Het toerisme is de belangrijkste bron van inkomsten van vreemde deviezen (dollars,
euro’s, yens) voor Kenia. Deze deviezen zijn belangrijk om in het buitenland goederen te kunnen kopen.
Info 6 toont dat Kenia, zoals veel ontwikkelingslanden,
meer uitgeeft aan invoer dan aan uitvoer ontvangt. De
meeste ontwikkelingslanden exporteren landbouwproducten, ertsen of aardolie om deviezen te verdienen. Met die
westerse deviezen kunnen noodzakelijke goederen, die het
land zelf niet produceert (tractoren, machines, auto’s, ...),
in het buitenland worden aangekocht. Maar voor Kenia
brengt de uitvoer van koffie en andere landbouwproducten echter niet genoeg deviezen op om die invoer te kunnen betalen.
Het toerisme brengt bijna 20% van het buitenlandse geld
op. Zonder die hoge inkomsten uit het toerisme zou Kenia
met een groot tekort aan deviezen kampen om de invoer
te betalen.
totaal in
miljard euro
(1998)
4
3
0,4
2
0,4
3
1
2,4
0
1,6
inkomsten uit
uitvoer van goederen
inkomsten uit
toerisme
inkomsten uit
overige diensten
o.a transport voor
toerisme
uitgaven aan
opbrengsten aan
westerse goederen
deviezen
INFO 6
Belang van deviezen
•
TOERISME ALS MOTOR VOOR ECONOMISCHE ONTWIKKELING
Uit de tewerkstelling en de inkomsten blijkt het belang van het toerisme. De Keniaanse
overheid koos niet om veel te investeren in de mijnbouw of de industrie. De overheid
van dit ontwikkelingsland verkoos doelbewust één economische sector, namelijk het
toerisme, krachtig te ondersteunen. Daartoe moedigde de Keniaanse overheid buitenlandse investeerders in hotels aan. Ook de overheid zelf investeerde grote sommen in
hotelprojecten, luchthavens en wegen.
Luchthavens, wegen, elektriciteit, telefoon en waterleiding komen niet alleen de toeristen ten goede. Die uitrusting stimuleert de hele economische vooruitgang van die
toeristische streken.
Het toerisme werkt dus voor dit ontwikkelingsland als een ‘motor’ die de hele economie op gang brengt. De groei van de toeristische sector stimuleert de ontwikkeling van
andere sectoren.
•
EEN DEEL VAN DE TOERISTISCHE INKOMSTEN VLOEIEN AF NAAR BUITENLANDSE BEDRIJVEN
Uit info 6 blijkt dat een deel van de inkomsten uit het toerisme naar een ontwikkelingsland eerder westerse maatschappijen ten goede komt. Ongeveer 70% van de
investeringen in de hotelprojecten in Kenia komen van buitenlandse bedrijven. De
westerse touroperators, luchtvaartmaatschappijen en westerse hotelketens verdienen
het meest aan zo een reis. Enkel een klein deel komt de overheid, de lokale handel en
het personeel ten goede.
Een deel van die inkomsten (info 7) is afkomstig van toeristen die bijvoorbeeld geld
uitgeven in lokale souvenirwinkeltjes en eethuisjes. De eigenaars kopen met hun
inkomsten uit het toerisme allerlei verbruiksgoederen en voedsel en verspreiden het
geld verder in de economie van het land.
TOTALE UITGAVEN VAN EEN WESTERSE TOERIST
VOOR EEN REIS NAAR EEN ONTWIKKELINGSLAND
luchthaventaks
en visa
lokale handel
en diensten
ingevoerd
westers voedsel
DEVIEZEN VOOR ONTWIKKELINGSLAND
45%
INFO 7
Aandeel van de
uitgaven van een
westerse toerist
voor een
ontwikkelingsland
westerse
touroperator
en reisbureau
vliegtuigreis
DEVIEZEN VOOR WESTERSE LANDEN
55%
▼2
De ecologische gevolgen
Wildparken en nationale parken houden de natuur in stand. Buiten die beschermde
gebieden blijft er van de oorspronkelijke natuur niet veel over. Met het entreegeld
van de bezoekers aan de wildparken kan de overheid een deel van kosten voor de
infrastructuur, het beheer en het onderhoud van de parken betalen. Op die manier
dragen de toeristische bezoekers bij tot de bescherming van de mooie natuur en van
bedreigde dieren en planten in nationale parken.
Door het bijzonder grote aantal toeristen dat jaarlijks de wildparken in Kenia
bezoekt, wordt het dierenleven er erg gestoord .
