Beroeps IBO 6 Verbindingstechnieken TECHNICUS SERVICE EN ONDERHOUD WERKTUIGBOUW 25310 EERSTE MONTEUR SERVICE EN ONDERHOUD WERKTUIGBOUW 25306 opdracht 1 ALGEMENE INFORMATIE Opleiding Crebocode Cohort KD-jaar Service en Onderhoud Werktuigbouw niveau 3 én niveau 4 25306 + 25310 Afhankelijk van instroom 2019 en verder Kerntaak B1-K1: Inspecteert apparatuur, installaties en systemen Werkprocessen B1-K1-W1: Bereidt inspectie van apparatuur, installaties en systemen voor B1-K1-W2: Neemt voorzorgsmaatregelen voor de inspectiewerkzaamheden B1-K1-W3: Voert zintuiglijke inspectie uit aan apparatuur, installaties en systemen B1-K1-W4: Voert eenvoudige metingen en testen uit aan apparatuur, installaties en systemen B1-K1-W5: Stelt een eerste diagnose en rapporteert resultaten B1-K1-W6: Rondt inspectiewerkzaamheden aan apparatuur, installaties en systemen af Kerntaak B1-K2: Optimaliseert apparatuur, installaties en systemen en verhelpt storingen Werkprocessen B1-K2-W1: Bereidt werkzaamheden voor, voor het verhelpen van storingen aan en optimaliseren van apparatuur, installaties en systemen. B1-K2-W2: Neemt voorzorgsmaatregelen voor het verhelpen van storingen aan en optimaliseren van apparatuur, installaties en systemen. B1-K2-W3: Demonteert, bewerkt, herstelt en monteert componenten van apparatuur, installaties en systemen. B1-K2-W4: Controleert en test uitgevoerde werkzaamheden aan apparatuur, installaties en systemen. B1-K2-W5: Levert apparatuur, installaties en systemen op. B1-K2-W6: Rondt de onderhouds- en modificatiewerkzaamheden af. Module 6 Omvang 9 weken Uitvoering Individueel onder begeleiding van de praktijkopleider Auteur(s) E. Breukers, P. Habets, B. Havenaar, N. Kusters, R. Ramackers, T.Vonk Fotografie VDL-Nedcar, Istock Versie 1 (20-3-2020) Vastgesteld 2 De hele kunst van het spreken is: begrepen te worden - Confucius 3 BESCHRIJVING BEROEPSSITUATIE Als (storings)monteur werktuigbouw bestaan je werkzaamheden o.a. uit het inspecteren van installaties en het voorkomen en oplossen van storingen. In deze IBO krijg je te maken met inspecteren en storingen aan pompinstallaties. Het doel van inspecties zijn: Verhogen betrouwbaarheid van de installatie of de machine. Voorkomen van schade, uitval, gebreken en ongemak op een later moment. Maximaliseren van de MTBF (Mean Time Between Failures). Preventief onderhoud wordt op een geregelde basis uitgevoerd met behulp van een onderhoudsinformatie systeem. Met behulp van inspectielijsten en metingen wordt de toestand van de componenten van een installatie geïnspecteerd. Voor het storing zoeken aan installaties en oorzaken achterhalen zijn diverse methodieken ontwikkeld. In deze en de volgende IBO’s komen deze methodieken aan bod zodat je een palet aan gereedschappen krijgt om (complexe) storingen op te lossen. In deze IBO gaan we storingen noteren en classificeren om zo inzicht te krijgen in de diversiteit aan storingen die optreden in een pompinstallatie. LEERDOELEN Doelgericht denken Resultaatgericht handelen Ik heb kennis van de twaalf human factors die invloed hebben op veilig werken. Ik heb kennis over borgmiddelen van boutverbindingen. Ik kan de gegevens op een werkorder verklaren. Ik kan bepalen voor welke situatie welk type borgmiddel moet worden toegepast. Ik kan de krachten benoemen die op boutverbindingen werken. Ik kan de flow van een werkorder beschrijven. Ik kan de twaalf human factors beschrijven en voorbeelden geven om deze te voorkomen dat ze invloed gaan krijgen op veilig werken. Helder communiceren Ik kan door middel van verslaglegging rapporteren. Ik kan in de groep samenwerken en overleggen. 