Medische zorgen in gesloten centra In België zijn er 6 gesloten

Medische zorgen in gesloten centra
In België zijn er 6 gesloten centra, beheerd door de Dienst Vreemdelingenzaken, waar vreemdelingen
worden opgesloten, ter beschikking gesteld van de regering of vastgehouden, overeenkomstig de
bepalingen vermeld in artikel 74/8, § 1, van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het
grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen.
Daarnaast verblijven er ook enkele mensen zonder wettig verblijf in gevangenissen maar het aantal hiervan
is ons niet bekend.
Medische zorgen in gesloten centra
Mensen die in de asielprocedure zitten of uitgeprocedeerd zijn en in een gesloten centrum verblijven vallen
niet onder de Opvangwet. Medische zorgen van mensen in gesloten centra worden ten laste genomen door
het ministerie van Justitie naar analogie van het gevangenissysteem en niet door Fedasil of de POD
Maatschappelijke Integratie. De gesloten centra zijn officieel gezien geen gevangenissen maar plaatsen
waar een vreemdeling wordt opgesloten, ter beschikking gesteld van de regering of vastgehouden.1 Het is
de Dienst Vreemdelingenzaken, dienst van het ministerie van Binnenlandse zaken die beslist wie er
opgesloten wordt en die het dagelijks gebruik van de centra regelt. Het personeel wordt aangenomen door
DVZ.
In het K.B. van 2 augustus 20022 wordt de medische ondersteuning voor mensen die verblijven in gesloten
centrum beschreven: elke bewoner heeft recht op verzorging die zijn toestand vereist. De zieke bewoner
ontvangt van de medische dienst en onder de bevoegdheid van de arts verbonden aan het centrum. Er
staat ook dat een vreemdeling die in een gesloten centrum verblijft, een vrije keuze heeft van
zorgverstrekker maar dat hij deze consultatie zelf moet bekostigen en de geneesheer die verbonden aan
het centrum hiervan op de hoogte moet brengen (art. 53).
We wijzen hierbij op het advies van de Nationale Raad van de orde van geneesheren op de basiswet van 12
januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van gedetineerden(20 december 2008).
Daarin wordt gesteld dat de regeling waarbij de gedetineerde de consultatie bij een vrij gekozen arts zelf
moet betalen, aanleiding geeft tot discriminatie in het nadeel van de weinig bemiddelden.
Samenwerkingsakkoord tussen gesloten centra en psychiatrische ziekenhuizen
De Dienst Vreemdelingenzaken werkt samen met psychiatrische ziekenhuizen om personen die in een
gesloten opvangcentrum verblijven de nodige zorgen te kunnen toedienen. De overeenkomst is dat iemand
binnen de 24u terecht kan in het ziekenhuis wanneer de medische dienst en psycholoog van het gesloten
centrum een doorverwijzing adviseren. De ziekenhuizen houden daarvoor een beperkt aantal plaatsen vrij.
1
KB van 8 juin 2009 houdende vaststelling van het regime en de werkingsmaatregelen, toepasbaar op welbepaalde plaatsen, gesitueerd in het
grensgebied, voorzien in artikel 74/5, § 1, van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging
en de verwijdering van vreemdelingen.
2
KB van 2 augustus 2002 houdende vaststelling van het regime en de werkingsmaatregelen, toepasbaar op de plaatsen gelegen op het Belgisch
grondgebied, beheerd door de Dienst Vreemdelingenzaken, waar een vreemdeling wordt opgesloten, ter beschikking gesteld van de regering of
vastgehouden, overeenkomstig de bepalingen vermeld in artikel 74/8, § 1, van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het
grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen.
Deze samenwerking kwam tot stand als antwoord op het feit dat een opname in een gespecialiseerde
psychiatrische instelling in praktijk soms zeer moeilijk kan plaatsvinden. Onder andere met de broeders van
liefde sloot de Dienst Vreemdelingenzaken een akkoord over kortdurende opname van mensen zonder
wettig verblijf uit gesloten centra in de psychiatrische ziekenhuizen van de congregatie.
Voorstellen tot verbetering
Bij elke opname moet er proactief bekeken worden of het een persoon betreft met medische problemen.
