Materie, energie en leven

1.2 Van zygote tot baby
1.2.1 De ovulatie
Vanaf de puberteit tot aan de overgangsjaren of menopauze (op ongeveer 50-jarige leeftijd) kunnen in
de eierstokken follikels rijpen. In een rijpend follikel ontstaat een holte gevuld met vocht. Ondertussen
ondergaat de eicel een deling waarbij het aantal chromosomen wordt gehalveerd. Als de follikel rijp is,
puilt deze buiten de eierstok uit. De follikel neemt nu erg veel vocht op, waardoor hij openbarst en de
eicel uitgestoten wordt. Dit heet de ovulatie of eisprong.
In de eierstok barst een rijp eitje uit zijn
follikel.
Het follikelweefsel dat in de eierstok achterblijft, wordt het gele lichaam (corpus luteum) genoemd.
Ovulatie vindt gemiddeld eenmaal in de ongeveer vier weken plaats, meestal afwisselend in beide
eierstokken. De vrijgekomen eicel wordt door het trechtervormige uiteinde van de eileider
opgevangen. Een onbevruchte eicel blijft na de ovulatie hoogstens 24 uur in leven. Als er dan geen
bevruchting heeft plaatsgevonden, wordt de eicel binnen enkele dagen afgebroken. De resten van de
eicel worden door de cellen van de wand van de eileider geresorbeerd (opgenomen).
Een onbevruchte eicel degenereert in de
eileider
1.2.2 De bevruchting
Bij de ejaculatie komen er miljoenen spermatozoa vrij, maar toch is er slechts één zaadcel nodig om
de bevruchting te bewerkstelligen. De bevruchting vindt plaats in de eileider. De kop van de zaadcel
Stuurgroep NW- VVKSO
9
verdwijnt letterlijk in de eicel, de zweepstaart blijft achter. Op
het moment dat een zaadcel door de eicel dringt, versmelten de
membranen van beide cellen en vormt zich het
bevruchtingsmembraan. Ogenblikkelijk breidt zich een golf uit
over de ganse eicel waardoor de wand ondoordringbaar wordt
voor alle overige zaadcellen.
Als de zaadcel in de eicel is gedrongen wordt de kern van de
zaadcel opgenomen in het cytoplasma van het ei. Nu begint de
voltooiing van de meiose van de eicel. De delende ovocyt heeft
nog 46 chromosomen. De helft ervan vormt de zogeheten
vrouwelijke pronucleus, die na verloop van twaalf uur zal
versmelten met de chromosomen in de zaadcel, de mannelijke
pronucleus. Deze vormen samen één enkele celkern met 46
10 µm
chromosomen, de zygote of bevruchte eicel,
die de basis is voor het celdelingproces dat maanden door zal gaan totdat het nieuwe menselijke
lichaam is gevormd.
meiose
meiose
zaadcel
eicel
zygote
Die enkele celkern deelt zich 24 uur later, waarna de beide celkernen met ieder 46 chromosomen zich
opnieuw delen tot vier celkernen, enzovoort. Bij deze delingen treedt geen groei op; we noemen ze
daarom klievingsdelingen. Het klompje cellen dat na de klievingen ontstaat wordt een morula
genoemd. In de morula ontstaat een holte met vocht waarbij alle cellen praktisch aan de buitenkant
komen te liggen. Dit stadium heet blastula.
Klievingen
Morula
De embryonale ontwikkeling van zygote tot blastula
Stuurgroep NW- VVKSO
10
Menselijk embryo, 2 dagen oud en
bestaande uit 16 cellen, op weg naar de
baarmoeder.
Ongeveer 7 dagen na de ovulatie komt de blastula in de baarmoeder aan. Het embryo nestelt zich in
het baarmoederslijmvlies in en onttrekt er voedingsstoffen aan. De zwangerschap is begonnen.
Een menselijk embryo, 8 dagen oud, nestelt
zich in de baarmoederwand.
De verdere groei en ontwikkeling van het embryo vindt plaats in de baarmoeder. Na drie maanden
heeft zich de placenta ontwikkeld: een orgaan waar uitwisseling van stoffen tussen het bloed van de
moeder en het bloed van het embryo plaatsvindt. Ongeveer 9 maanden na de bevruchting wordt het
kind geboren.
Schematisch overzicht van de eicelrijping, bevruchting en innesteling
Stuurgroep NW- VVKSO
11
1.2
Van zygote tot baby .................................................................................................................. 9
1.2.1 De ovulatie ............................................................................................................................. 9
1.2.2 De bevruchting ....................................................................................................................... 9
Stuurgroep NW- VVKSO
12