Test ter bepaling hypercortisolisme

Test ter bepaling hypercortisolisme
Het onderzoek is gericht op het vaststellen van een verhoogde
aanmaak van cortisol oftewel het Syndroom van Cushing
genaamd.
Syndroom van Cushing
Het syndroom van Cushing is vernoemd naar een beroemde
Amerikaanse neurochirurg, Harvey Cushing (1869-1939), die voor het
eerst dit ziektebeeld beschreef. Het syndroom van Cushing wordt
veroorzaakt door (meestal langdurige) blootstelling aan verhoogde
spiegels van het bijnierschorshormoon cortisol. Er zijn verschillende
oorzaken voor een verhoogd cortisolwaarde in het bloed. Een oorzaak
kan onder andere de hypofyse of bijnier zijn.
Bijnier
De bijnier is een klier die boven de nier ligt en ongeveer 5 gram weegt.
De bijnier bestaat uit een bijniermerg en een bijnierschors. Zowel het
bijniermerg als de bijnierschors maken hormonen. De bijnierschors
maakt onder andere cortisol en aldosteron. Deze hormonen worden met
het bloed vervoerd naar de andere weefsels, waar ze hun eigenlijke
werking op de lichaamscellen uitoefenen. In het geval van het syndroom
van Cushing is sprake van overproductie van het hormoon cortisol. De
bijnier regelt in nauwe samenspraak met de hypofyse, een klein
hormoonproducerend orgaantje in de hersenen, hoeveel cortisol er
geproduceerd moet worden.
Hypofyse
De hypofyse maakt het hormoon ACTH (= Adreno CorticoTroop
Hormoon) dat de bijnier stimuleert. (CorticoTroop = bijnierschorsstimulerend.) Als de bijnier te weinig cortisol maakt, reageert de
hypofyse met een verhoging van de afgifte van ACTH. Als de bijnier
echter te veel cortisol maakt, reageert de hypofyse hier normaal
gesproken op met een verlaging van de afgifte van ACTH.
Cortisol oefent zijn werking uit op alle lichaamscellen en is belangrijk
voor situaties waarin stress optreedt (zowel lichamelijke stress, zoals
koorts of andere ziekten, als emotionele stress) en de stofwisseling. De
aanmaak van cortisol kent een biologisch dagritme en vindt maximaal in
de ochtend uren plaats. Hierdoor is de cortisolspiegel `s morgens tussen
6-8 uur maximaal en ‘s nachts om 00.00 uur minimaal. Bij het syndroom
van Cushing is dit dag- en nachtritme gestoord.
Oorzaken voor het Syndroom van Cushing
De meest voorkomende oorzaak is toediening van een hoge dosis
corticosteroïden als behandeling voor een ziekte, zoals Reuma of COPD.
Voorbeelden van corticosteroïden zijn prednison en dexamethason.
Hierbij gaat het dus om een bijwerking van een behandeling.
Bij patiënten die geen corticosteroïden gebruiken, of gebruikt hebben is
het syndroom van Cushing zeer zeldzaam. In Nederland gaat het om
ongeveer 48 nieuwe patiënten per jaar. Meestal ligt de oorzaak dan bij
een goedaardig gezwel in de hypofyse, dat teveel ACTH produceert.
Symptomen van het Cushing Syndroom
(deze verschillen per patiënt)
Gewichtstoename
Vollemaansgezicht met vaak rode wangen
Dunne kwetsbare huid
Makkelijk blauwe plekken vaak zonder oorzaak
Slechte wondgenezing
Psychische veranderingen (m.n. depressie en emotionele labiliteit)
Striae op buik, benen en bovenarmen
Vermoeidheid
Spier en gewrichtspijn
Afname van menstruatiefrequentie of zelfs helemaal uitblijven van
menstruatie
Uitleg over de testen die u krijgt
De opname duurt 3 dagen.
De avond voor de test begint wordt u opgenomen op onze afdeling, dit
in verband met rust die er moet zijn voordat de test begint.
Dag 1: avond van opname
U gaat starten met het sparen van 24 uurs urine van 20.00 uur tot
20.00 uur de volgende avond. De urine wordt onder andere gespaard
op cortisol.
U mag zich wassen en naar het toilet gaan. Verder heeft u
bedrust, rust is namelijk erg belangrijk voor de test.
Dag
2
U krijgt een venflon ingebracht (dit is een toegang tot uw bloedvat
waar de verpleegkundige bloed uit af kan nemen)
8.00-12.00-16.00-20.00 uur bloedafname.
20.00 uur afsluiten van de 24 uurs urine.
23.00 uur wordt er speeksel afgenomen op cortisol.
Om 23.30 uur krijgt u 1 mg dexamethason in tablet vorm toegediend.
Dag 3
Nuchter vanaf 00.00 uur, echter wel water
Volledige bedrust
Om 08.00 uur wordt ervoor de laatste keer bloed afgenomen.
Einde van de test u mag weer eten en drinken. Ook kunt u na de test
eventuele uitgestelde medicijnen weer innemen.
U kunt na de test zelf met de auto of het openbaar vervoer naar huis.
Bijwerkingen
Bij patiënten met diabetes kan de bloedsuiker wat hoger kan zijn na de
inname van dexamethason maar dit is een eenmalig kortdurend effect.
U krijgt bij ontslag een controle afspraak mee. Tijdens deze controle
afspraak zal de uitslag van de test aan u worden medegedeeld.
Tot slot
Mocht u na het lezen van deze folder nog vragen hebben dan kunt
u deze stellen aan uw behandelend arts of de verpleegkundigen op
de verpleegafdeling.
Telefoonnummer
Afdeling Interne geneeskunde: 013-4655362