Natuurlijke sterfte (on)menselijk? : zoektocht in het schemergebied

N a t u u r l i j ke s te r f te ( o n ) m e n s e l i j k ?
Marcel Vossestein, voormalig voorzitter Natuurbeschermingscommissie KNNV
“Natuurlijke
Natuurlijke sterfte (on)menselijk?, zoektocht in het schemergebied van menselijke zorg, hebzucht en schietlust” - Marcel Vossestein
Vossestein
Natuurlijke sterfte
Voor de mens is de natuurlijke dood uitgangpunt
De natuurlijke sterfte onder dieren in ons land is jaarlijks gigantisch:
Onder insecten loopt dat in de honderden miljarden
Onder de vogels in vele tientallen miljoenen
Zo’n 750.000 broedparen koolmezen - 1½ miljoen oudervogels -brengen per
paar met gemak 20 jongen per broedseizoen groot
Het aantal koolmezen stijgt van 1½ miljoen na de winter naar zo’n 15 miljoen
in de zomer. Na de winter zijn er opnieuw die 1½ miljoen oudervogels. Bij de
merel gaat het ook om forse totalen.
Bij de overige soorten in totalen om de helft of een kwart. Realiteit is dat er
meer dan 100 miljoen vogels jaarlijks een natuurlijke dood sterven
Rol roofdieren: enige inperking voedselvoedsel- en leefgebied en overigens vooral
profiterend van – veelal fataal - verzwakte dieren
“Natuurlijke sterfte (on)menselijk?, zoektocht in het schemergebied van menselijke zorg, hebzucht en schietlust” - Marcel Vossestein
Vossestein
Hebzucht en schietlust
“Natuurlijke sterfte (on)menselijk?, zoektocht in het schemergebied van menselijke zorg, hebzucht en schietlust” - Marcel Vossestein
Vossestein
“Natuurlijke sterfte (on)menselijk?, zoektocht in het schemergebied van menselijke zorg, hebzucht en schietlust” - Marcel Vossestein
Vossestein
Ontwikkeling omvang populaties - maand mei - in de Oostvaardersplassen
2.500
2.327
2.172
2.010
1.991
2.000
1.531
1.487
1.500
1.000
956
1.018
530
407
500
1.046
1.046
365
371
1.171
1.132
437
406
0
2005
250,0%
2006
heckrunderen
2007
2008
konikpaarden
2009
edelherten
2010
Aanwas en afschot/sterfte 2009 Veluwe, Kroondomein en Oostvaardersplassen
200,0%
150,0%
100,0%
50,0%
0,0%
aanwas
Oostvaardersplassen
sterfte
Oostvaardersplassen
21,5%
28,1%
heckrund *)
31,0%
35,9%
konikpaard
29,2%
25,7%
35,1%
35,1%
aanwas Veluwe
afschot Veluwe
aanwas
Kroondomein
afschot
Kroondomein
damhert
59,5%
28,9%
50,0%
150,0%
edelhert
60,3%
57,6%
50,0%
50,0%
wild zwijn
174,1%
214,6%
100,0%
100,0%
Marcel Vosssestein: op basis FBE Veluwe 2009, Faunabeheerplan 2004-2008 +ontheffing 2010 Kroondomein en
Staatsbosbeheer, Oostvaardersplassen 2009 + fictieve toevoeging wilde zwijnen daar. *) na correctie aug. 2010
“Natuurlijke sterfte (on)menselijk?, zoektocht in het schemergebied van menselijke zorg, hebzucht en schietlust” - Marcel Vossestein
Vossestein
Uit de weergave van de extra aanrijdingen blijken de enorme toenamen onder wilde zwijnen en reeën.
Naar de dag in de week lopen de toenamen van aanrijdingen met reeën en wilde zwijnen opvallend parallel.