4 VOORBEREIDEN BEROEPSOPDRACHT VO Voorbereiding Onderstaande informatie heb je nodig om de opdrachten in deze IBO te kunnen maken. Voordat je verder werkt aan deze IBO heb je deze informatie nodig. Vraag aan je leidinggevende, je praktijkopleider en/of je collega’s naar de benodigde informatie. In deze IBO staan boutverbindingen en de daarbij behorende borgmiddelen centraal. Hierbij moet je denken aan alle “kritische” boutverbindingen die je op het werk kunt tegenkomen en waarbij maatregelen zijn toegepast om te voorkomen dat de verbinding los gaat zitten. Aan de door jouw gekozen installatie worden de volgende eisen gesteld: De gekozen boutverbinding moet geborgd zijn. Aan de door jouw gekozen boutverbinding moet je kunnen bepalen welke krachten hierop inspelen. Er moet documentatie aanwezig zijn of je moet ter plaatste kunnen meten om b.v. de schroefdraad te kunnen bepalen. Bespreek bovenstaande items met je praktijkbegeleider om de juiste boutverbindingen (minimaal 5 stuks) voor deze IBO opdracht uit te kiezen. 5 1 Keuzedeel opdracht (gepersonaliseerd) In alle IBO’s staat een keuzedeel opdracht. Scholen zijn verplicht om keuzedelen aan te bieden én te examineren. De opdrachten die je gaat maken worden uiteindelijk geëxamineerd en dienen te worden behaald om in aanmerking te komen voor diplomering. Wat is nu een keuzedeel? Op het terrein van onderwijs zijn de afgelopen jaren belangrijke stappen gezet die eraan bijdragen dat werken en leren sterker wordt verweven. In het MBO zijn maatregelen genomen om een brug te slaan tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Bovendien zijn maatregelen genomen om het opleidingsaanbod beter af te stemmen op de behoeftes van het bedrijfsleven. Middels keuzedelen wordt getracht hieraan te voldoen. In samenwerking met het bedrijfsleven hebben we voor onze BBL opleiding gekozen voor de keuzedelen: 1. Inspelen op innovaties. 2. Ondernemend gedrag. 3. Lean en Creatief. 4. Een door jouw te kiezen keuzedeel (informatie volgt t.z.t.). Waarom voor deze drie keuzedelen? Als bedrijf maar ook als persoon moet je je hele leven blijven ontwikkelen. Stilstand is achteruitgang. Innovaties beïnvloeden je werk en je werkomgeving en je moet hier mee kunnen omgaan. In het keuzedeel Inspelen op innovaties besteden we hier aandacht aan. Ondernemend gedrag wordt steeds meer gewaardeerd en noodzakelijk gevonden. Van een moderne medewerker wordt verwacht dat hij zich ondernemend gedraagt in zijn werk en op de arbeidsmarkt. In het keuzedeel Ondernemend gedrag besteden we hier aandacht aan. Vanuit een technische dienst of service bedrijf dien je veelal andere afdelingen. De werkzaamheden die je uitvoert moeten waarde toevoegen voor deze afdelingen. Ook moet je veel voorkomende storingen kunnen voorkomen in een PDCA cyclus. In het keuzedeel Lean en Creatief besteden we hier aandacht aan. Als je bovenstaande drie keuzedelen hebt uitgevoerd mag je nog een vierde keuzedeel kiezen. Ter zijner tijd krijg je hier informatie over. De volgorde van de keuzedelen is niet vrij te kiezen. Je doet de keuzedelen in de volgorde innovaties – ondernemend gedrag – lean en creatief en een vrij te kiezen keuzedeel. Elk keuzedeel bestaat uit opdrachten die over twee IBO’s worden uitgestreken om de werkbelasting niet te hoog te maken. Afhankelijk van waar je je bevindt in je opleidingstraject doe je de opdrachten voor een van deze keuzedelen. Je mentor weet precies welke keuzedelen je moet doen per IBO omdat hij dit traject samen met jouw doorloopt. 