Bijvoorbeeld jachtluipaarden worden in hun jacht op prooidieren door jeeps met toeristen zo dicht
gevolgd, dat de prooi die ze besluipen voortijdig wordt gealarmeerd door roepende toeristen, waardoor
deze dieren door verhongering dreigen uit te sterven.
▼3
Sociale en culturele gevolgen voor Kenia
Naast een aantal economische voordelen leidt het toerisme in ontwikkelingslanden
ook tot een aantal negatieve sociale gevolgen. Uit info 8 blijkt dat bijvoorbeeld bij het
Masaivolk een aantal sociale gevolgen van het toerisme negatief uitvallen.
Het toerisme zet het traditionele sociale leven grondig op zijn kop. Bij de toeristische
centra Nairobi en Mombasa stijgen de kosten voor het dagelijkse levensonderhoud.
In sommige toeristische centra is de opbrengst van een dag werken als toeristische
gids hoger dan een maandinkomen in de landbouwsector. Hogere lonen in de toeristische sector dan in de traditionele beroepen leiden tot sociale tegenstellingen.
Westerse toeristen die veel uitgeven, demonstreren ongewild hun rijkdom. Vooral
lokale jongeren zijn gevoelig voor dit zogenaamde demonstratie-effect: ze wensen dat
gedrag over te nemen.
In Kenia neemt ook het sekstoerisme kwalijke vormen aan in Nairobi en Mombasa.
Duizenden jonge vrouwen verzeilden er in de prostitutie.
Er zijn ook positieve gevolgen. Bij jongeren kan door het contact met toeristen, ook
de behoefte ontstaan om zich te ontwikkelen. Door langer naar school te gaan om
bijvoorbeeld vreemde talen te leren kan men een goed betaalde job in een hotel of
reisorganisatie krijgen. Toerisme verhoogt dus de opleidingsgraad.
In tal van ontwikkelingslanden worden traditionele zang, dans en rituelen ten
behoeve van toeristen in stand gehouden of leven ze op, waardoor de lokale bevolking
de traditionele cultuur weer positief gaat koesteren en haar culturele identiteit
versterkt.
INFO 8
Sociale gevolgen
van het toerisme
op de Masai
Het creëren van een wildpark heeft onvermijdelijk
tot gevolg dat de mensen die er oorspronkelijk
woonden elders een nieuw bestaan dienen op te
bouwen. Daar waar de Masai, een trots herdersvolk
in Kenia, voorheen hun kudden runderen hoedden,
wordt hen nu de toegang tot de wildparken ontzegd.
De Masai werden ervan beschuldigd wild te doden
en met hun kudden vee voor overbegrazing van de
savanne te zorgen, zodat er onvoldoende gras overbleef voor het wild. In werkelijkheid eet het wild
andere grassoorten dan de runderen van de Masai.
Toch werden de Masai uit de wildparken gedreven.
Beloofde financiële compensaties door de overheid
voor de gedwongen uitdrijvingen bleven soms uit.
De Masai kunnen maar kleine kudden vee houden.
Ze moesten deels omschakelen op akkerbouw, een
activiteit die hen eigenlijk niet ligt. Ze leven nu aan
de randen van de parken op laag renderende gronden.
Nu leeuwen en jachtluipaarden
in de wildparken door toeristenbusjes voortdurend in hun jacht
worden gestoord, zoeken ze hoe
langer hoe meer makkelijker
prooien in de vorm van het vee
van de Masai. Een Masai die
een leeuw doodt riskeert zware
gevangenisstraf als wildstroper.
Een aantal eertijds zo trotse
Masai zijn in sommige gebieden
tot bedelaars verworden.
INFO 9
Masai bieden
souvenirs te koop
aan
Anderen trekken naar de grote steden op zoek naar
een beter bestaan.
Een aantal Masaidorpen in de omgeving van de
wildparken werden door het toerisme welvarender.
Sommige Masai werden rijke ondernemers en moedigen het toerisme aan. Veel families verdienen,
naast de veeteelt, bij door de verkoop van souvenirs
aan voorbijkomende toeristen (info 9). Om de hoek
loert de druk van de commercialisering van bijvoorbeeld folkloristische dansen of van rituelen.
Elementen die de toerist behagen worden geaccentueerd om op die manier meer geld op te brengen.
Daardoor geldt in veel Masaidorpen: ‘vlug die
jeansbroek uit’ en ‘veel bloot laten zien’ want ‘de
autobus met toeristen is aangekomen’. Op die
manier wordt lokale Masaicultuur handelswaar.
De cultuur en levenswijze van de Masai werd door
de opkomst van het toerisme dus sterk gewijzigd.