Gezien een opname in een gesloten centra per definitie een aangrijpende gebeurtenis is, kan bij elke
opname gevraagd worden of de persoon een psycholoog wil zien.
Er moeten regelmatig vergaderingen plaatsvinden met een multidisciplinair team (bewakers, psycholoog,
sociale dienst etc. ) die gezamenlijk kunnen bekijken op welke manier ze de personen kunnen
ondersteunen. 3
We vernamen dat een gemeenschappelijke brochure van Kind en Gezin en ONE in de maak is om ter
beschikking te stellen van de bewoners en hopen dat dit effectief gebeurt. In het algemeen wordt te weinig
educatieve informatie oa mbt gezondheidsthema’s ter beschikking gesteld van de bewoners.
Voor meer aandachtspunten verwijzen we naar het auditrapport van de federale ombudsman zie
hieronder.
Publicaties
Auditrapport federale ombudsdienst over de situatie in de gesloten centra
In februari 2008 vroeg het Parlement een audit van de gesloten centra aan bij de federale ombudsman. In
bijlage werd er een evaluatierapport gepubliceerd rond de medische zorgverlening in de gesloten centra in
België.
Rapport 2009 over België door de Commissaris voor de Mensenrechten (lees het rapport in het Frans) (in het
Engels)
Op 17 juni 2009 verscheen het rapport van de Commissaris voor de Mensenrechten van de Raad van
Europa, Thomas Hammarberg, over België. Daarin stelde hij dat de gezondheidszorg in de gesloten centra
niet altijd even toegankelijk is: ondanks verschillende inspanningen wordt er niet voorzien in de noden,
zeker niet van zwangere vrouwen en mensen die regelmatige medische opvolging nodig hebben. Ook de
complexe procedures, het verhoogde gebruik van anxiolytica en de moeilijkheid om een specialist te
consulteren worden onder da aandacht gebracht. De Commissaris nodigt de Belgische autoriteiten dan ook
uit om de toegang tot medische zorg te verbeteren zodat dezelfde standaarden als buiten de gesloten
centra kunnen verzekerd worden. 4
Deze voorstellen zijn gebaseerd op de voorstellen van JRS Belgium in hun rapport ‘Van Detentie tot kwetsbaarheid.
« Des efforts sont entrepris pour protéger la santé des étrangers détenus notamment par la présentation de tout nouvel arrivant à une infirmière.
Toutefois des améliorations demeurent nécessaires notamment pour les personnes atteintes de maladies nécessitant un suivi régulier ou pour les
femmes enceintes. Dans les différents centres visités, il a été fait état de la complexité de la procédure d’hospitalisation. De nombreux étrangers
rencontrés se sont plaints du recours accru aux anxiolytiques, des difficultés à consulter un spécialiste – en dehors des dentistes – et de l’absence de
suivi médical. L’absence d’interprètes professionnels a également été évoquée obligeant parfois des migrants, y compris du sexe opposé à la
personne en consultation médicale, à jouer le rôle d’interprète entre le malade et le médecin. Plusieurs rapports, dont celui de Médecins sans
frontières, corroborent ces préoccupations et considèrent que la place de certaines personnes nécessitant un suivi médical ou psychologique n’est
pas en détention. Le Commissaire invite les autorités à accroitre l’accès aux services de soins et à offrir aux personnes en détention une qualité de
soins comparable à celle disponible à l’extérieur. Une analyse approfondie devrait être faite pour évaluer l’opportunité de la détention de certains
malades. »
3
4
Rapport ‘Van detentie tot kwetsbaarheid’ van JRS-Belgium (06.2011)
Dit rapport ‘Van detentie tot kwetsbaarheid’ bevat de specifieke resultaten voor België van het Europese
DEVAS-onderzoek (Detention of Vulnerable Asylum Seekers). Het doel was om de factoren te identificeren
die de kwetsbaarheid van asielzoekers en onwettige migranten in de gesloten centra versterken of
verzwakken. Dit onderzoek vond plaats in 21 landen van de Europese Unie. Het rapport bevat ook een
hoofdstuk over de medische kwetsbaarheid van mensen in gesloten centra.
Links
JRS (Jesuit Refugee Service)
Vluchtelingenwerk Vlaanderen
http://www.cire.irisnet.be/ouvrons/nl/geslotencentra.html
Medimmigrant, augustus 2011