6 Hoe ziet de planning van de keuzedelen eruit: Keuzedeel 1 Inspelen op innovaties. Pakket A1: 4 opdrachten. Pakket A2: 2 opdrachten en presentatie. Verslag van de opdrachten A1, A2 én presentatie worden geëxamineerd. Keuzedeel 2 Ondernemend gedrag Pakket B1: 2 opdrachten. Pakket B2: 4 opdrachten en presentatie Verslag van de opdrachten B1, B2, én presentatie worden geëxamineerd. Keuzedeel 3 Lean en Creatief Pakket C1: 3 opdrachten. Pakket C2: 3 opdrachten en presentatie. Verslag van de opdrachten C1, C2 en presentatie worden geëxamineerd. Keuzedeel 4 Pakket D1: 2 opdrachten. Pakket D2: 2 opdrachten. Examinering is afhankelijk van het gekozen keuzedeel. Opdracht Afhankelijk van waar je bent in de opleiding krijg je de opdrachten van het desbetreffende pakket. Als dit je eerste module of IBO is krijg je pakket A1. Als het je tweede module of IBO is die je volgt krijg je pakket A2. Heb je bijvoorbeeld al zes modules of IBO’s afgerond dan krijg je pakket C2. 1.1 Vraag het desbetreffende pakket aan je docent en maak de opdrachten. RESULTATEN De uitgewerkte opdrachten van de keuzedeel opdracht. CRITERIA Zie criteria behorende bij het verstrekte keuzedeel. 7 2 De werkorder Werkorders worden uitgegeven om je werkzaamheden te beschrijven. Een werkorder is een opdracht. Een werkorder kan voornamelijk worden gebruikt voor onderhoudswerkzaamheden. Er kunnen verschillende taken voor verschillende afdelingen in een werkorder worden afgehandeld. Het is mogelijk bepaalde werkzaamheden vanuit een werkorder te factureren. Opdracht: 1.1 Zorg voor een werkorder van een service- en onderhoudsmonteur. 1.2 Beschrijf de onderdelen van een werkorder, wat betekenen ze? Wanneer je deze uitgewerkte versie aan een nieuwe collega laat zien moet hij het kunnen begrijpen. (Je kunt dit doen op de volgende manier). toelichting toelichting 1.3 Voordat je gaat beginnen aan het onderhoud of de melding moet je de werkorder goed doornemen. Benoem zes redenen waarom het bestuderen van de werkorder belangrijk is en leg uit waarom? 1.4 Onderzoek de ‘route’ die een werkorder aflegt en hoe de werkorder verder wordt afgehandeld? Beschrijf het proces en de afhandeling? RESULTATEN Werkorder van een service en onderhoudsmonteur Uitwerking en toelichting van een werkorder Opsomming van zes redenen waarom je een werkorder van tevoren goed moet doornemen Proces en afhandeling van een werkorder CRITERIA Duidelijk, correct en begrijpelijk Nederlands. Opdrachten duidelijk en begrijpelijk beschreven zodat blijkt dat je het gevraagde begrijpt. 8 3 Een boutverbinding “De beste verbinding is geen verbinding”. Deze uitspraak kan in de theorie wel kloppen maar in de praktijk zitten de installaties en machines vol met verbindingen. Zowel vaste- als losneembare verbindingen. In deze IBO opdracht gaan we ons verdiepen in boutverbindingen. Als er geen constructieve oplossingen als pasbouten of fijne schroefdraad wordt toegepast, moet je de verbinding borgen. Omdat een boutverbinding op verschillende manieren kan losraken, zijn er ook verschillende manieren om de verbinding te borgen. Zetborgmiddelen: om kruipen en zetten van een boutverbinding te compenseren. Verliesborgmiddelen: om het uit elkaar vallen van een verbinding te voorkomen. Losdraaiborgmiddelen: om het inwendig losdraaimoment te blokkeren. Deze borgmiddelen kun je verdelen in onderstaande tabel. 9 10 Aan jouw wordt nu gevraagd om de volgende opdrachten uit te werken. 3.1 Maak een foto op je werk van vijf boutverbindingen waarin vijf verschillende borgmethoden worden toegepast? 3.2 Van deze vijf verschillende boutverbindingen beantwoord je per verbinding onderstaande vragen? Vragen Verbinding 1 Verbinding 2 Verbinding 3 Verbinding 4 Verbinding 5 Welke invloeden (denk hierbij aan krachten, temperaturen, trillingen, etc.) werken op deze bout-moerverbinding in? Verklaar hoe je kunt vaststellen wat de gebruikte schroefdraadsoort is? Geef aan welke borgmethode uit bovenstaande tabel is toegepast? Wat is de klassenaanduiding van de toegepaste boutmoerverbinding en verklaar deze? De belasting op een bout kan statisch of dynamisch zijn. Verklaar de aard van de belasting op de door jou gekozen bout-moerverbinding? Welk montagegereedschap (draaimoment-, hoekverdraaiings- of rekgrens bestuurde montage) wordt toegepast? Overleg met je medecursisten deze werkvolgorde instellingsprocedure en probeer eventuele verschillende werkmethodieken te verklaren? 