“Natuurlijke sterfte (on)menselijk?, zoektocht in het schemergebied van menselijke zorg, hebzucht en schietlust” - Marcel Vossestein
Vossestein
Beheer FBE Veluwe 2008/09
12.000
10.000
8.000
6.000
4.000
2.000
-
totaal
wild zwijn
edelhert
damhert
damhert
edelhert
wild zwijn
totaal
stand
voorjaar
422
1.900
2.518
4.840
aanwas
stand
zomer
673
3.045
6.903
10.621
251
1.145
4.385
5.781
geplande
populatie
510
1.612
860
2.982
gepland
afschot
163
1.433
6.043
7.639
Beheer Oostvaardersplassen 2009
6.000
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
-
populatie
winter
heckrund
426
konikpaard
1.132
edelhert
2.327
totaal
3.885
totaal
edelhert
konikpaard
heckrund
aanwas
132
330
500
962
populatie
zomer
558
2.163
2.827
5.548
sterfte
153
291
655
1.099
“Natuurlijke sterfte (on)menselijk?, zoektocht in het schemergebied van menselijke zorg, hebzucht en schietlust” - Marcel Vossestein
Vossestein
7.000
Populaties wilde zwijnen op de Veluwe
6.000
5.000
3.400
4.000
5.000
3.000
2.200 2.600
3.000
2.000
3.800
4.600 5.000 5.000
4.200
1.400
1.800
1.000
gemiddeld aantal biggen per zeug
1,4
1,9
2,4
3,1
3,9
aanwas = sterfte + AFSCHOT
4.500
4.000
4,9
zomerstand
6,0
7,4
9,2
11,0
gemiddelde populatie
11,0
11,0
winterstand
Populaties damdam- + edelherten op de Veluwe
3.500
3.000
2.500
2.050
2.000
1.350
1.500
1.000
600
1.600
2.050
1.850
1.100
850
500
gemiddeld aantal kalveren per hinde
0,5
0,7
1,0
aanwas = sterfte + AFSCHOT
1,3
zomerstand
1,6
2,0
gemiddelde populatie
2,0
2,0
winterstand
“Natuurlijke sterfte (on)menselijk?, zoektocht in het schemergebied van menselijke zorg, hebzucht en schietlust” - Marcel Vossestein
Vossestein
Omgaan met onze fauna
Flora- en faunawet
voorstel Wet Natuur
intrinsieke waarde van de dieren -------- doelstelling ------------------------ benutten en oogsten
begrenzen uitzichtloos lijden --------------
praktijk
---------------------------- duurzaam gebruik
dieren en recreanten ------------------------ winnaars ---------------- jagers en terreineigenaren
ECO-KEURMERK
VLUCHTAFSTAND
de praktijk
ECO-KEURMERK
WILDZWIJN
biggen per zeug
aanwas in %-age t.o.v.
winter
ECO-KEURMERK
HERTEN
kalveren per hinde
aanwas in %-age t.o.v.
winter
ONTOELAATBAAR
> 100 METER
ZORGWEKKEND
50 - 100 METER
VERANTWOORD < 50 METER
nu standaard minstens 300 meter aanpassing blijkt snel mogelijk
ONTOELAATBAAR > 110%
5,4
5,7
5,7
4,3
ZORGWEKKEND 55 - 110%
3,6
3,0
180,0% 191,2% 157,7% 131,7% 110,0% 91,8%
< 50, maar > 30 meter
VERANTWOORD < 55%
2,4
2,0
1,6
1,4
1,4
1,4
76,7%
64,0%
53,5%
44,6%
37,3%
31,1%
ONTOELAATBAAR > 42%
ZORGWEKKEND 36 - 42%
VERANTWOORD < 36%
1,1
1,2
1,1
1,0
0,9
0,9
0,9
0,8
0,8
0,7
0,7
0,7
50,0%
54,5%
49,1%
44,2%
42,0%
39,9%
37,9%
36,0%
34,2%
32,5%
30,9%
29,3%
Is een ecoeco-keurmerk faunabeheer – dat de vluchtafstand en de aanwas per
soort begrenst - nuttig, nodig en ook haalbaar?
“Natuurlijke sterfte (on)menselijk?, zoektocht in het schemergebied van menselijke zorg, hebzucht en schietlust” - Marcel Vossestein
Vossestein