11 RESULTATEN Foto’s van vijf verschillende borgmethoden. Beantwoording van de vragen die gesteld worden over deze borgmethoden. CRITERIA Opdrachten duidelijk en begrijpelijk beschreven zodat blijkt dat je het gevraagde begrijpt. Duidelijk, correct en begrijpelijk Nederlands. 12 4 The “Dirty Dozen” Als technicus service en onderhoud maak je deel uit van een groter geheel. Als technicus heb je te maken met persoonlijke eigenschappen als kennis, vaardigheden en karaktereigenschappen. Je hebt ook te maken met de fysieke omgeving waarin je werkt (denk hierbij aan lawaai, temperatuur, hoogtes, inrichting werkplaats, eentonige werkzaamheden, fysiek werk e.d.) en de bedrijfscultuur binnen de organisatie. Daarnaast krijg je te maken met wettelijke richtlijnen. Vanuit dit perspectief bekeken zijn er uit de vliegtuigonderhoudswereld methoden ontwikkeld om technici te helpen menselijke beperkingen te herkennen en om te leren fouten te vermijden, vast te stellen en te herstellen. Eén van deze methodes is de “dirty dozen” -methode waarin 12 human factors worden beschreven, die tot fouten kunnen leiden als er geen veiligheidsnetten (safety nets) zijn. Deze filosofie vanuit de vliegtuigonderhoudswereld kunnen we één op één omzetten naar onze dagelijkse werkzaamheden als service technicus. Als voorbereiding op de opdracht kopieer je onderstaande de link https://www.youtube.com/watch?v=ogvwV8-Mtro Plak deze link in de programmaregel van je browser en bekijk de presentatie (in het Engels!). In deze presentatie worden de “dirty dozen” uitgelegd. 13 Opdracht: 1.1 Na het bekijken van het YouTube filmpje kun je de 12 “dirty dozen” in onderstaande tabel 1.1 invullen. Voor probleem 1 is dit al ingevuld, namelijk gebrek aan communicatie. De overige 11 problemen die je ziet in de video vul je in kolom A bij de nummers 2 t/m 11 in, corresponderend met de juiste toelichting van het probleem welke staat omschreven onder kolom B. 1.2 Je hebt nu een tabel samengesteld met de 12 “dirty dozen” en de correspondeerde toelichting. Nu geef je voor elk probleem 3 mogelijke oplossingen. Voor probleem 1, gebrek aan communicatie, is dit voorgedaan. Aan jou de taak om dit voor de overige 11 problemen uit te werken. Deze vul je onder kolom C. Tabel 1.1: Tabel “dirty dozen”. Kolom A Kolom B Kolom C Voorbeeld van probleem (dirty dozen) Toelichting Mogelijke oplossing 1) Gebrek aan communicatie Communicatie is het uitwisselen van informatie. Problemen met de juistheid, duidelijkheid, volledigheid en beknoptheid is een van de belangrijkste foutenbronnen. 2) Teamwork is het samenwerken aan een gemeenschappelijk doel en is van levensbelang voor de veiligheid. Teamwork vergt goede communicatie en wederzijds vertrouwen. Daar moet je telkens aan werken. Gebrek aan alertheid, waakzaamheid in het waarnemen. Als er geen regel is die zegt dat je iets niet mag doen, betekent het nog niet dat het veilig is. Speel telkens het “what if”spel met veiligheid. Druk om sneller te werken. Haastklus. Werkdruk hoort bij het moderne leven, maar we moeten weten wanneer het de veiligheid ondermijnt. Vaak is werkdruk zelfopgelegd zonder dat we het beseffen. Gebrek aan ervaring of training. Zodra je denkt iets helemaal te weten, worden de procedures weer veranderd. 3) 4) 5) 1. Gebruik logboeken, werkbladen etc. om te communiceren en twijfel weg te nemen. 2. Bespreek wat er moet gebeuren en wat er al gebeurd is. 3. Neem nooit zomaar iets aan. 1: 2: 3: 1: 2: 3: 1: 2: 3: 1: 2: 3: 14 6) 7) 8) 9) 10) 11 ) 12 ) De reactie van je lichaam op de te dragen lasten. Hoort bij het leven en is niet altijd erg. Maar we moeten beseffen wanneer het ons werk gaat beïnvloeden en we afweermechanismen gaan ontwikkelen. Vermoeidheid onderschatten. Vermoeidheid wordt niet alleen door slaapgebrek veroorzaakt. Zelfvoldaanheid, dat samengaat met een gebrek aan besef van gevaar. Een valkuil voor zeer ervaren krachten die (denken) hun werk met de ogen dicht kunnen doen. Doortastend en zelfverzekerd gedrag is goed, zeker als het om veiligheidszaken gaat. Laat je iets wat niet juist is maar zitten, dan draag je bij aan het ontstaan van fouten. Je aandacht verliezen, verward raken. Dit is de belangrijkste oorzaak van vergeten en zorgt voor 15% van de fouten in onderhoud. Alle bedrijven hebben ongeschreven normen. Deze zijn niet altijd verkeerd. De vraag is: dragen ze bij aan de vastgestelde veiligheidsnormen of werken ze juist tegen. Gebrek aan handleidingen, materialen, gereedschappen, licht, onderdak, warmte en mankracht. 1: 2: 3: 1: 2: 3: 1: 2: 3: 1: 2: 3: 1: 2: 3: 1: 2: 3: 1: 2: 3: 15 RESULTATEN CRITERIA Kolom A ingevuld met het juiste probleem corresponderend met de juiste toelichting. Kolom C uitgewerkt met drie voorbeelden van oplossingen voor het gegeven probleem. De tabel is juist ingevuld. Het juiste probleem staat bij de juiste toelichting. Er zijn per probleem drie mogelijke oplossingen gegeven. Correct Nederlands Correct en volledig ingevulde schema’s en tabellen 16 AFRONDEN BEROEPSOPDRACHT ++ E1 Evalueer het resultaat en je manier van werken Evalueer de werkwijze en resultaten van deze beroepsopdracht met behulp van het formulier ‘Evaluatie van de resultaten door jezelf’. Dit formulier vind je achterin de IBO. E2 9 Ea Vergelijk jouw evaluatie met de beoordeling van de docent Terugkijken is een belangrijk onderdeel van leren. Door terug te kijken worden we geholpen om ons nieuwe leerervaringen meer eigen te maken of bij te stellen (leercyclus). Je hebt een eigen waarneming op je uitgevoerde werk, maar ook je docent en praktijkopleider hebben je werkwijze gezien tijdens het uitvoeren van de IBO. Vraag de praktijkopleider en de docent om het beoordelingsformulier in te vullen en vergelijk deze beoordeling met je eigen evaluatieverslag. Wat valt je op? Bespreek de resultaten en vraag om uitleg als je verschillen ziet. Formuleer leerpunten en/of leervragen als voorbereiding op het gesprek met de mentor. 17 We kunnen een probleem niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt. 18 HULPMIDDELEN Bronnen Boek Artikel Internet Anders Thieme Meulenhof digitaal / PDF YouTube Bijlagen Ondersteunende lessen, workshops, excursies Vaktheorie Engels Rekenen Nederlands Studieloopbaanbegeleiding 19 FORMULIEREN Evaluatie van je resultaten door jezelf (zelfevaluatie) Student Beroepsopdracht Productresultaat 1. Keuzedeel opdracht. 2. De werkorder. 3. Een boutverbinding. 4. The dirty dozen. Wat was goed? Wat kan beter? Wat was goed? Wat kan beter? 5. Procesresultaat De manier waarop ik aan de beroepsopdracht heb gewerkt, wat betreft de voorbereiding, de uitvoering en de afronding. 20 FORMULIEREN Ontwikkelingsgerichte beoordeling en leeradvies Praktijkopleider Docent Productresultaat 1. Keuzedeel opdracht. 2. De werkorder. 3. Een boutverbinding. 4. The dirty dozen. Wat was goed? Wat kan beter? Wat was goed? Wat kan beter? 5. 6. Procesresultaat De manier waarop de student aan de beroepsopdracht heeft gewerkt, wat betreft de voorbereiding, de uitvoering en de afronding. Leeradvies (terugkoppeling naar leerdoelen) Goed Voldoende Onvoldoende 21 FORMULIEREN Periodeplanning Student Weeknr. Planning opdrachten IBO Klaar d.d. Paraaf praktijkopleider Paraaf docent 22 23
